Прокуратура қызметінің құқықтық негіздері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Д.А. ҚОНАЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯЛЫҚ ЗАҢ АКАДЕМИЯСЫ ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ҚЫЗМЕТІ КАФЕДРАСЫ
Қорғауға жіберілді

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
І БӨЛІМ. ҚР Прокуратурасы қызметінің жалпы ережелері
0.1. Прокуратура қызметінің құқықтық негіздері
1.2. Прокуратураның ұйымдастырылуы мен қызметінің принциптері
1.3. Прокуратура органдарының жүйесі, құрылымы және прокурорлық қадағалау
ІІ БӨЛІМ. ҚР Прокуратура органдары қызметінің негізгі бағыттары
2.1. Прокуратура органдары ҚР заңдылық пен тәртіпті қамтамасыз ету механизмінде
2.2. Алдын ала анықтау, алдын ала тергеу, жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдарымен заңдардың қолданылуын қадағалау. Алдын ала тергеу, анықтау органдардың заңдылықтарын қадағалауды жүзеге асырудағы прокурордың өкілеттіктері.
2.3. Сотта қаралатын қылмыстық және азаматтық істердегі прокурордың рөлі
2.4. Прокуратураның әлеуметтік-экономикалық саладағы негізгі бағыттары
ІІІ БӨЛІМ. Қылмыстық процестегі прокурорлық қадағалау мен сот билігімен арақатынасындағы мәселелері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституцияның 1-бабына сәйкес Қазақстан өзін құқықтық мемлекет ретінде орнықтырды. Заңның үстемдігінің белгілерінің бірі- мемлекеттің барлық салаларында құқықтық заңның ресми ғана емес, сонымен нақты үстемдігін орнату, оның қоғамдық қатынастардың бүкіл жиынтығына тікелей әсер етуі. Прокуратура Конституцияда белгіленген республика аумағындағы заңдардың, Президент жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің дәл және біркелкі қолданылуына жоғарғы қадағалауды жүзеге асыру жүктелгеніне байланысты құқықтың мұндай үстемдігін қамтамасыз етуге ұмтылады.
Қазақстан тәуелсіздігін 1992 жылы 17 қаңтарда жариялағаннан кейін алғаш рет "Қазақстан Республикасының Прокуратурасы туралы" Заң қабылданды, ол ҚР Президентінің 1995 жылғы 21 желтоқсандағы ҚР Прокуратурасы туралы заң күші бар жарлығы күшіне енгенге дейін қолданыста болды. Бұл нормативтік құқықтық актінің шығарылуы 1995 жылғы 30 тамыздағы республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы прокуратура органдары қызметінің құқықтық аясын түбегейлі өзгерткендіктен туындады.
Сол уақыттан бері жиырма жеті жыл өтті. Осы кезеңде еліміздің құқықтық саласында жаңа мемлекеттік құрылым қағидаттарына және прокуратура органдарының алдына қойылған міндеттерге сәйкес елеулі өзгерістер жүргізілді. Бұл өз кезегінде "ҚР Прокуратурасы туралы" заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығына тиісті түрде өзгерістер мен толықтырулар енгізуді талап етті.
Қазақстан Республикасының "Прокурорлық қадағалау мәселелері бойынша кейбір заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2002 жылғы 9 тамыздағы № 346 Заңымен жаңа нормалар енгізілді, ол прокуратура органдарының қызметін жетілдіру жолындағы кезекті қадам болып табылды.
Қабылданған жарлықтарға сәйкес соңғы уақытқа дейін қолданылған заңға өзгертілді және қазіргі уақытта ол "ҚР Прокуратурасы туралы" Заңы деп аталды. Бұл заңда адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарының, сондай-ақ мемлекет пен заңды тұлғалардың мүдделерінің дәлме-дәл әрі біркелкі қолданылуын тиімді қадағалауды іс жүзінде қамтамасыз ету мақсатында Конституцияда көзделген прокурордың өкілеттіктерін дамытады.
3
"ҚР Прокуратурасы туралы" Заңы прокурорларға қосымша өкілеттіктер беріп қоймай, сонымен бірге өкілеттіктерін іске асыру, тиімді пайдалану және оларға жүктелген міндеттерді орындау кезінде жауапкершілікті арттыру.
Қазақстан Республикасының Прокуратурасы - мемлекеттік тетіктің ажырамас бөлігі, ол төмен тұрған прокурорларды жоғары тұрған прокурорларға және Республиканың Бас Прокурорына бағындыра отырып, бірыңғай орталықтандырылған жүйені құрайды. Прокуратура өз өкілеттігін басқа мемлекеттік органдардың лауазымды адамдарынан тәуелсіз жүзеге асырады және республика Президентіне ғана есеп береді.
Құқықтық механизмді жетілдіруді прокуратура қызметі қадағалау органына республиканың мемлекеттік органдары жүйесінде лайықты орынды айқындауға және елдегі заңдылық пен құқық тәртібі режимінің жоғары деңгейін тиімді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Конституция мен заңдардың үстемдігін, адам мен азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды қамтамасыз ету мақсатында, Конституция, заңдардың және Қазақстан Республикасы Президенті Жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің дәлме-дәл әрі біркелкі қолданылуын жоғары қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокуратура мемлекет атынан: Конституцияны, заң актілері мен республика Президенті актілерін бұзушылықтарды анықтайды және оларды жою шараларын қолданады; жедел-іздестіру қызметінің, анықтау мен тергеудің, әкімшілік және атқарушылық іс жүргізудің қолданылуын қадағалау; сотта мемлекеттің мүддесін білдіреді; Қазақстан Республика Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін заңдар мен басқа да құқықтық актілерге наразылық білдіреді; заңда белгіленген тәртіппен және шекте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады; статистикалық көрсеткіштердің тұтастығын, обьективтілігін және жеткіліктілігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік құқықтық статистиканы қалыптастырады, құқықтық статистика саласындағы заңдардың қолданылуын қадағалауды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы өз қызметін басқа мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардан, саяси партиялар мен басқа да қоғамдық бірлестіктерден тәуелсіз жүзеге асырады.
Төменде ұсынылып отырған тақырып өте өзекті және қызықты, себебі ҚР Прокуратурасының мақсаттары, міндеттері мен функциялары ҚР егемендігін қабылдауға байланысты, шынайы демократиялық, құқықтық мемлекет құру
4
жағдайында түбегейлі өзгерді.

І БӨЛІМ. ҚР Прокуратурасы қызметінің жалпы ережелері
1.1. Прокуратура қызметінің құқықтық негіздері
Прокуратура (лат. procurer- қамқор, қамтамасыз етемін) қылмыстық істерді қозғауда, айыптауды қолдану, мемлекеттің мүдделерін сот процесінде білдіруге жауапты арнайы мемлекеттік орган (органдар жүйесі) болып табылады.
Қазақстан Республикасында прокуратураға бір жағынан мемлекеттің бірыңғай заңнамалық кеңістігін сақтауға, екінші жағынан азаматтардың бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіре отырып құқық қорғау функциясын тез әрі тиімді жүзеге асыруға қабілетті жүйеге ие, мемлекет атынан берілген белгілі бір билік көлемі берілген. Сондай-ақ ҚР прокуратурасы құқықтық шығармышылқа қатысады.
Бұл органның негізгі мақсаты:
1. Заңның үстемділігін қамтамасыз ету;
2. Заңдылықты және құқықтық тәртіпті нығайту;
3. Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, мемлекет пен қоғамның заңды мүдделерін қорғау.
"Мемлекет органы ретінде прокуратура органы қызметінің ерекшелігі, ол өз өкілеттігін мемлекет атынан жоғарғы қадағалау нысанында жүзеге асырады" 3
"ҚР Прокуратурасы туралы" ҚР Заңына сәйкес, прокуратура өзінің жұмысын жүзеге асыру кезінде басқа мемлекеттік органдарды алмастырмайды және ұйымдардың қызметіне және азаматтардың жеке өміріне араласпайды.
ҚР прокуратурасы органдар мен мекемелердің бірыңғай жүйесін құрайды:
1. ортақ мақсаттар мен міндеттердің болуы;
2. прокурорларды тағайындаудың заңмен белгіленген тәртібі;
3. прокуратура органдарын республикалық бюджет қаражаты есебінен қаржыландыру;
5
4. төмен тұрған прокурорлардың жоғары тұрған прокурорларға және ҚР Бас Прокурорына бағынуы.
ҚР Прокуратурасы ұйымдастырылуы мен қызметі мемлекеттік орган ретінде заңдардың қолдануын жоғары қадағалауды жүзеге асыруы заңнама нормаларынмен дәл әрі толық реттелу тиіс.
ҚР Заңына сәйкес, прокуратура қызметінің тәртібін ұйымдастыру, прокурорлардың өкілеттіктері ҚР Конституциясымен, "ҚР Прокуратурасы туралы" ҚР Заңымен және басқа да заңнамалық актілермен, ҚР халықаралық шарттарымен бекітіледі. Сондай-ақ, өз құзыреті шегінде ҚР Бас Прокуроры бұйрықтармен және өзге де нормативтік құқықтық актілерді қабылдау арқылы прокуратура органдарын ұйымдастыру мен олардыңқызметінің түрлі аспектілерін реттейді.
ҚР Конституциясына сәйкес, прокурор және прокуратура туралы заңнама мемлекеттің қатаң қарауына жатады, сондықтан ҚР Прокуратурасының қызметі мен ұйымдастырылуының қандай да бір аспектілерін нормативтік регламенттеудің барлық өзге де тәсілері заңға қайшы келген жағдайда жарамсыз деп саналады және қолдануға жатпайды, белгіленген тәртіппен тоқтыла тұрады немесе күшін жояды.
"ҚР Прокуратурасы туралы" ҚР Заңы прокуртура қызметін ұйымдастыру қағидаларын, функцияларын, өкілеттіктерін айқындайды. Осы заңда прокуратура органдары мен мекемелерінде қызмет атқаруды регламенттеуге айтарлықтай орын берілген.
"ҚР Прокуратурасы туралы" ҚР Заңының қортынды бөлімінде прокуратура органдары мен мекемелерін қаржыландыру, материалдық- техникалық қамтамасыз ету, класстық шендер, әскери атақтар және т.б. беру тәртібі мәселелері регламенттеледі.
"Прокурордың іс жүргізу ережесі, оның өкілеттіктері, қылмыстық, азаматтық істерді сотта қарау кезінде оларды әртүрлі сот сатыларында іске асырудың құқықтық құралдары тиісінше қылмыстық іс жүргізу кодексімен, азаматтық іс жүргізу кодексімен, әкімшілік құқықтық қатынастар туралы кодекспен регламенттеледі"4
Сондай-ақ прокуратураны ұйымдастыру мен оның қызметінің құқыққтық негіздерінің құрамдас бөлігі халықаралық шарттар, ҚР ратификацияланған болып табылады.
6
1.2. Прокуратураның ұйымдастырылуы мен қызметінің принциптері
Прокуратураны ұйымдастыру және оның қызметінің қағидаттары- бұл ҚР Конституциясында және басқа да заңнамалық актілерде бекітілген прокуратураның саяси және мемлекеттік тағайындалуы білдіретін негізгі талаптар прокурорлардың міндеттері мен өкілеттіктерін, сондай-ақ мемлекеттегі заңдардың дәл және біркелкі қолданылуын қадағалауды жүзеге асыру жөніндегі құқықтық құралдар мен әдістердің мазмұны мен сипатын айқындайды, сондай-ақ прокуратура органдарының өзге мемлекеттік органдардан, оның ішінде құқық қорғау органдарынан да айырмашылықтарын айқындайтын сапа белгілерін қамтиды.
Заң шығаруда белгіленген қағидаттарды сақтау прокуратураға мемлекеттегі заңдардың нақты және біркелкі орындалуын бақылауды жүзеге асыру үшін оның алдында тұрған міндеттерді сәтті орындауға мүмкіндік береді
Прокуратура қызметінің қағидаттары Конституция мен заңдарға негізделеді және прокуратураға өз функцияларын жүзеге асыру үшін қажетті өкілеттіктері бар тәуелсіз мемлекеттік орган мәртебесін береді.
Прокуратура органдарын ұйымдастыру мен олардың қызметінің негізгі қағидаттарының бірі орталықтандыру, тәуелсіздік, бірлік, заңдылық және жариялық қағидаттарына сейкес жүзеге асырылады.
Бірлік принципі
Қазақстанның барлық аумақтық және мамандандырылған прокуратуралары бірыңғай жүйені құрайды. Прокурорлық қадағалаудың бірлігі барлық прокурорлық органдардың ұйымдастырылуы мен қызмет принциптерінің бірлігінде, олардың мақсаттары мен міндеттерінің бірлігінде көрінеді. Әрбір прокурорға өз құзыреті шегінде оларды іске асырудың бірыңғай өкілеттіктері мен құқықтық құралдары берілген. Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурорға өз міндеттерін орындауды тапыра алады, төмен тұрған прокурордың міндеттерін өзіне қабылдай алады, оның кез келген шешімін өзгерте немесе жоя алады.
Орталықтандыру принципі
ҚР Бас Прокуратурасымен жіберілетін және үйлестірілетін прокурорлық тәжірибенің бірлігін қамтамасыз етеді. Осы қағидатты іске асыру ол бірыңғай басшылықты жергілікті прокурорлардың бастамасымен, шығармашылық
7
белсенділігімен үйлестіреді. Прокуратура жүйесін орталықтандыру мемлекеттегі прокуратурамен орындалатын негізгі міндеттерден туындайды және прокурорлық қадағалаудың біртұтастығымен тікелей байланысты, ҚР аумағының бірыңғай заңдылығын қамтамасыз ету қажеттілігінен туындайды.
Заңдылық принципі
Бұл қағида ҚР Конституциясында қоғам өмірінің, мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдардың табысты қызметінің, азаматтардың мінез-құлқының міндетті шарты ретінде белгіленген. Әрбір прокурор өзі қабылдайтын шешімдердің заңдылығы үшін жауапты болады.
Біздің мемлекеттегі заңдылық- бұл мемлекеттік және еңбек тәртібін қатаң сақтауды, әркімнің өз міндеттерін нақты орындауын талап ететін, азаматтардың белсенділігінің өсуіне ықпал ететін және сонымен бірге оларды заңсыздықтан сақтайтын қуатты ұйымдастырушылық тәртіпті фактор
Прокуратура органдары елдегі заңдылық пен құқықтық тәртіпті сақтауға арналған мемлекеттік органдар жүйесінде маңызды орынға иә. Мемлекеттегі заңдылықты сақтаушы бола отырып, прокурорлар озбырлыққа, заң бұзушылықтарға немесе заңнан ауытқуларға жол бермеуі керек. Бұған, ең алдымен, заңның негізінде және оны орындау үшін басшылық сипаттағы бұйрықтар мен нұсқаулар шығаратын ҚР Бас Прокурорының қызметі бағынады. Бұл осы бұйрықтар мен нұсқауларды басшылыққа алатын бағынышты прокурорлардың қызметінің заңдылығын қамтамасыз етеді. Төмен тұрған прокурорлардың қызметіндегі заңдылық қағидаты олардан шығатын әрбір құқықтық акт, әрбір процестік әрекет заңға негізделуге, оның талаптарын негізге алуға, заңда көзделген нысандарда орындалуға тиіс екенін де білдіреді.
Прокуратура органдарының өзге мемлекеттік органдардан тәуелсіздігі принципі
Прокурор өзіне жүктелген міндеттерді орындау кезінде бірыңғай прокурорлық биліктің өкілі ретінде әрекет етеді және ол шешім қабылдаған кезде тек заң мен Бас Прокурордың бұйрықтарын басшылыққа алады.
Прокуратура органдарының тәуелсіздігі қағидаты өзінің барлық функционалдық шешімдері мен іс-әрекеттерін (қадағалауды, қылмыстық қудалауды және басқаларды жүзеге асыру бойынша) әрбір прокурор оларды жүргізудің толықтығы, жан-жақтылығы мен объективтілігі және ішкі мекеме талаптарына сәйкес жүргізілетін заң, материалдар мен тексерулер негізінде ғана
8
жүзеге асырады.
"ҚР Прокуратурасы туралы" Заңы бойынша прокурорлық қадағалауды жүзеге асыруға ғана емес, сонымен қатар прокуратура органдары мен мекемелерінің кез келген функционалдық қызметіне, атап айтқанда, қылмыстық қудалауды жүзеге асыру кезінде, құқық қорғау органдарының қызметін үйлестіруге, құқық шығармашылық қызметке қатысуына араласуына жол берілмейтіндігі көрсетіледі.
Жариялылық және демократияландыру принципі
Прокуратура органдары қызметінің ашықтығын, оның азаматтар, бұқаралық ақпарат құралдары үшін қолжетімділігін білдіреді. Осы қағидатты іске асыру арқылы қоғам прокуратура органдарының қызметіне бақылауды жүзеге асырады.
Жариялылық қағидаты азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету бойынша прокуратура қызметінің заңдылығының жай-күйі туралы халықтың хабардар болу деңгейін арттырады. Кері байланыс тәртібінде жариялылық пен демократияландыру қағидаты азаматтарға прокуратура органдарына еркін түрде жүгінуге мүмкіндік береді. Демек, жариялылық қағидасы заңдылықты нығайту мақсатында белсенді жұмыс істейді.
Прокуратура органдары өз қызметін жүргізуде қоғамнан оқшау жүзеге асыра алмайды. Бұл қағидат құқық бұзушылықтар төңірегінде қоғамдық пікір қалыптастыруға көмектеседі, сол арқылы қоғамның құқықтық мәдениетін арттырады.

1.3. Прокуратура органдарының жүйесі, құрылымы және прокурорлық қадағалау актілері
Қазақстан прокуратурасы Конституцияның 83-бабына "ҚР Прокуратурасы туралы" Заңның 3 және 4-баптарына сәйкес төмен тұрған прокурорларды жоғары тұрған прокурорларға және мемлекет атынан Бас ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.