Қазақстанның қазіргі экономикалық жағдайды талдау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

$\\10.24.29.221\Desktops\Ibrayeva_a.hbsh\Desktop\44618_html_m5bd2ed93.jpg$

Петропавл қаласы

химия-биология бағытындағы

Назарбаев Зияткерлік мектебі

Қазақстан тарихы

(Қазіргі әлемдегі Қазақстан)

Курстық жұмыс

Оқу бағдарламаға сәйкес тақырыптың бағыты:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАСЫ

Тақырып:« Қазақстан экономикасының дамуына қандай факторлар әсер етеді?»

(2962 сөз)

Орындаған: Тажиева Салтанат Акишевна

(аты-жөні, қолы)

Жетекші: Никибаева Альбина Сейтжановна

(аты-жөні, қолы)

Ішкі модератор: Ахманов Асхат Каримович

(аты-жөні, қолы)

Мазмұны:

1. Кіріспе3

2. Негізгі бөлім4

2. 1. Қазақстан экономикасының тарихы4

2. 2. Қазақстан экономика саласының қазіргі кезде қай жағдайда4

2. 3. Болашақта экономикалық жағдайды жақсарту мен мәселелерді шешу жолдары5

2. 4. Зерттеу нәтижелері. 6

2. 4. 1. Сауалнама6

2. 4. 2. Сұхбат10

2. 6. Бағалау. 10

2. 6. 1. SWOT-талдау. 10

2. 6. 2. SWOT - шешім12

3. Қорытынды13

4. Рефлексия13

5. Пайдаланылған әдебиеттер:14

5. «Қазақстан Республикасы ұлттық экономикасының қазіргі жағдайын бағалау»14

1. Кіріспе

Зерттеу жобасының өзектілігі: Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері және жеке мемлекет ретінде өз жолын жалғастырғанына 30 жыл болды. Қысқа мерзім ішінде өсу мен даму үшін елді басқару жүйесіне, экономикаға, посткеңестік қоғамдағы тұрақсыздық пен толқуға байланысты көптеген маңызды мәселелер шешілді. Қазір Қазақстан бұл демократиялық құқықтық унитарлық мемлекет және оның биліктің үш тәуелсіздік тармағы бар: атқарушы, заң шығарушы және сот, елдің өз валютасы- теңге және басқа елдермен берік экономикалық және саяси қарым-қатынасы бар [1] . Тағы да Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші болып экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету, сыртқы қолайсыз факторларға тәуелді болмау үшін Ұлттық қор құрды [2] . Бірақ бүгінгі күнге дейін басты міндет өсу мен дамуды жалғастыру болып қала береді, сондықтан мемлекет түрлі әлеуметтік және экономикалық жобаларды алға жылжытуда. Мысалы, «Рухани Жаңғыру», «Ұлы даланың жеті қыры» немесе «Баспана хит», «5 20 25», «Бизнес жол картасы 2025» және тағы басқа [10] . Бірақ елдің болашаққа қатты әсер ететін салалардың бірі - экономика саласы.

Экономика саласы дамытса, адамдардың өмір сапасы да жақсарттайды, білім мен медицина салаларға тіркемелер де өседі. Яғни, мемлекеттің қоғамды қолдау саясатын күшейтуге, сол арқылы кедейлік пен жұмыссыздық деңгейін төмендетуге мүмкіндігі болады, сондай-ақ бұл ЖІӨ деңгейінің жалпы өсуіне әкеледі. Экономикалық проблемаларды шешу және жағдайды жақсарту үшін мұны тек экономистер мен Үкімет қана емес, Қазақстанның әрбір азаматы да білуі қажет, өйткені әрбір адам ел экономикасының жалпы жүйесінің бір бөлігі болып табылады. Осы себептен, «Қазақстан экономикасының дамуына қандай факторлар әсер етеді?» деген тақырыпты өзекті ретінде санауға болады.

Жобаның басты мақсаты : социологиялық зерттеулердің түрлі әдістерін пайдаланып, Қазақстан экономикасына әсер ететін факторларды анықтау.

Зерттеу жұмысының жүргізу міндеттері:

Зерттеу мәселесі бойынша әдебиетке шолу жасау;
Қазақстан экономикасының тарихын сипаттау;
Қазақстанның қазіргі экономикалық жағдайды талдау;
Қазақстанның қарқынды дамуына оң және теріс әсер ететін факторларды анықтау;
Сауалнама және сұхбат сынды зерттеу әдістерін пайдалана отырып, мәселені шешу жолдарын анықтау;
Қорытынды жасау.

Гипотезасы: Зерттеу кезінде мен мәселені жан-жақтан зерттеп, тиімді шешу жолдарын анықтаймын. Тағыда менің ойымша, тұрақты болашақ пен прогрессивтік бүгінді қамтамасыз ету үшін өзінің дайын өнімдерін шығара отырып, бәсекелестікті дамытып және жұмыс орындарын құра отырып, өзінің экономикалық тәуелсіздігін басқа елдерден дамыту керек. Қазақстан шикізат пен жерге бай болғандықтан, елдің өз өндірісін дамытып, экспортпен айналысуға көптеген мүмкіндіктері бар. Бұл үшін қолайлы шешім сыбайлас жемқорлықпен күрес, білім беру саласын дамыту, жаңа өзекті кәсіптер мен технологиялық дамуды болдырмау болуы мүмкін.

Зерттеу сұрақтары:

Қазақстан экономикасы бұрын қалай дамыды?
Қазақстан экономика саласының қазіргі кезде қай жағдайда?
Болашақта экономикалық жағдайды жақсарту мен мәселелерді шешу үшін қандай жолдары бар?

2. Негізгі бөлім 2. 1. Қазақстан экономикасының тарихы

1991 жылдан бастап Қазақстан экономикасында жаһандық өзгерістер орын ала бастады, өйткені ел тәуелсіздік алды және өз экономикасын қайта құруға мәжбүр болды, өйткені ел тәуелсіздік алды және өз экономикасын қайта құруға мәжбүр болды [3] . Бірінші кезекте экономиканың нарықтық жүйесіне көшу қабылданды [3] . Бұл процесс үш негізгі кезеңнен тұрды: жекешелендіру (1991-1992), онда 5000-ға жуық объект жекешелендірілді; мемлекеттік меншікті басқару және жекешелендіру жүйесінің қалыптасуы(1993-1995), осы уақытта шағын және орта бизнес дами бастады және бәсекелестік орта қалыптаса бастады; үшінші кезең 1995 жылғы желтоқсанда жекешелендіру туралы жарлық белгіленіп, 1999 жылға дейін созылды [3] .

Осы кезеңде жаңа басқару жүйелері, нысандар мен ұйымдар құрылды: мүлік комитеттері, салық инспекциясы, кеден, сауда үйлері, кәсіпорындар мен шаруашылықтар, акционерлік қоғамдар және т. б. [3] . Алайда, осы кезеңде көптеген қателіктер жіберілді: мемлекеттің нақты мақсаттары мен тәсілдері анықталған жоқ, экономикалық реформаның өзіндік жеке моделі жасалмады, елдің тарихы, дәстүрлері, өмірі мен ерекшеліктері толық ескерілмеді, бағалар мен кәсіпорындарды бақылау қажет болмады, мемлекеттік басқару жүйесі толық қалыптаспады. Мұның бәрі сыбайлас жемқорлықтың, алаяқтықтың, тәртіпсіздік пен заңның бұзылуына, сондай-ақ инфляцияның дамуына әкелді. 1993 жылы Ресей өз валютасын енгізді, бұл ескі рубльдің девальвациясына әкелді, сондықтан Қазақстан өзінің ұлттық валютасын әзірлеуге кірісті [4] . Алғашқы ақшалар Ұлыбританиядағы «Harrison & Sons», отбасылық типографиясында шығарылды [9] . 1993 жылғы 15 қарашада ұлттық валюта-теңге енгізілді, ҚР Ұлттық Банкі туралы заң құрылды және Қазақстан өзінің ақша-қаржы тәуелсіздігін алды [4] . Елде валюталық операциялардың мүмкіндіктері кеңейіп, 200-ге жуық банк пайда болды [4] . Қазақстан көптеген елдермен экономикалық одақтар мен уағдаластықтар орнатып, нәтижесінде БҰҰ, ТМД, ЕҚЫҰ, ЕО, ШЫҰ және т. б. құрамына кірді, сондай-ақ «Қазақстан-2030», «100 нақты қадам» және т. б. сияқты бірқатар стратегиялар мен жоспарларды қабылдады [4] . Сонымен қатар, мұнай индустриясы, ауыл шаруашылығы және бизнес дамуда, «ҚазТрансОйл», «Қазақстан Темір Жолы», «Қазақстан Ұлттық банкі» сияқты ұйымдар пайда болуда[11] . 2017 жылы ЭКСПО көрмесі өтіп жатыр, оған 4 млн. адам қатысады, соның арқасында Қазақстанға энергетика саласындағы жаңа технологияларға қол жеткізілді. ЭКСПО елге отандық кәсіпорындарды қолдауға, жұмыс орындарын құруға және жалпы бюджетке кіріс енгізуге мүмкіндік берді [4] .

2. 2. Қазақстан экономика саласының қазіргі кезде қай жағдайда

2018 жылы экономистер ЖІӨ-нің 3-4% - ға өсуі Қазақстан сияқты дамушы ел үшін жеткіліксіз болады деп болжады, яғни 2050 жылға қарай бәсекеге қабілетті 30 елді құру үшін ЖІӨ-нің өсуі 6-7% - ды құрауы тиіс [5] . Алайда, 2020 жылы бүкіл әлем мен Қазақстанның экономикасына қауіп төнді. 2019 жылы елдің ЖІӨ 67, 7 трлн. долл. теңге 4. 1% - ды құрады, бірақ 2020 жылы коронавирус пандемиясы, мұнай бағасының төмендеуі және әлемдік экономиканың құлдырауы көрсеткішке теріс әсер етті және 2020 жылдың қорытындысы бойынша экономиканың өсуі -2, 6% - ды құрады [6] . 16 наурыздан бастап төтенше жағдайдың енгізілуі, жағдайлардың көбеюі кәсіпорындардың жабылуына, Жұмыспен қамтудың төмендеуіне, бағаның өсуіне және белгілі бір тауарлардың тапшылығына әкелді [6] . Жағдайға байланысты ақша саясаты шаралары қабылданды, пайыздық мөлшерлемелер төмендеді және мемлекеттің қолдауы артты. 2020-2021 жылғы жағдайдан Қазақстан экономикасының жетілмегендігі туралы қорытынды жасауға болады: өндіруші сала ЖІӨ-нің 30% - ын құрайды [6], яғни экономика шикізат тауарлары бағасының ауытқуына ұшырайды; технологиялардың, өндірістік ресурстар мен инфрақұрылымның дамуы мен қамтамасыз етілуі; географиялық орналасуы. Артықшылықтардың ішінде табиғи ресурстарды, перспективалы ұйымдарға мүшелікті атап өтуге болады.

COVID-19: әлемдік экономика және Қазақстан | Inbusiness

1-ші сүрет

2. 3. Болашақта экономикалық жағдайды жақсарту мен мәселелерді шешу жолдары

Сарапшылардың пікірінше, отын мен шикізатты сатудан түсетін кірістер уақыт өте келе төмендейді, оның негізгі себебі дамыған елдерде прогрессивті ресурс үнемдейтін технологияларды енгізу болып табылады [6] . Сондықтан Қазақстанға технологиялық жағын және өз тауарларын өндіру саласын дамыту қажет деген қорытынды жасауға болады. Отандық өндірісті дамыту және басымдықтарды шикізатты өндіруден оны қайта өңдеуге ауыстыру Қазақстанға экспортқа аз тәуелді болуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ осы саладағы елеулі реформалар экономика дамуының ажырамас бөлігі болып табылады. Көрші елдерге тәуелді болғандықтан, біз пандемия кезінде дағдарысты бастан өткердік, маскалар мен басқа да қажетті тауарлар жетіспеді [12] . Демек, ел экономикасында уақыт өте келе түзетілуі керек елеулі кемшіліктер бар. Алайда, ел экономикасы тек мемлекет саясатына және сыртқы факторларға ғана емес, сонымен бірге елдегі адамдарға да байланысты. Осы жерден қазақстандық қоғамның дәстүрлері, тұрмысы мен ерекшеліктеріне бейімделген жеке экономикалық модель жасауымыз қажет.

Технологиялардан бастап олар адам өмірінің әрбір саласын өзгертеді, яғни агросектор, білім беру, қызмет көрсету салалары және т. б. сияқты елдің барлық салаларын біркелкі дамытуға көмектеседі. Статистикаға сәйкес, біздің елімізде ерлер мен әйелдердің 70% - ы Интернетті пайдаланады [7], бұл оны қолданудың өзектілігі мен болашақ өзектілігін көрсетеді. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін халықтың цифрлық сауаттылық деңгейін арттыру қажет, адамдар цифрлық технологияларды күнделікті және кәсіби қызметінде пайдалануы тиіс. Бұл тіпті елдің және жекелеген компаниялардың нарықтағы бәсекеге қабілеттілігіне әкелуі мүмкін. Ұлыбритания және Жапония, АҚШ сияқты нарықтық экономикасы дамыған елдерде цифрлық экономиканың ЖІӨ-дегі үлесі 2010 жылдан бастап 2017 жылға дейін 4% - дан 6% - ға дейін өсті [7] . Ұлыбританияда цифрлық экономика үлесінің өсуі осы жылдар ішінде 8% - дан 12% - ға дейін өсті, цифрлық экономиканы пайдаланудан ЖІӨ-нің өсуін байқауға болады [7] . Сондай-ақ цифрландыру кәсіпорындар мен компаниялардың қызметін неғұрлым мұқият қадағалауға және экономиканың жай-күйіне талдау жүргізуге мүмкіндік береді, бұл неғұрлым қолайлы және оңтайлы өзгерістерді енгізуде пайдаланылуы мүмкін.

2. 4. Зерттеу нәтижелері. 2. 4. 1. Сауалнама

Қазақстан экономикасына әсер ететін факторларды анықтау мақсатында зерттеудің екінші және алғашқы әдістері қолданылды. Зерттеудің екінші әдістері БАҚ ресурстарын талдауды, мемлекеттік сайттардан алынған ақпаратты талдауды, сондай-ақ экономика саласындағы сарапшылардың мақалалары мен еңбектерін зерделеуді қамтиды. Бастапқы әдістерге сауалнама мен сұхбат кіреді. Осы әдістерді қолдана отырып, сапалы және сандық мәліметтер алуға болады. Қайталама зерттеу үшін өзекті және бірегей контентін бар интернет ресурстардан алынған материалдар пайдаланылды. Сондай-ақ, ресурстардың түпнұсқалығы RAVEN стратегиясы бойынша мұқият тексерілді. Пайдаланылған дереккөздердің толық тізімі "Пайдаланылған әдебиет" бөлімінде берілген. Сауалнамадан 16-дан 30-ға дейін және одан да көп жас санатындағы 100 адам өтті. Респонденттердің 17% - ы 16, 42% - ы 17-18 жаста, 27% - ы 19-дан 25-ке дейін, 8% - ы 25-тен 35-ке дейін, 6% - ы 30 жастан асқан. Орташа есеппен сауалнама 2 минут 24 секунд ішінде жүргізілді.

2-ші сүрет

3-ші сүрет

Екінші сұрақта респонденттердің экономикалық жағдайы туралы сұралды, олардың 62% - ы студенттер мен студенттер, 19% - ы тұрақсыз, ал 14% - ы тұрақты табыс және жұмыссыз адамдардың 5% - ы.

4-ші сүрет

Келесі сұрақта олар экономика саласындағы жаңалықтарға қызығушылық таныта ма деп сұрады, онда 60-ы оң жауап берді, ал қалған 40-ы теріс жауап берді

5-ші сүрет

Төртінші сұрақта респонденттерден Қазақстан экономикасының дамуына теріс әсер ететін факторларды таңдауды сұрады, мұнда өнімдер өндірісі мен қызмет көрсетудің өзіндік құны жоғары, ал білім деңгейінің төмендеуі ең елеусіз себеп болып табылады. Сондай-ақ, ең маңызды себептердің бірі өндірістік және басқарушылық технологиялардың жаңару жылдамдығы, бизнес саласындағы мәдени және моральдық принциптердің болмауы, географиялық орналасуы, сапасыз білім, салық салудың және мемлекеттік реформалардың тиімсіздігі болды.

6-ші сүрет

Келесі сұрақ Қазақстандағы сыбайлас жемқорлықтың ел экономикасына әсерін бағалауға бағытталған болатын, оның орташа нәтижесі 10 баллдың 7. 22-ін құрайтынын көрсетті.

7-ші сүрет

Алтыншы сұрақ, сондай-ақ бағалауда болды, онда жауап берушілер рубль мен сыртқы факторлардан тәуелсіз теңгеге 10-нан 5, 12 баллға көшу мүмкіндігін бағалады.

8-ші сүрет

Жетінші сұрақта цифрландырудың экономикаға оң әсері 6. 88 баллды құрады.

9-ші сүрет

Жоспарлар немесе қазіргі жағдай туралы сұрайтын келесі сұрақта 35 пайызы өз бизнестерін қалайтыны немесе иеленетіні белгілі болды. Адамдардың бір бөлігі жалдамалы жұмысшы болғысы немесе басқа бір нәрсе жасағысы келетінін, әр нұсқа үшін 21 пайызды атап өтті. Жауап бергендердің қалған 23 пайызы әлі жоспарлары жоқ

10-ші сүрет

Өз бизнесіңізді бастауға бел буған кезде, 71 пайызы " Иә "деп жауап берді, ал қалған 29" жоқ " деп жауап берді.

11-ші сүрет

Келесі сұрақта респонденттерге отандық өндірісті дамытуға кедергілерді атау ұсынылды, онда адамдардың пікірлері бірнеше топқа бөлінді. Жауап берушілердің едәуір бөлігі шетелдік импортталатын тауарлар жергілікті тауарлардың дамуына кедергі келтіреді деп санайды, өйткені олар үшін бәсекелестік туғызады. Әлеуметтік себептер туралы айтатын болсақ, қоғам жергілікті өндіріске сенбейді, ал өндіргісі келетін адамдар анық емес немесе идеялары жеткіліксіз. Алайда, бастапқы капиталды алу отандық өндірістің қалыптасуына, несие жүйесіне және электр энергиясының жоғары бағасына кедергі болатындығын ұсынатын қаржылық бөлімге қатысты жауаптар болды.

12-ші сүрет

Келесі сұрақта 67 адам үшін экономика саласында білім алу маңызды екені анықталды, ал қалған адамдар үшін бұл маңызды емес(21) немесе жауап беру қиынға соғады(12)

13-ші сүрет

Респонденттердің соңғы сұрағында мемлекет экономикасының дамуы неге байланысты екенін атап өтуді сұрады, бұл 66% - ы бұл елдің әрбір азаматына байланысты екенін және 34-і үшін мемлекет жауап беретінін көрсетті.

14-ші сүрет

Сауалнама қазақстандық қоғамның ерекшеліктерін экономикалық тұрғыдан анықтауға, ел тұрғындарының ықтимал жаңғырту мен реформаларға қатысты пікірін білуге көмектесті. Қазақстандық қоғам туралы ақпарат алу экономика проблемаларын және олардың себептерін сапалы талдауға көмектеседі. Сондай-ақ, кемшіліктер, әсер ету және мүмкіндіктер туралы сұрақтар статистикалық талдау жасауға және маңызды факторларды анықтауға көмектеседі.

2. 4. 2. Сұхбат

Егер сауалнама экономикадағы проблемалар мен ықтимал шешімдер туралы статистикалық деректерді алуға, сондай-ақ халықтың пікірін анықтауға бағытталған болса, сұхбат Қазақстан экономикасына әсер ететін шынайы факторларды анықтауға көмектесті. Сұхбат зерттеудің анонимділігі мақсатында аты-жөні көрсетілмеген Экономика кафедрасының оқытушысынан алынды.

Респонденттің пікірінше, Қазақстан экономикасына әсер ететін көптеген факторлар бар, олар экономикалық, саяси және әлеуметтік себептерден басқа. Мұнай бағасы мен шикізат экспорты аса маңызды факторлардың бірі болып табылатыны атап өтілді. Мысалы, шикізатты өндіру мен өңдеуді кеңейту және дамыту ел бюджеті мен ЖІӨ көлемін едәуір арттыруға көмектеседі. Сондай-ақ, Қашаған мұнай кен орнында өндіруді қайта бастау және дамыту экономиканы жақсарту тәсілдерінің бірі болуы мүмкін екендігі атап өтілді.

Сондай-ақ, респондент агросектордың дамуы мен жылдың сәтті егіні ел экономикасына айтарлықтай әсер ететіндігін бағалады. Салықтар артып, осы сектордағы даму қарқыны жақсаруда. Алайда, мемлекеттің субсидияларды және кредиттеуге берілетін жеңілдіктерді кеңейту түріндегі араласуы нәтижелерді жақсартуға ықпал ететін болады. Басқа салалар бойынша металлургияның дамуы экономикаға да оң әсер етуі мүмкін. Инфрақұрылымға және тұрғын үй құрылысына инвестициялар және мемлекеттің саясаты дағдарысқа қарсы бағдарламаларды енгізу ретінде. Мысалы, Нұрлы жол. Сұхбат соңында респондент мемлекетке немесе халыққа, мысалы, климатқа және үлкен аумақтарға тәуелді емес факторлар бар деген қорытындыға келді. Бірақ технологияларды енгізу және бейімделу инфрақұрылымын дамыту осы жағдайларға оң әсер етуі мүмкін.

Экономика саласындағы сарапшымен сұхбат жүргізу сапалы ақпарат алуға көмектесті және қарапайым тұрғынның пікірін ғана емес, сонымен қатар осы саладағы кәсіпқойды да бағалауға мүмкіндік берді.

2. 6. Бағалау. 2. 6. 1. SWOT-талдау. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.