Тәжірибелік зерттеу әдістері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Шымкент қаласы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Қазақстан тарихы (ҚӘҚ)
Курстық жұмыс
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Бөлім: Ауыл шаруашылығы
Тақырып: Аграрлық комплексті модернизациялау
Тақырыпша: Аграрлық саладағы инновациялық технологиялар мен әдістемелер қазақ ауыл шаруашылығын қалай дамытады?

Орындаған: Бакиров Бекайдар Маратұлы қолы ______

Қабылдаған: Сүлейменова Гүлжамила Марқабайқызы
(қолы)_______

Ішкі модератор:
(қолы) ______

Шымкент қаласы 2021

МАЗМҰНЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оглавление
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
І. КІРІСПЕ 2
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Негізгі бөлім 3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
А. Жинақталған дереккөздерді талдау 3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
В) Тәжірибелік зерттеу әдістері 5
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
С. Зерттеу қортындысы. 10
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу нәтижелерін талдау 11
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІІІ.ҚОРЫТЫНДЫ 12
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қолданылған әдебиет 13

І. КІРІСПЕ
Елбасы жариялағандай ауыл - ел бесігі болып табылады, сол себептен де ауыл шаруашылығы елдің жалпы көрінімінде үлкен орын алады. Ұлттық статистика бюросы бойынша ауыл шаруашылығының Қазақстан экономикасында алатын орны қазір Қазақстанда ауыл шаруашылығы мақсатында арналған жер меншік иелері мен жер иеленүшілер қарамағында 149,1 млн га жер аумағы бар. Оның 25,7 млн га-сы егістік, 3,6млн га-сы шабындық, 103,5 млн га-сы жайылым, осы экономикалық белсенді орындар жалпы көлемде 305,4 млрд тенге таза табыс алып келді[1].
Тақырып өзекті, себебі Қазақстан аграрлық салады потенциалы өте жоғары себебі вегетацияға жарамады аумақтар мол, дегенмен жұмыс күшінің жетіспеушілігі мен бар ресурстың рационалды қолданылмауы көптеген экономикалық табыстан айрып тұр. Осы орайда жаңа әдістемелер мен технологиялардың енгізілуі жалпы табыс мөлшерін арттырмақ.
Зерттеудің мақсаты - ауыл шаруашылығында заманауи технологиялардың қолдануы қандай өзгерістерге алып келерін модельдеу, әрі өзге елдер принципінде салыстыру. Сонымен қатар, осы жаңалықтарды енгізу барысында туындауы мүмкін қиындықтарды бағалау. Зерттеу жұмысының негізгі мақсаттарына жету үшін келесі аспектілер қарастырылады:
1. Инновациялық технологиялардың түрлері әрі олардың тиімділігін анализдеу;
2. Өзге елдерде осы әдістің тиімділігін салыстыру;
3. Жаңашылық енгізу барысында туындайтын потенциалды қиындықтарды бағалау;
4. Жиналған ақпарат бойынша қорытынды жүргізу.

Зерттеу сұрақтары:
oo Инновациялық технологиялар қазіргі Қазақстанның аграрлық моделі үшін қаншалықты тиімді?
oo Өзге елдерде осы технологиялар қандай жеміс беруде?
oo Ұлттық нарықта осы әдістемелерді енгізудің алғышарттары қандай?
oo Осы жобаны жүзеге асыру барысында туындауы мүмкін мәселелер қандай?

Зерттеу алды гипотезасы - Ауыл шаруашылығына заманауи технологиялар ендіру арқылы ұлттық нарықтың тиімділігі мен таза табысын жоғарылату, осы әдістің тіимділігін зерттей отырып қазақ аграрлық саласына жайылымдағы жануарлардың қозғалысын тіркейтін сенсорларды енгізу, егілім мен шауылым аумақтарына автоматизацияланған парниктік әрі егістік жүйе қолдану арқылы адами еңбек қатысын азайту. Осы болжамға мені дамыған мемлекет тәжіриебесі мен бағдарламалары итермеледі

Негізгі бөлім
А. Жинақталған дереккөздерді талдау

Инновациялық технологиялар қазіргі Қазақстанның аграрлық моделі үшін қаншалықты тиімді?
Қазақстан аумағындағы аграрлық сала үлкен масштабты территорияларды өңдеуді талап етеді. Жалпы көлемі 150 млн гектар болатын ауыл шаруашылығының қарамағындағы жер адами капиталды тиімді қолдануды талап етеді, сондықтан да елімізде солиализм заманнынан бері қалған дәстүрлі шаруашылық әдістерінен бөлек шетелде өзін ақтаған технолгияларды енгізу жарамды болмақ. Мәселен No till әдістемесі бойынша жер беті аударылмайды, керісінше оның үстіне майдаланылған шөп пен өсімдік қалдықтары молынан себіледі Осылайша топырақ су әрі жел эрозиясына төзімді болады әрі су мен минералдарды жақсы абсорбциялайды. Ал, IoT (internet of things) секілді технологияларға жүгіне отырып фермерлер арнайы сенсорлар арқылы егістіктегі ауа ылғалдылығын, өсімдіктердің өсу индексін, тіптен микроклимат жағдайын бақылай алады. Мал асырау саласында нарық түрлі биоқоспалар мен иммунды стимуляторлар ұсына алады. Мәселен көптеген тексеруден өткен катазол қоспасы малдық асқорту жұйесін әрі иммун жүйесін бірнеше есе арттыра алады және өте арзан тұрады. Одан бөлек өзге елдердің тәжірибиесіне сүйенсек - көптеген мал санын арттыру, малды тиімді асырау немесе жайылым мен қора компановкасын тиімді жобалауға көмектеседі.

Өзге елдерде тиімділігін дәлелденген технологиялар?
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Әлемнің дамыған мемлекеттерінде аграрлық салаға арнайы мән бөлінген және оның эффективтілігін арттыру үшін түрлі жаңартпалар іске асып жатыр.

Австралия
РНҚ интерференциясы[6] - Квинселд университетінің ғалымдары жапырақтағы рибонуклеин қашқылдарының орналасуын жаңа әдісін ойлап тапты, бұл әдіс өсімдік геніндегі шектен тыс экспрессиядан демек құрғақшылық пен жәндіктерден қорғайды. Ең бастысы осылайша өсірілген жемістер гендік инженерия тарапына кірмейді себебі өзге ағзалардың геномын өсімдікке енгізбейді.

АҚШ
Жасанды интелект[5] - Америкадағы Monsanto, IBM және Google компаниялары жасанды интеллект технологиясын спутниктік бақылау әрі ауыл шаруашылық машиналарында қолдануды ұсынған болатын. Осы технологияны қолдана отырып фермерлер ауыл шаруашылығында эффективтілікті арттырып керек емес шығынды азайта алады, себебі ақылды машина егістіктің қай аймағына әрі қанша мөлшерде дән мен құнартқыш себуді бақылайтын болады[2].Тез өсетін ГМО дақылдары - Иллион университетінің ғалымдары күн сәулесі, СО2 әрі глюкоза қолдану арқылы өсімдік өсуін тездете алды, осылайша соя бидай немесе жүгері дақылдары 50% тез өсе бастады. Аграрлық салаға инновация болған бұл әдістеме екінші жасыл революциясы атанды.

Европа елдері
Қалалық фермалар[5] - бұл жемістермен мен дақылдарды қаланың өзінде өсіру әдісі, ол үшін арнайы гидрапоникалық фермалар, полимерлы қабық, сенсорлар мен IoT датчиктер қолданылады. Бұл технология арқасында өсімдік зақымдануын едәуір азайып су мен тасымалдауға деген шығындар қысқарады.
*Дамыған елдерде тығыз инфрақұрылымның арқасында ауыл шаруашылығының аймағы салыстырмалы түрде кем сол себептен онда плантациялардық сандық емес сапалық көрсеткішін арттыруға тырысады, дегенмен Қазақстанға осы технологиялардың енгізілуі ұлттық нарықтағы сұраныстан бөлек экспорттық талаптарды да қанағаттандырмақ.

Ұлттық нарықта осы әдістемелерді енгізудің алғышарттары қандай?
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жаңалық - жаңа технологиялар мен әдістемелердеің пайда болуы, нарықтағы өзгерістің туындауы;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Осы технологияәдістеменің инновацияға айналуы және алғашқы қолданыстан сәтті өтуі;
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қолданушылардың санын арттыру, кері пікірлермен жұмыс істеп инновацияны жетілдіру.
Дегенмен ауыл шаруашылық жүйесінде осындай енгізулер тұтынушыны қызықтырып оның талаптарына сай келуі тиіс. Өкінішке орай аграрлық саладағы көптеген өзгерістер инновацияға айналмайды. Бұл өнім шын мәнінде бірегей болып шықса, қалғандарына ұқсамаса және сол арқылы айналым мен кірісті арттырса ғана болады. Өнім үлкен айналым мен сұранысқа ие болуы үшін қайталанбас әрі ең бастысы патенттелген болуы тиіс. Осы жағдайда ғана инновация тиісті сұранысқа ие болады.

Осы жобаны жүзеге асыру барысында туындауы мүмкін мәселелер қандай?
Қазақстан қарамағындағы агротехниканың нашар халі, еліміздің ауыл шаруашылық саласында жаңалық енгізуде техникалық немесе ресурстық тапшылық басты кедергі фактор болуы мүмкін.
Қазақсатн Республикасының ауыл шаруашылығы министрлігінің деректері бойынша 2019 жылы еліміздің ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерде 147,3 мың трактор, 38,5 мың комбайн, сондай-ақ 4 мыңға жуық егіс кешені, 90мың тұқым сепкіш және 300 мың бірлік жем шөр дайындайтын және топырақ өңдейтін техника болған. Осылардан тракторлар паркінің 86% - ы және комбайндардың 68% - ы пайдалану мерзімі 10 жылдан асатын техника. Бүкіл ауыл шаруашылығының техникалық паркінің тозу индексі өтеаянышты 76% ды құрайды ал осы техниканың оптимизациялау көрсеткіші - 3,5% [3].
Одан бөлек, көптеген ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің экономикасы оларға кеңейтілген өндірісті жүзеге асыруға, мемлекет ұсынатын экономикалық ынталандыруды қолдануға мүмкіндік бермейді. Саланың техникалық жаңаруы да артта қалып отыр, бұл тауар өндірушілердің төмен табыс табуымен тікелей байланысты.
Осы мәселенің шешімі рационалды қаржыландыруда жатыр.
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Салықтық жеңілдіктер тек кәсіпорындарға ғана емес сондай-ақ қаражат бөлетін инвесторлар мен инновация әзірлейтін ғылыми ұйымдарға берілуі тиіс.
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қолданыстағы субсидиялар мен ақшалы көмек жүйесін неғұрлым икемді және нақты ету керек
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бүгінгі таңда пост совет елдер арасында ауыл шаруашылық кәсіпорындары ең аз пайдамен жұмыс істейтінін және табыс мөлшері өте төмен екенін ескеру қажет. Одан бөлек аграрлық саладағы инвестициялар үнемі тәуекел әрі пайда алып келуі үшін көп жылдар талап ететінін көңілге ала инвесторларды кепілдік бере алатын мемлекеттік сақтандыру жүйесін қолға алу керек. [4]

В) Тәжірибелік зерттеу әдістері

Курстық жоба орындау барысында Интернет желісін қолдану ең тиімді әдіс екенін анықтадым. Ғаламтордан алынған ақпарат түрлі ресурстарда қолжетімді әрі күмән тұған жағдайда кез келген өзге ресурстардан варияциалануға болады.
Мен берілген тақырып бойынша өзге адамдардың пікірін білу үшін онлайн Google Forms платфорасында әлеуметтік сауалнама өткіздім. Бұл ақпарат жүйесі өте кепілді әрі жылдар бойы тексерілген болып табылады әрі өолданушылардық пікірі бойынша қолайлы баптауларға ие.
Респондеттер тек таңдалынған жауаптарда оқшаланбауы үшін сауалнама ашық сұрақтардан құралды дегенмен зерттеуді жөнді құрылымдау үшін жауап берушілердің құзыреттілері таңдалынды.

Бірінші сұрақта респондеттер белгілі ауыл шаруашылығынада инновациялық шешімдердің еңгізуін бағалады, жалпылама болжамға сай барлық респондеттер енгізбенің жағымды тұстарын сипаттайды. 72,4% инновациялық шешімдердің енгізілуін өнімні артуымен байланыстырады ал 37.9% болса бұл шығын санының азаюына алып келеді деп көреді. 20.7% болса технологиялар кіші жер ауданынын барынша тиімді қолдануға кқмектеседі деп ойлайды. Соңына 13,8% технологялар өнім санын арттырады деген үмітпен бұл ұлттық нарықта тек отандық продукция қолданысқа ие болады дейді. Дәл осы принципте, 17.2% жауапкерлер тауар бағасы тқмендейді дейді.

Бұл сұрақта респондеттер шет елде жылдарбойы өзінақтай алған технологиялар таңдады. Мәселен, гендік модифицияланған тауарларда 44,8 пайыз адамтаңдаған ал мал асырау саласындағы аса тиімді тұқым селекциялау техникасын 34,5% адам таңдап отыр. Internet of This технологиясы да көп таңдауда орын алады. Алайда, смарт фермалар әдісін тек 5 жауап берушілер таңдаған.

Мұнда адамдар таңдалынған технологияларды енгізу жолдарын ұыснуда, таңқаларлықтай жауап берушілердің 39,3 пайызы шет елдермен тәжірибе алмасу ең тиімді тәсіл деп біледі ал келесі орныдарда рационалды 0аржыландыру мен ғылыми ұйымдарды жалдау болып табылады. Соңғы орында инвесторларға жеңілдік ұсыну арқылы инвестиция арттыру болып табылады.

Мұнда респонденттердің 37,9 пайызы қаржы тапшылығын басты кедергі келтіруші фактор деп атады. Ал, 27,6% технологияның шикі демек толықанды дайын болмауын таңдады, 24,1% жемқорлықты себеп етуде. Және ең аз көрсеткіштермен 10,3% техниканың икемсіздігін таңдады.
Дегенмен, әрине де бұл зерттеулер тақырыпты толықтау ашу үшін мүлдем жеткіліксіз, сондықтан да мен қосымша ашық сұрақты сауалнама қолднуды жөн көрдім.

Сурет 1-де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.