Тіршілік қауіпсіздігінің теориялық негіздері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Торайғыров университеті коммерциялық емес акционерлік қоғамы

ШАРИПОВА ДИАНА АНУАРОВНА

ДИПЛомдық жұмыс

Мамандық: 5В073100 Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

Павлодар 2022

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Торайғыров университеті коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Жаратылыстану ғылымдары факультеті

Биология және экология кафедрасы

Қорғауға жіберілді
___ ________ 20 _ж
Кафедра меңгерушісі _____________ Ф.И.О (қолы )

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тіршілік қауіпсіздігін басқарудағы ақпараттық технологияларды жетілдіру жолдары

5В073100 Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

Орындаған __________ Д.А. Шарипова
(қолы)
ҚОҚ-401(қ) тобы

Норма бақылаушы,
т.ғ.к. профессор ___________ Ф.И.О
(қолы)

Павлодар 2022

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Торайғыров университеті коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Жаратылыстану ғылымдыры факультеті
Биология және экология кафедрасы
Мамандық: 5В073100 Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

Бекітемін
кафедра меңгерушісі,
ФИО
___ ____________2022 жыл

Дипломдық жұмысты жобаны орындауға арналған
ТАПСЫРМА

Білім алушы: Шарипова Диана Ануаровна
(тегі, аты, жөні)
ДЖЖ тақырыбы:Тіршілік қауіпсіздігін басқарудағы ақпараттық технологияларды жетілдіру жолдары Пути совершенствования информационных технологий в управлении безопасностью жизнедеятельности Ways to improve information technology in life safety management
университеттің бұйрығымен бекітілген __ _________ 2022 жылғы_________.
ДЖЖ тапсыру мерзімі ___ __________2022 жыл
ДЖЖ бойынша бастапқы деректер:жұмыс тақырыбы, нормативтік-құқықтық құжаттар, арнайы әдебиет, тақырып бойынша интернет-ресурстар.
ДЖЖ әзірлеуге қажетті сұрақтар тізбесі немесе бітіру жұмысының қысқаша мазмұны (дипломдық жұмыстыңдипломдық жобаның):
1 Тіршілік қауіпсіздігіндегі ақпараттық технологиялардың рөлі
1.1 Тіршілік қауіпсіздігінің теориялық негіздері
1.2 Тіршілік қауіпсіздігі саласында ақпараттық технологияларды қолданудың үздік шетелдік тәжірибелері
2 Тіршілік қауіпсіздігін басқаруда ақпараттық технологиярды жетілдіру ұсыныстары

Мазмұны

Кіріспе
5
1
Тіршілік қауіпсіздігіндегі ақпараттық технологиялардың рөлі
6
1.1
Тіршілік қауіпсіздігінің теориялық негіздері
6
1.2

2
Тіршілік қауіпсіздігі саласында ақпараттық технологияларды қолданудың үздік шетелдік тәжірибелері
Тіршілік қауіпсіздігін басқаруда ақпараттық технологиярды жетілдіру ұсыныстары
9

13

Қорытынды
18
Қолданылған әдебиеттер тізімі
20

Кіріспе

Қазіргі индустриалды әлемде қауіпсіз өмір сүру және адамзаттың сәтті даму мәселесі бірінші орынға шығады. Адамзаттың тіршілік әрекеті қазіргі уақытта әртүрлі аурулар, табиғи апаттар және басқа да әлеуметтік, өндірістік факторларға байланысты күрделене түсуде. Жарақат, көгеруден атом бомбасына дейінгі қауіптердің көптеген мысалдары бар. Осы себепті қоғамның қауіпсіз өмір сүруінің алдын алу және қауіп-қатерден қорғау қазіргі әлемдегі өзекті мәселе болып табылады, ол әлемнің барлық елдерінде зерттеліп, дамып келеді. Бұл мәселені шешу бір адамның ғана емес, қоғамның, сондай-ақ бүкіл әлем халқының міндеті. Бар қауіп-қатер, олардың салдары, қауіптің алдын алу, қоғамды қорғау шаралары осы тақырыпқа байланысты. Бұл ғылымның құрамдас бөліктерін, оның құрылымын, міндеттерін қарастыра отырып, оның жалпы қоғам үшін орасан зор маңызын түсінуге болады.
Тіршілік қауіпсіздігі - адамның табиғи ортамен қолайлы және жарақатсыз синтезі туралы ғылым. Тіршілік қауіпсіздігі - халықты және ел өмірінің барлық салаларында жүзеге асырылатын қауіптердің (табиғи зілзалалар, ірі зілзалалар, төтенше жағдайлар, қару-жарақ) салдарынан қорғау мақсатымен жүзеге асырылатын мемлекеттік, қоғамдық жүйесінің кешенді бөлігі. Тіршілік қауіпсіздігі адамға, қоғамға, ұлтқа, әлем халқына қауіп төндіретін бар қауіптердің бірлескен ережелерін зерттейді және әртүрлі қауіптер мен қолайсыз факторлардан қорғау және қорғаныс әдістерін, шаралары мен құралдарын зерттеуді жүзеге асырады.
Жұмыстың негізгі мақсаты- ақпараттық технологияларды жетілдіру жолдарын ұсыну арқылы тіршілік қауіпсіздігін басқаруды нығайту.
Осы мақсаттарға незіделе отырып зерттеу жұмысының төменде көрсетілген міндеттері ұсынылды:
* Тіршілік қауіпсіздігінің теориялық негіздерін қарастыру;
* Бұл салада ақпараттық технологияларды қолданудың үздік шетелдік тәжірибелеріне әдеби шолу жасау;
Бұл зерттеудің объектісі адам (адам және адамдар тобы). Яғни, адамдарды өзге заттардың, энергияның және ақпараттың артық ағындарының қауіптерінен қорғау жолдары қарастырылады.
Жұмыстың практикалық маңыздылығы тіршілік қауіпсіздігін сақтау саласындағы ақпарттық басым бөлігінің орыс және ағылшын тілінде болуымен байланысты. Бұл дипломдық жұмыс әлемнің үздік тәжірибелері және әдеби шолу нәтижелерінің қазақ тіліне аударылып жасалуын қамтамасыз етеді.

1 Тіршілік қауіпсіздігіндегі ақпараттық технологиялардың рөлі
1.1 Тіршілік қауіпсіздігінің теориялық негіздері

Қазіргі әлемде ғылым мен техниканың даму деңгейі әлеуметтік-экономикалық дамудың келешегін, қоршаған ортаның сапасын, білім беру жүйесін, ел халқының рухани және саяси мәдениетін, жеке тұлғаны және қоғамды қауіпті табиғи және антропогендік факторлардың зиянды әсерінен қорғауды талап етеді. Жыл сайын адам өмірінің барлық салаларындағы барлық процестердің даму жылдамдығы өсуде, бұл материалдық және интеллектуалды өнімді жасау технологияларының сапалы жеделдетілуімен қатар жүреді.
Осыған орай, тұрақты қауіпсіз дамуды қамтамасыз ету - ең маңызды жаһандық мәселелерінің бірі болып табылады. Бұл мәселе әлемнің барлық дерлік елдерінде кездеседі және адамзат өркениетінің өзекті мәселесі болып табылады. Қазіргі әлемде адамдардың тіршілік қызметінің нәтижелерінің және олармен бірге жүретін факторлардың табиғи ортаға теріс әсері соңғы жылдары жер шарындағы халық санының жедел өсуіне, урбанизация мен индустрияландыруға, жалғасып жатқан әскери қақтығыстарға, қоғамның табиғатқа деген теріс тұтынушылық қатынасы және т.б. факторларға байланысты күшейді және ерекше анық көрініске ие болды [1].
Тұрақты дамуға көшу қауіпсіздікті барлық жағынан қамтамасыз етуді көздейді, ал жалпыға ортақ қауіпсіздік тұрақты даму жолында жүзеге асады. Тұрақты даму ұғымын табиғи ортаны бұзбайтын және қоғамның үздіксіз ілгерілеуін қамтамасыз ететін тұрақты әлеуметтік-экономикалық теңгерімді даму деп анықтауға болады. Тұрақты даму жолына көшу қазіргі уақытта біздің қоғамымыз бен мемлекетіміздің, бүкіл әлемдік қауымдастықтың дамуында өсіп келе жатқан орын алатын ұлттық және жаһандық қауіпсіздік контекстінде қарастырылуы керек. Қауіпсіздік біздің өмір сүруіміз бен дамуымыздың критерийлерінің біріне айналуда. Өз кезегінде, қауіпсіздікті қамтамасыз ету барлық қауіпсіздік объектілерінің, яғни әлемдік қауымдастықтың, мемлекеттің, қоғамның, жеке адамның және тұтастай алғанда биосфераның құқықтары мен мүдделері қамтамасыз етілетін тұтас тұжырымдамаға негізделуі керек [1].
Қазіргі тұрақсыз жағдай контекстісінен қарастыратын болсақ, тарихи өткеннің тәжірибесін қайта қарастыру, қоғамның мәдени дәстүрлерін жаңғырту және қазіргі және болашақ ұрпақ үшін мекендеу ортасын қалпына келтіру қажеттілігі айқын. Ескі білім негізінде жаңа мәселелерді шешу мүмкін емес. Түбегейлі қайта құрылымдауды қоршаған әлемнің сыртқы ортасы емес, адамның өзі, оның дүниетанымы және көзқарасы талап етеді. Сонымен, ғылыми білімнің молайуы қоғам өмірін, оның рухани және тән саулығын қамтамасыз етудің таптырмас шартына айналады, ал ғылыми-техникалық жетістіктерді іс жүзінде жүзеге асыру - 21 ғасырда еліміздің теңгерімді, қауіпсіз дамуының маңызды көзі болып табылады. Тұрақты қауіпсіз дамуға көшу білімнің осы саласында сапалы әрі жоғары кәсіби білімді қажет етеді [2].
Жоғарыда аталған міндеттерді жүзеге асыруға бағытталған теориялық және практикалық тәсілдер мен шешімдер жүйесі тіршілік қауіпсіздігі туралы ғылыми білім саласының негізін құрайды. Осыған байланысты қауіпсіздіктің жалпы теориясы негізінде қазіргі заманғы қауіпсіздік мәселелер кешенінің шешімін алуға болады. Тіршілік қауіпсіздігі саласындағы ғылыми білімдердің интегралды жүйесінің негізі ретінде қауіпсіздік теориясын жасау үшін, ең алдымен осы терминге анықтама беру қажет [2].
Тіршілік қауіпсіздігі - қауіпті жағдайларда адамның мінез-құлқын зерттейтін кешенді ғылым. Мұндай жағдайларды өндірістік, әлеуметтік және табиғи факторлар салдарынан пайда болуы мүмкін. Осы факторлардан туындайтын қауіптер жарақатқа, ауруға, мүгедектікке және өлімге әкелуі мүмкін [2].
Сонымен, тіршілік қауіпсіздігі теориясы - адамға және қоршаған ортаға қауіп төндіретін әртүрлі сипаттағы қауіптер мен төтенше жағдайларды зерттеуге және қауіпсіздіктің қажетті алдын алу шараларын анықтауға арналған жалпыланған объективті заңдылықтар мен идеялардың жиынтығы [3].
Тіршілік қауіпсіздігі теориясының зерттеу объектілері адам және оны қоршаған орта болып табылады. Қауіпсіздік теориясындағы адам ұғымы жалпыланған, ол кез келген жеке тұлғаны да, оның бүкіл иерархиялық құрылымындағы қоғамды да білдіреді. Қоршаған орта түсінігі де жалпыланған - бұл оның барлық құрамдас бөліктері: табиғи, әлеуметтік, техногендік және т.б. Қауіпсіздік теориясының зерттеу пәні - адам үшін оның қоршаған ортамен өзара әрекеттесуінен және басқа сипаттағы қауіптер мен төтенше жағдайлар және ықтимал қауіпсіздік шаралары болып табылады [3].
Осыған байланысты өмір қауіпсіздігі - адамға және оны қоршаған ортаға қауіп төндіретін қауіптердің пайда болуының теориялық негіздерін, олардың қалыптасу және көрініс беру заңдылықтарын, қауіптер мен басқа сипаттағы төтенше жағдайларды болжауды, олардан қорғану және олардың зардаптарын жою жолдарын практикалық тұрғыдан зерттейтін ғылыми білім саласы [3].
Тіршілік қауіпсіздігі ғылыми білім саласы қазірдің өзінде жүйеленген адам білімінің кең ауқымын, сонымен қатар қазіргі уақытта жүйеленіп жатқан ғылымдарды қамтиды. Бұл тәуекелдер мен апаттар теориялары, олардың өзіндік арнайы математикалық аппаратын негізге алады. Осыған қоса, адам өмірінің қауіпсіздігін басқарудың әртүрлі салаларын қамтитын қолданбалы ғылымдар, әртүрлі ауқымды қоғамдар, экономикалық объектілер, аймақтар және т.б., қауіпсіздіктің әртүрлі түрлері тұрғысынан: әскери, экологиялық, экономикалық, технологиялық, әлеуметтік, саяси, қаржылық, ақпараттық , т.б. қарастырады. Олардың арасындағы байланыс олардың әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламаларының бір-біріне әсер ете алуында, төтенше жағдай кезінде белгілі бір әлеуметтік-экономикалық жүйенің осалдығын төмендетуде, әлеуметтік-экономикалық дамудың ілгерілеуіне ықпал етуінде [4].
Тіршілік қауіпсіздігі ғылыми білім саласы адам - табиғат, адам - техносфера, адам - қоғам өзара әрекеттесудің негізгі жүйелерін қарастырады және осы жүйелердің орталық объектісі - адамның өмірі мен ықтимал қауіпті төтенше жағдайларда денсаулығын сақтауға бағытталған. Төтенше жағдайлардың негізгі көзі түптің түбінде қашанда нақты адам болып шығатындықтан, оның алған білімінен, тәрбиесінен және өзіндік сана-сезімінің қалыптасуынан апаттар мен апаттардың алдын алу үшін әртүрлі деңгейде үйлестірілген жұмыс басталуы керек [4].
Сонымен, ғылым ретіндегі өмір қауіпсіздігінің негізгі мақсаты - адамды антропогендік және табиғи шығу тегі жағымсыз әсерлерден қорғау және қолайлы өмір сүру жағдайына қол жеткізу. Ол келесі негізгі міндеттерді шешеді: адамға қоршаған ортаның теріс әсерін анықтау (тану және сандық бағалау); басқа сипаттағы қауіптер мен төтенше жағдайлардан қорғау немесе белгілі бір жағымсыз факторлардың адамға әсер етуінің алдын алу; қауіпті және зиянды факторлардың әсер етуінің жағымсыз салдарын жою; адамға қалыпты, яғни қоршаған ортаның қолайлы жағдайын жасау [5].
Қазіргі уақытта қауіпсіздік проблемаларына кешенді және жүйелі көзқарас, олардың маңыздылығын түсіну мақсатында осы мәселелерге арналған әртүрлі тұжырымдамалар, доктриналар және осыған ұқсас құжаттар (мысалы, қалалардың, мекемелердің қауіпсіздік тұжырымдамалары және т.б.) әзірленуде. Қауіпсіздік проблемаларына осындай тәсілдерді пайдалану біздің өмір сүруіміздің осы іргелі қасиетін түсіну мүмкіндігін кеңейтеді және болашақта адам қызметінің әртүрлі салаларында қауіпсіздіктің неғұрлым тиімді деңгейлерін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді [5].
Қазіргі уақытта қоғамда тіршілік қауіпсіздігі мәдениетін қалыптастыру процесі жалғасуда. Қызметтің осы бағыты бүгінгі күні халықтың қалың жігін және шаруашылық жүргізудің түрлі салаларын қамтиды. ТЖМ, басқа министрліктердің жедел мәліметтері бойынша талдау және статистикалық деректер тәжірибесі өрттердегі өлім, олардан және тұтастай алғанда техногендік және табиғи сипаттағы ТЖ-дан болатын материалдық залал төмендегенін көрсетеді [5].
Алайда, өндірістік әлеует пен жыл сайын күрделі сипатқа ие болатын әлеуметтік қажеттіліктердің тұрақты өсуі арасында мезгіл-мезгіл қайшылықтар туындайды. Мысалы, ірі қалалардың орналасуы табиғи экожүйелердің жойылуына және тозуына әкеледі. Жаңа өндірістерді құру, экономиканың базалық секторларын қарқынды технологиялық жаңарту, кәсіпорындар санының өсуі Халықты кез келген текті техногендік апаттардан қорғаудың барабар жүйесін талап етеді.
Қорытындылай келе, адам өмірінің қауіпсіздігі мәселесінің өзектілігі бүкіл әлемде мойындалған. Әлемде жыл сайын әлеуметтік, техногендік, табиғи және басқа да апаттардан ондаған мың адам қайтыс болады, жүздеген мың адам мүгедек болып қалады, одан да көп адам денсаулығынан айырылып, зорлық-зомбылыққа ұшырайды. Адамды антропогендік және табиғи факторлардан туындайтын жағымсыз әсерлерден қорғау, қолайлы өмір сүру жағдайына қол жеткізу - мемлекеттің басты міндеті.
Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде білім беру басты рөл атқарады. Қазіргі өмір өмір қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттілігін дәлелдеді, әлеуметтік, техногендік, табиғи және экологиялық апаттардың қиын жағдайында қауіпсіз өмір салтын үйретуді талап етті.
1.2 Тіршілік қауіпсіздігі саласында ақпараттық технологияларды қолданудың үздік Ресей және басқа да шетелдік тәжірибелері
Тіршілік қауіпсіздігі мәселелері ірі өнеркәсіптік компанияларда маңызды орын алады, бұл еңбекті қорғау туралы заңнамаға үнемі еңгізілетін өзгерістермен ғана емес, сонымен қатар кәсіпорын қызметкерлері үшін қауіпсіз жағдайларды қалыптастыру қажеттілігімен де байланысты. Қазіргі жағдайда компания қызметкерлерінің қауіпсіздігі мен өнеркәсіптік қауіпсіздігін қамтамасыз ету процестері белсенді дамуда, бұл тәуекелдер факторларының кеңеюімен, сондай-ақ еңбекті қорғау және өнеркәсіптік объектілерді пайдалану қауіпсіздігі құжаттамасының көлемінің өсуімен байланысты. Ақпаратты өңдеуді тездету және осы саладағы істердің жүйелілігін арттыру үшін көптеген компаниялар көрсетілген процестерді автоматтандырылған басқаруға көшті. Бірқатар компаниялар қауіпсіздікті автоматтандыру саласындағы типтік шешімдерді пайдаланады, басқалары жеке шешімдерге тапсырыс береді. Кейбір компаниялар корпоративтік шешімдерді өздері әзірлейді.
Ең көп таралған технологияларды қарастыратын болсақ, ресейлік компаниялардың тәжірибесінде жиі қолданылатын практикаларды айтып кету жөн.
"Лукойл" ААҚ, "Газпром" ЖАҚ, "Химпром" сияқты компанияларда "өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау"ақпараттық басқару жүйесі негізінде қауіпсіздік технологиясы іске асырылды [6].
Программаның нәтижесінде, "өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғауды" басқарудың ақпараттық жүйесі келесі жұмысты автоматтандыруды қамтамасыз етеді:
1. есептік деректерді есепке алу, жинау, дайындау және беру процестерін ресімдеу және автоматтандыру;
2. өндірістік циклдың апатсыз және қауіпсіз деңгейін, өндірістік бақылау (ӨБ), өнеркәсіптік қауіпсіздік (ӨҚ) және еңбекті қорғау (ЕҚ) бөлімі жұмысының тиімділігін арттыру;
3. теріс оқиғалардың қайталануын бақылау және талдау жүргізу;
4. алынған ақпаратты өңдеу уақытын қысқарту;
5. өңделетін ақпаратты бақылау және есепке алу сапасын жақсарту;
6. көрсеткіштерді автоматты түрде есептеу және нақты уақыт режимінде ӨҚ және ЕҚ жай-күйі туралы объективті көріністі ұсыну [6].
Бұған қоса, басқа да көптеген мысалдар бар, атап айтқанда, Визитек компаниясы жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз етудің интеграцияланған жүйесінің "өндірістік бақылау" модулін жасады. Бұл модуль барлық өндірістік және бизнес процестерді өнеркәсіптік қауіпсіздік, еңбек және қоршаған ортаны қорғау талаптарын орындау тұрғысынан бақылайды. Модуль тәуекелдерді уақтылы анықтауға, оқиғалардың есебін жүргізуге, жаһандық аналитика құруға және алдын-алу шараларының тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді. Модульдің және бүкіл зияткерлік жүйенің функционалдығы көп қырлы және кәсіпорынның талаптары мен сұраныстарына байланысты реттелуі мүмкін [6].
200-ден астам ресейлік кәсіпорын "MyObject"өнеркәсіптік қауіпсіздікті басқару мен бақылаудың көп функциялы ақпараттық платформасын пайдаланады. Бұл платформаны Қазан қаласында орналасқан "Ливинг коре" компаниясы әзірледі. Бұл Бұлтты қызмет, оның көмегімен еңбекті қорғау туралы есеп, қауіпті өндірістік нысандар мен учаскелердің мәліметтер базасы, тәуекелдер, бұйрықтардың орындалуын бақылау, қауіпті өндірістік нысандардың инфрақұрылымы мен қызметкерлерін басқару кезінде электрондық құжат айналымы жүзеге асырылады. Жүйе кәсіпорында барлық деңгейдегі қызметкерлерге бірыңғай ақпараттық кеңістік құруға мүмкіндік береді, бұл өзара әрекеттесуді айтарлықтай жеңілдетеді [6].
Химиялық апаттардың салдарын болжау жүйесі де Ресей кәсепорындарында таралған. Апаттардың салдарын болжау қауіптілік көздерінің пайда болуы мен төтенше жағдайдың дамуын математикалық модельдеу әдістеріне негізделетін жүйелер бар, олар химиялық апаттардың салдарын болжауды да қамтиды. Есептеулер мұқият зерттелген әдістердің көмегімен жасалады. Әзірленген әдістер және басқа да жақсы сыналған және дәлелденген әдістер қолданылатын программалар қатарына РАҚ "Газпром" салалық басқару әдістері ретінде қолданылатын "Токси" программасын атап кету жөн. Атмосферада қоспаның таралуын болжау бойынша математикалық модельдер мен бағдарламалық өнімдердің барабарлығын тексеру үшін "model validation kit"пакеті пайдаланылды. Пакетте Атмосфераның шекаралық қабатындағы қоспалардың шашырауы нәтижелері туралы үш мәліметтер базасы, модельдерді тексеруге арналған бағдарламалар мен хаттамалар жиынтығы бар. Болжау нәтижелерін тестілеу үшін European Tracer EXperiment қоспасының таралуын эксперименттік зерттеу нәтижелері бар мәліметтер базасы пайдаланылды [7].
Ресейдегі көптеген қауіпті нысандарда "тәуекел талдаушысы" бағдарламасы қолданылады-бұл қауіпті объектінің қауіпсіздік паспортын жобалау жүйесі болып табылады. Жүйе қауіпті объектілердің қауіпсіздік паспорттарын әзірлеу жөніндегі жұмыстарды автоматтандыруға арналған. Жүйе қажетті ақпаратты енгізу режимін, тәуекелдің сандық көрсеткіштерін есептеуді, үлгілік нысан бойынша қауіпсіздік паспортын қалыптастыруды қолдайды, есептік-түсіндірме жазбаны қалыптастыру үшін қажетті схемалар мен диаграммаларды дайындауды қамтамасыз етеді.
"Тәуекел-талдаушы" мынадай ақпаратты өңдеуді көздейді:
:: қауіпті объектіні және объектіні орналастыру ауданының аумағын сипаттайтын жалпы ақпарат. Бұл ақпарат "қауіпсіздік паспорты" құжатына енгізілген, бірақ тікелей тәуекелді бағалауды және объект тудыратын қауіптілік деңгейінің басқа сипаттамаларын есептеуде қолданылмайды;
:: аумақтың климаттық параметрлері;
:: Объект аумағының картасын( жоспарын), кәсіпорын қызметкерлерін бөлу, қауіпті объектіге жақын халықты бөлу, материалдық құндылықтарды бөлу туралы деректерді қамтитын қауіпті объектіні орналастыру ауданы бойынша ГИС;
:: қауіптілік көздерінің сипаттамасы: түрі, көлемі, орналасқан жері және орналастыру тәсілі;
:: авариялық сценарийлердің сипаттамалары бойынша ақпарат: авариялық процестердің сандық сипаттамалары және жиілік параметрлері, мысалы, жабдықтағы химиялық қауіпті заттың массасы, аварияның сипаты және жылға жатқызылған жиілік;
:: залал мөлшерін анықтауға арналған экономикалық көрсеткіштер;
:: өндірістік қорлардың тозуы [7].
Соңғы оқиғалар мен зерттеулер көрсеткендей, апаттарға дайындық енді таңдау ретінде қарастырылмайды, бірақ географиялық аймаққа және оның таралуына қарамастан міндетті процесс болып табылады. Тәуекел түрлері елдің географиялық жағдайына байланысты өзгеріп, көбейеді. Егер олар алдын-ала болжалған болса, табиғи және техногендік апаттардың салдарын және адамдар ұшырайтын осалдықты азайтуға болады. Өткен тәжірибе кез-келген апаттың салдарын мұқият жоспарлау, жұмсарту және жедел әрекет ету арқылы азайтуға болатындығын дәлелдеді. Апаттардың алдын-алу, олардың салдарын азайту және басқару (апаттарды басқару) кезінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) маңызды рөл атқаруы мүмкін. Телекоммуникациялық спутниктер, радарлар, телеметрия және метеорологияны қоса алғанда, әртүрлі қол жетімді технологиялар ерте ескерту үшін қашықтан зондтауды қолдануға мүмкіндік береді. АКТ-ға дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдары (радио, теледидар) және жаңа бұқаралық ақпарат құралдары (ұялы байланыс, Интернет, спутниктік радио) кіреді, олар халықты ықтимал апаттар қаупі туралы хабардар етуде және хабардар етуде маңызды рөл атқара алады [8].
Бельгиядағы Апаттардың эпидемиологиясын зерттеу орталығы жинаған Халықаралық апаттар деректер базасы немесе IDD мәліметтері бойынша жер сілкінісі мен көшкін 2019 жылы жиі болған. Көшкін Қытай, Боливия, Перу, Индонезия, Уганда, Камерун, Чад, Эфиопия, Марокко, Мьянма, Малави, Папуа-Жаңа Гвинея және Конго Демократиялық Республикасында ондаған адамның өмірін қиды. Сонымен қатар, 2018 жылы жер сілкінісі Пәкістан, Индонезия, Филиппин, Қытай, Чили, Перу, Сальвадор, Иран, Албания және Эквадорда болды [8].
Жер сілкінісін болжау шешімдері қазір жасанды интеллект пен машиналық оқытуды, көптеген деректерді өңдеуге және түсіндіруге қабілетті технологияларды қолданады. Корнелл университетінің сарапшылары жақында жасаған шешім "баяу жер сілкінісі" деп аталатынды жақсы болжауға мүмкіндік береді -- бірнеше сағатқа немесе күндерге созылатын әлдеқайда аз қарқындылықтағы тектоникалық қозғалыстардың түрі. Болжау сейсмологияны зерттейтіндер үшін күрделі сөз болса да, жасанды интеллект саласындағы жетістіктер ғалымдарға басқаша бақылау мүмкін болмайтын заңдылықтарды табуға көмектеседі.
IDD мәліметтері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.