Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамыту бағыттары

3. МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯНЫҢ ОРЫНДАЛУ ЖОСПАРЫ

1 Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамытудың теориялық негіздері

1. Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамытудың педагогикалық, психологиялық аспектілері
2. Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамыту мүмкіндіктері

2 Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамытудың әдістемелік мәселелері

2. 1 Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамытудыңнегізгі бағыттары

2. 2 Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамыту әдістемесі

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

3. 1. Бірінші оқу жылының ғылыми-зерттеу жұмысы

3. 1. 1. Ғылыми-зерттеу жұмысының орындалу кезеңдері

3. 1. 2. Ғылыми конференцияға баяндама даярлау

Конференция жұмысына қатысу: Халықаралық-практикалық конференция

Баяндама атауы: Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамыту мүмкіндіктері

Қатысу формасы: баяндама

3. 2. Екінші оқу жылының ғылыми-зерттеу жұмысы

3. 2. 1. Ғылыми-зерттеу жұмысының орындалу кезеңдері

3. 2. 2. Ғылыми конференцияға баяндама даярлау:

Конференция жұмысына қатысу: Халықаралық-практикалық конференция

Баяндама атауы: Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамыту бағыттары

Қатысу формасы: баяндама

3. 3 Ғылыми мақалалар жоспары:

1. «Вестник ЖУ» ғылыми журналында мақала - 1;

2. Халықаралық-практикалық конференцияның материалдар жинағында - 2

3. 4 Ғылыми тағылымдама жоспары:

Кафедра жоспарына сәйкес.

4. Педагогикалық ПРАКТИКАНЫҢ бағдарламасы

4. 1 Іс-тәжірибе базасы: №17 орта мектеп

4. 2 Іс-тәжірибе мерзімі: 3 семестр

4. 3 Есеп беру нысаны: дифференциалдық сынақ

4. 4 Іс-тәжірибеден өту бағдарламасы:

1) дәрістер өткізу;

2) практикалық сабақты ұйымдастыру;

3) зертханалық зерттеулерді дайындау;

4) оқу қызметін ұйымдастыруға қатысу.

5. Зерттеу ПРАКТИКАСЫНЫҢ бағдарламасы

5. 1 Іс-тәжірибе базасы: І. Жансүгіров атындағы ЖУ, Жаратылыстану факультеті, физика кафедрасы

5. 2 Іс-тәжірибе мерзімі: 4 семестр

5. 3 Есеп беру нысаны: дифференциалдық сынақ

5. 4 Іс-тәжірибеден өту бағдарламасы:

1) магистрлік диссертация шеңберінде зерттеу жүргізу:

2) зерттеу нәтижелерін баспаға дайындау;

3) ғылыми-практикалық құжаттарды дайындау, есеп беру.

Ғылыми жетекші __ Жанатбекова Н. Ж.

/қолы/ /Т. А. Ж. /

Магистрант __ Бекбосова Н. Е. __

/қолы/

Физика сабақтарында оқушылардың шығармашылық дарындылығын дамытудың теориялық негіздері

Қазіргі ғылыми-техникалық прогресс заманындағы нарықтық катынастардың талабына сай бизнес пен коммерцияның, кооператив пен жеке косіпорынның, кәсіпкерлік пен меншіктің әр түрлі формаларын қарқынмен дамытудың қажеттігі болашақ кадрлардан жаңалыққа реакциясы жылдам, бақылаушылық ебдейлігі мен стандартты емес ойлау бейімділігі жетілген, тапқырлық пен ізденімпаздықты, шеберлік және іскерлік қасиеттерді талап етеді. Мұндай экономикалық және әлеуметтік маңызы зор істі мектепттен бастап, жастарға конструкторлық және өнертапқыштық шығармашылықтың негізін үйретуіміз керек. Бұған физика сабақтарының мол мүмкіндігін пайдалануымыз тиіс. Физиканы оқытуда оқушылардың шығармашылық қабілетін арттыру олардың физикалық ойлауын дамытудың құрамдас бөлігінің бірі болып табылады.

Жас жеткіншектердің шығармашылық қабілетін дамытудың әдістемесі ғылыми-техникалық шығармашылық процестің заңдылықтарына негізделіп жүргізілуі керек. Жалпы алғанда, шығармашылық процестің құрылымы өзіне тән кезеңдер мен сатылардан, фазалар мен периодтардан тұратындығы П. К. Энгельмейердің, П. М. Якобсонның, Я. АПономаревтің, т. б. зерттеулерінен белгілі. Атақты физик-ғалымдардың (А. Эйнштейн, М. Борн, М. Планк, П. Л. Капица, А. Иоффе, И. Курчатов, С. Королев, т. б. ) ғылыми өмір тәжірибесін қорытып, ой-пікірлерін талдап қарасақ, ғылымитехникалық шығармашылықтың элементтері мынадай цикл түрінде құрылатындығы белгілі: фактілерді жинақтау → гипотеза 50 ұсыну (абстракты модель құру) → идеяны шешу принципін анықтау → теориялық салдарларды қорыту → оларды эксперимент жүзінде тексеріп көру. Оқушылардың физикалық ұғымдарды түсініп, талдап ұғуы олардың логикалық және диалектикалық ойлауын дамытуға зор ықпал етеді. Академик С. И. Вавилов айтқандай, физикалық ойлауға дағдылану керек, оған көп жаттығу мен үзақ үйренудің нәтижесінде қол жеткізуге болады, бұл физиканы оқытудың ең басты міндеітерінің бірі болуы тиіс.

Физика - табиғат туралы ғылым. Оның басты мақсаты -заттар мен денелердің, құбылыстар мен процестердің негізгі қасиеттерін біліп-тану, табиғат кұбылыстарының заңдылықтарын зерттеу. Сабақта мұндай танымдық процесс оқушылардың физикалық ойлауын дамытуды қажет етеді. Бұл үшін оқыту процесінде анализ және синтез, салыстыру мен аналогия, классификация және жүйелілік (систематизация), абстракция және жинақтап қорытындылау сияқты логикалық ойлау операцияларын пайдаланамыз. Демек, физиканы осындай логикалық талапқа сай оқытып, физика ғылымы негіздерінің логикалық жүйесін ашу арқылы оқушы жастардың физикалық ойлауы дамытылады. Бұл, әрине, алдымен мұғалімнің физикалық білімдер жүйесі мен оның құрылымының ерекшелік сипаттарын білуің қажет етеді.

Оқушылардың физикалық ойлауын дамытуда ең алдымен оларды диалектикалық ойлауға, яғни физикалық құбылыстар сырының қалай ашылғандығына (мысалы, архимед күші, электромагнитгік толқын, радио байланыс, т. т. ) үйретіп, әлі шешілмеген мәселелердің зерттеліп толық білімге айналатындығын (атомның және ядроның құрылысы, ғарыш кемелерін ұшыру, телевизиялық хабар беру, т. т. ) түсіндіріп, физикалық заңдылықтардың өзара байланысын (газ заңдары, уранның тізбекті реакциясы, т. т. ) ашып көрсетуіміз қажет.

Мектепте физиканы оқыту кезінде оқушыларда логикалық ойлаудың негізінен мынадай түрлері қалыптастырылып, дамытылуы тиісті: 1. физикалық ойлау; 2. ғылыми-техникалық ойлау; 3. диалектикалық ойлау; 4. индуктивтік ойлау; 5. дедуктивтік ойлау; 6. абстракты ойлау. Әрине, мұның бәрі бір сабақта немесе бір тарауды оқытумен бітетін іс емес, мұны оқушылардың мектепті бітіргенге дейін дамытылатын қабілеттері деп түсінуіміз тиіс. 1. Физикалық ойлау деп оқушылардың: а) физикалық құбылыстарды бақылау, ә) күрделі құбылыстарды құрамды бөліктерге жіктеу, б) олардың арасындағы өзара байланыстар мен қатынастарды анықтау, в) физикалық құбылыстар мен шамалардың арасындағы сандық және сапалық байланыстарды тағайындау, г) физикалық теориялардан шығатын салдарларды көре білу д) физикалық білімдерді практикада қолдана білу ебдейліктерін дамытуды түсінеміз. Мұның сапалық дәрежесін оқушылардың мынадай іс-әрекетінен көруге болады: а) ой еңбегін жеңілдететін логикалық тәсілдерді қолдана білуі, ә) физикалық формулалардың дұрыстығына сеніп, тексере білуі, б) есеп шығаруда тиімді тәсілдерді дұрыс таңдап ала білуі, в) физикалық шамалардың өлшем бірліктерін тексере білуі, г) физикалық зандылықтардың өмірде қолданылуын түсіндіре білуі, т. б.

Оқушылардың ғылыми-техникалық ойлауы физика мен математиканың арасындағы терең байланысты таба білуге, олардың техникада қолдану мүмкіндіктерін алдын ала болжай білуге, физикалық идеялардан түрлі техникалық конструкциялар мен модель сұлбаларды жасай білуге үйрету арқылы дамытылады. Бұған шала өткізгіштер мен электромагниттік толқын теорияларын мысал ретінде алуға болады, себебі оның негізінде электрониканың және радио телевизиялық техниканың қарыштап дамығаны белгілі. 2. Табиғаттың объективті заңы - энергияның сақталу және айналу заңы-мектепте оқытылғанда, табиғат құбылыстарының өзара байланыстылығы, материя қозғалысы формаларының өзгеруі, энергияның сақталуы туралы ол заңның негізгі идеясы бүкіл физика курсын "қызыл жіптей көктеп" өтеді. Бұл оқушылардың диалектикалық ойлауын дамытуға қолайлы мүмкіндік туғызады. Физикалық құбылыстардың арасындағы байланыстардың себеп-салдарларын анықтай білуге үйрету - оқушылардың диалектикалық ойлауын дамытуға өте пайдалы әдістемелік тәсіл. Мысалы, капиллярлықтың себебі - сұйық- 52 тардың беттік керілу құбылысы, жарық жылдамдығының бір ортадан екінші ортаға өткендегі өзгеруі - жарықтың сынуының себебі дене жылдамдығының өзгеруі-күш әсерінің салдары, ал ауа салмағының салдары - атмосфералық қысым болып саналады; физикалық парадокстар мен софизмдерді шешу де - бұл мақсат үшін әсерлі тәсілдің бірі. 2

. Оқушылардың индуктивтік ойлауы логиканың синтездік (жалқыдан жалпыға көру, жинақтау) тәсілі негізінде дамытылады. Мысалы, балалардың жұқа резеңке шарларын, футбол мен машина баллонының камераларын насоспен үрлеп толтыруы, сабын суы көпіршіктеріп шығаруы, Паскаль шарымен (сумен және түтінмен толтырылған) тәжірибе жасауы арқылы жеке фактіларды қорытып, Паскаль заңын түсіндіріп, оның тұжырымдамасын береміз. 3. Анализ (жалпыдан жекеге көшу арқылы талдау) тәсіліне сүйеніп оқушылардың дедуктивтік ойлауын дамытуға болады. Мәселен, Паскаль, Бернулли, Ленц заңдары энергияның сақталу және айналу заңының дербес түрі ретінде қорытылып шығарылады; Ньютон заңдары, қозғалыс мөлшерінің сақталу заңының жеке бір дербес түрі ретінде қарастырылады; Бойль-Мариотт, Гей-Люссак, Шарль заңдар - газның кинетикалық теориясының дербес түрі. Ойлаудың аналитикалық және синтетикалық тәсілдері физикалық есептерді шығаруда да көп қолданылады. Индуктивтік ойлауды дамытуда бақылаудан және зерттеуден алынған фактілерді қорытындылаудың (элементар бөлшектердің қасиеттері, электролиз туралы Фарадей зандары, т. т. ) маңызы зор.

Дедуктивтік ойлауға дағдыландыруда физикалық құбылыстарды классификациялау мен жүйелеу, салыстыру мен аналогия (ұқсату) тәсілдерін пайдалану да тиімді. Мысалы, физика сабақтарында термометрлердің, насостардың, механикалық қозғалыстардың түрлері, тегі, класы бойынша классификациясы беріледі. Мұны тақтада мынадай әр түрлі формада сызып көрсеткен жөн:

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс