Оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесінде олардың рөлі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті КЕ АҚ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру

Ғылыми жетекші: п.ғ.к, Ш.У.Унгарбаева
Орындаған: Ә.Ә.Зәбиева

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. ОҚУШЫЛАРДЫҢ КОММУНИКАТИВТІК ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникативтік құзыреттіліктің мәні мен құрылымы
1.2. Білім беру теориясы мен практикасындағы білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру
1.3. Жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесінде интерактивті әдістерінің рөлі
2. ЖОҒАРҒЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ КОММУНИКАТИВТІК ҚҰЗЫРЕТТІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ТӘЖІРИБЕЛІК-ЭКСПЕРИМЕНТ
КОММУНИКАТИВТІК ДАҒДЫЛАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДА
ЖОҒАРҒЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ҚҰЗЫРЕТІ ТӘЖІРИБЕЛІК-ЭКСПЕРИМЕНТ
2.1. Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың мақсаттары мен міндеттері
2.2.

КІРІСПЕ

Коммуникативтік құзыреттілік жеке тұлғаның маңызды сипаттамаларының бірі ретінде тыңдау қабілетінде және адамның сөйлеу қарым-қатынасына қабілеттілігінде көрінеді. Бұл тілдік құбылыстарға ерекше сезімталдыққа, сөйлеу тәжірибесін түсінуге, қарым-қатынасқа деген қызығушылыққа байланысты коммуникативтік дағдыларды игеруге өте қолайлы мектеп жасы. Демек, оқушының коммуникативті құзіреттілігін дамыту мектептің оқу процесінің өзекті міндеті болып табылады.
Коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру мәселесі осы мәселенің әртүрлі аспектілерін зерттейтін жұмыстарға арналған: тиімді сөйлеу коммуникациясын ұйымдастыру қарастырылған (Н.Д. Арутюнова, В.И.Блинов, Л.А.Введенская., Е.В.Клюев), тілдік құзыреттілікті қалыптастырудың мүмкін жолдары анықталды (Е.Д. Божович), қарым-қатынас міндеттерін шешу арқылы коммуникативтік құзыреттілікті дамыту қарастырылуда (В.А.Кан-Калик, А.В.Мудрик, Н.Д.Никандров, Л.В.Фарисенкова).
Қарым-қатынасты үйренуге, коммуникативті функцияны қалыптастыруға деген көзқарастар педагогика мен психологияның басқа салаларына қарағанда әлдеқайда баяу жүреді. Бұл балаға сурет салуға (қолын алуға) үйретуге болатындығына байланысты, бірақ физикалық тұрғыдан сөйлеуге көмектесу әлдеқайда қиын.
Мектеп түлектері үшін қарым-қатынаста болу керек, әртүрлі әлеуметтік топтармен байланыста болу керек, жанжал жағдайларының алдын алу немесе олардан шебер шығу арқылы әртүрлі салаларда бірлесіп жұмыс істей білу керек.
Білім беруді модернизациялау тұжырымдамасы жеке тұлғаның өмірлік ұстанымдарын қалыптастыруға қойылатын жаңа әлеуметтік талаптарды анықтайды. Білім беру нәтижелерін бағалауды тұжырымдамадан қайта бағдарлау бар білім алушылардың құзыреттері. Оқытудың коммуникативті бағыты оқытуды ізгілендірудің негізгі стратегиясы болып табылады, өйткені бұл оқушылардың ақыл - ой белсенділігін ынталандыратын коммуникативтілік, мектептің оқу процесінің формасы мен мазмұнының үйлесімді үйлесімі басты назарда болады.
Л. Г. Антропов, Е. А. Быстров, Н. Д.Гальсков, Н. Н. Доловов, И. А. Зимняя, В. В. аралдар, В. Н. Панферов, Л. А. Петровская, Д.Э. Розенталь, А. В.Хуторский, Е.Н.Ширяев және басқа да зерттеушілердің еңбектері мектеп оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігінің қалыптасуы мен даму ерекшеліктерін анықтауға және дамытуға арналған. Шетелдер арасында құзыреттілік тәсіл арқылы коммуникативтік құзыреттілікті дамыту мәселесімен айналысқан ғалымдарды M. Canale деп бөліп көрсетуге болады, N. Chomsky, T. Hedge, D. H. Hymes, M. Swain, D. S. Taylor және басқа да авторлар. Осы зерттеушілердің еңбектерін зерттеу негізінде біз оқушылардың коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру мәселесін педагогикалық құбылыс ретінде қарастыра алдық.
Жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қазіргі жағдайын талдау, сондай - ақ педагогикалық эксперименттің анықталған кезеңінде алынған мәліметтерді талдау барысында біз коммуникативті құзіреттілікті қалыптастыру мектеп түлегінің одан әрі оқу және кәсіби қызметі үшін маңызды екенін және мектеп жағдайында бұл мәселені шешу көбінесе жүйелі емес екенін атап өттік.
Өзектілігі. Қазіргі жағдайда диалог білім берудің коммуникативтік мазмұнының базалық қағидаты бола отырып, жаңа мағына мен сапаға ие болады. Әр түрлі коммуникативті байланыстарға толы көп мәдениетті қоғам ынтымақтастық, өзара түсіністік қатынастарын орнатуды ғана емес, сонымен бірге қарама-қайшылықтардың пайда болуын да қамтиды.
Психологиялық-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау, сондай-ақ білім беру мекемесінде студенттердің дайындығын ұйымдастыруды талдау келесі қайшылықтарды анықтауға мүмкіндік берді.
1. жоғары деңгейде білетін, қалыптасқан коммуникативтік қабілеттерге ие және тиімді мәдениетаралық өзара іс-қимылға дайын мектеп түлектеріне мемлекет пен қоғамның қажеттілігі және мектеп түлектерінің тілдік даярлық деңгейінің бір мезгілде жеткіліксіздігі;
2. оқушылардың коммуникативті құзыреттілігін қалыптастыру процесінің қажеттілігі және сонымен бірге бұл мәселенің теориялық дамуының жеткіліксіздігі, сонымен қатар білім беру процесінің педагогикалық және әдістемелік құралдармен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі.
Жоғарыда аталған қарама-қайшылықтар студенттерді оқыту процесінде коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру мәселесінің өзектілігін анықтайды, ол бірқатар факторлармен, мысалы, мектеп түлектеріне мемлекет пен қоғамның әлеуметтік тапсырысымен делдал болады,

Жоғары деңгейде қалыптасқан коммуникативті дағдыларға ие, оқушылардың коммуникативті құзыреттілігін қалыптастыру үшін жағдай жасаудың маңыздылығын, сондай-ақ республикамыздың мектептегі білім беру жүйесінің оқушылардың коммуникативті құзыреттілігін дамытуға ықпал ететін тапсырмаларды әзірлеуге, сынауға және енгізуге қажеттілігін мойындау.
Негізінде өзектілігі, біз таңдалды және тұжырымдалған тақырыбы бітіру біліктілік жұмысы: "Жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру".
Жоғары сынып оқушыларының коммуникативті құзіреттілігін қалыптастыру мәселесі бойынша ақпаратты зерттеу, сонымен қатар философиялық, психологиялық, педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау негізінде біз зерттеудің мақсатын, объектісін, пәні мен міндеттерін тұжырымдадық.
Зерттеудің мақсаты жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесінің нәтижелілігін теориялық негіздеу және эксперименттік тексеру болып табылады.
Зерттеу нысаны - жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін оқыту процесі.
Зерттеу пәні - оқытуда жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесі.
Зерттеу гипотезаға негізделген, оған сәйкес жоғары сынып оқушыларының оқыту процесінде коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру процесі, егер:
1. жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесі жеке тұлғаға бағытталған, жүйелік-әрекеттік және құзыреттілік тәсілдер негізінде жүзеге асырылатын болады.
2. оқытудың интерактивті әдістерін пайдалану арқылы жоғары сынып оқушыларының тиімді ынталандыру қамтамасыз етіледі, сондай-ақ оқу процесінде мұғалім мен оқушылардың субъективті өзара әрекеттесуіне.
Зерттеу мақсатына жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
1. жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру мәселесіне теориялық талдау жүргізу.
2. білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру мәселесі бойынша әдебиеттерді талдау негізінде білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру мақсатында пайдаланылуы мүмкін оқыту процесінің неғұрлым тиімді әдістері мен тәсілдерін анықтау.
3. педагогикалық эксперимент барысында теориялық ережелердің сәттілігі мен тиімділігін іс жүзінде тексеру.
Біздің зерттеуіміздің теориялық-әдіснамалық негізі отандық және шетелдік ғалымдардың зерттеу нәтижелері болып табылады:

Біздің зерттеуіміздің теориялық-әдіснамалық негізі отандық және шетелдік ғалымдардың зерттеу нәтижелері болып табылады:
1. коммуникативтік құзыреттілік (И.Л.Бим, И.А.Зимняя, Е.И.Пассов, Е.С.Полат, В.В.Сафонова және т. б.);
2. оқытудың интерактивті әдістерін (Ш.А.Амонашвили, С.Н.Лысенкова, В.А.Сухомлинский, А.В.Хуторский, В.Ф.Шаталов, М.Г.Заседателева);
3. жүйелік тәсіл (В.П.Беспалько, Ю.А.Конаржевский, Н.В.Кузьмина, В.А.Сластенин, В. А. Якунина және т. б.);
4. іс-әрекеттік тәсіл Л.П.Буева, Л.С.Выготский, М.В.Демин, А.Н.Леонтьев, С.Л.Рубинштейн және т. б.);
5. құзыреттілік тәсіл (В.И.Байденко, Э.Ф.Зеер, И.А.Зимняя, А.К.Маркова, Н.Хомский, А.В.Хуторский және т. б.).
Зерттеудің мақсаттары мен міндеттері зерттеу әдістерін таңдауға әкелді. Біздің жұмысымызда ғылыми зерттеудің келесі әдістерін қолданамыз:
зерттеу мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау;
орта мектеп оқушыларына арналған неміс тілінен оқулықтар мен оқу құралдарын талдау;
мектеп құжаттарын талдау;
бақылау әдісі;
сауалнама әдісі;
тестілеу әдісі;
тәжірибелік-эксперименттік жұмыс жүргізу;
ақпарат синтезі;
алынған нәтижелерді жүйелеу және қорыту;
апробация нәтижелерін салыстырмалы талдау әдісі;
математикалық және статистикалық мәліметтерді өңдеу әдісі.
Зерттеу нәтижелерінің ғылыми жаңалығы келесідей:
1. жоғары сынып оқушыларын оқыту процесінде коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру проблемасын шешудің теориялық-әдіснамалық негізі айқындалды;
2. тәжірибелік-эксперименттік жұмыс процесінде жоғары сынып оқушыларының коммуникативті құзыреттілігін қалыптастыру процесі, егер оқу процесінде оқытудың интерактивті әдістері және коммуникативті сипаттағы тапсырмаларды қамтитын арнайы әзірленген әдістемелік құралдар қолданылса, сәтті болатындығы дәлелденді.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы мынада: біз "құзыреттілік" және "коммуникативтік құзыреттілік" ұғымдарын нақтыладық; коммуникативтік құзыреттіліктің мәні мен құрылымын анықтадық; оқыту процесінде жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру мәселесіне талдау жасадық, сондай-ақ оқыту әдістемесіндегі оның қазіргі жай-күйін зерттедік; оқытудың интерактивті әдістерінің анықтамасын нақтыладық және оқыту процесінде жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру мәселесін айқындадық. Оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру процесінде олардың рөлі.

1. ОҚУШЫЛАРДЫҢ КОММУНИКАТИВТІК ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Коммуникативтік құзыреттіліктің мәні мен құрылымы

Қазіргі әлемдік өркениетте экономикалық жағдайларға сәйкес білімдік мақсаттарды стандарттау, білім берудің бағыты тұлғаның құзыретін жалпы дамыту және жеке жағдайды тұғырлық құзыретпен дамыту қажеттілігі орын алып отыр.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында білім берудің негізгі міндеті - білімдік шоғырланудан нәтижеге бағытталған құзыреттілік тұрғыға көшу деп көрсетілген [1].
Құзырлық сөзі құзыр сөзінен алынған туынды сөз екендігіне баса назар аударамыз. Бұл туралы қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігінде: құзыр (компетенция) - жалпы алғанда қайсыбір тапсырманы орындауға қабілеттілік немесе бір нәрсені жасау деп берілген [2]. Ал Қазақстан Ұлттық энциклопедиясында құзырет (компетенция) - нақты органның не лауазымды тұлғаның заң жүзінде белгіленген өкілеттіліктерінің, құқықтары мен міндеттерінің жиынтығы деп көрсетілген [3]. Латын тілінен аударғанда (Competentia - әділ, дұрыс қорытынды; Competere - дегеніне жету, сәйкес келу, жақын келу) құзырлық - өз ісін жетік білу, танымы мол, тәжірибелі деген мағынаны білдіреді. Белгілі бір саладағы құзырлықты меңгерген тұлға өз саласына сәйкес білім мен біліктілікпен қаруланған қандай да бір негізі бар ой-тұжырым жасайтын және тиімді әрекет ете алатын адамды есептеуге болады [4].
Еліміздің қазіргі әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдай мәдениетін жақындастырудың, еліміздің халықаралық аренаға шығуының алғышарттарының болуын анықтайды, сондықтан оқушылардың коммуникативті құзіреттілігін қалыптастыру ерекше мәнге ие болады.
Бұл көбінесе жақында барлық жарқын көрініс жаһандану процестерінің әртүрлі мәдениеттер өкілдері арасындағы байланыс процесіне әсерін алды.
Бүгінгі таңда қоғам мен мемлекет оқушылардың пәндік және жалпы мәдени дайындығына қойылатын талаптардың кең спектрін анықтайды, олардың арасында әртүрлі тілдерде және әртүрлі көздерде ұсынылған ақпаратты талдау және синтездеу, әлемдік әлеуметтік-мәдени кеңістікте сауатты бағдарлай білу және онымен сәйкестендіру, сонымен қатар отандастармен қарым-қатынастың дұрыс стратегияларын табу мүмкіндігі бар басқа мәдениеттердің өкілдерімен де. Бұл мектеп оқушыларының оқу процесінде коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру қажеттілігін, сондай-ақ олардың мәдениетаралық қарым-қатынасқа қабілеттілігі мен дайындығын қалыптастыруды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.