Нервтердің жіктелуі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I тарау. Жүйке жүйесінің жалпы физиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. Жүйке жүйесінің негізгі құрылымдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Нейрондар жiктелуi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Кіріспе
Нерв (жүйке) жүйесі- ақпараттты жылдам жеткізетін және басқаруды жүзеге асыратын күрделі ұйымдасқан әрі жоғары дәрежеде маманданған жүйе. Оның негізгі құрылымдық бірлігі- нерв клеткасы-нейрон.
Адам организмі күрделі де өзара тығыз байланысқан жүйелерден,мүшелерден және ұлпалардан биологиялық супержүйе болып есептеледі.Осы күрделі құрылымда ерекше рөлді орталық нерв жүйесі - ми мен жұлын атқарады.Ол адам организміндегі барлық клеткаларды,ұлпаларды,мүшелерді,бұл ардың жүйелерін өзара байланыстырып,функциональдық біртұтастықта ұстайды. Орталық нерв жүйесінің қызметтері арқылы барлық мүшелер мен ұлпаларда болатын рецепторлар тітіркенген кезде туатын афферентті импульстер қабылданады,олардың анализі мен синтезі жүреді және түрлі шеткі мүшелердің әрекетін тудыратын немесе тоқтататын,болмаса олардың тонусын сақтауға көмектесетін эфференттік импульстар пайда болады.Орталық нерв жүйесі жеке организмнің қоршаған ортаға бейімделуін,оның барлық қызметтерінің ең жетілген реттелуін және үйлесімді,бірлескен түрде іске асуын қамтамасыз етеді.
Орталық нерв жүйесінің түрлі мүшелер әрекетін нақты бақылауы нерв орталықтары мен шеткі органдар арасында екі жақты байланыс болғандықтан іске асады.Қандай да болмасын эфференттік импульстерден орындалатын әрекеттен жұмыс атқарушы мүшелердегі рецепторлар тітіркенеді де афференттік импульстер туады; ал олар тиісті әрекеттің нәтижесі туралы орталық нерв жүйесін хабарлайды. Адамның да психологиялық әрекеті мен басқа да барлық әрекеттері орталық нерв жәйесінде жүретін процестерге негізделген.Айтылып отырған аса жауапты да күрделі қызметте билеуші рөл ми үлесіне тиеді.
Бұл жұмыста біз жүйке жүйелер құрылымын,қызметін қарастыратын боламыз, біраз тың мәселелерге назар аударылды.Солардың бірі-нервтің физиологиялық объективті және субъективті қырларына түсінік беру және оның қызметіне ,жүйке жүйесінің маңызы мен оның дамуын қарастыратын боламыз.
Жұмыстың мақсаты-жүйке жүйесінің жалпы физиологиясын анықтап.Оны тереңінен оқып білу.Және нерв талшықтарының қасиеттері мен нерв жүйесіннің рефлекторлық әрекетін және нервтің физикалық қызметін анықтау.

Негізгі бөлім
Нерв-бұл перифериялық жүйке жүйесіндегі (PNS) жабық, кабель тәрізді аксондар жиынтығы (жүйке доғалары). Нерв әр аксонға берілетін электрохимиялық жүйке импульстарын қолдайтын құрылымдалған жолды қамтамасыз етеді.Орталық жүйке жүйесіндегі ұқсас құрылымдар трактаттар деп аталады. Нейрондарды кейде жүйке жасушалары деп атайды, дегенмен бұл термин жаңылыстырады, өйткені көптеген нейрондар нервтерді алмайды, ал нервтерге жабық нейрондардың денсаулығына ықпал ететін нейрондық емес көмекші жасушалар (глиальды жасушалар) кіреді.Әр жүйке құрамында көптеген аксондар бар, оларды кейде талшықтар деп атайды. Нервтің ішінде әр аксон эндоневрий деп аталатын дәнекер тінінің қабатымен қоршалған. Аксондар байламдар деп аталатын топтарға топтастырылған. Әрбір байлам перинэум деп аталатын дәнекер тінінің қабатымен оралған.Соңында, бүкіл жүйке адреналин деп аталатын дәнекер тінінің қабатымен оралған. Осы құрылымдардың келесі фотосуреттерін қараңыз.Эндоневрий гликокаликс деп аталатын материалдың ішкі қабығынан және коллаген торынан тұрады. Нервтер жабық және метаболизмге қажетті нейрондар үшін қажетті қоректік заттар мен энергияны қамтамасыз ететін қан тамырларына қосылған.Эндоневрийдің ішінде жеке жүйке талшықтары эндоневриальды сұйықтық деп аталатын сұйықтықпен қоршалған. Эндоневрий қан-ми тосқауылына ұқсас қасиеттерге ие. Бұл белгілі бір молекулалардың қаннан эндоневральды сұйықтыққа енуіне жол бермейді.Осыған байланысты эндоневриальды сұйықтық орталық жүйке жүйесіндегі цереброспинальды сұйықтыққа ұқсас. Нервтің тітіркенуі немесе жарақаттануы кезінде зақымдану аймағындағы эндоневриальды сұйықтықтың мөлшері артуы мүмкін. Сұйықтықтың бұл кеңеюін жүйке зақымдануын диагностикалау үшін магниттік-резонанстық нейрог көмегімен көруге болады.А диаграммасы нервтің бастапқы құрылымын көрсетеді. Жұлын нервтерінің сыртқы қабығынан бастап, эпиневрий, ішінде келесі құрылымдар бар: аксондар, қан тамырлары, байламдар, периневриялар және эндоневриялар. В диаграммасы-бұл эпинефрия мен перинефрияның бөлінуі бар нервтің көлденең қимасының бейнесі. Жеке аксондарды әр перинэяның ішіндегі кішкентай шеңберлер ретінде де қарастыруға болады.(а) жүйке анатомиясы және (Б) нервтің көлденең қимасы: нервтің бастапқы құрылымдары. Эпиневрий мен перинэяны бөлетін нервтің көлденең қимасының бейнесі. Жеке аксондарды әр перинэяның ішіндегі кішкентай шеңберлер ретінде де қарастыруға болады.
Негізгі функция : Нерв нервті құрайтын жеке нейрондар тасымалдайтын электрохимиялық импульстар (жүйке импульстері немесе әсер ету потенциалы деп аталады) түрінде ақпарат береді. Бұл импульстар өте жылдам, кейбір миелин нейрондары 120 м с жылдамдықпен қозғалады.импульстар синапсты бір нейроннан екіншісіне кесіп өтеді, ал хабарлама электрден химиялық, содан кейін қайтадан электрге айналады.Функцияға байланысты нервтерді екі топқа бөлуге болады:Сенсорлық нервтер сенсорлық ақпаратты рецепторлардан ақпарат өңделетін орталық жүйке жүйесіне жібереді. Осылайша, олар афферентті нервтердің синонимдері болып табылады.Мотор нервтері сигналдарды орталық жүйке жүйесінен бұлшықеттерге жібереді. Осылайша, олар эфферентті нервтердің синонимі болып табылады.Неврологтар әдетте жүйке бұзылыстарына физикалық емтихан арқылы диагноз қояды, оның ішінде рефлекстер, серуендеу және басқа да қозғалыстар, бұлшықет әлсіздігі, проприоцепция және сенсорлық сынақтар. Бұл алғашқы тексеруден кейін жүйке өткізгіштігін зерттеу, электромиография немесе компьютерлік томография сияқты сынақтар болуы мүмкін.Нервтердің жіктелуі : Нервтер негізінен олардың орталық жүйке жүйесіне немесе одан қозғалыс бағытына қарай жіктеледі, бірақ олар нервтердің басқа сипаттамаларына бөлінеді. Жүйке жүйесі-дененің негізгі басқару және хабарлау жүйесі. Әрбір ой, әрекет және эмоция оның белсенділігін көрсетеді. Оның сигналдық құрылғысы немесе дене жасушаларымен байланыс құралы-бұл тез және нақты болатын және дереу реакция тудыратын электрлік импульстар. Орталық нерв жүйесінің функцияларын зерттеу үшін қолданылатын әдістер көп.Солардың ішінен мыналарды атап айтса да жеткілікті.
1. Жануарда орталық нерв жүйесінің әр түрлі бөлімдерін түгел немесе жартылай кесу,болмаса алып тастау.Бұл жағдайда организм қызметінде болатын өзгерістерге бақылау жүргізу арқылы тиісті ми немесе жұлын бөлімдерінің рөлі анықталады.
2. Мидың әр түрлі участкілерін локальды бұзу.Бұл үшін микроэлектродтар арқылы тұрақты ток береді,мұздалад,жоғары температурамен әсер етіп,термокогуляция жүргізеді,рентген сәулесін, ультрадыбыстарды пайдаланады.
3. Түрлі анестетиктерді қолдану арқылы әр түрлі үлескілер фуекцияларын уақытша тоқтату.
4. Зерттелетін учаскені әр түрлі күші бар электр тоғымен тітіркендіріп, алынған жауаптың сипатын бақылау.Тітіркендіру үшін химиялық заттарды,Механикалық әсерлерді де пайдаланады.
5. Электрофизиологиялық әдіс. Мұнда орталық нерв жүйесінің әр түрлі үлескілеріндегі биоэлектрлік құбылыстар зерттеледі.
6. Шартты рефлекстер әдісі.

I тарау. Жүйке жүйесінің жалпы физиологиясы.
1.Жүйке жүйесінің негізгі құрылымдары.
Орталык нерв жүйесiнiн курылымы мен функциялары туралы казiргi кездегi түсiнiктiн негiзi ретiнде нейрондык теория алынады. Өткен ғасырдың 70 - жылдарында сәуле микроскопиясыны жетiлуiне және нерв ұлпасын бояудын жана тиiмдi әдiстерiнi табылуына байланысты нерв жүйесiнiн курылысын дәл де терең зерттеу мүмкiндiгi пайда болды . Осылардың көмегімен Камилл Гольджи (1873) алғаш рет мидын сұр затының үзiлiссiз тор тәрiзд кұрылысы туралы гипотезаны ұсынды. Оның есептеуінше нейрондар узiлiссiз нерв торынын түйiндерiнде орналасады. Олар өзара тiкелей протоплазмалык байланыстармен косылған.
Бiрак сол кездің өзінде - ак Гольджи әдiсiн колданып зерттеу жүргізген Испан гистологі Рамон - и - Кахал нейрондык теорияны ұсынады . Мұнда нерв жүйесінің үзілісті кұрылысты екені дәлелденеді . Нейрондык теория бойынша нерв клеткалары автономды , яғни жеке - жеке құрылымдык бiрлiк . Олар бiр - бiрiмен арнайы контактылар (синапстар) көмегімен морфофункциональдық байланыс жасайды ( Шеррингтон , 1897 ) . Казiргi кезде электрондык микроскоп аркылы бұл теория толық расталып отыр: әр нерв клеткасының өн бойы шекаралық мембранамен қоршалған және әр түрлі клеткалар мембраналарының арасында өте кішкентай бос кеңістіктер болады.
Нерв жүйесi клеткалардың екі типінен : нервтік және глиальдық клеткалардан тұрады. Глиальдык клеткалардың саны нерв клеткаларынан 8-9 есе көп болады. Бiрақ ақпаратты қабылдау, өндеу, сактау, одан әрі беру процестерін нерв клеткалары ( нейрондар ) iске асырады Нейрондардың әр түрлi бiрлестiктерi спецификалық түрде ұйымдаскан нейрондық тізбектер мен орталықтарды түзеді. Ал соңғылардан мидын функционалдық жүйелерi құралады.
Нейрондардың пiшiнi , келемi , құрылымы алуан түрлі болып келеді . Мәселен , онын бiраздарынын диаметрі 4-6 мкм ; ал ми кыртысындағы алып пирамида тәрiздiлердiкi 130 мкм - ге жетедi . Көлемдерi 500 мкм3 ден 70000 мкм3 - ге дейiн бола алады .
Әрбір нейронның ең негiзгi төрт элементін айырады : денесi (сома), дендриттерi, аксоны және аксоннын пресинапстық ұштары. Бұл элементтердің әркайсысының атқаратын белгiлi кызметi бар. Нейроннын денесiнде бүкiл клетканын тiршiлiк әрекетін камтамасыз етуге катысатын клеткаішілік арнайы органеллалар болады : ядро , рибосомалар , эндоплазмалык ретикулум , пластинкалы комплекс ( Гольджи аппараты ) , митохондриялар , т . б . Мунда дендриттер мен аксондар аркылы тасылатын макромолекулалардың синтезi жүредi.Нейрондардын көпшiлiгiнде дене мембранасы (жарғақша) синапстармен капталған, ендеше ол басқа нейрондардан түсетiн сигналдарды қабылдап , интеграциялауда маңызды рөл атқарады.
Клетка денесінен шығатын өсiндiлер - дендриттер мен аксондар. Көпшілік жағдайда дендриттер қыска, көп тармақталған өсінділер. Осы себептен де олардың жиынтық беткейi клетқа денесiнен әлдеқайда артық. Дендриттерде орналаскан синапстар саны өте көп. Сондықтан нейрондардың акпарат қабылдауында басты рөл осы дендриттерге тиеді. Бұлардың мембранасында клетка денесiндегi сияқты химиялық рецепторлар функциясын атқаратын көптеген белокты молекулалар болады. Осылар белгiлi бiр спецификалық химиялык заттар әсерiн сезеді. Бұл заттар бар клеткадан екiншi клеткаға сигнал жеткізуге қатысады, сондықтан синапстардағы қозу мен тежелудің медиаторы болып есептеледi . Аксон - ұзын , бiр ғана өсiндi . Онын негізгі функциясы нерв импульсін - әрекет потенциалын өткiзу (тарату). Аксоннын клетка денесiнен шығатын жерi аксон төбешігі ( холмик ) деп аталады. Аксонның бастапқы 50-100 мкм бойында миелин қабығы болмайды.
Осы миелинсiз учаскені аксон төбешiгiмен қосып , алгашкы сегмент атайды . Мұның ерекшелігі -нейронның басқа учаскiлерiне қарағанда қозғыштығы жоғары болады : тiтiркендiру табалдырығы шамамен 3 есе төмен.
Аксоннын ұшы басқа нейронга (немесе аткарушы мүшелер клеткаларына) сигнал беруге маманданған. Сондыктан онда арнайы органеллалар - синапстық көпіршіктер немесе везикулдар бар . Везикулдын шшiнде химиялык медиаторлар болады. Аксонның пресинапстық ұштарының мембранасында оның басқа белiмдерiнен өзгеше, түрлi медиаторлар немесе нейромодуляторлар әсерлерiн сезетiн спецификалық рецепторлар орналаскан. Осындай өзара әрекеттесу жүретіндіктен , пресинапстық үштардан бөлiнетiн медиатор мөлшерi нейрондар көмегiмен тиiмдi түрде реттеле алады. Осымен қатар бұл жердiң мембранасында басқа бөлімдерден өзгеше, кальций каналдары көп болды. Бұлар активацияланғанда аксон ұшының ішіне кальций иондарі енеді.
Нерв клеткасынын денесi мен есiндiлерiн қаптап тұрған мембрана тыныштық жағдайда калий иондарын , ал қозу кезiнде натрий иондарын жақсы өткiзедi. Мембраналық потенциал шамамен-70 MB, ал әрекет потенциалы - 110 мВ маңында. Соңғының ұзактығы жылы қандыларда 1-3 мсек - ке тең . Әрекет потенциалы мембрана деполяризациясының айнымалы деңгейге жетуiнен пайда болатыны белгiлi . Алғашқы сегментте әрекет потенциалы туу үшiн мембрананы орташа есеппен 10 мВ - ке деполяризациялау жетiп жатыр , ал клетка денесi үшiн бұл шама - 20-35 мВ - га тең болады.

Клетка денесi өзiнiң өсiндiлерi үшiн трофикалық орталық рөлін атқарады , яғни олардағы зат алмасу мен қоректенуді ( трофиканы ) реттейді . Сондықтан да , егер аксонды кессе , клетка денесiнен байланысын үзген кесiндi тiршiлiгiн жойып, бұзылады (А. Валлер бұзылуы), ал клетка денесiмен байланысы үзілмеген бөлiмiнің бұзылмайтыны былай тұрсын, ол өсiп - жетiлiп , бiртiндеп аксон тұтастығы қайта қалпына келеді. Шамасы, клетка денесiнде, ең алдымен онын ядросында физиологиялық белсенді заттар синтезделетiн болу керек те, олар цитоплазма арқылы (немесе нейрофибриллдарды бойлап) аксондар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.