Түйе сүтінің емдік қасиеті
Шұбаттан бөлініп алынған бактериялардың дақылдық қасиеттерін зерттеу
Мазмұны
Кіріспе
1 Негізгі бөлім
1.1. ҚР-ның түйе шаруашылықпен айналысатын аймақтарына шолу.
1.2. Шұбаттың физикалық, химиялық қасиеттері
1.3. Түйе сүтінің емдік қасиеті
1.4. Шұбаттың пробиотикалық қасиеттері
1.5. Микроағзалардың шұбаттың құрамына әсері
1.6. Сүтқышқылды бактериялардың марфология-дақылдық қасиеттері
1.7. Сүтқышқылды бактериялардың физиология-биохимиялық қасиеттері
2 Зерттеу нысандары мен әдістері
3 Зерттеу нәтижелері
3.1. Әртүрлі аймақтардың шұбатынан микроағзаларды бөліп алу
3.2. Бөлінген микроағзалардың марфология - дақылдық қасиеттерін зерттеу
3.3. Бөлініп алынған микроағзалардың көмірсуларды ашыту қабілетін зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған ақпараттар көздері
Кіріспе
1 Негізгі бөлім
0.1. ҚР-ның түйе шаруашылықпен айналысатын аймақтарына шолу.
Халқымыз ішсең-ас, кисең - киім, мінсең - көлік деп дәріптеп келген төрт түлікті қашанда кие тұтқан. Төрт түлік туралы халқымыз өлең-жырлардан сан алуан өрнек тоқып, оны әркез дәріптеп отырған. Соның бірі Төрт түліктің төресі болған түйе. Қазақтың жылқыдан кейінгі қастерлейтін малы-түйе. Түйенің ерекше қасиеті- шөл және шөлейт жерлердің қатаң жағдайларына өте төзімді. Шөл өсімдіктерін талғамай жеп, ащы су іше береді. [1]
Түйе шаруашылығы - мал шаруашылығының түйе өсіретін және пайдаланатын дәстүрлі саласының бірі. Елімізде шөл және шөлейт алқаптардың болуы бұл саланың дамуына кең жол ашады. Түйе түлігі негізінен жайылымда бағылып, күтімді, азықты және жайлы қора-жайды аса қажет етпейтіндіктен, басқа ауыл шаруашылық малдарымен салыстырғанда тиімдірек болып табылады. Яғни, бұл салаға жұмсалған қаражат 5 немесе 6 есеге дейін пайда әкелетіндігі дәлелденген. Қазақстанда қос өркешті түйелердің тұқымы - қалмақ, қазақ, монғол ал сыңар өркештілерден аруана тұқымдары өсіріледі. Сонымен қатар бұл тұқымдардың будандары да көбейіп келеді. [2]
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Сындарлы қоғамдық диалог- Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі атты Жолдауында еліміздің негізгі ресурсы ретінде ауыл шаруашылығын атап, бірақ оның әлеуеті толық пайдаланылмай отырғанын, ел ішінде ғана емес шетелде де сұранысқа ие органикалық және экологиялық таза өнім өндіру үшін зор мүмкіндіктер бар екенін айтып өткен тұғын.
Елімізде түйе шаруашылығы батыс және оңтүстік өңірлерде көптеп дамыған. Түйені өсіруге шөлді және шөлейтті жерлер қолайлы болғандықтан, еліміздегі өсірілетін түйе басының 82% -ы Маңғыстау, Қызылорда, Түркістан облысы (Созақ, Отырар аудандары) аймақтарында көптеп шоғырланған. Маңғыстау облысында - 82171 бас, Түркістан облысында - н 34763 бас, Қызылорда облысында -36024 бас, Батыс Қазақстан облысында -2352 бас түйе бар. [3]
Түркістан облысында түйе шаруашылығы ілгері басып келеді. Өңірде түйе сүтінен дайын ұнтақ шығаратын GOLDEN CAMEL GROUP LTD ЖШС зауыты 2018 жылдан бастап, өз жұмысын істеп жатыр. Одан бөлек Созақ ауданында 2000- ға жуық түйе түлігін асылдандыру жүргізіліп жатыр. Аймақтың шаруашылықтағы әлеуітіне тоқтала кетсек. Мәселен, Шолаққорған ауылы Бағдат шаруа қожалығында 350 бас түйе бар. Шөлге шыдамды бұл түліктен көктем айларында 256 тонна түйе сүті Golden Camel Group LTD ЖШС зауытына өткізілген. Түркістан облысында түйе шаруашылығын дамытудың 2020-2022 жылдарға арналған іс - шара жоспары жасалынды. Жоспар бойынша, Арыс, Кентау қалалары мен Отырар, Созақ, Ордабасы аудандарында 4000 - ға жуық інген сатып алынып, нәтижесінде өндірілетін сүттің көлемін 15%- арттыру жоспарланған.
Түркістан облысы Сайрам ауданында отбасылық кәсіп етіп отырған Бозінген шаруа қожалығы түйе шаруашылығын қолға алып, сүт өндіру бағытын дамытып отыр. Қазірде 50-ден аса мал басы бар кәсіпкерлер күніне 190-200 литрдей түйе сүтін сауып отыр. Алдағы уақытта мал басын көбейтіп, өнімді түрлендіру жоспарланып отыр.
Сондай-ақ Кентауда түйе шаруашылығымен айналысатындар қатары өткен жылға қарағанда өскенін айта кеткен жөн. Ару ана шаруа қожалығы мемлекеттік бағдарлама аясында 20 млн. тг көлемінде несие алып, ол қаражатқа 10 шақты түйе сатып алған. Шаруақожалықтың жұмысы ілгері басып, 2 жыл ішінде түйе басын бес есеге көбейткен.
Ал, енді Созақ ауданындағы түйе шаруашылығы туралы айта кетсек. Созақ ауданында түйе түлігін асылдандыру жұмыстары Оңтүстік Батыс мал және өсімдік шаруашылығы ғылыми зерттеу орталығы ЖШС ғалымдарының ұсынған мына 3 бағытымен іске асырылуда.
Бірінші бағыт - Қазақтың қос өркешті түйесін өсіру болып табылады. Түйенің бұл тұқымы жақсы өнімді малдарды сұрыптау (селекция) жолдарымен шығару. Түйенің бұл түрінің елімізде 5 түрі бар: орал-бөкей, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Батыс және Маңғыстау типтері өсіріледі. Созақ ауданында осы түрдің ішінде Оңтүстік Қазақстан типі сәйкес келеді. Бұл малды одан әрі еттілігін жетілдіру мақсатында Қызылорда типімен шағылыстыру арқылы таза қанды өсіру не болмаса орал - бөкей қос өркешті типін шағылыстырып, аралас ұрпақ типінде өсіру ұсынылған. Жалпы қос өркешті түйені өсіргенде оның тұқымын асылдандырудың бағыты - жүн өнімділігін арттыру, дене тұрқының ерекшеліктерін жетілдіру және салмағын көбейтуге бағытталған.
Екінші бағыты - Қазақы нар түйелердің бір өркешті тұқымының популациясын өсіру. Бір өркешті түйелердің қазақы популияциясы - қазақтың қос өркешті түйесі мен түрікмен аруанасы тұқымдарын шағылыстыру. Созақтың қатал табиғатына бейімделген тұқым. Қазақтың қос өркешті түйесіне тән кекілі болмайды. Сыртқы түрі түрікмен арунасына ұқсас болып келеді. Бұл қазақы нармен жүргізілуге тиіс болған негізгі селекциялық жұмыстар сойыс салмағын көтеру, сүт өнімділігін көтеру және ет - сүт бағытындағы малдардың санын көбейту сонымен қатар малдың тез жетілгіштігін арттыруға бағытталған.
Үшінші бағыты - Түрікмен аруанасы түйелерінің дара өркешті тұқымын өсіру. Түйенің бұл тұқымы сүт өндіру үшін кейіннен сүт - ет бағытында да өсіріледі. Түрікмен аруанысының негізгі белгісі қос өркешті түйелерде болмайтын эполет деп аталатын шудасының болуы. Бұл типті асылдандырудың негізгі бағыты - ақуыз құрамын молайту, майлылығын және сүттілігін арттыру болып табылады. [10]
Қазіргі таңда есеп бойынша еліміздегі бар түйелердің 13 осы Маңғыстау өңірінде жайылып жүр. Олар толықтай жекеменшіктің есебінде. Ауылдағы тұрғындар түйені ұстап, шұбатпен өздерін өздері қамтамасыз етеді. Түйе сүтін өңдеумен Жаңаөзен сүт зауыты ЖШС мен Таушық ауыл шаруашылығы ЖШС сүт өңдеу зауыты айналысады. Екі сүт өңдеу нысанының есебіне жүгінсек шұбатты дайындап, оны өңдеп, құтыға құйып шығару үшін қосымша жұмсалатын шығын 89,17 -95,26 тг аралығында.
Таңдайдан дәмі кетпес түйе еті.
Түйе шаруашылығының тиімді бір бөлігі етінде. Қасиеті және құнарлығы бойынша түйе еті сиыр етімен шамалас болып келеді. Түйе етінің өзге еттерден ерекшелігі химиялық құрамында. Ақуыз мөлшері (17-22%) көп, холестерин аз, ал май тіпті де жоқ. Сондықтан түйе еті диеталық тағам болып есептеледі. Артық салмақтан арылғысы келетіндер ос етті жеуі тиіс. Мамандардың айтуынша диеталық маңызы зор. Жүрек қағысы мен қан қысымын реттеп, қан құрамындағы холестеринді азайтады. Етінің құрамы дәруменге В1, В9, С, Е және РР өте бай. Одан бөлек құрамында фосфор, темір, калий кездеседі.
Еліміздің оңтүстік және оңтүстік-батыс өңірлеріндегі табиғи жайылым көбінесе мал шаруашылығының соның ішінде, қой, түйе, жылқы сынды ірі қара малдарды дамытуда жарамды болып келеді.
0.2. Шұбаттың физикалық, химиялық қасиеттері
Шұбат - жаңа балауса спецификалық иісі мен өзіне тән дәмі бар, ақшыл түстес, кішкене сары түспен ерекшеленеді. Консистенциясы көбіктенсе газ түзеді, былайынша сұйық азқам қою болып келеді.Ұзақ уақыт бойы ұстауына байланысты титрленетін қышқылдығы ауытқиды. Ашуы барысында сүт қантының төмендеуі байқалады, ол спирт, қышқыл, көмір қышқыл газын түзеді. Сондықтан осыған байланысты тығыздығы төмендейді 1,022 - 1,028 г,см3. Қышқылдықтың көлемі рН 4,1 - 3,9 тең. Шұбаттың сапасы оның қорының сапасына байланыты. [11]
Ашытылған түйе сүтін шұбат деп атайды. Биологиялық құрамы жағынан дәмді әрі нәрлі азық қана емес, сондай - ақ А,В1,В2,С витаминдерінің көзі. Шұбат ... жалғасы
Мазмұны
Кіріспе
1 Негізгі бөлім
1.1. ҚР-ның түйе шаруашылықпен айналысатын аймақтарына шолу.
1.2. Шұбаттың физикалық, химиялық қасиеттері
1.3. Түйе сүтінің емдік қасиеті
1.4. Шұбаттың пробиотикалық қасиеттері
1.5. Микроағзалардың шұбаттың құрамына әсері
1.6. Сүтқышқылды бактериялардың марфология-дақылдық қасиеттері
1.7. Сүтқышқылды бактериялардың физиология-биохимиялық қасиеттері
2 Зерттеу нысандары мен әдістері
3 Зерттеу нәтижелері
3.1. Әртүрлі аймақтардың шұбатынан микроағзаларды бөліп алу
3.2. Бөлінген микроағзалардың марфология - дақылдық қасиеттерін зерттеу
3.3. Бөлініп алынған микроағзалардың көмірсуларды ашыту қабілетін зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған ақпараттар көздері
Кіріспе
1 Негізгі бөлім
0.1. ҚР-ның түйе шаруашылықпен айналысатын аймақтарына шолу.
Халқымыз ішсең-ас, кисең - киім, мінсең - көлік деп дәріптеп келген төрт түлікті қашанда кие тұтқан. Төрт түлік туралы халқымыз өлең-жырлардан сан алуан өрнек тоқып, оны әркез дәріптеп отырған. Соның бірі Төрт түліктің төресі болған түйе. Қазақтың жылқыдан кейінгі қастерлейтін малы-түйе. Түйенің ерекше қасиеті- шөл және шөлейт жерлердің қатаң жағдайларына өте төзімді. Шөл өсімдіктерін талғамай жеп, ащы су іше береді. [1]
Түйе шаруашылығы - мал шаруашылығының түйе өсіретін және пайдаланатын дәстүрлі саласының бірі. Елімізде шөл және шөлейт алқаптардың болуы бұл саланың дамуына кең жол ашады. Түйе түлігі негізінен жайылымда бағылып, күтімді, азықты және жайлы қора-жайды аса қажет етпейтіндіктен, басқа ауыл шаруашылық малдарымен салыстырғанда тиімдірек болып табылады. Яғни, бұл салаға жұмсалған қаражат 5 немесе 6 есеге дейін пайда әкелетіндігі дәлелденген. Қазақстанда қос өркешті түйелердің тұқымы - қалмақ, қазақ, монғол ал сыңар өркештілерден аруана тұқымдары өсіріледі. Сонымен қатар бұл тұқымдардың будандары да көбейіп келеді. [2]
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Сындарлы қоғамдық диалог- Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі атты Жолдауында еліміздің негізгі ресурсы ретінде ауыл шаруашылығын атап, бірақ оның әлеуеті толық пайдаланылмай отырғанын, ел ішінде ғана емес шетелде де сұранысқа ие органикалық және экологиялық таза өнім өндіру үшін зор мүмкіндіктер бар екенін айтып өткен тұғын.
Елімізде түйе шаруашылығы батыс және оңтүстік өңірлерде көптеп дамыған. Түйені өсіруге шөлді және шөлейтті жерлер қолайлы болғандықтан, еліміздегі өсірілетін түйе басының 82% -ы Маңғыстау, Қызылорда, Түркістан облысы (Созақ, Отырар аудандары) аймақтарында көптеп шоғырланған. Маңғыстау облысында - 82171 бас, Түркістан облысында - н 34763 бас, Қызылорда облысында -36024 бас, Батыс Қазақстан облысында -2352 бас түйе бар. [3]
Түркістан облысында түйе шаруашылығы ілгері басып келеді. Өңірде түйе сүтінен дайын ұнтақ шығаратын GOLDEN CAMEL GROUP LTD ЖШС зауыты 2018 жылдан бастап, өз жұмысын істеп жатыр. Одан бөлек Созақ ауданында 2000- ға жуық түйе түлігін асылдандыру жүргізіліп жатыр. Аймақтың шаруашылықтағы әлеуітіне тоқтала кетсек. Мәселен, Шолаққорған ауылы Бағдат шаруа қожалығында 350 бас түйе бар. Шөлге шыдамды бұл түліктен көктем айларында 256 тонна түйе сүті Golden Camel Group LTD ЖШС зауытына өткізілген. Түркістан облысында түйе шаруашылығын дамытудың 2020-2022 жылдарға арналған іс - шара жоспары жасалынды. Жоспар бойынша, Арыс, Кентау қалалары мен Отырар, Созақ, Ордабасы аудандарында 4000 - ға жуық інген сатып алынып, нәтижесінде өндірілетін сүттің көлемін 15%- арттыру жоспарланған.
Түркістан облысы Сайрам ауданында отбасылық кәсіп етіп отырған Бозінген шаруа қожалығы түйе шаруашылығын қолға алып, сүт өндіру бағытын дамытып отыр. Қазірде 50-ден аса мал басы бар кәсіпкерлер күніне 190-200 литрдей түйе сүтін сауып отыр. Алдағы уақытта мал басын көбейтіп, өнімді түрлендіру жоспарланып отыр.
Сондай-ақ Кентауда түйе шаруашылығымен айналысатындар қатары өткен жылға қарағанда өскенін айта кеткен жөн. Ару ана шаруа қожалығы мемлекеттік бағдарлама аясында 20 млн. тг көлемінде несие алып, ол қаражатқа 10 шақты түйе сатып алған. Шаруақожалықтың жұмысы ілгері басып, 2 жыл ішінде түйе басын бес есеге көбейткен.
Ал, енді Созақ ауданындағы түйе шаруашылығы туралы айта кетсек. Созақ ауданында түйе түлігін асылдандыру жұмыстары Оңтүстік Батыс мал және өсімдік шаруашылығы ғылыми зерттеу орталығы ЖШС ғалымдарының ұсынған мына 3 бағытымен іске асырылуда.
Бірінші бағыт - Қазақтың қос өркешті түйесін өсіру болып табылады. Түйенің бұл тұқымы жақсы өнімді малдарды сұрыптау (селекция) жолдарымен шығару. Түйенің бұл түрінің елімізде 5 түрі бар: орал-бөкей, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Батыс және Маңғыстау типтері өсіріледі. Созақ ауданында осы түрдің ішінде Оңтүстік Қазақстан типі сәйкес келеді. Бұл малды одан әрі еттілігін жетілдіру мақсатында Қызылорда типімен шағылыстыру арқылы таза қанды өсіру не болмаса орал - бөкей қос өркешті типін шағылыстырып, аралас ұрпақ типінде өсіру ұсынылған. Жалпы қос өркешті түйені өсіргенде оның тұқымын асылдандырудың бағыты - жүн өнімділігін арттыру, дене тұрқының ерекшеліктерін жетілдіру және салмағын көбейтуге бағытталған.
Екінші бағыты - Қазақы нар түйелердің бір өркешті тұқымының популациясын өсіру. Бір өркешті түйелердің қазақы популияциясы - қазақтың қос өркешті түйесі мен түрікмен аруанасы тұқымдарын шағылыстыру. Созақтың қатал табиғатына бейімделген тұқым. Қазақтың қос өркешті түйесіне тән кекілі болмайды. Сыртқы түрі түрікмен арунасына ұқсас болып келеді. Бұл қазақы нармен жүргізілуге тиіс болған негізгі селекциялық жұмыстар сойыс салмағын көтеру, сүт өнімділігін көтеру және ет - сүт бағытындағы малдардың санын көбейту сонымен қатар малдың тез жетілгіштігін арттыруға бағытталған.
Үшінші бағыты - Түрікмен аруанасы түйелерінің дара өркешті тұқымын өсіру. Түйенің бұл тұқымы сүт өндіру үшін кейіннен сүт - ет бағытында да өсіріледі. Түрікмен аруанысының негізгі белгісі қос өркешті түйелерде болмайтын эполет деп аталатын шудасының болуы. Бұл типті асылдандырудың негізгі бағыты - ақуыз құрамын молайту, майлылығын және сүттілігін арттыру болып табылады. [10]
Қазіргі таңда есеп бойынша еліміздегі бар түйелердің 13 осы Маңғыстау өңірінде жайылып жүр. Олар толықтай жекеменшіктің есебінде. Ауылдағы тұрғындар түйені ұстап, шұбатпен өздерін өздері қамтамасыз етеді. Түйе сүтін өңдеумен Жаңаөзен сүт зауыты ЖШС мен Таушық ауыл шаруашылығы ЖШС сүт өңдеу зауыты айналысады. Екі сүт өңдеу нысанының есебіне жүгінсек шұбатты дайындап, оны өңдеп, құтыға құйып шығару үшін қосымша жұмсалатын шығын 89,17 -95,26 тг аралығында.
Таңдайдан дәмі кетпес түйе еті.
Түйе шаруашылығының тиімді бір бөлігі етінде. Қасиеті және құнарлығы бойынша түйе еті сиыр етімен шамалас болып келеді. Түйе етінің өзге еттерден ерекшелігі химиялық құрамында. Ақуыз мөлшері (17-22%) көп, холестерин аз, ал май тіпті де жоқ. Сондықтан түйе еті диеталық тағам болып есептеледі. Артық салмақтан арылғысы келетіндер ос етті жеуі тиіс. Мамандардың айтуынша диеталық маңызы зор. Жүрек қағысы мен қан қысымын реттеп, қан құрамындағы холестеринді азайтады. Етінің құрамы дәруменге В1, В9, С, Е және РР өте бай. Одан бөлек құрамында фосфор, темір, калий кездеседі.
Еліміздің оңтүстік және оңтүстік-батыс өңірлеріндегі табиғи жайылым көбінесе мал шаруашылығының соның ішінде, қой, түйе, жылқы сынды ірі қара малдарды дамытуда жарамды болып келеді.
0.2. Шұбаттың физикалық, химиялық қасиеттері
Шұбат - жаңа балауса спецификалық иісі мен өзіне тән дәмі бар, ақшыл түстес, кішкене сары түспен ерекшеленеді. Консистенциясы көбіктенсе газ түзеді, былайынша сұйық азқам қою болып келеді.Ұзақ уақыт бойы ұстауына байланысты титрленетін қышқылдығы ауытқиды. Ашуы барысында сүт қантының төмендеуі байқалады, ол спирт, қышқыл, көмір қышқыл газын түзеді. Сондықтан осыған байланысты тығыздығы төмендейді 1,022 - 1,028 г,см3. Қышқылдықтың көлемі рН 4,1 - 3,9 тең. Шұбаттың сапасы оның қорының сапасына байланыты. [11]
Ашытылған түйе сүтін шұбат деп атайды. Биологиялық құрамы жағынан дәмді әрі нәрлі азық қана емес, сондай - ақ А,В1,В2,С витаминдерінің көзі. Шұбат ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz