Интеллектуалды миграция мәселесі бойынша қоғамның ойы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Петропавл қаласы
химия-биология бағытындағы
Назарбаев Зияткерлік мектебі

Қазақстан тарихы
(Қазіргі әлемдегі Қазақстан)
Курстық жұмыс

Оқу бағдарламаға сәйкес тақырыптың бағыты:
Қазақстан Республикасының қоғамы

Тақырып: Интеллектуалды миграцияның динамикасы Қазақстанға қандай әсер туғызады?
( 2893 сөз)

Орындаған: ___________
(аты-жөні,қолы)
Жетекші: _____________
(аты-жөні,қолы)
Ішкі модератор: ___________________________________ _
(аты-жөні,қолы)

Петропавл, 2022ж

Мазмұны
1. Кіріспе 1
Зерттеудің өзектілігі: 1
Зерттеу сұрақтары: 1
2. Негізгі бөлім 2
2.1 Қазақстан Республикасындағы интеллектуалды көші-қонның себебі 2
2.2 Қазіргі кезде интеллектуалды көші-қоның динамикасы 2
2.3 Қазақстандағы интеллектуалды көші-қонның салдары 3
3. Интеллектуалды миграция мәселесі бойынша қоғамның ойы 3
4. Зерттеу 4
4.1. Сауалнама нәтижесі 4
4.2. Құрылымданбаған сұхбат нәтижелері 5
5. Бағалау 6
5.1. Қазақстандағы интеллектуалды миграция жағдайына SWOT талдау 6
SWOT шешімі 7
5.2. Интеллектуалды миграция жағдайына PEST талдау 7
6. Қорытынды 8
7. Шешу жолдары 9
Шешу жолдары 9
Түсіндірме 9
Ғылым-инновация саласын жетілдіру 9
Білім беру 9
Оған қоса мамандардың квалификациясын көтеру үшін көмек қолын созу.Мысалы, тегін квалификация көтеретін жобалар,курстар және т.б. 9
7.1. Зерттеу жұмыстың пайдасы 10
8. Рефлексия 10
9. Пайдалынған әдебиеттер тізімі 10

1. Кіріспе
Интеллектуалды көші-қонның ұзақ тарихы бар. Бұл құбылыс қазіргі әлемде де өзекті, сондықтан бүкіл әлем бойынша миллиондаған адамдар білім алу немесе жұмысқа орналасу үшін отандарынан кетеді. Бұл үрдістің атауы - "интеллектуалды көші-қон", бұл үрдіс елге де, бүкіл әлемге де оң және теріс әсер етуі мүмкін. Қазіргі уақытта "интеллектуалды көші-қон"-ның анықтамасы жоқ. Тақырып өте өзекті, өйткені Қазақстандағы көші-қон объективті түрде қайтымсыз сипатқа ие. Егер 90-жылдардың басында елдегі көші-қон тұрақсыз экономикалық жағдаймен және славян ұлттары өкілдерінің тарихи отанына жаппай кетуімен сипатталса, қазір бұл өзін-өзі жетілдіруге байланысты азаматтардың басқа елге кетуіне байланысты. Бұл жұмыста мен Қазақстандағы интеллектуалды көші-қон процестерінің жай-күйі мен динамикасын зерттейтін боламын.
Зерттеудің басты мақсаты: интеллектуалды миграцияның себептері мен салдарын анықтай отырып, оның әсеріне баға беру, сонымен қатар, бұл үрдістің жағымсыз жақтарын азайту және одан келетін пайданы көбейту жолдарын табу.
Зерттеудің өзектілігі:
Қазақстандықтардың эмиграциялық процесін зерделеу өте өзекті мәселе болып табылады, өйткені соңғы жылдары елімізде тұратын адамдардың көбі шетелге ұмтылады. Бұл жағдай аймақтың құрылымына бірқатар теріс әсер етеді, бұл интеллектуалды көші-қон демографиялық жағдайға, еңбек ресурстарының жетіспеушілігіне әкеледі, бұл бірқатар әлеуметтік-экономикалық проблемаларды тудырады. Сондықтан себебін анықтап, осы мәселенің оң шешімін табу керек. Осы мақсатта мен әлеуметтік прогресті талдау және бағалау негізінде тұрғылықты жеріме тән әлеуметтік проблемалар туралы шағын жобамды Қазақстан Республикасының қоғам бөліміне, қоғамды зерттеу бөлімшесіне ұсыну мақсатына сәйкес тақырыпты таңдадым.
Зерттеу міндеттері:
Түрлі әдебиеттерді оқу арқылы зерттеу мәселесіне қатысты мәліметтерді жинақтау;
Деректерді өңдеу, мәселені сырттан қарау;
Сұхбат, сауалнама сияқты зерттеу әдістері арқылы интеллектуалды көші-қонның себептерін, ықтимал салдарын анықтау;
интеллектуалды көші-қонның жағымсыз жақтарын азайту және оның пайдасын арттыру жолдарын ұсыну
Зерттеу сұрақтары:
Қазақстан Республикасындағы интеллектуалды көші-қонның себебі неде?
Қазіргі кезде интеллектуалды миграцияның масштабы қандай?
Қазақстандағы интеллектуалды көшуі қандай салдарға әкеледі?

2. Негізгі бөлім
2.1 Қазақстан Республикасындағы интеллектуалды көші-қонның себебі
Қазіргі таңда ғылыми тұрғыдан дамыған мамандар ғана емес, тағы шығармашылығы дамыған талантты мамандар кетуде. Тәуелсіз Мемелекеттер Достығы мемлекеттердің миграциясын болжау кеңесінің эксперті Елена Садокскаяның айтуыша, эмигранттардың шамамен 25 пайызы 30 жасқа толмаған қазақстандықтар, яғни мемлекет экономикасына керекті қозғаушы күш ол жоғары және орта арнаулы білімді жастар саналады.
Интеллектуалды көші-қонға әртүрлі факторлар әсер етуде. Мамандардың ғылыми ортадан ауысуы және ғылыми іс-шаралар беделінің төмендеуі мемлекет бюджеті мен экономикасын бөлумен байланысты. Сұраныстың төмендеуіне байланысты жұмысқа орналасуда қиын жағдайлар туындайды, жалақының аздығынан ғылыми мамандықтарға қызығушылықтың әлсіреуі, зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін қажетті техникалық жабдықтардың нашар деңгейі жастарды елден кетуге итермелейді. Қазақстандықтардың көбі басқа елге кетеді себебі, мемлекетіміздің білім, медицина және көптеген басқа салаларда жемқорлық дамыған. Ол тек интеллектуалды элитаның ғана емес, болашақта ғылыми жетістіктерін әкелетін интеллектуалды әлеуеттің, зор үміт күттіретін жастардың да елден кетуіне жол ашады. Шынымен, бұл шешім мемлекеттік экзаменнан бас тарту мақсатында жасалады. Қазіргі кезде елдегі ЖООна грантқа түсу мүмкіндігі өте төмен, оған қоса шетелде білім алуға мүмкіндік беретін Эразмус Мундус, Халықаралық серіктестік, Turkce Burslari, Болашақ мемлекеттік стипендиясы сияқты түрлі-түрлі халықаралық білім беру бағдарламалары жүзеге асады.
Сонымен қатар, ҚР жоғары оқу орындары қауымдастығының президенті Р.Алшановтың айтуынша, көрші мемлекеттер шетелдік студенттерге оқуға түсу кезінде қолайлы жағдай жасады .Мысалы, жатақхана беру, жұмыс ұсыну. Әрине, мұндай жеңілдіктер студенттерді қызықтырады. Бұл Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты жүргізген зерттеуінен айқын көрінеді. Қытайды білім алу үшін таңдау себептеріне арналған зерттеу көптеген адамдардың шешіміне білім алудың қолайлы жағдайлары мен кейінгі жұмыс мүмкіндіктері әсер еткенін көрсетті. Сонымен қатар, биология, информатика салаларда қажетті мамандықтар бойынша оқу факультеттерінің болмауы көптеген адамдарды жеке тұлға болу үшін жақсы жағдай жасалған елде білім алу және жұмыс істеу мақсатында қайтымсыз көшуге итермелейді. Тиісінше, Қазақстан тек оқытылған мамандардан ғана емес, әлеуеті жоғары жас студенттерден де айырылады.
2.2 Қазіргі кезде интеллектуалды көші-қоның динамикасы
Қазақстандық статистика интеллектуалды көші-қон ауқымын ескермейді, өйткені көші-қон қозғалысы тұрақты көшу кезінде ғана тіркеледі, сондықтан оның ауқымын бағалау өте қиын. Мысалы, жоғары білікті мамандар Қазақстан азаматтығын сақтай отырып, уақытша келісімшарт немесе еңбек визасы бойынша елден кетеді. Бұл көші-қон динамикасын бақылауды қиындатады.

Жоғарыда айтылғандай, білім алу мақсатындағы көші-қон интеллектуалды көші-қонның бір бөлігі болып табылады. Қазақстандықтардың басқа мемлекеттерде оқуға деген ынтасы артады. 2019 жылдың қорытындысы бойынша Болашақ бағдарламасында 857 қазақстандық азамат білім алды. 2018 жылдың ортасында 45 мыңнан астам қазақстандық басқа мемлекеттерде білім алды. Олардың қатарында Ресей,Ұлыбритания, Венгрия, Түркия және басқа да мемлекеттердің жоғары оқу орындары бар. Жыл сайын шетелде оқитын қазақстандық студенттердің саны артып келеді. Ресей көші-қон қызметінің айтуы бойынша, 2017 жылы көрші мемлекеттің жоғары оқу орындарында 78 мың қазақстандық білім алуда, демек, талапкерлердің Ресейде білім алуға деген қызығушылығы біртіндеп артып келеді. Шетелде оқитын мамандарға да назар аударған жөн. Жастармен бірге жоғары білікті мамандар да шетелге шығады. Статистика комитеттің деректері бойынша 2015 жылы Қазақстан Республикасынан 17,4 мың маман кетті. Көбінесе ол техникалық ,медициналық және экономикалық мамандықтар.

Қазақстанда оралмандар саны арттып жатыр. Сандық көрсеткіштерге сенетін болсаңыз, иммигранттардың білім деңгейі эмигранттарға қарағанда өте төмен. Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі Статистика комитетінің деректері бойынша 1991 жылдан бастап 2016 жылдың басына дейін Қазақстанға 260 мың отбасы немесе 956 мың этникалық қазақ көшіп келді, олар оралмандар мәртебесін алып, Қазақстан халықтың санынан 5,5%-ын алып жатыр. Еңбекке қабілетті оралмандардың 9% адамда жоғары білімі, 21%-ның орта білімі, 61%-ның жалпы орта білімі, 10%-на білімі мүлдем берілмеген. Сонымен қатар білімі жоғары мамандар елден кетеді, білімі төмен адамдар келеді және бұл құбылыс мемлекеттің экономикасы мен дамуына теріс әсер етеді деген қорытындыға келуге болады.

2.3 Қазақстандағы интеллектуалды көші-қонның салдары

Интеллектуалды миграция елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына екі жақты әсер етеді. Осы көші-қонның салдарын ескере отырып, оның оң жақтары білім алмасу ұғымымен, ал теріс жақтары экономикалық шығындар мен білімнің кетуімен байланысты деген қорытынды жасауға болады. Алайда, олардың жағымсыз жақтары мен зияны өте көп, сондықтан ол мемлекеттің әлеуметтік және экономикалық дамуына теріс әсер туғызады. Бір мемлекетке және екіншісіне пайда әкелетін интеллектуалды миграцияның әсерін келесі статистикалық мәліметтерден байқауға болады. Мысалы, Ерлан Смайловтың сөздері бойынша соңғы 7 жылдарында Қазақстаннын 300 мың адам кетті. Ол дегеніміз соңғы 7 жыл ішінде Қазақстан туындайтын интеллектуалды көші-қонның экономикалық салдарларынан зардап шегуде. Бұл тұжырымдаманы Ұлттық экономика вице-министрі М.Абилкасымова да дәлелдейді. Өз сөзінде Абилкасымова: "жоғары білімі бар мамандардың кетуі байқалып отырса, онда білімі жоқ мамандар саны әрқашанда өсе береді. Кеткен мамандарды алмастыру және жаңа мамандарды қайта даярлау мемлекеттің тоқырауына алып келеді"
3. Интеллектуалды миграция мәселесі бойынша қоғамның ойы
Сауалнаманы талдау және сұхбат нәтижелері диаграммалар мен кестелер түрінде ұсынылған. Ақпарат көздері маңыздылығы сәйкес таңдалып, нақты дәлелдер мен шынайы ақпаратты табу мақсатында тек сенімді ғаламтор сайттар, кітаптар мен БАҚ мәліметтер пайдаланылды. Акпараттың жаңалығын мен өзектілігін қамтамасыз ету үшін таңдалған ресурстардын 3 жылдан кем емес болуы, тек қана жаңа әдебиеттер қолданылды. Зерттау әдістемесі ақпарат жинаудың сандық және сапалық әдістерін комплексті пайдалануга негізделген. 15-25 жас аралығындағы 71 респондент сауаланмаға қатысты. Зерттеу әдісі әртүрлі тәсілдермен біріктірілді және өткізілді: телефон арқылы, әлеуметтік желілер арқылы және online Google Forms сауалнамасы арқылы. Сауалнама 6 сұрақтан тұрды және сұхбат өзінің болашағы туралы түсінігі бар мектеп түлектерінен, яғни қазіргі ЖОО-ның студенттер арасында өткізілді. Бұл көші қонудың мақсаты жайлы жастардың ойын білуге көмектесті және зерттеу себеп, салдарын анықтауға мүмкіндік берді. Сұхбат 4 сұрақтан тұрды. Қатысушылар ретінде шетелде оқитын студенттер тандалды. Бұл интеллектуалды көші-қон мәселесі бойынша шетелдегі студенттердің пікірді білуге және сауалнама арқылы алынған мәліметтерді толықтыруға мүмкіндік берді. Сұхбатқа 19-25 жас аралығындағы 2 адам қатысты, олардың ішінде Ресей және Түрқия елдерінде оқитын студенттер болды. Респонденттерге қолайлылы болу үшін сұхбат жауаптары аудио ретінде жазылды. Сұхбат 5-10 минутқа созылды, оның барысында әр түрлі құрылымданбаған сұрақтарға жауаптар қосымша алынды.
Зерттеу
4.1. Сауалнама нәтижесі
Бірінші сұрақтың нәтижесі бойынша сауалнама өткен адамдар 57,7% өте жақсы, 31% жақсы, 11,3% қанағаттанарлық үлгеріммен оқитындығы анықталды
Сауалнамаға жауапберушілердің 64,8% шетелде оқуды немесе жұмыс жасауды жоспарлайды, ал 35,2% өз туған жерде қалуды таңдайды (1-диаграмма).

1-диаграмма
Үшінші сұрақтың нәтижесі бойынша 74,6% адамдар шетелде қалуды қолдаған ,ал 25,4% адам Қазақстанда тұруды таңдады егер осындай мүмкіндік болса
Төртінші сұрақтың қорытындысы бойыеша, 45,3% адамды шетелде оқу немесе жұмыс жасау қызықтырмайды ,себебі отбасылық себептер оларға әсер етеді. 42,2% адам моральдік тұрғыдан Қазақтаннан кетуге әрі дайын емес, 34,4% сауалнама өтущілері шетелде қаржыға көмек жоқ деп ойлайды. Ал 26,6% адам шет тілін білмеу фактордан, 25% Қазақстанда жақсы маман болып алу мүмкіндігі болғандықтан және 1,6% шетелде лайықты оқу жоқ фактордан шет елді таңдамады (2-диаграмма).

2-диаграмма
Бесінші сұрақтың 65,7% жауапберушіні басқа мемлекет сапалы білім және жақсы жұмыс алу мүмкіндіктен қызықтырады. 60% адамды басқа елдер мен мәдениеттін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.