Әйелдерді зорлау қылмысымен күресу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Д. A. ҚОНАЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯЛЫҚ ЗАҢ АКАДЕМИЯСЫ

Баймағұлова Аружан Русланқызы

Әйелдерді зорлау қылмысымен күресу және алдын-алу шаралары

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

«5В» -Құқықтану

Алматы, 2022

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Д. A. ҚОНАЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯЛЫҚ ЗАҢ АКАДЕМИЯСЫ

ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ПӘНДЕР ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ҚЫЗМЕТІ

КАФЕДРАСЫ

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

з. ғ. д., профессор Умирбаева З. А.

«___» 2022ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Әйелдерді зорлау қылмысымен күресу және алдын-алу шаралары»

«5В» -Құқықтану

Орындаған : Баймағұлова А. Р.

ҚТ-18-ҚБ-01

Ғылыми жетекші: Дюсебаев Т. Т.

з. ғ. к., доцент

Норма бақылаушы Дюсебаев Т. Т.

з. ғ. к., доцент

Алматы, 2021

Д. А. Қонаев атындағы Еуразиялық заң академиясы

Мамандық - «5В» -Құқықтану

Қылмыстық-құқықтық пәндер және құқық қорғау қызметі кафедрасы

Дипломдық жұмысты орындау үшін

ТАПСЫРМА

Студент: Баймағұлова А. А

Мамандық - «5В»- Құқықтану, 4 курс, ҚТ-18-ҚБ-01, күндізгі бөлім

Дипломдық жұмыс тақырыбы: «Әйелдерді зорлау қылмысымен күресу жәнеалдын-алу шаралары»

Ғылыми жетекшісі: з. ғ. к., доцент Дюсебаев Т. Т

Академия ректорының бұйрығымен бекітілген № 39 күні «02» 11_2021 ж.

Аяқталған жұмысты кафедраға өткізу мерзімі «07» маусым 2022 ж.

Жұмыстың мазмұны мен көлемі:

а) Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдеу

ә) Дәлелдемелерді саралаудың құқықтық негіздері

Ұсынылған негізгі қайнар көздер (әдебиет) :

1 Лазарева, В. А. Доказывание в уголовном процессе. -Москва 2019 ., с 26

2 Курылев С. В. Основы теории доказывания в правосудии. -Минск, 2009. - 77

3 Гродзинский М. М. Улики в уголовном процессе. //Учен. тр. ВИЮН. - 2008. - Вып. 7. - С 20.

4 Старченко А. А. Логика в судебном исследовании. - М., 2008. - 54 с.

5 Строгович М. С. Курс советского уголовного процесса. - М. . Т. 1. -, 2010 г. - 29 с.

6 Лупинская П. А. Доказывание в уголовном процессе. - М., 2006. - 16 с.

7 Гродзинский М. М. Государственнный обвинитель в суде М. 2014г. -12 с

Тапсырма берілген күн « » 2021 ж.

Ғылыми жетекші з. ғ. к., доцент Дюсебаев Т. Т

.

Тапсырманы орындауға алған студент: Баймағұлова А. А.

Д. А. Қонаев атындағы Еуразиялық заң академиясы

Мамандық - «5В» -Құқықтану

Қылмыстық-құқықтық пәндер және құқық қорғау қызметі кафедрасы

Күнтізбелік кесте

Әйелдерді зорлау қылмысымен күресу жәнеалдын-алу шаралары»

тақырыбындағы дипломдық жұмыстың рәсімделу кестесі

Ғылыми жетекші з. ғ. к., доцент Дюсебаев Т. Т

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Ең алдымен «зорлау» деген сөздің мән-мағынасы мен сипаттамасын анықтап алсақ. Зорлау-күш жұмсап, қорқытып немесе жәбірленушінің дәрменсіздігін пайдаланып әйел жынысты адаммен жыныс қатынасын жасау болып табылады. Және де бұл тікелей қылмыстық ниетпен сипатталады. Зорлау, нәпсіқұмарлық сипаттағы күш қолдану әрекеттерін жасау немесе оларды жасауға оқталу кезінде жәбірленушінің денсаулығына қасақана жеңіл, я болмаса, орташа ауырлықтағы зиян келтіру әрекеттері Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 120 бап немесе 121 бабының диспозициясымен қамтылады және қосымша саралауды талап етпейді. Бұл қылмысты жасаған адам бес жылдан бастап, санатына байланысты өмір бойына дейінгі бас бостандығынан айырылуы мүмкін. Иә, елімізде қылмыс жасаған адамды жазалау тәртібі қатал, бірақта оның алдын - алу шараларының нәтижесін беруі өте аз, бұл қылмыстың саны күннен күнге артуда, жәбірленуші кәмелеттік жасқа жетсе де, жетпесе де қылмыс жасауға оқталған адамнан қорғану немесе құтылу барысы барлығының қолынан келе бермейтіндігі өкінішті.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Қазіргі таңда бұл қылмыс түрімен дүние жүзіндегі

барлық мемлекеттер күресіде және де алдын алу шараларымен айналысуда,

кейбіреуі психологиялық семинарлар мен тренингтер өткізсе, екіншілері жаза түрін

қатандатуда. Зерттеудің ғылыми жаңалығы келесі ережелермен анықталады: зорлау

мен оларды жасаған адамдардың криминологиялық ерекшеліктерін анықтау, жаңа

тиісті ақпарат алу; зорлау себептері туралы жаңа мәліметтер; осы әрекеттердің

себептері мен жағдайларының ерекшеліктерін талдау, зерттеулер жаңалығымен

байланысты қылмыстар мен қылмыскерлерді жіктеу критерийлерін әзірлеу; зорлау

құрбандарының құрбан болу мінез-құлқының ерекшеліктерін, "зорлық-зомбылық"

қатынастарын зерттеу. кінәлі-жәбірленуші " қылмыс механизмінде, бұрын

дипломдық жоспарда арнайы зерттелмеген. Осы ережелерді ескере отырып,

ішкі істер органдарының қызметін одан әрі жетілдіруге бағытталған және

практикалық іске асыру үшін ұсынған "зорлаудың алдын алу схемасы" әзірленді.

менің жаңалығымба? немесе әлемдегі\елдегі

Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі. Дипломдық жұмыс еліміздегі әйелдерді зорлау қылмысымен күресу жолдарын айқындайды, және де осы қылмыс түрін алдын-алу шараларын жан-жақты қарастырады. Жұмыстың мазмұны аталмыш қылмыс түрімен күресу, жаза түрлерін қарастыру, және алдын-алу шараларын сипаттаудан, сонымен қатар жаза түрін қатандату мен профилактикалық іс - шараларды толықтырудан тұрады.

Диплом жұмысының мақсаты мен міндетін төмендегідей түрде анықтаймыз:

1. Әйелдерді зорлау қылмысының түсінігін ашу, анықтау; .
2. Қылмыстық істі жасаушының мақсатын нақтылау;
3. Қылмыстық істің алдын-алу шаралары;
4. Бұл қылмыстық іс жасаушыдан қорғану шаралары;
5. Қылмыстық іс жасаған адамға тағайындалатын жаза түрлері.
6. Қазіргі таңдағы статистика бойынша ақпарат беру.

Диплом жұмысының теориялық негізін осы тақырыпқа тікелей қатысты жазылған отандық және шетел ғалым-заңгерлерінің монографиялық еңбектері мен оқулық әдебиеттері құрайды. Тақырыпты қолданудың теориялық негіздері әр түрлі уақыттарда Е. Е. Ерешев, Г. Ж Сулейменова, Э. К. Кенжебекова, М. М. Гродзинский, М. С. Строгович, А. М. Ларинннің, В. Д. Арсеньев, Р. С. Белкин, А. Р. Ратиновқа, Ф. Н. Фаткулин, А. А. Давлетовтың, В. Т. Томин, А. И. Винбергтің, А. А. Эйсман, Е. Ф. Буринский, Г. Гростың, П. Ф. Пашкевич, Л. Е. Владимиров, И. Я. Фоиницкого, П. И. Любинского, С. В. Познышева, В. С. Джатиев, П. А. Лупинская, А. Я. Вышинский, М. В. Духовский, А. Эксархопуло, В. Ф. Статкус, В. З. Веселый, Н. В. Жогин, Нұртас Имаңқұл, В. И. Громов, Б. Қ. Төлеубекова, М. С Коровина, С. В. Курылев.

посмЖұмыстың тәжірибелік мәні. Қылмыстық іс жүргізуде дәлелдеу мәселесін зерттеу арқылы, алдын -ала тергеу және сот органдарының өз қызметтерін сапалы жүзеге асыруға болады. Ол үшін әрбір құқыққорғау органдарының процессуалдық заңдарды, соның ішінде дәлелдеуге қатысты процессуалдық ережелерді жетік білуі қажет. Тек әрбір қылмыстық іс бойынша ақиқатқа жеткенде ғана, азаматтардың құқықтары тиісті деңгейде қорғалған, және қылмыстық іс жүргізу міндеттерін орындалған деп есептеледі. Бұл мақсатқа жетудің кепілі ретінде дәлелдеуді дұрыс зерттеп, қолдануды айтамыз.

посмЗерттеудің объектісі мен пәні болып қылмыстық құқықтың Жалпы бөлімінің институттары ішіндегі дәлелдеу институтын құрайтын құқықтық қатынастар құрайды.

посмЗерттеудің нормативтік базасын Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қылмыстық іс жүргізу кодексі, Қазақстан Республикасы құқықтық саясат тұжырымдамасы, Ішкі істер органдары туралы, Жедел іздестіру қызметі туралы, ҚР Ішкі істер министрінің полиграфты қолданысқа енгізу туралы бұйрығы, ҚР сот жүйесі және судьялардың мәртебесі туралы конституциялық заңы құрайды.

Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі жұмыстағы зерттеліп отырған мәселелердің мазмұнына, мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес анықталады және ол кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған дереккөздер тізімінен тұрады.

ІІ- НЕГІЗГІ БӨЛІМ.

1. ҚЫЛМЫСТЫ ЖАСАУҒА ОҚТАЛУ.

Әйелдерді зорлау қылмысы тікелей қастандық түрімен сипатталғандықтан, оны жасауға оқталған адамның ой-санасы осы қылмыс түрімен уланған, яғни нәпсіқұмарлық талабын қанағаттандыру үшін осы қылмыс түріне барады. Жәбірленушінің бұл әрекетке қарсы екендігін біле тұра, дәрменсіз күйін пайдалана отырып, денсаулығына қарсы күш қолданып, жыныстық қатынасқа барады. Қылмыс обьектісі болып жәбірленуші әйел адамның жыныстық бостандығы болып табылады. Сонымен қатар обьект ретінде қылмыс жасаушының өз әйелі, танитын немесе танымайтын әйелде болуы мүмкін. Қылмыс жасауға оқталған адам бұл іс әрекеттің соңы неге алып келетіндігін біледі және бұл заңға қарама қайшы әрекет екендігінде біледі, сонымен қатар бұл әрекеті үшін қатаң түрде жазаланатындығында түсіне отырып қасақана осы қылмыс түріне барады. Яғни бұл қылмыскердің ойлау қабілеті төмен, екінші жағынан өз қанағатын ғана ойлайтын қатыгез деп санаймын. Жәбірленуші адам қылмыскердің анасындай, қызындай немесе қарындасындай әйел адам. Оның да өз құқығы, бас бостандығы бар. Бірақ бұл қылмыскер осы іс-әрекетпен оны аяққа таптайды және шектейді. Әйел адамды зорлаудың криминалистикалық сипаттамасына қылмыскердің тлғасын анықтау барысына мән берсек. Зорлаудың 40 %-ын бұрын осы аталмыш қылмыс түрін жасаған тұлғалар жасайды. Үштен екісі мастық жағдайында жасалады, оған жартысының тұрақты табыс көзі жоқ жергілікті тұрғындардың қатысы болады. Зорлаушылардың жас сипаттарында байқалған бірізділікте бар. 18 жас пен 24 жасқа дейінгі тұлғалардың бұл қылмыстық белсенділігі тым жоғары, нақтырақ айтқанда 40 %-ды құрайды. 22-23%-ды кәмелетке толмағандар, 30 жас пен одан жоғарғы тұлғалар мөлшеріде 22-23%-ды құрайды, 17%-ы 25 пен 29 жас аралығындағы тұлғалар болып табылады. 2018 - 2020 жылдардағы аталған көрсеткішен 2008 - 2010 жылдармен салыстырғанда өзгеше болып тұр. Себебі ол кезде 21 жасқа дейінгі тұлғалар зорланушылардың үштен екі бөлігін құраған еді, ең жоғарғы қылмыстық белсенділік 16 және 17 жас аралығындағы жасөспірімдерден байқалған. Осылайша, 10 жыл ішінде зорланушылардың жастық белгілері көтерілген. Білім деңгейі бойынша зорлауға оқталған және осы қылмысқа барған адамдардың жалпы орта және негізгі орта білімі барлары 70 %-ды құрайды, орта кәсіби білімі барлар 15 %-ды құрайды, кәсібі жоғары білімі барлар небәрі 2 %-ды құрап тұр. Соңғы көрсеткіште жалпы қылмыскерлер тобының кәсіби жоғары білімі бар адамдардың пайызынан екі есе төмек екендігін айта кеткен жөн. Бұл қылмыс түрін жасауға оқталған адамды немесе қылмысты жасаған қылмыскерлердің екі типі бар. Олардың бірінші типі әр түрлі психикалық ауытқулары бар, сондай-ақ жыныстық елітудің патологиялық көріністері бар тұлғалар. Бұған садизм, фетишизм, эксгибиционизмді жатқызсақ болады. Олардың психикалық кемістіктері тек өзін өзі ұстаудағы қисынсыздық пен өзгешелігінен ғана емес, сөз сөйлеуінен де байқалады. Бұл типке қарттық алжу, кейінгі жастағы психозбен ауыратын тұлғалар да жатады. Олар көбінесе кәмелеттік жасқа жетпеген жасөспірім қыздарға қатысты жыныстық қол сұғушылыққа барады. Осы орайда отандық кинофильм, белгілі режиссер Алишер Утевтің 5:32 деп аталатын туындысынан мысал алуға да болады, қартайған шағында сексуалдық ойы өрбіген қария, жол бойындағы жасөспірім қыздарды өліммен қорқыту арқылы, күш қолдана отырып, жасөспірім қыздардың келісімінсіз, жыныстық қатынасқа түсу қылмысы баяндалған. Қылмыскер садизм атты психикалық ауруға шалдыққаны және жас қыздарды зорлап, олардың қиналған көріністерінен ләззәт алатындығы айқындалған. Екінші типке психика мен жыныстық жағынан патологиялық өзгерістері жоқ тұлғалар жатады. Оларды үш топшаға бөліп қарастыратын болсақ, біріншісі маскүнемдер, нашақорлар, бұрын бұзақылық, тонау, жыныстық және де тағы басқа да күш қолдану қылмыстары мен сотталғандар кіреді. Олар дөрекі, айналасына аяусыздығымен, моральдік ұстанымсыздығымен, жыныстық қалауын қандырудағы бұзылған санамен ерекшеленеді. Екінші топшаға бірінші топшадағы тұлғалардың айқын белгілері жоқ тұлғалар жатады. Бұл топқа жататын адамдар негізінен қарапайым қызығушылығымен, әйелдерге қатысты қате түсініктермен, алкагольді сусындарды мөлшерден тыс пайдананумен ерекшеленеді. Үшінші топқа кәмелетке толмаған зорлаушылар кіреді. Статистика бойынша кәмелетке толмағандар жыл сайын зорлаушылардың үштен бір бөлігін құрайды. Сонымен қатар жасөспірімдер жасаған зорлаудың қатары тұрақты жыл сайын өсуде.

Криминологиялық тұрғыдан алғанда, қылмыстың тәуелсіз құрамын білдіретін зорлау қылмыстық зорлық-зомбылықтың бір түрі болып табылады және зорлық-зомбылық жүйесінде қарастырылады. Алайда оның өзіндік ерекшеліктері бар. Ол физикалық және психикалық зорлық-зомбылықпен сипатталады, бұл осы қылмыстың қылмыстық-құқықтық және криминологиялық сипаттамаларына сәйкес келеді. Әлеуметтану, Психология және құқық тұрғысынан зорлық-зомбылықты талдаудың кең тәсілі бар. Қылмыстық зорлық-зомбылыққа қатысты зерттеудің криминологиялық аспектісі басым болып табылады.

Зорлау көп жағдайда тұлғааралық қатынастар саласында, әдетте, бейресми қарым-қатынас процесінде және жеке тұлғалық мәселелерді шешу үшін жасалады. Бұл жағдайда қылмыскерлердің әрекеттері белгілі бір болмыстағы және күнделікті санадағы деформациялардан, өмір салтындағы деформациялардан өседі. Зорлау көбінесе кінәлінің адамның қалыпты қарым-қатынасына, жеке басына, оның құқықтары мен бостандықтарына қарсы тұруын көрсетеді, ал жыныстық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін зорлық-зомбылық оның психикалық жағдайының мәні болып табылады. Зорлаудың ерекшеліктері тиісті қылмыстық мінез-құлықтың ерекшелігімен, зорлық-зомбылықтың сипатымен және қол сұғу механизміндегі "кінәлі-жәбірленуші" қарым-қатынасымен байланысты. Басқа зорлық-зомбылық пен жыныстық қылмыстар көбінесе зорлаумен байланысты.

Бақылаулардың нәтижесі бойынша, зорлаудың айналасында қасақана кісі өлтіру, ауыр дене жарақаттары, азаптау және т. б. жиі салынатындығын көрсетеді. Нейропсихиатриялық және жыныстық бұзылыстары бар адамдар жасаған зорлау саны артып келеді (ақыл-ой аясында) . Сол бұзылулардан зардап шеккендердің саны артып келеді. Бұл маскүнемдік пен алкоголизм, нашақорлық, жезөкшелік, ерте жастан жыныстық қатынасқа түсу, жанжалдармен, төбелестермен, ұрылармен, бұзақылықпен және т. б. бірге жүретін заңсыз және тәртіпсіз жыныстық қатынастар дамитын маргиналды (әлеуметтік тұрақсыз) ортада зорлау санының қарқынды өсуіне байланысты болып келеді.

Осындай әлеуметтік тұрақсыз ортаға жататын адамдардың үлесіне тұрмыс және бос уақыт саласында қасақана кісі өлтірудің 70%-ы, ауыр дене жарақаттарының 74% - ы, зорлаудың 80% - ы тиесілі. 50-ден астам% - ы осы зорлау жасалады цинично отырып, көрінісі қатыгездік пен садизма, глумления үстінен жәбірленуші. Кең ғылыми жалпылауға негізделген талдау қызғаныш, кек, қызғаныш, сатқындық және т. б. түрінде көрінетін мұндай зорлаудың себептері шын мәнінде қылмыскердің дөрекі және зорлық-зомбылық әрекеттеріне ішкі дайындығымен, агрессияның себебі мен жағдайын белсенді іздеумен байланысты екенін көрсетеді. Сонымен қатар, криминализация (қылмыскердің қалыптасуы) ғана емес, сонымен бірге виктимизация (жәбірленушінің қалыптасуы) күшейтіледі. Бұл ортада 80%) адамдар зорлау құрбаны болады, олардың нақты құрбандары мен әрекеттері шешуші рөл атқарады. Мұндай жағдайларда қылмыскерлерде де, жәбірленушілерде де ұқсас жеке деформациялар мен мінез-құлық стереотиптері жиі кездеседі. Зорлаудың 90% - ға жуығы кінәлі адам мен оның құрбаны мас күйінде болған кезде жасалады, 70% жағдайда ішімдік бірге ішеді. Жалпы, бұл тек маргиналдарға ғана емес, жалпы ережеге де қатысты. Иә, және виктимизацияның өзі жәбірленушінің зорлау ішімдік ішуінің нәтижесінде көрінеді.

Кәмелетке толмаған қылмыскерлер тобы ерекше назар аударады. Үлгі байқалады: қылмыскерлер неғұрлым жас болса, зорлау жиі топ құрамында жасалады. Топтар, әдетте, бір жастағы немесе жақын жастағы адамдар біріктіріледі.

Жеке тұлға мәселесі зорлаудың себептері мен жағдайлары, олардың себептері, ситуациялық сипаты және т. б. жүйесінде басты орын алады. "Кінәлі - жәбірленуші" қарым-қатынасы жәбірленушінің жеке басы зорлау себептері мен жағдайлары жүйесінің орталығына "көшкен" кезде де шешуші рөл атқаруы мүмкін. Бұл зорлау механизмінің ерекшеліктері.

"Алкогольді зорлау" және "есірткі зорлау"ерекшеленеді. "Психопатологиялық зорлау"туралы айтуға болады. Көбінесе зорлауларда" психикалық бұзылулар мен Сексопатологияның өткір түрі " (ақыл-ойдың бөлігі ретінде), егер әрекеттің себептері мен себептері болмаса. Мұндай зорлаудың негізінде дәл "жыныстық құмарлықтың өткір түрі" жатыр. Мұнда бастысы-эмоциялар, импульс, жағдай және ситуациялық ойлау, психикалық белсенділік, жүйке қозғыштығы. Бұл тиісті себептер мен шарттарды іске асырады.

Зорлау мотивтерін өз мүдделеріне қарай дәйекті түрде ауыстыру үрдісі байқалады. Алайда, қызығушылық-бұл бастапқы мақсат, ал зорлаудың барлық басқа себептері екі негізгі көріністе жинақталады: жыныстық құмарлықты қанағаттандыруға деген ұмтылыс; зорлық-зомбылық қажеттілігін қанағаттандыруға деген ұмтылыс. Мұнда зорлау мотиві мен тәсілі тығыз байланысты.

Зорлау жасауға кедергі келтіретін қорғаныс шаралары қажет. Қылмысты бақылау шеңберінде тиісті алдын алу шараларының жүйесі тиімді жұмыс істеуі тиіс. Автор ұсынған зорлаудың алдын алудың" теориялық схемасы " әлеуметтік бақылауды, әкімшілік қадағалауды, медициналық қадағалауды, жедел-іздестіру іс - шараларын және т. б. көздейді. Қылмыстық мінез-құлықтың алдын-алу және Виктимологиялық алдын-алу бір-бірімен тығыз байланысты болуы керек. Олардың бір мақсаты - жол бермеу зорлауға.

2. ҚЫЛМЫСКЕРДІ ЖАЗАЛАУ.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс