Кәсіптік оқыту әдістемесін талдау
КІРІСПЕ
Қазақстан Президенті Н.Ә. Назарбаев бүгінгі күні бізге қоғамның әлеуметтік-демократиялық, конфессиялық, әлеуметтік-саяси құрылымының өзгеру, әр түрлі бұқара топтары құндылықтары мен дүниетанымының өзгеру процестерін терең ұғыну керек екендігін атап өтті. Президент бұл жұмысты Қазақстанның ғалымдарына жүктеу керектігін айтты: Институттар жаңа тарихты, Қазақстан тәуелсіздігінің қалыптасуын және дамуын, жаңа халықаралық рольді, біздің мемлекетіміздің мәртебесін зерделеумен және жан-жақты түсіндірумен, сондай-ақ патриотизм идеологиясын, біздің мемлекетіміздің жетістіктері үшін мақтанышты таратумен, біздің тәуелсіздігімізді насихаттаумен айналысуы тиіс... Басты назарды тарихи-мәдени мұрадан Қазақстанның қазіргі мәдениеті мен құндылықтарын дамытуға аудару керек, онсыз қоғам жан-жақты дами алмайды, біз әр түрлі мәдениеттердің ықпалына ұшырайтын жас ұрпақтан көз жазып қаламыз.
Тәрбие мазмұнының қазақстандық компоненті 2006-2011 жылдарға арналған ҚР білім беру ұйымдарындағы тәрбиенің кешенді бағдарламасында нақты анықталған, онда тәрбиенің басым бағыттарының бірі қазақстандық патриотизмді қалыптастыру болып табылады.
Қазір қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу туралы, осы ұғымның мағынасы неде, оның басты принциптері қандай екендігі туралы көп айтады. Бірақ патриотизм ұғымының өзінің өте терең, қиын бағаланатын мәні бар.
Патриотизм - (грек тілінен - атамекен, Отан) - Отанға деген махаббат, оның тағдыры үшін жауапкершілік сезімі, оның мүдделеріне қызмет көрсету және ішкі өмір сферасындағы және халықаралық аренадағы оның жетістік-теріне қызмет көрсетуге әзірлік және қабілеттілік. Отан сезімі - бұл қасиетті сезім.
Қазіргі Қазақстанның көптеген жетістіктерін Президент Н.Ә. Назарбаевтың атымен, оның саяси ерік-жігерімен, дана көрегендігімен, жоғары патриоттылық сезімімен және Қазақстанды әлемнің 30 бәсекеге қабілетті елінің қатарына кіруге қабілеті бар, экономикалық мықты, демократиялық мемлекет етуге деген орасан зор тілегімен байланыстырады. Осы міндеттерді іске асыру үшін Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінде студент жастарды Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тұлғасы өнегесінде патриоттық тәрбиелеу моделі ендірілді, ол мемлекет басшысымен белгіленген өз елінің лайықты азаматтарын қалыптастыру міндеттерін шешуге арналған.
Азаматтарды, соның ішінде студент жастарды патриоттық тәрбиелеу бойынша жұмыс әрі қарай жетілдіру мен дамытуды талап етеді. Бүгінгі таңда студенттерді патриоттық тәрбиелеу патриоттық сананы, соның ішінде мемлекеттік сананы қалыптастыру талаптарына, сондай-ақ өзінің атамекеніне адалдық пен шынайы берілгендік сезімін тәрбиелеуге, азаматтық борышын және негізгі конституциялық міндеттерін орындауға әзірлігіне толық жауап беруі тиіс.
Қазақстандық патриотизм - ерекше патриотизм, өйткені Қазақстанның көп ұлтты халқының олар үшін ортақ Отанға қатынасы туралы сөз қозғалып отыр. Қазақстандық патриотизм - бұл посткеңестік кеңістікте алғашқылардың бірі болып алға шыққан және өзінің ауқымды өзгерістерімен шетелдік саясаткерлерді, мемлекет басшыларын ғана емес, сонымен бірге өзінің отандастарын да таң қалдырып, жаңа мемлекет құрып жатқан, өзінің Отанын мақтан тұтудың орынды негізі.
Қазіргі уақытта жасына, Отанына деген сүйіспеншілік сезіміне қарамастан, әрбір азаматтың бойында патриотизмді тәрбиелеу, жоғалтылған мемлекеттік сана-сезімді қалпына келтіру және осы идеологияны барлық жерде ендіру қажет. Мемлекеттік тұрғыдан ойлайтын адамның өз мемлекетінің заңдарын құрметтейтіні, оны аялайтыны және қорғайтыны белгілі. Патриоттық тәрбие моделі студент жастармен жұмыс істеудің тұжырымдамалық ресімделген идеяларының, түсініктерінің, көзқарастарының, нысандары мен әдістерінің жүйесі ретінде қоғамның мүдделерін, дүниетанымын және мұраттарын сипаттайды, колледждің ғана емес, сонымен бірге еліміздің, біздің Отанымыздың, егеменді Қазақстанның дамуында маңызды анықтаушы роль атқарады.
Патриотизм немесе мемлекеттік және тарихи сана студенттердің бойында кураторлардың тәрбиелеу жұмысының шеңберінде, студенттердің тәрбие сағаттарында алатын білімдерінің негізінде қалыптасады. Колледжде білім алатын қазіргі заманғы жастардың болашақта қоғамның саяси, экономикалық және ғылыми элитасын құрайтыны туралы ұмытуға болмайды. Атап айтқанда осы жастар әлеуметтік-саяси және мәдени түрлендіру процестеріне басты қатысушылар болады. Студент жастардың қалай жеке бағдарлануына, оларға білім беру жүйесінің қандай әлеуметтендіруді ұсынуына және жастардың азаматтық санасында қазақстандық мәдениеттің, тарихтың, менталитеттің қандай құндылықтары қалыптасуына байланысты қазақстандық қоғам дамуының табыстылығы анықталатын болады.
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев атап өткендей: Көп ұлтты жастарды өздерін Қазақстанның тарихымен, алдыңғы ұрпақтың маңызды өмірлік құндылықтарымен сәйкестендіруге үйрету керек. Жастарға нақты өмірлік бағдарлар беріп, оларды күмәнді идеялардың ықпалынан қорғау керек.
Атап айтқанда мақсатқа бағытталған тәрбие адамды өмірдегі басты рольдің бірі - азамат роліне дайындауы тиіс, ол азаматтық міндеттерді - елдің, ата-ананың алдындағы парыз сезімін, ұлттық мақтаныш және патриотизм сезімін, мемлекет Конституциясын, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуді, ел тағдыры үшін жауапкершілікті, мемлекеттің ұлттық және табиғи байлықтарына ұқыпты қатынасты көздейді.
Қазіргі Қазақстан қоғамының осы сәттегі даму жағдайы студент жастардың белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыру үшін жақсы алғышарттар тудырады. Патриотизмді, толеранттылықты және ұлттық келісімді қабылдау адамгершіліктің төмендеуі, ұрпақты жоғалту сияқты ұғымдарға, біреудің асырауында болушылық сезіміне қарсы тұрады және әлеуметтік парықсыздыққа, қылмыс пен нашақорлықтың өсуіне қарсы бағытталған, сондықтан Қазақстан Республикасының азаматын тәрбиелеу негізін қазақстандық патриотизм және ұлттық келісім құрайды.
Тәрбие - қоғам дамуының маңызды стратегиялық ресурсы. Қазақстанда азаматтық қоғам қалыптасуы жағдайларында тәрбиенің басты мақсаты жеке тұлғаны кәсіптік және әлеуметтік білікті, өзгеріп жатқан әлем жағдайларында шығармашылық пен өзін-өзі анықтауға қабілетті, азаматтылық пен патриотизмнің, жауапкершілік пен жаңаны құруға ұмтылыстың дамыған сезімдерін иеленген түрде қалыптастыру болады. Білім беру қызметі жүйесіндегі тәрбие міндеттерін шешудің басымдылығы Президенттің Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауларында айқын белгіленген.
Студентті шығармашылық, жан-жақты дамыған жеке тұлға, өмірлік ұстанымы белсенді азамат және қазіргі заманғы кәсіби шебер-маман ретінде қалыптастырудың маңызды шарты негізгі түрде қосылған тәрбиелеу жұмысының жүйесі болып табылады. Студент жастар тәрбиесі білім беру процесінің ажыратылмас бөлігі, осыдан, ҚР Білім туралы Заңына сәйкес әрбір оқытушының, куратордың кәсіби міндеті болып табылады.
Берілген әдістемелік нұсқаулар академиялық студенттер топтарының кураторларына тәрбие теориясының негіздерін өз бетімен зерделеуіне; университеттегі тәрбие жұмысының мәнімен, мазмұнымен және құрылымымен танысуына; студенттермен тәрбие жұмысының негізгі заңдылықтарын, принциптерін, әдістері мен түрлерін қарастыруына мүмкіндік береді. Берілген әдістемелік нұсқауларда академиялық топ кураторының ролі, тәрбиелеуде педагог-куратордың әсер ету түрлерін, сондай-ақ куратордың студенттерге әсер етуінің ұсынылатын механизмдері берілген. Әдістемелік нұсқауларға берілген қосымшада студенттер топтарымен тәрбиелеу жұмысында қолданылуы мүмкін болатын, куратор сағатының үлгілі жоспар-сценарийі және тәрбиелік іс-шараны талдау сұлбасы берілген.
Әрине, берілген әдістемелік құрал колледжда тәрбие жұмысын ұйымдастыру мен жүргізу әдістемесі мәселелерінің шағын үлесін де тәмамдамайды, бірақ біз оның кураторларға студенттерді тәрбиелеудің тұтас жүйесінде практикалық көмек көрсететініне, сондай-ақ жас педагогтардың практикалық қызметте сәтті қолдануы мүмкін болатын, бастапқы әдістемелік құралды иеленуіне мүмкіндік беретініне сенеміз.
1 Кәсіптік оқытудың психологиялық - педагогикалық негізі.
1.1 Жалпы кәсіптік оқыту мамандығының маманына шолу
Кәсіптік оқыту шебері(бұдан әрі КО) белгілі бір мамандық бойынша педогог, сондай-ақ оқу орындарында оқушыларға тәрбиеші болып табылады.
Шебер тәжірибелік сабақтар жүргізеді, жабдықтарды жұмысқа дайындайды, материалдық базаны жақсартады (оқу-әдістемелік материалдар әзірлейді), шеберхана, кабинетті басқарады, оларды уақтылы құрал-жабдықтармен, оқу құралдарымен қамтамасыз етеді, оқушылардың қауіпсіздік техникасын сақталуын қадағалайды, оқушылардың қазіргі заманғы текникамен және технологияның озық әдіс еңбектерін менгеруді қамтамасыз етеді, тәрбиеленушілерге терең әсер көрсетеді, оқушылардың жалпы білім беруді, кәсіби, мәдени дамытуді жетілдіреді, оқушылардың техникалық шығармашылыққа қызығушылығын баулыйды.
Оның жеке сапасы,құзыреттілігі, кәсібилігі маңызды рөл атқарады. Оның міндеттері жан-жақты және өте кең. Олардың ерекше мәні оқу процессіне байланысты болып табылады:
1. Өндірістік оқыту және өндірістік тәжірибе бойынша сабақты жоспарлайды және ұйымдастырады, сондай-ақ оларды басқарады.
2. Заманауи педагогика жетістіктерімен, психология, тәрбие әдістемесін басшылыққа ала отырып тәрбиені және өндірістік оқытуды жүргізеді.
3. Студенттерді кәсіби техникалық шығармашылыққа тіркейді, олардың шығармашылық белсенділігін дамытады.
4. Өз бетінше іріктеу және пайдалану жөніндегі техникалық және технологиялық құжаттаманы қолдануға оқытады.
5. Жұмыс орындарын құрал- жабдықтармен жабдықтайды.Қазіргі уақытта "Кәсіптік оқыту" мамандығы сұранысқа ие. Еліміздің оқу орындарында КО шеберлерін жұмысшы кадрларды даярлау жүйесінде маңызды буыны деп санайды [1].
Бұл дегеніміз педагогикалық біліктілікті нарық жағдайында қажеттіліктің өсуі және мамандықты кең ауқымда қолдану. Және мұнда ешқандай асырып айту жоқ, өйткені алғашқы сабақтарда - тәжірибесіз жас жігіттер мен қыздар, ал үш жылдан кейін олар тәлімгерлерін тастап, өзіне нық сенімді ересек мамандар мен өз мамандығын дамытатын нағыз шеберлері болады. Бұдан әрі олар сенімді түрде, өз шеберліктерін жетілдіре отырып өмірлік жолдарымен жүре береді, ал олар бұл үшін негізді кәсіптік оқыту шеберінен алған. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында техникалық білімді дамыту бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Бұл мәселелер форумдарда, симпозиумдарда, мәжілістерде талқыланады.Техникалық мамандарды даярлау өзекті және экономиканы дамыту үшін қажет. Қазақстан республикасында техникалық мамандықтар жұмысшылары сұранысқа ие, іс жүзінде әрбір салада техникалық мамандарың жетіспеушілігі байқалады. Ел президенті Нұрсұлтан Назарбаев 2015 жылғы 30 қарашадағы Қазақстан халқына Жолдауында айтуынша: 2017 жылдан бастап үкімет "Тегін техникалық білім беру" жаңа жобасын іске асыруға кіріседі. Әрбір жас адам жұмысшы мамандығын ала алады. Президент жастарға мамандық жұмыстарын белсенді түрде игеруге назар аударды[2].
Өз кезегінде жұмысшы кадрларды даярлау КО шеберісіз жүзеге асырылмайды, бұл қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық жағдайда мамандықтар және салалардың өзекті екендігін растайды.
КО шебері міндетті түрде білу керек:
- Қазақстан Республикасының конституциясы мен заңдарын, Қазақстан Республикасы үкіметінің және білім беруді басқару органдарының кәсіби білім беру бойынша мәселелер шешімін;
-Бала құқықтары туралы конвенция ережелерін, еңбек заңнамасының негіздерін;
- оқу бағдарламалары бойынша өндірістік оқыту, өндіріс технологиясын, өндірістік жабдығын және оның техникалық пайдалану ережесін;
- еңбекті қорғау ережелері мен нормаларын, қауіпсіздік техникасын және өртке қарсы қорғауды.
Кәсіптік оқыту шебері сенімді түрде педогогика негіздерін меңгере, психология,кәсіби оқыту әдістерімен тәсілдерін және студенттерді тәрбиелеуді білу тиіс.
Шеберлердің міндеттері осындай көлемді, оған қойылатын талаптарды көрсету мүмкін емес: оның жалпы эрудициясын, ауқымды интеллектін және студенттердің тәлімгері сияқты жан-жақты дамытуын. Негізгі міндеттерінің бірі оқу-әдістемелік пәндер бойынша оқулықтардан көрнекі кұралдар құру.
1.2 Патриоттық тәрбиенің психологиялық- педагогикалық негіздері.
Патриоттық тәрбие дегеніміз - әр түрлі тәрбие өлшемдері сабақтасып, сан қырлы әдіс - тәсілдері бар тәрбие. Патриоттық сезім - отансүйгіштік рухтың құнарлы мәйегі. Ол адам өзі өнген топырағы мен өскен ортасына деген құштарлығының, құрметінің деңгейі. Сонымен бірге ата жұрттың елдігі мен халықтың қасиет - қазыналарымыздың құндылығын қастерлеп, әспеттеудің басты бір көрінісі.
Патриоттық тәрбие, ұлттық намыс, ұлттық сана-сезім рухани байлықтан көрініс табады. Олай болса, рухани байлыққа, ең алдымен, тілімізді, дінімізді, салт - дәстурімізді жатқызсақ, тіл - қазақ болуымыз үшін, дін - адам болуымыз үшін, салт - дәстүр - ұлт болуымыз үшін қажет. Патриотизм сезімінің оянуы мен қалыптасу үрдісін белгілі бір асқақ сезімдерден, мақтаныш - сүйініштен бөле - жара қарауға болмайды. Ол елінің өткен тарихын мақтаныш тұту, жерінің байлығына, әсем көркіне сүйсіну, атадан балаға жалғасып, жақсы үрдісін тапқан ұлттық тілді құрметтеу. Осы сезімдерден туатын, санада орнығып қалыптасатын асыл қасиеттер ұлттық патриотизм деңгейінде өркен жайып, азаматтық патриотизм биігіне ұласатын сыңайлы. Біздің басты мақсатымыз - дені сау, ұлттық сана - сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениеті, парасаты, ар - ожданы мол, еңбекқор, іскер бойында игі қасиеттері бар адамды тәрбиелеу.
Қазіргі жағдайларда адамның ұзақ та арнайы ұйымдастырылған өмірге тәрбиесіз араласуы өте қиын. Тек тәрбие ғана жеке тұлғаның дамуының әлеуметтік бағдарламасын жүзеге асыратын, оның бейімділігі мен қабілеттілігін жетілдіретін шешуші күш. В.Г.Белинский; Тәрбие - ұлы іс, тәрбие арқылы адам тағдыры шешіледі[3] деген болатын. Тәрбиенің маңыздылығы сондай, біздің болашақ ұрпағымыз тәрбиеден ғана рухани байлық алып, тәрбие арқылы ғана Адам болып қалыптасады.
Оқу мен тәрбие егіз, оларды бір - бірінен бөліп қарауға болмайды. Ұлы данамыз Әл - Фараби Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы[4] десе, ал В. Белинский Бала тәрбиесіне ерекше мән берілуі керек, тәрбиенің арқасында болашақ адамзат тағдырының негізгі мәселесі шешіледі[3] деп айтқан болатын. Бүгінгі бәсекеге қабілеттілікті талап еткен қоғамда жас ұрпақты сол қоғам мүддесіне сай , оның мұң - мұқтажын өтерлік , елін, жерін , халқын көзінің қарашығындай қорғайтын ұлтжанды , отаншыл азамат етіп тәрбиелеу көзделінеді . Сондықтан ұстаздар қауымының мақсаты:бүгінгі ұрпақ - еліміздің болашағын - қазіргі қоғам мұратына сай жан - жақты жарасымды тұлға етіп өсіру. Тәрбие жұмысы - педагогтардың нақты міндеті, яғни шәкірт тұлғасын сомдау мәселесін саналы түрде шешуге бағытталған үйлесімді іс-әрекеті.
Тәрбие және тәрбие жұмыстары әр баланы қайталанбас тұлға ретінде қарап, оның өзгеше қасиеттерін дамытуы қажет. Әрбір бала - тұлға, өзінше бір әлем, ал әр педагогтың міндеті әр тұлғаны көре білу, жүректеріне жол табу. В.А.Сухомлинский: Әлемде адам тұлғасынан күрделі, одан бай ешнәрсе жоқ, - деп жазған[5]. Бүгінгі күнде барлық ұстаздардың алдындағы мақсат - өмірдің барлық саласында белсенді, шығармашылық іс-әрекетке қабілетті, еркін тұлға тәрбиелеу болып табылады.
Халықтың болашағы - ұрпағы, ұрпақтың тәрбиесі - ұстазда. Ұстаздың мұраты - жетілген, толыққанды азамат тәрбиелеу. Ал толыққанды азамат қалыптасу үшін - ақыл-ой тәрбиесі, имандылық, еңбек, эстетикалық, тілдік қатынас, дене тәрбиесі, сонымен қатар патриоттық тәрбие берілуі тиіс.
1.3 Дипломдық зерттеудің әдіснамалық негіздері
Қазіргі уақытта білім беру бағдары жалпыға бірдей білімді қалыптастыруды ғана көздемейді, сондай-ақ шығармашыл жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған. Білім беру жүйесін өзгерту үшін, ырғақты білім беру жүйесін қалыптастыру үшін бірден бір негіз болып табылады. Бұл шешімдерді шешкенде, оқу-әдістемелік құралдары елеулі рөл маңыздарын атқарады.
Оқу-әдістемелік материалдар әзірлеу білім беру қызметінде табысқа жету үшін маңызы зор. Сондықтан, жаңа нысандарын әзірлеу үшін оқыту оларды жаңартуды қажет етеді. Бүгінгі күні дидактикалық және ғылыми - әдістемелік әдебиеттерді жазбаша жтасмалдаушы айтарлықтай азаюда.
Егерде оқу-әдістемелік құралдары жоғары деңгейде әзірленетін болса, білім беру сапасы артады, тәжірибе расталады. Демек, оқыту тиімділігін арттыру үшін әр түрлі оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеу және пайдалану қажет.
АҚШ-та оқу-әдістемелік материалдары жеке баспаханаларда басып шығарылады оны білім беру штаттар Министрлігі бекітеді. Оқулықтарды жасау үшін қоғам жиі тартылады (мысалы - ата-аналар).
Канада мектептерінде мұғалімдердің кең қолданылуымен оқулықтар саясатты оқу жоспарларымен түсіндереді. Оқулықтарда автордың пікірі, баспагер және рецензент көрсетіледі. Оқу-әдістемелік құралдарды шығару мен дайындау процесі бірнеше кезеңдерден тұрады:
1) оқу-әдістемелік материалдарды оқу жоспарына сәйкес талап етілген тізімдер анықталады;
2) Басшыларының жүйесі және оқулықтың мазмұны оқытушылармен қаралады;
3) Соңғы нұсқасын авторлар мен баспагерлерге таратады;
4) Авторлармен шарт жасасады.
Бірқатар еуропалық елдердің оқу-әдістемелік құралдар кең таңдауда, оқулықтарды тегін таратуға мүмкіндік береді, одан әрі оқушылар өздеріне қалдыра алады (Австрия).
Азия елдерінде оқу-әдістемелік материалдарда жарқын иллюстрациялардың үлкен саны бар. Шамамен оқулықтар көлемінен 20 % суреттер мен фотосуреттерге; карталарға, схемаларға, диаграммаға - 23%; 53 % - ы тиесілі оқулық мәтініне бөлінеді.
Қазақстанға қарағанда жапондық оқу-әдістемелік материалдары қарапайым және қол жетімді тілінде жазылған. Оқуды жеңілдету үшін олардың ішінде минимум ғылыми терминдер мен ірі шрифттер енгізіледі.
Оқулықтарда көптеген диаграммалар бар, оқулықтардың форзацтары өте сыйымды, оқулықтар құрамындағы суреттер, фотосуреттер, сызбалар, кестелер мазмұнымен ерекшеленеді.
Отандық оқулықтар АҚШ-тың оқулықтарынан айтарлықтай қатты ерекшеленеді. Олар салмағы мен үлкен мөлшері;
oo олардың ірі қаріп және арадағы интервал пайдаланылуы;
oo тараулар мен бөлімдердің айқын бөлінуі, мысалы "Өзіңді тексер";
oo ерекше үлкен және негізгі фондық суреттерімен ерекшеленеді;
oo жалтырақ қағаздан жасаған, ұстағанда ұнамды болып табылады;
Оқулықтардағы барлық дерлік суреттер-бұл нақты фотосуреттер. Оқулықты ашып формулалардың жоқтығын байқау мүмкін. Оқылған материалды бекіту үшін параграфтың соңында қарапайым сұрақтар беріледі, мысалы: " электролизом қандай құбылыс деп аталады?". Бірақ, бұған қарамастан, алынған дағдыларды қолдану үшін, практикалық тапсырмалар ("гальванометрді пайдалана отырып, сым және магнит бағытын көрсетіңіз магнит өрісінің шығаруенгізу магнитшынжырлау кезінде").
Бірінші деңгей үшін таңдалған қажетті тапсырмалар. Жалпы физикалық принциптің болуы үшін: электр тізбегі, жоғары вольтты желілер тарату құрылғысы, генераторлардың тоғы және т. б. жеткілікті.
Өйткені отандық білім беру жүйесінде бөлу деңгейлері жоқ, американдық оқулықтармен салыстыруға болады.
Ұлттық отандық оқулығының мазмұнын зерделеп болған соң, бір электр құбылыс жоғарыда қарастырылғандай, тұтастай алғанда оқулық аясынан бірден үш бөлігін құрайтындығын атап өтуге болады. Яғни, оқулықта небәрі үш бастан тұрады, оның бірі - "Электр құбылысы ".Параграфтарда оқушыларға құбылыстардың тарихы, іргелі тәжірибелерді, заңдар мен формулалар оқытылады. Артықшылығы әр түрлі заттардың сандық мәндері бар кестелер факт болып табылады. Дәл осы американдық оқушылардың бірінші деңгейне жетіспейді. Отандық оқулықтардың тағы бір артықшылығы - бұл тұжырымдардың, бақылау сұрақтары мен жаттығулардың, есептік тапсырмалардың болуы.
Американдық оқулықтар жоғары деңгейде көлемі мен мазмұнын толықтыру жағынан қазақстандықтарға жақын. Оларда бүгінде формулалар және нақты шамалар мәні бар, материалдың көлемі отандық оқулықтан 2 есе аз.Тест тапсырмалары және өзін өзі бақылауға арналған сұрақтары есептеу бойынша тапсырмаларды қамтымайды.
Американдық оқулықтың артықшылығы мамандықты әңгімелейтін бөлімнің болуы,және сол бөлімді үйренуге байланысты (кәсіптік бағдар) болуы. Бұл болашақта оқушыларға мамандық таңдауға көмектеседі. Отандық авторларда мұндай бөлім кездеспейді.
Франция мен Германия интеграцияланған пән бар.
Интеграцияланған пәнінің құрылысы негізінде бірнеше
принциптерден құралады:
(а) Тақырыптар әр түрлі пәндерден біріктіріледі, айналасындағы ұғымдар бірқатар жуық;
(б) Материал түрлі пәндер айналасында кейбір зерттеу дағдыларынмен біріктірілген;
(в) Материал түрлі пәндерден оқытылатыны дәйекті 149 [5].
Сонымен, қорытындылай келе,отандық оқу-әдістемелік материалдар қандай қасиеттерге ие болу керек екендігін айтамыз, соның ішінде колледждерге де арналған
1. Тартымды безендірілуі: суреттер жарқын және бояулы болуы тиіс, мүмкіндігінше бұл нақты фотосуреттер болғаны дұрыс, схемалық жазбалар орнына.
2. Материалдың құрамдас бөліктерін маңызды бөлу: кіріспе бөлім,параграфтың негізгі ақпараты, қорытынды, өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар, тапсырмалар.
3. Элемент "Ақпарат - ой": "Қоршаған ортаның жай-күйі қандай?", "Энергия үнемдеу технологиялары" және т. б.
4. Тест тапсырмаларын қосу, алдағы емтихандарға (ҰБТ, ОЖСБ) даындалу үшін.
5. Монологиялық ауыстыру сипаттағы оқу ақпаратын оқулықтарда және құрылғыларды баяндау, оқушымен "диалог"үшін, оның ақпараттарды белсенді іздеуді қосу үшін.
6. Оқыту функцияларын күшейту, технологиялық тәсілдер мен оқыту құралдарын көрсету, жоғарыдағылардың баяндалған материалдан өнімді меңгеру үшін.
7. Оқу-әдістемелік кешендердің жаңа нұсқаларын әзірлеу : оқулық, тәжірибелік тапсырмалар мен интерактивті оқыту әдістері, түрлі әдістемелік құралдар, электрондық оқулықтар.
8. Технологиялық оқулықтарды құрастыру мен жаңа үлгідегі практикалық тапсырмалар: тақта тесттері, стендтік, вариативтік, олимпиадалық есептеря
Осылайша,студенттерді тиімді оқыту үшін қазіргі заманғы жағдайларда, педагогтарға жаңа оқыту құралдарын әзірлеу және пайдалану қажет.
Өкінішке орай, колледжде бірқатар оқу-әдістемелік құралдар қазіргі заманғы талаптарға сай келмейді.
Мысалы:
1. Оқу-әдістемелік құралдарын жасау үшін жалпы көзқарас жоқ, осыған байланысты олардың жекелеген элементтері бір-бірінен бөлек әзірлейді және жұмыс істейді.
2. Материалды түрлі оқу-әдістемелік құрылғылармен қайталау (міндеттері, кестелік деректер және т. б.)
3. Оқулық материалы әрқашан сараланған дәрежесі бойынша күрделілігі, кескін құру оқу құралдарын дәстүрлі емес түрлерін оқытуды пайдалануға кедергі жасайды.
4. Оқулықтарға қосымша мәліметтер жүктелуі.
Алдағы уақытта оқу-әдістемелік материалдарын "энергетикалық" пәнінің бүкіл курсы бойынша қағаздық және электрондық тасымалдауды жоспарлануда .
2 Кәсіптік оқыту әдістемесі
2.1 Кәсіптік оқыту әдістемесін талдау
2.1.1 Электротехниканы оқыту әдістемесі
Электр техникасы жөніндегі оқушыларға берілетін жалпы мәліметтер сан алуан. Оқушыларға сабақта берілген білім олардың санасында сақтанып қалады деп пайымдау аңғалдық болар еді. Егер оқушылар физикалық ғылыми білімнің маңызды бір бөлігін, атап айтқанда, электротехниканың негізгі фактілерін, ұғымдардын, заңдардын, принциптерін және теорияларын есте сақтап қалатын болса оқыту нәтижелерінде мақсатқа жетер едік.
Тәрбиенің жолдары мен құралдарын және оқушылардың дамуын зертейтін Педагогикалық ғылым физика әдістемесі деп аталады.
Знаменка А. П. Физиканың негізін салушы болып табылады. Оның функцияларына мыналар жатады: жалпы білім беру (оқушылар электр техниканың негізгі білімдерін алып және бұл білімді қабілеттер мен дағдылардын практикада пайдаланады), дамытушылық (танымдық мүмкіндіктерін дамыту: жаңа әдебиеттерді өздігімен оқу, ғылыми-техникалық ақпаратты бағдарлай алу, логикалық ойлауды оқу және логикалық ойлаудан - диалекттикалыққа және шығармашылық көшу), тәрбиелік (физиканы оқыту ғылыми әлемдік көзқарасты қалыптастыру үшін база ретінде қызмет етеді, адам және еңбек, адам және машина аспектілерін ашу кезінде жүзеге асрылуда).
Электротехника пәні материяның ең көп таралған қасиеттері мен қозғалыс заңдарын зертейді, қазіргі заманғы жаратылыстануда жетекші рөл атқарады. Физикалық заңдар, теориялар мен әдістері барлық жаратылыстану ғылымдарын зерттеу үшін шешуші мәнге ие. Физика -- қазіргі заманғы техниканың ғылыми негізі. Электротехника, автоматика, радиотелеметрия және басқа да көптеген техника салалары физиканың тиісті бөлімдерінен дамыйды. Ғылым мен техниканы одан әрі дамыту техника және өндірістің әртүрлі саласындағы физиканың жетістіктерін одан да терең енуіне әкеледі.
Электротехника мәні көлемінің өсуіне байланысты жаратылыстану үшін және дамыту үшін техника білімдері қазіргі заманғы әрбір адамның қажеттіне айналады.Электротехниканы оқыту үрдісінде студенттерді өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында, көлік және медицинада маңызды қолданысымен таныстыру мүмкіндігі болады автоматика туралы ; түсінік беру; тәжірибеде кеңінен қолданылатын өлшеу құрылғыларымен және құрал-саймандардың дағдыларын қалыптастыру. Бұл студенттердің қоғамдық пайдалы еңбекке дайындалу үшін маңызды мәнге ие.
Электротехника оқу пәндерінің арасында жетекші орындардың бірін иеленеді. Бұл қазіргі заманғы техника және көптеген қазіргі заманғы өндірістер мен технологиялардың негізі болып табылатындығының тағы бір дәлелі болып табылады.
2.1.2 Электротехниканы оқыту принципі
Оқыту принципі-тарихи түсінік; физиканы оқыту әр түрлі уақытта әр түрлі принциптерге сәйкес болады. Оқыту принциптері - тарихи санатты ғана емес және әлеуметтік-тарихи,идеологиямен тығыз байланысты. Сонымен қатар, оқыту принциптерінде оқыту тәжірибесі, танымдық қызмет тәжірибесі мен заңдылықтары көрініс табады. Жалпы алғанда, физиканы оқыту принциптері оқу прцесстерін ұйымдастыруға бағытталған, қоғамның әлеуметтік тапсырысын ең жоғарғы дәрежеде орындау үшін.
Оқыту принциптері (олардың әрқайсысы) мазмұнын, әдістерін,оқыту нысандарын ұйымдастыруды реттейді. Іс жүзінде кез келген мазмұнда, кез келген қызметте оқыту принциптері сабақта іске асыру болуы тиіс.Принциптердің жан-жақты сипаты олардың оқыту мақсаттары мен міндеттеріннен ерекшеленеді . Бөлу және құрастыру кезінде принциптерге ескеру маңызды: оқытудың мақсаты, негізделген қоғамның әлеуметтік тапсырысы (қоғам өз-өзін жаңғыртуға тиіс); заңдылықтарды қызмет түрінде оқыту; заңдылықтарды оқыту нақты прцессте іске асыру құралдары (және басқалар). Оқыту принциптері өзара тығыз байланысты және дидактика принциптері, тәрбиелеу теориясы айтарлықтай дәрежеде анықталады. т. б.
Принциптердің екі тобы бар: а)идеологияға байланысты принциптер, қоғамның әлеуметтік тапсырысымен жеке жас адамды қалыптастыру; б) принциптер, технологияны оқытуға байланысты заңдылықты меңгерумен.
Бірінші топ принциптері:
- электротехниканы зерттеу барысында тәрбиелеу және дамытуды оқыту бірлігі;
- өмірімен байланысты оқыту (тәжірибемен теория) ( политехнизм принципі);
- ұжымдық сипаттағы оқу және жеке ерекшеліктерін есепке алу;
- тарихилық.
Екінші топ принциптері:
- ғылымилық, жүйелілік және бірізділік;
- көрнекілік және қолжетімділік;
- электротехниканың басқа пәндерімен байланысы;
- кезеңділік және вариативтілігін зерттеу (базалық, бейіндік, тереңдетілген пәнді оқыту);
-студенттердің саналылық және шығармашылық қабілеттерін дамыту, оқытуды өз білімін жетілдіруге көшу.
Электротехника мазмұны әдістемесінің дамуына қарай принциптері
байытылған .
2.1.3 Әдістері ғылыми таным электротехника
Электротехника мазмұны курсы төрт іргелі теориялар түрінде ұсынылады. Теорияларды зерттеу кезінде бұл білімдердің меңгеру тұтастығы қамтамасыз етілуі тиіс. Оларға зерттелген пәндерге " тәжірибе түрі" деп тіркелген. Дамыту құралдары пән үшін бұл басымдық маңызға ие.
Дамытудың негізгі құралдарда сабақтарда педогогтың жұмыс стилі,оқушылаға оқу қызметін ұйымдастыруы білінеді, демократиялық атмосфера және жарысу, қызмет, көркемөнерпаз рөлмен бірлесіп қатысу. Яғни мұғалім сабақта қолданылатын өзіндік әдістемелік құралдар негіз болады. Олардың мұқият дайындалу қажеттілігі осыдан.Педагог өнері осыдан тұрады.
* Идеализация
* Модельдеу
* Гипотез қозғалысы
* Аналогия
* Выдвижение идей, принципов
* Дедуктивный вывод
* Обобщение
* Бақылау
* Эксперимент
* Өлшем
* Мысленный эксперимент
* Планирование эксперимента
* Интерпретация результатов
- білімді үлгі бойынша және ұқсас жағдайлар бойынша қолдану;
- шығармашылық білімдерін қолдану.
Меңгеру тәсілдері осындай деңгейлерден сипатталады. Білім беру мазмұны мен игеру әдістерін түрлерінің талдау негізінде М.М. Скаткин и И.Я. Лернер оқыту,дамушы функциясы іске асыру дәрежесін алу үшін бес оқыту әдістерін анықтады:
- түсіндірмелі-иллюстрациялық немесе информациялық-рецепті;
- репродуктивті;
- проблемалық баяндау;
- ішінара-іздену немесе эвристикалық;
- зерттеу.
Бұл оқыту әдістері педогокикалық курста егжей-тегжейлі қарастырылады.Түрлі тәсілдермен оқыту процесінде оның субъектісі ерекшелігін ескере білім процессін әкеледі. Қолданылатын әдістер жеке әдістемелік деп аталады. Электротехника әдістемесінде бұл әдістерді осындай белгілермен сыныпталады:
- ақпарат беру тәсілімен ;
- қызметтің сипатымен ;
Жұмыстың кез келген түрін ұйымдастыруға, кез келген дерлік кәсіптің студенттерді әр түрлі әдістермен және тәсілдермен қуаттауға болады.
Тапсырманың шешімінің көмегімен зерттелген жаңа материалда проблемалық жағдай құрылуы; бұндайда білімді актуалдандыру жүзеге асырылады. Эксперименттік есептерді әр түрлі мақсаттармен пайдалану. Оқылатын материал өмірмен, практикамен байланысқан. Студенттердің өзіндік жұмысы әр түрлі мазмұндағы және әр түрлі түрлері: кітаппен жұмыс, суреттермен жұмыс, тарату материалдарымен, есептер шығару, зертханалық жұмыс. Эмоциялық және эстетикалық әсер құралдары : әзіл суреттер, дауыс кескіндемесі, қызықты демонстрация және т. б.
Әдістері жіктеуге болады:
1. Ақпарат көздері бойынша ( оқушылардың алған білім көздерінен):ауызша, көрнекілік, практикалық әдістері, тексеру және бағалау З. У. Н.
2. Оқушылардың танымдық белсенділігі мен дербестігі бойынша қабілетін таныту:
- түсіндірмелі-иллюстрациялық немесе репродуктивті әдіс - әрекет үлгі бойынша.
- проблемалық әдісі - оқытушы,берілген тапсырманы белсенді қатысқан оқушыларды өзі шешеді.
- зерттеу әдісі.
- ішінара ізденіс әдісі - оқушының өздері мәселенің бөлігін іздейді.
Сондай-ақ әдістерді келесі үш түрге бөлуге болады ( кәсіби оқытудың ерекшелігін ескере отырып).
1. Техникалық-технологиялық білім әдістерін қалыптастыру және бекіту.
2. Демонстрация әдістері (көрсету).
3. Оқушылардың практикалық жұмыс әдістері.
Бұл оқыту әдістері педогогикалық курста егжей-тегжейлі қарастырылады. Практикалық зерттеу процестер әдісі, құбылыстар, табиғат объектілері, техника және технология жасанды ойнатылатын жағдайларда арнайы жабдықтар көмегімен, аспаптар мен құралдарды зертханалық жұмыстар деп атайды.
Лабораториялық жұмыстардың негізгі мақсаты - оқушылардың технологиялық жабдықтардың ұстанымы мен құрылысы туралы білімін тереңдету және бекіту, оның жұмысын сипаттайтын құндылықтарды өлшеу және еспетеу жолдары, физикалық және математикалық заңдылықтарын зерттеу және т. б. Зертханалық жұмыс (мазмұны бойынша): сапалық, сандық болады. Психологиядан белгілі, техникалық ойлау жеке психикалық процесс ретінде, оқушы нақты қызметіне кіріскенде техникалық міндеттерді қосқан кезде ғана басталады. Зертханалық жұмыс жауапкершілік сезімін, ұжым жағдайында жеке жұмыс дағдысына, жоспарлау үдерісі және жұмыс нәтижелері игерілеуіне тәрбиелейді. Әсіресе, жаңа зертханалық жұмыстарды жобалауға тоқталып өтсек, себебі бұл түрі оқытушылар үшін әдістемелік қызметтің негізгілердің бірі болып табылады.
2.1.4 Белсенді оқыту әдістері
Белсенді оқыту әдістері - бұл әдістер оқушылар мен студенттерді оқу материалдарын меңгеру процесінде қарқынды ойлауға және практикалық қызметке ынталандырады. Пайда болған жаңа міндеттері - оқушыларға жаңа білім беру ғана емес, шығармашылық ойлауды қалыптастыру, өз бетімен жаңа білім алу, бұл жылдам ақпарат ағымымен және оның жаңаруына байланысты.
Танымдық белсенділігі - бұл интеллектуалды және эмоционалды таным процессі кезінде ұмтылу, оқуға қызығушылығын арттыру, болашақ мамандыққа қызығушылығы.
Танымдық тәуелсіздік - бұл өз бетінше ойлауға дағдылану және ұмтылу, жаңа жағдайларда бағдарлау мүмкіндігі,әр түрлі мәселелерді шешу үшін өз көзқарасын, сыни тұрғыдан басқа да адамдардың көзқарасын табу, өз үкімдерінің тәуелсіздігі.
Бұл екі ерекшелік оқушылардың интеллектуалдық қабілеттерін алды екендігін сипаттайды.
Белсенді оқыту әдістері имитациялық және имитациялық емес болып бөлінеді. Имитациялық емес әдістері зерттелетін процесстің модельдері немесе құбылыстары болмауымен сипатталады. Тікелей және кері байланыс белсенді әдістері арқылы жүзеге асырылады. Имитациялық әдістері зерттелген процессінің модельдерімен сипаталады. Имитациялық әдістері ойын және ойын емес болып бөлінеді. Егер білім алушылар арасындағы белгілі бір процесс немесе жағдайда имитация үшін рөл ерекшеленсе - бұл ойын әдісі.
Проблемалық дәріс - бұл лекция студенттің танымдық іс-әрекетітен іздеу зерттеу қызметіне жақындауын айтады.
Белгілі жағдайды талдау - бұл білім алушылардың оқу-іс белсендіру әдісі, нақты жағдайлар әдісі, әсіресе, бұл тазартылмаған жағдайлар орын алғанда талдау. Жағдайлар түрлері: иллюстрация жағдайы, жаттығулар жағдайы, бағалау жағдайы, проблема жағдайы.
Проблема жағдайы - қатысушылар арнайы бір рөлді орындайтын актерлар сияқты болып табылады,олар шығысты және проблема шеімін табу керек немесе шешім қабылдау мүмкін еместігін дәлелдеу керек.
Бағалау жағдайы - ереже қашан шешім қабылданғанын сипаттайды. Бұл шешімнің сыни талдауы жүргізіледі.
Иллюстрация жағдайы - негізгі ойы немесе тақырыбын түсіндіреді.
Жаттығу жағдайы - ол бұрын қабылданған позициялар пайдаланғаны үшін қамтамасыз етеді және проблемаларды шешуды айқын және даусыз ұсынады .
Имитациялық жаттығулар - оқытушы алдын-ала дұрыс немесе ең жақсы шешімді біледі.
Іскерлік ойын - белсенді оқыту әдістері бірі болып табылады. Ұйымдастыру:
1. Рөлдерін бөлу;
2. Қатысушыларының құрамында белгілі бір топтарыдың бірлескен қызметі;
3. Ойын қатысушылардың әр түрлі қызығушылығына байланысты жанжалды жағдайлардың құрылуы ;
4. Жалпы ойын мақсаттары болуы;
5. Ауқымдағы уақытты икемді пайдалану;
6. Ынталандыру жүйесінің болуы;
7. Динамикалық ойын-сауық.
"Дөңгелек үстел" - тақырыптық пікірталастардың жалпы кеңеспен үйлесімі. Миға шабуыл (миға шабуыл, брейнсторминг) - бұл әдіс жаңа идеялар өнімі әр түрлі проблемаларды шешу үшін.Ауызша әдістен түсіндіру, айту, әңгіме жиі қолданылады. Демонстрация әдістері . Сыныптан тыс жұмыстарда көрнекі және графикалық суреттер демонстрациясы, сирек көрсету, заттай объектілерді және сирек демонстрациялау, диафильмдер және кинофильмдер жиі қолданылады. 5-6 сыныптарда көрнекі құралдарды, 8-9 - графикалық бейнелерді жиі көрсетеді.
Сыныптан тыс жұмыстардың көпшілік формалары: дәрістер, экскурсиялар, тақырыптық кештер, көрмелер, "мамандығының үздігі" атағына конкурстар, оқырмандар конференциясы. Бұл жұмыс түрлерін жиі үйірме жұмыстарының түрлерімен біріктіреді.
Көрме - тұрақты және уақытша болады, басымдық тұрақтылыққа беріледі. Сүйемелдеу үшін экскурсия жетекшілерінің тобы құрылады. Егер тұрақты көрмені өткізуге мүмкіндігі болмаса, онда уақытша көрмелер жасайды. Қызықты адамдармен кездесу- әр түрлі себептер бойынша қызықты болуы мүмкін.
Тақырыптық кеш- мамандардың шақырылуымен немесе оқушыларының күшімен өткізілуі тиісті. Әрбір сабақ, соның ішінде физика сабағыда логикамен аяқталуы тиіс. Тіпті бір тақырыпты бірнеше сабақтарда зерттейді. Физика сабағы үшін - логикалық аяқталуы бұл сабақтарды қорытындылау, зертханалық жұмыс барысында жіберілген қателерді талдау, студенттердің жұмысын бағалау, қорытынды сабақтарды шығару, үй тапсырмасын жазу болады.
Тіл оқу процесінде аса маңызды рөл атқарады, өйткені ақпараттың үлкен бөлігі ымдау тілі түрінде ұсынылады. Тілден тыс түсіндіру мүмкін емес. Оқушы әлемді біздің сөздермен көреді деп айтуға болады.
Табиғи тіл - бұл әлем рәміздерінің ең маңыздысын құраушы. Анықтама барлық адамдар санына қол жетімді болуы қажет. (Физикадағы негізгі ұғымдар: салмақ, қашықтық, уақыт. Масса дененің немесе объекттің қызығушылығын сипатайды.)
Жиілік - тербелістің уақыт бірлігіне бөлінуінің саны (дұрыс емес).
Жиілік - тербелістің уақытқа бөлінуінің жалпы саны (дұрыс).
Сонымен қатар, табиғи тілден бөлек басқа тілдерде, жасанды (графикалық тілі) бар. Графикалық тілдің бір негізгі артықшылықтары лаконизм (қысқалығы).
2.2. Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжі.
2.2.1. Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжінің құрылуы.
Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжі Министрлер кеңесінің қаулысына және Қызылорда облыстық кәсіптік техникалық білім беру басқармасының №220 бұйрығына сәйкес, Жалағаш ауданында 1959 жылы 20 желтоқсанда №150 ауылшаруашылығын механикаландыру училищесі УМСХ-150 ашылды. Құқықтық нысаны мемлекеттік меншік ұлттық құрамы қазақтар училищенің алғашқы директоры болып К.Назарқұлов тағайындалды. Орынбасарлары А.Огай, Т.Есниязов, С.Иманғалиевтар болды. Бас есепші Н.Дайрабаева, кассир Р.Нұрғалиева, оқытушылар Т.Көздібаев, Мұнарбаев, Жаппасбаев, А.Әбенов, Қ.Қуанышбаева, өндірістік оқу шебері Ж.Төлегенов, Ш.Тырықбаев, Ә.Нұрғалиев, Д.Құрманбаев, К.Жанақовтар болып жұмыс істеді. Алғашқыда училищеде небәрі бес ДТ-54 шынжыр табанды,2 (екі) МТЗ-доңғалақты трактор, 3 (үш) комбайын, 2 (екі) Газ-51, 1 (бір) ЗИЛ автомашинасы және аз ғана соқа сайман болды. Сондай-ақ сол жылы аудан колхоздарынан келген 120 жас 6 айлық курста оқыса, училищенің материалдық техникалық базасының өте нашарлығынан бұл оқушыларға кәсіптік білім беру қиынға соқты. Алайда Қ.Назарқұлов бастаған училище ұжымы, алғашқы қиындыққа қарамастан курсанттардың сапалы кәсіби білім алу жолында аянбай еңбек етті. Училище сол кезде тек қана аудан көлемінде емес, келісім шартқа отырып облыс көлеміндегі шаруашылықтарға да мамандар даярлап отырды.
1963 жылдың басында училище директоры Қ.Назарқұловтың басқа жұмысқа ауысуына байланысты, орнына кеңес - партия жұмысында шыңдалған іскер басшы Тасыбаев Болтай 23.01.1963 жылы училищеге директор болып тағайындалды. Ол бірінші жұмысын училищенің оқу-техникалық базасын нығайтудан бастады. Училищеде көркейту көгалдандыру жұмыстарынан бастап, жаңа оқу корпусы, гараж, шеберхана, клуб, асхана салынды. Келісім шартқа отырып колхоздар мен совхоздардың күзгі егін жинау, көктемде жер жырту, мал төлдету, жазда мал азығын дайындауға өз техникасымен адамымен үнемі көмектесіп отыруды әдетке айналдырды. 1964 жылы училищеде оқу полигоны жасалды, оқушылар техника тілін сол полигонда үйрену мүмкіндігіне ие болды. Кезінде бұл полигон Республикалық жабық конкурста 1 орын алды. Училищеде оқу полигонының жұмыс істеуі, бұл оқу-тәрбие жұмысының дамуына бет бұрыс болды. Бұл уақытта елімізде Тың өлкесінің ұранға айналып тұрған кезі еді. Училищеде мамандар даярлау үшін үкімет қаулысына сәйкес, Россиядан, Украйнадан, Белоруссиядан, тек қана 1962 жылдың өзінде ғана 150 жас жігіт білім алып, олар Тыңға жолдама алды. 1963 жылы училище Павлодар, Көкшетау, Қостанай, Ақмола облыстарымен келісім-шартқа отырып айналасы 2-3 жылда 640 оқушы оқытып Тыңға жолдама берді. 9 ұлттың өкілі оқыған осы кезен училище өмірінде халықтар достығының бір белесі ретінде орын алады.
1967 жылы Тұрымбет бөлімшесінен 500 гектар жер алынып алғашқы оқу шаруашылығы құрылды. Оқу шаруашылығында бақша өнімдері мен қатар күріш егілді. 1968 жылы 50 гектар жерге Дубовский-29 тұқымды күріш егіліп, әр гектардан 45 центнерден өнім жиналса, басқа өнімдерінен басқа 2000 байлам сыпырғыш дайындалды. Оқу шаруашылығына Тайбасаров, Ш.Күзенбаевтар басшылық жасады. Аудандық партия комитетімен келісе отырып алынған күріш өнімі Аққұм созхозына тұқымға сатылып училищеге 53000 сом пайда келтірілді.
1963 жылдан 1975 жылдар аралығында механизатор мамандығымен қатар тігін машинасының шеберлері, шабан-механизатор мамандары дайындалды. Алғаш рет көркемөнерпаздар үйірмесі ұйымдастырылды. Осы ұйымдастырылған мәдени-көпшілік шаралардың, директордың сол кездегі орынбасары қызметін атқарған Т.Әбуов, С.Әлиев, Ш.Күзенбаев, Қ.Тәттібаев, Жайлыбаевтар белсенді ұйымдастырушылар болды. Көркемөнерпаздардың бұл тобын жарыстарға дайындауға домбырашы К.Айтжанов, әнші У.Ахметова, оқытушы Қ.Сапабеков басшылық жасады. Кейін бұл үйірме ауыл азаматтары Ж.Сарбалаев, Ж.Аққұловтардың ұйымдастыруымен Жас қанат ансамблі болып қайта құрылды. Осы кезендерде училищеде абыройлы еңбек еткен оқытушылар шеберлер: Ә.Қошқаров, С.Құланбаев, Козлов, аға шеберлер Кан, К.Сапабеков, К.Аппазов, Глазов, Көздібаев, Е.Асқаров, О.Алтынбаеев, Б.Сламов, А.Орынбеков, Ж.Енсепбаева, Ә.Омаров, М.Цой, К.Ақмағамбетов, Р.Есетов, К.Илиясов, Ш.Бақтыбаев, С.Балабаев, С.Оспанов, Б.Қарақұлов, Т.Дүйсекеновтер болды. Ф.Қойлыбаева кадр бөлімін басқарды, есепші Қараева болды.
Өздерінің жемісті еңбегінің нәтижесінде, директордың орынбасары Т.Көздібаев Қызыл Ту орденімен, өндірістік оқу шебері К.Ілиясов Еңбектегі ерлігі үшін медалімен оқытушы Ж.Енсепбаева Қаз ССР кәсіптік білім беру үздігі, аға шебер К.Ақмағанбетов СССР Кәсіптік білім беру жүйесінің үздігі белгісімен марапатталды. Ал өндірістік оқу шебері Т.Дүйсекенов облыста, республикада өз салмағы бойынша еркін күрестен чемпион атанды.
Училищеде 1968 жылы 2 жылдық, ал 1972 жылы 3 жылдық болып қайта құрылды.
1975 жылы тамыз айында Б.Тасыбаевтың зейнеткерлікке шығуына байланысты, училищеге директоры болып аудандық партия комитетінің аппараттарынан М.Абдазиев директор болып тағайындалды. Училищеде кеңейтілген оқу базасына сәйкес оқушы саны 2 есеге жуық көбейді. Соған сәйкес жалпы және арнайы пән оқытушылары мен шеберлері саны да көбейді. Осы кезенде директордың орынбасарлары болып Е.Асқаров, Т.Қыстаубаев, К.Жақанов, А.Баймаханов оқу шаруашылығына басшылық жасаған Ж.Дәуітов, оқытушылар К.Оспанов, К.Магамедияров, С.Нартаева, Т.Қаражігітов, Т.Тауманов, М.Наурызбаев, Ш.Кенжебекова, Қ.Мақуова, Н.Тоқтыбаев, Б.Есниязов, К.Ахметбеков, шеберлер С.Жалғасов, Ж.Уақбаев, Б.Мәжиев, Т.Тасжанов, Б.Садуақасов , Ә.Қазбеков, кітапханашы болып Д.Байнаева, есепші М.Ташпенбетова, кассир Р.Қылышбаева, техник қызметкер Байқадамова болды.
1982 жылы басқа жұмысқа ауысуына байланысты директор Абдазиевтің орнына совхоз директоры болған, мамандығы жағынан инженер-механик Асанов Тұрмағамбет директор болып тағайындалды. Бұл жылдары оқу-тәрбие жұмысы елеулі қарқынмен дамыды. Әсіресе оқушылардың техниканы меңгеруі айтарлықтай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Президенті Н.Ә. Назарбаев бүгінгі күні бізге қоғамның әлеуметтік-демократиялық, конфессиялық, әлеуметтік-саяси құрылымының өзгеру, әр түрлі бұқара топтары құндылықтары мен дүниетанымының өзгеру процестерін терең ұғыну керек екендігін атап өтті. Президент бұл жұмысты Қазақстанның ғалымдарына жүктеу керектігін айтты: Институттар жаңа тарихты, Қазақстан тәуелсіздігінің қалыптасуын және дамуын, жаңа халықаралық рольді, біздің мемлекетіміздің мәртебесін зерделеумен және жан-жақты түсіндірумен, сондай-ақ патриотизм идеологиясын, біздің мемлекетіміздің жетістіктері үшін мақтанышты таратумен, біздің тәуелсіздігімізді насихаттаумен айналысуы тиіс... Басты назарды тарихи-мәдени мұрадан Қазақстанның қазіргі мәдениеті мен құндылықтарын дамытуға аудару керек, онсыз қоғам жан-жақты дами алмайды, біз әр түрлі мәдениеттердің ықпалына ұшырайтын жас ұрпақтан көз жазып қаламыз.
Тәрбие мазмұнының қазақстандық компоненті 2006-2011 жылдарға арналған ҚР білім беру ұйымдарындағы тәрбиенің кешенді бағдарламасында нақты анықталған, онда тәрбиенің басым бағыттарының бірі қазақстандық патриотизмді қалыптастыру болып табылады.
Қазір қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу туралы, осы ұғымның мағынасы неде, оның басты принциптері қандай екендігі туралы көп айтады. Бірақ патриотизм ұғымының өзінің өте терең, қиын бағаланатын мәні бар.
Патриотизм - (грек тілінен - атамекен, Отан) - Отанға деген махаббат, оның тағдыры үшін жауапкершілік сезімі, оның мүдделеріне қызмет көрсету және ішкі өмір сферасындағы және халықаралық аренадағы оның жетістік-теріне қызмет көрсетуге әзірлік және қабілеттілік. Отан сезімі - бұл қасиетті сезім.
Қазіргі Қазақстанның көптеген жетістіктерін Президент Н.Ә. Назарбаевтың атымен, оның саяси ерік-жігерімен, дана көрегендігімен, жоғары патриоттылық сезімімен және Қазақстанды әлемнің 30 бәсекеге қабілетті елінің қатарына кіруге қабілеті бар, экономикалық мықты, демократиялық мемлекет етуге деген орасан зор тілегімен байланыстырады. Осы міндеттерді іске асыру үшін Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінде студент жастарды Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тұлғасы өнегесінде патриоттық тәрбиелеу моделі ендірілді, ол мемлекет басшысымен белгіленген өз елінің лайықты азаматтарын қалыптастыру міндеттерін шешуге арналған.
Азаматтарды, соның ішінде студент жастарды патриоттық тәрбиелеу бойынша жұмыс әрі қарай жетілдіру мен дамытуды талап етеді. Бүгінгі таңда студенттерді патриоттық тәрбиелеу патриоттық сананы, соның ішінде мемлекеттік сананы қалыптастыру талаптарына, сондай-ақ өзінің атамекеніне адалдық пен шынайы берілгендік сезімін тәрбиелеуге, азаматтық борышын және негізгі конституциялық міндеттерін орындауға әзірлігіне толық жауап беруі тиіс.
Қазақстандық патриотизм - ерекше патриотизм, өйткені Қазақстанның көп ұлтты халқының олар үшін ортақ Отанға қатынасы туралы сөз қозғалып отыр. Қазақстандық патриотизм - бұл посткеңестік кеңістікте алғашқылардың бірі болып алға шыққан және өзінің ауқымды өзгерістерімен шетелдік саясаткерлерді, мемлекет басшыларын ғана емес, сонымен бірге өзінің отандастарын да таң қалдырып, жаңа мемлекет құрып жатқан, өзінің Отанын мақтан тұтудың орынды негізі.
Қазіргі уақытта жасына, Отанына деген сүйіспеншілік сезіміне қарамастан, әрбір азаматтың бойында патриотизмді тәрбиелеу, жоғалтылған мемлекеттік сана-сезімді қалпына келтіру және осы идеологияны барлық жерде ендіру қажет. Мемлекеттік тұрғыдан ойлайтын адамның өз мемлекетінің заңдарын құрметтейтіні, оны аялайтыны және қорғайтыны белгілі. Патриоттық тәрбие моделі студент жастармен жұмыс істеудің тұжырымдамалық ресімделген идеяларының, түсініктерінің, көзқарастарының, нысандары мен әдістерінің жүйесі ретінде қоғамның мүдделерін, дүниетанымын және мұраттарын сипаттайды, колледждің ғана емес, сонымен бірге еліміздің, біздің Отанымыздың, егеменді Қазақстанның дамуында маңызды анықтаушы роль атқарады.
Патриотизм немесе мемлекеттік және тарихи сана студенттердің бойында кураторлардың тәрбиелеу жұмысының шеңберінде, студенттердің тәрбие сағаттарында алатын білімдерінің негізінде қалыптасады. Колледжде білім алатын қазіргі заманғы жастардың болашақта қоғамның саяси, экономикалық және ғылыми элитасын құрайтыны туралы ұмытуға болмайды. Атап айтқанда осы жастар әлеуметтік-саяси және мәдени түрлендіру процестеріне басты қатысушылар болады. Студент жастардың қалай жеке бағдарлануына, оларға білім беру жүйесінің қандай әлеуметтендіруді ұсынуына және жастардың азаматтық санасында қазақстандық мәдениеттің, тарихтың, менталитеттің қандай құндылықтары қалыптасуына байланысты қазақстандық қоғам дамуының табыстылығы анықталатын болады.
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев атап өткендей: Көп ұлтты жастарды өздерін Қазақстанның тарихымен, алдыңғы ұрпақтың маңызды өмірлік құндылықтарымен сәйкестендіруге үйрету керек. Жастарға нақты өмірлік бағдарлар беріп, оларды күмәнді идеялардың ықпалынан қорғау керек.
Атап айтқанда мақсатқа бағытталған тәрбие адамды өмірдегі басты рольдің бірі - азамат роліне дайындауы тиіс, ол азаматтық міндеттерді - елдің, ата-ананың алдындағы парыз сезімін, ұлттық мақтаныш және патриотизм сезімін, мемлекет Конституциясын, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуді, ел тағдыры үшін жауапкершілікті, мемлекеттің ұлттық және табиғи байлықтарына ұқыпты қатынасты көздейді.
Қазіргі Қазақстан қоғамының осы сәттегі даму жағдайы студент жастардың белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыру үшін жақсы алғышарттар тудырады. Патриотизмді, толеранттылықты және ұлттық келісімді қабылдау адамгершіліктің төмендеуі, ұрпақты жоғалту сияқты ұғымдарға, біреудің асырауында болушылық сезіміне қарсы тұрады және әлеуметтік парықсыздыққа, қылмыс пен нашақорлықтың өсуіне қарсы бағытталған, сондықтан Қазақстан Республикасының азаматын тәрбиелеу негізін қазақстандық патриотизм және ұлттық келісім құрайды.
Тәрбие - қоғам дамуының маңызды стратегиялық ресурсы. Қазақстанда азаматтық қоғам қалыптасуы жағдайларында тәрбиенің басты мақсаты жеке тұлғаны кәсіптік және әлеуметтік білікті, өзгеріп жатқан әлем жағдайларында шығармашылық пен өзін-өзі анықтауға қабілетті, азаматтылық пен патриотизмнің, жауапкершілік пен жаңаны құруға ұмтылыстың дамыған сезімдерін иеленген түрде қалыптастыру болады. Білім беру қызметі жүйесіндегі тәрбие міндеттерін шешудің басымдылығы Президенттің Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауларында айқын белгіленген.
Студентті шығармашылық, жан-жақты дамыған жеке тұлға, өмірлік ұстанымы белсенді азамат және қазіргі заманғы кәсіби шебер-маман ретінде қалыптастырудың маңызды шарты негізгі түрде қосылған тәрбиелеу жұмысының жүйесі болып табылады. Студент жастар тәрбиесі білім беру процесінің ажыратылмас бөлігі, осыдан, ҚР Білім туралы Заңына сәйкес әрбір оқытушының, куратордың кәсіби міндеті болып табылады.
Берілген әдістемелік нұсқаулар академиялық студенттер топтарының кураторларына тәрбие теориясының негіздерін өз бетімен зерделеуіне; университеттегі тәрбие жұмысының мәнімен, мазмұнымен және құрылымымен танысуына; студенттермен тәрбие жұмысының негізгі заңдылықтарын, принциптерін, әдістері мен түрлерін қарастыруына мүмкіндік береді. Берілген әдістемелік нұсқауларда академиялық топ кураторының ролі, тәрбиелеуде педагог-куратордың әсер ету түрлерін, сондай-ақ куратордың студенттерге әсер етуінің ұсынылатын механизмдері берілген. Әдістемелік нұсқауларға берілген қосымшада студенттер топтарымен тәрбиелеу жұмысында қолданылуы мүмкін болатын, куратор сағатының үлгілі жоспар-сценарийі және тәрбиелік іс-шараны талдау сұлбасы берілген.
Әрине, берілген әдістемелік құрал колледжда тәрбие жұмысын ұйымдастыру мен жүргізу әдістемесі мәселелерінің шағын үлесін де тәмамдамайды, бірақ біз оның кураторларға студенттерді тәрбиелеудің тұтас жүйесінде практикалық көмек көрсететініне, сондай-ақ жас педагогтардың практикалық қызметте сәтті қолдануы мүмкін болатын, бастапқы әдістемелік құралды иеленуіне мүмкіндік беретініне сенеміз.
1 Кәсіптік оқытудың психологиялық - педагогикалық негізі.
1.1 Жалпы кәсіптік оқыту мамандығының маманына шолу
Кәсіптік оқыту шебері(бұдан әрі КО) белгілі бір мамандық бойынша педогог, сондай-ақ оқу орындарында оқушыларға тәрбиеші болып табылады.
Шебер тәжірибелік сабақтар жүргізеді, жабдықтарды жұмысқа дайындайды, материалдық базаны жақсартады (оқу-әдістемелік материалдар әзірлейді), шеберхана, кабинетті басқарады, оларды уақтылы құрал-жабдықтармен, оқу құралдарымен қамтамасыз етеді, оқушылардың қауіпсіздік техникасын сақталуын қадағалайды, оқушылардың қазіргі заманғы текникамен және технологияның озық әдіс еңбектерін менгеруді қамтамасыз етеді, тәрбиеленушілерге терең әсер көрсетеді, оқушылардың жалпы білім беруді, кәсіби, мәдени дамытуді жетілдіреді, оқушылардың техникалық шығармашылыққа қызығушылығын баулыйды.
Оның жеке сапасы,құзыреттілігі, кәсібилігі маңызды рөл атқарады. Оның міндеттері жан-жақты және өте кең. Олардың ерекше мәні оқу процессіне байланысты болып табылады:
1. Өндірістік оқыту және өндірістік тәжірибе бойынша сабақты жоспарлайды және ұйымдастырады, сондай-ақ оларды басқарады.
2. Заманауи педагогика жетістіктерімен, психология, тәрбие әдістемесін басшылыққа ала отырып тәрбиені және өндірістік оқытуды жүргізеді.
3. Студенттерді кәсіби техникалық шығармашылыққа тіркейді, олардың шығармашылық белсенділігін дамытады.
4. Өз бетінше іріктеу және пайдалану жөніндегі техникалық және технологиялық құжаттаманы қолдануға оқытады.
5. Жұмыс орындарын құрал- жабдықтармен жабдықтайды.Қазіргі уақытта "Кәсіптік оқыту" мамандығы сұранысқа ие. Еліміздің оқу орындарында КО шеберлерін жұмысшы кадрларды даярлау жүйесінде маңызды буыны деп санайды [1].
Бұл дегеніміз педагогикалық біліктілікті нарық жағдайында қажеттіліктің өсуі және мамандықты кең ауқымда қолдану. Және мұнда ешқандай асырып айту жоқ, өйткені алғашқы сабақтарда - тәжірибесіз жас жігіттер мен қыздар, ал үш жылдан кейін олар тәлімгерлерін тастап, өзіне нық сенімді ересек мамандар мен өз мамандығын дамытатын нағыз шеберлері болады. Бұдан әрі олар сенімді түрде, өз шеберліктерін жетілдіре отырып өмірлік жолдарымен жүре береді, ал олар бұл үшін негізді кәсіптік оқыту шеберінен алған. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында техникалық білімді дамыту бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Бұл мәселелер форумдарда, симпозиумдарда, мәжілістерде талқыланады.Техникалық мамандарды даярлау өзекті және экономиканы дамыту үшін қажет. Қазақстан республикасында техникалық мамандықтар жұмысшылары сұранысқа ие, іс жүзінде әрбір салада техникалық мамандарың жетіспеушілігі байқалады. Ел президенті Нұрсұлтан Назарбаев 2015 жылғы 30 қарашадағы Қазақстан халқына Жолдауында айтуынша: 2017 жылдан бастап үкімет "Тегін техникалық білім беру" жаңа жобасын іске асыруға кіріседі. Әрбір жас адам жұмысшы мамандығын ала алады. Президент жастарға мамандық жұмыстарын белсенді түрде игеруге назар аударды[2].
Өз кезегінде жұмысшы кадрларды даярлау КО шеберісіз жүзеге асырылмайды, бұл қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық жағдайда мамандықтар және салалардың өзекті екендігін растайды.
КО шебері міндетті түрде білу керек:
- Қазақстан Республикасының конституциясы мен заңдарын, Қазақстан Республикасы үкіметінің және білім беруді басқару органдарының кәсіби білім беру бойынша мәселелер шешімін;
-Бала құқықтары туралы конвенция ережелерін, еңбек заңнамасының негіздерін;
- оқу бағдарламалары бойынша өндірістік оқыту, өндіріс технологиясын, өндірістік жабдығын және оның техникалық пайдалану ережесін;
- еңбекті қорғау ережелері мен нормаларын, қауіпсіздік техникасын және өртке қарсы қорғауды.
Кәсіптік оқыту шебері сенімді түрде педогогика негіздерін меңгере, психология,кәсіби оқыту әдістерімен тәсілдерін және студенттерді тәрбиелеуді білу тиіс.
Шеберлердің міндеттері осындай көлемді, оған қойылатын талаптарды көрсету мүмкін емес: оның жалпы эрудициясын, ауқымды интеллектін және студенттердің тәлімгері сияқты жан-жақты дамытуын. Негізгі міндеттерінің бірі оқу-әдістемелік пәндер бойынша оқулықтардан көрнекі кұралдар құру.
1.2 Патриоттық тәрбиенің психологиялық- педагогикалық негіздері.
Патриоттық тәрбие дегеніміз - әр түрлі тәрбие өлшемдері сабақтасып, сан қырлы әдіс - тәсілдері бар тәрбие. Патриоттық сезім - отансүйгіштік рухтың құнарлы мәйегі. Ол адам өзі өнген топырағы мен өскен ортасына деген құштарлығының, құрметінің деңгейі. Сонымен бірге ата жұрттың елдігі мен халықтың қасиет - қазыналарымыздың құндылығын қастерлеп, әспеттеудің басты бір көрінісі.
Патриоттық тәрбие, ұлттық намыс, ұлттық сана-сезім рухани байлықтан көрініс табады. Олай болса, рухани байлыққа, ең алдымен, тілімізді, дінімізді, салт - дәстурімізді жатқызсақ, тіл - қазақ болуымыз үшін, дін - адам болуымыз үшін, салт - дәстүр - ұлт болуымыз үшін қажет. Патриотизм сезімінің оянуы мен қалыптасу үрдісін белгілі бір асқақ сезімдерден, мақтаныш - сүйініштен бөле - жара қарауға болмайды. Ол елінің өткен тарихын мақтаныш тұту, жерінің байлығына, әсем көркіне сүйсіну, атадан балаға жалғасып, жақсы үрдісін тапқан ұлттық тілді құрметтеу. Осы сезімдерден туатын, санада орнығып қалыптасатын асыл қасиеттер ұлттық патриотизм деңгейінде өркен жайып, азаматтық патриотизм биігіне ұласатын сыңайлы. Біздің басты мақсатымыз - дені сау, ұлттық сана - сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениеті, парасаты, ар - ожданы мол, еңбекқор, іскер бойында игі қасиеттері бар адамды тәрбиелеу.
Қазіргі жағдайларда адамның ұзақ та арнайы ұйымдастырылған өмірге тәрбиесіз араласуы өте қиын. Тек тәрбие ғана жеке тұлғаның дамуының әлеуметтік бағдарламасын жүзеге асыратын, оның бейімділігі мен қабілеттілігін жетілдіретін шешуші күш. В.Г.Белинский; Тәрбие - ұлы іс, тәрбие арқылы адам тағдыры шешіледі[3] деген болатын. Тәрбиенің маңыздылығы сондай, біздің болашақ ұрпағымыз тәрбиеден ғана рухани байлық алып, тәрбие арқылы ғана Адам болып қалыптасады.
Оқу мен тәрбие егіз, оларды бір - бірінен бөліп қарауға болмайды. Ұлы данамыз Әл - Фараби Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы[4] десе, ал В. Белинский Бала тәрбиесіне ерекше мән берілуі керек, тәрбиенің арқасында болашақ адамзат тағдырының негізгі мәселесі шешіледі[3] деп айтқан болатын. Бүгінгі бәсекеге қабілеттілікті талап еткен қоғамда жас ұрпақты сол қоғам мүддесіне сай , оның мұң - мұқтажын өтерлік , елін, жерін , халқын көзінің қарашығындай қорғайтын ұлтжанды , отаншыл азамат етіп тәрбиелеу көзделінеді . Сондықтан ұстаздар қауымының мақсаты:бүгінгі ұрпақ - еліміздің болашағын - қазіргі қоғам мұратына сай жан - жақты жарасымды тұлға етіп өсіру. Тәрбие жұмысы - педагогтардың нақты міндеті, яғни шәкірт тұлғасын сомдау мәселесін саналы түрде шешуге бағытталған үйлесімді іс-әрекеті.
Тәрбие және тәрбие жұмыстары әр баланы қайталанбас тұлға ретінде қарап, оның өзгеше қасиеттерін дамытуы қажет. Әрбір бала - тұлға, өзінше бір әлем, ал әр педагогтың міндеті әр тұлғаны көре білу, жүректеріне жол табу. В.А.Сухомлинский: Әлемде адам тұлғасынан күрделі, одан бай ешнәрсе жоқ, - деп жазған[5]. Бүгінгі күнде барлық ұстаздардың алдындағы мақсат - өмірдің барлық саласында белсенді, шығармашылық іс-әрекетке қабілетті, еркін тұлға тәрбиелеу болып табылады.
Халықтың болашағы - ұрпағы, ұрпақтың тәрбиесі - ұстазда. Ұстаздың мұраты - жетілген, толыққанды азамат тәрбиелеу. Ал толыққанды азамат қалыптасу үшін - ақыл-ой тәрбиесі, имандылық, еңбек, эстетикалық, тілдік қатынас, дене тәрбиесі, сонымен қатар патриоттық тәрбие берілуі тиіс.
1.3 Дипломдық зерттеудің әдіснамалық негіздері
Қазіргі уақытта білім беру бағдары жалпыға бірдей білімді қалыптастыруды ғана көздемейді, сондай-ақ шығармашыл жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған. Білім беру жүйесін өзгерту үшін, ырғақты білім беру жүйесін қалыптастыру үшін бірден бір негіз болып табылады. Бұл шешімдерді шешкенде, оқу-әдістемелік құралдары елеулі рөл маңыздарын атқарады.
Оқу-әдістемелік материалдар әзірлеу білім беру қызметінде табысқа жету үшін маңызы зор. Сондықтан, жаңа нысандарын әзірлеу үшін оқыту оларды жаңартуды қажет етеді. Бүгінгі күні дидактикалық және ғылыми - әдістемелік әдебиеттерді жазбаша жтасмалдаушы айтарлықтай азаюда.
Егерде оқу-әдістемелік құралдары жоғары деңгейде әзірленетін болса, білім беру сапасы артады, тәжірибе расталады. Демек, оқыту тиімділігін арттыру үшін әр түрлі оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеу және пайдалану қажет.
АҚШ-та оқу-әдістемелік материалдары жеке баспаханаларда басып шығарылады оны білім беру штаттар Министрлігі бекітеді. Оқулықтарды жасау үшін қоғам жиі тартылады (мысалы - ата-аналар).
Канада мектептерінде мұғалімдердің кең қолданылуымен оқулықтар саясатты оқу жоспарларымен түсіндереді. Оқулықтарда автордың пікірі, баспагер және рецензент көрсетіледі. Оқу-әдістемелік құралдарды шығару мен дайындау процесі бірнеше кезеңдерден тұрады:
1) оқу-әдістемелік материалдарды оқу жоспарына сәйкес талап етілген тізімдер анықталады;
2) Басшыларының жүйесі және оқулықтың мазмұны оқытушылармен қаралады;
3) Соңғы нұсқасын авторлар мен баспагерлерге таратады;
4) Авторлармен шарт жасасады.
Бірқатар еуропалық елдердің оқу-әдістемелік құралдар кең таңдауда, оқулықтарды тегін таратуға мүмкіндік береді, одан әрі оқушылар өздеріне қалдыра алады (Австрия).
Азия елдерінде оқу-әдістемелік материалдарда жарқын иллюстрациялардың үлкен саны бар. Шамамен оқулықтар көлемінен 20 % суреттер мен фотосуреттерге; карталарға, схемаларға, диаграммаға - 23%; 53 % - ы тиесілі оқулық мәтініне бөлінеді.
Қазақстанға қарағанда жапондық оқу-әдістемелік материалдары қарапайым және қол жетімді тілінде жазылған. Оқуды жеңілдету үшін олардың ішінде минимум ғылыми терминдер мен ірі шрифттер енгізіледі.
Оқулықтарда көптеген диаграммалар бар, оқулықтардың форзацтары өте сыйымды, оқулықтар құрамындағы суреттер, фотосуреттер, сызбалар, кестелер мазмұнымен ерекшеленеді.
Отандық оқулықтар АҚШ-тың оқулықтарынан айтарлықтай қатты ерекшеленеді. Олар салмағы мен үлкен мөлшері;
oo олардың ірі қаріп және арадағы интервал пайдаланылуы;
oo тараулар мен бөлімдердің айқын бөлінуі, мысалы "Өзіңді тексер";
oo ерекше үлкен және негізгі фондық суреттерімен ерекшеленеді;
oo жалтырақ қағаздан жасаған, ұстағанда ұнамды болып табылады;
Оқулықтардағы барлық дерлік суреттер-бұл нақты фотосуреттер. Оқулықты ашып формулалардың жоқтығын байқау мүмкін. Оқылған материалды бекіту үшін параграфтың соңында қарапайым сұрақтар беріледі, мысалы: " электролизом қандай құбылыс деп аталады?". Бірақ, бұған қарамастан, алынған дағдыларды қолдану үшін, практикалық тапсырмалар ("гальванометрді пайдалана отырып, сым және магнит бағытын көрсетіңіз магнит өрісінің шығаруенгізу магнитшынжырлау кезінде").
Бірінші деңгей үшін таңдалған қажетті тапсырмалар. Жалпы физикалық принциптің болуы үшін: электр тізбегі, жоғары вольтты желілер тарату құрылғысы, генераторлардың тоғы және т. б. жеткілікті.
Өйткені отандық білім беру жүйесінде бөлу деңгейлері жоқ, американдық оқулықтармен салыстыруға болады.
Ұлттық отандық оқулығының мазмұнын зерделеп болған соң, бір электр құбылыс жоғарыда қарастырылғандай, тұтастай алғанда оқулық аясынан бірден үш бөлігін құрайтындығын атап өтуге болады. Яғни, оқулықта небәрі үш бастан тұрады, оның бірі - "Электр құбылысы ".Параграфтарда оқушыларға құбылыстардың тарихы, іргелі тәжірибелерді, заңдар мен формулалар оқытылады. Артықшылығы әр түрлі заттардың сандық мәндері бар кестелер факт болып табылады. Дәл осы американдық оқушылардың бірінші деңгейне жетіспейді. Отандық оқулықтардың тағы бір артықшылығы - бұл тұжырымдардың, бақылау сұрақтары мен жаттығулардың, есептік тапсырмалардың болуы.
Американдық оқулықтар жоғары деңгейде көлемі мен мазмұнын толықтыру жағынан қазақстандықтарға жақын. Оларда бүгінде формулалар және нақты шамалар мәні бар, материалдың көлемі отандық оқулықтан 2 есе аз.Тест тапсырмалары және өзін өзі бақылауға арналған сұрақтары есептеу бойынша тапсырмаларды қамтымайды.
Американдық оқулықтың артықшылығы мамандықты әңгімелейтін бөлімнің болуы,және сол бөлімді үйренуге байланысты (кәсіптік бағдар) болуы. Бұл болашақта оқушыларға мамандық таңдауға көмектеседі. Отандық авторларда мұндай бөлім кездеспейді.
Франция мен Германия интеграцияланған пән бар.
Интеграцияланған пәнінің құрылысы негізінде бірнеше
принциптерден құралады:
(а) Тақырыптар әр түрлі пәндерден біріктіріледі, айналасындағы ұғымдар бірқатар жуық;
(б) Материал түрлі пәндер айналасында кейбір зерттеу дағдыларынмен біріктірілген;
(в) Материал түрлі пәндерден оқытылатыны дәйекті 149 [5].
Сонымен, қорытындылай келе,отандық оқу-әдістемелік материалдар қандай қасиеттерге ие болу керек екендігін айтамыз, соның ішінде колледждерге де арналған
1. Тартымды безендірілуі: суреттер жарқын және бояулы болуы тиіс, мүмкіндігінше бұл нақты фотосуреттер болғаны дұрыс, схемалық жазбалар орнына.
2. Материалдың құрамдас бөліктерін маңызды бөлу: кіріспе бөлім,параграфтың негізгі ақпараты, қорытынды, өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар, тапсырмалар.
3. Элемент "Ақпарат - ой": "Қоршаған ортаның жай-күйі қандай?", "Энергия үнемдеу технологиялары" және т. б.
4. Тест тапсырмаларын қосу, алдағы емтихандарға (ҰБТ, ОЖСБ) даындалу үшін.
5. Монологиялық ауыстыру сипаттағы оқу ақпаратын оқулықтарда және құрылғыларды баяндау, оқушымен "диалог"үшін, оның ақпараттарды белсенді іздеуді қосу үшін.
6. Оқыту функцияларын күшейту, технологиялық тәсілдер мен оқыту құралдарын көрсету, жоғарыдағылардың баяндалған материалдан өнімді меңгеру үшін.
7. Оқу-әдістемелік кешендердің жаңа нұсқаларын әзірлеу : оқулық, тәжірибелік тапсырмалар мен интерактивті оқыту әдістері, түрлі әдістемелік құралдар, электрондық оқулықтар.
8. Технологиялық оқулықтарды құрастыру мен жаңа үлгідегі практикалық тапсырмалар: тақта тесттері, стендтік, вариативтік, олимпиадалық есептеря
Осылайша,студенттерді тиімді оқыту үшін қазіргі заманғы жағдайларда, педагогтарға жаңа оқыту құралдарын әзірлеу және пайдалану қажет.
Өкінішке орай, колледжде бірқатар оқу-әдістемелік құралдар қазіргі заманғы талаптарға сай келмейді.
Мысалы:
1. Оқу-әдістемелік құралдарын жасау үшін жалпы көзқарас жоқ, осыған байланысты олардың жекелеген элементтері бір-бірінен бөлек әзірлейді және жұмыс істейді.
2. Материалды түрлі оқу-әдістемелік құрылғылармен қайталау (міндеттері, кестелік деректер және т. б.)
3. Оқулық материалы әрқашан сараланған дәрежесі бойынша күрделілігі, кескін құру оқу құралдарын дәстүрлі емес түрлерін оқытуды пайдалануға кедергі жасайды.
4. Оқулықтарға қосымша мәліметтер жүктелуі.
Алдағы уақытта оқу-әдістемелік материалдарын "энергетикалық" пәнінің бүкіл курсы бойынша қағаздық және электрондық тасымалдауды жоспарлануда .
2 Кәсіптік оқыту әдістемесі
2.1 Кәсіптік оқыту әдістемесін талдау
2.1.1 Электротехниканы оқыту әдістемесі
Электр техникасы жөніндегі оқушыларға берілетін жалпы мәліметтер сан алуан. Оқушыларға сабақта берілген білім олардың санасында сақтанып қалады деп пайымдау аңғалдық болар еді. Егер оқушылар физикалық ғылыми білімнің маңызды бір бөлігін, атап айтқанда, электротехниканың негізгі фактілерін, ұғымдардын, заңдардын, принциптерін және теорияларын есте сақтап қалатын болса оқыту нәтижелерінде мақсатқа жетер едік.
Тәрбиенің жолдары мен құралдарын және оқушылардың дамуын зертейтін Педагогикалық ғылым физика әдістемесі деп аталады.
Знаменка А. П. Физиканың негізін салушы болып табылады. Оның функцияларына мыналар жатады: жалпы білім беру (оқушылар электр техниканың негізгі білімдерін алып және бұл білімді қабілеттер мен дағдылардын практикада пайдаланады), дамытушылық (танымдық мүмкіндіктерін дамыту: жаңа әдебиеттерді өздігімен оқу, ғылыми-техникалық ақпаратты бағдарлай алу, логикалық ойлауды оқу және логикалық ойлаудан - диалекттикалыққа және шығармашылық көшу), тәрбиелік (физиканы оқыту ғылыми әлемдік көзқарасты қалыптастыру үшін база ретінде қызмет етеді, адам және еңбек, адам және машина аспектілерін ашу кезінде жүзеге асрылуда).
Электротехника пәні материяның ең көп таралған қасиеттері мен қозғалыс заңдарын зертейді, қазіргі заманғы жаратылыстануда жетекші рөл атқарады. Физикалық заңдар, теориялар мен әдістері барлық жаратылыстану ғылымдарын зерттеу үшін шешуші мәнге ие. Физика -- қазіргі заманғы техниканың ғылыми негізі. Электротехника, автоматика, радиотелеметрия және басқа да көптеген техника салалары физиканың тиісті бөлімдерінен дамыйды. Ғылым мен техниканы одан әрі дамыту техника және өндірістің әртүрлі саласындағы физиканың жетістіктерін одан да терең енуіне әкеледі.
Электротехника мәні көлемінің өсуіне байланысты жаратылыстану үшін және дамыту үшін техника білімдері қазіргі заманғы әрбір адамның қажеттіне айналады.Электротехниканы оқыту үрдісінде студенттерді өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында, көлік және медицинада маңызды қолданысымен таныстыру мүмкіндігі болады автоматика туралы ; түсінік беру; тәжірибеде кеңінен қолданылатын өлшеу құрылғыларымен және құрал-саймандардың дағдыларын қалыптастыру. Бұл студенттердің қоғамдық пайдалы еңбекке дайындалу үшін маңызды мәнге ие.
Электротехника оқу пәндерінің арасында жетекші орындардың бірін иеленеді. Бұл қазіргі заманғы техника және көптеген қазіргі заманғы өндірістер мен технологиялардың негізі болып табылатындығының тағы бір дәлелі болып табылады.
2.1.2 Электротехниканы оқыту принципі
Оқыту принципі-тарихи түсінік; физиканы оқыту әр түрлі уақытта әр түрлі принциптерге сәйкес болады. Оқыту принциптері - тарихи санатты ғана емес және әлеуметтік-тарихи,идеологиямен тығыз байланысты. Сонымен қатар, оқыту принциптерінде оқыту тәжірибесі, танымдық қызмет тәжірибесі мен заңдылықтары көрініс табады. Жалпы алғанда, физиканы оқыту принциптері оқу прцесстерін ұйымдастыруға бағытталған, қоғамның әлеуметтік тапсырысын ең жоғарғы дәрежеде орындау үшін.
Оқыту принциптері (олардың әрқайсысы) мазмұнын, әдістерін,оқыту нысандарын ұйымдастыруды реттейді. Іс жүзінде кез келген мазмұнда, кез келген қызметте оқыту принциптері сабақта іске асыру болуы тиіс.Принциптердің жан-жақты сипаты олардың оқыту мақсаттары мен міндеттеріннен ерекшеленеді . Бөлу және құрастыру кезінде принциптерге ескеру маңызды: оқытудың мақсаты, негізделген қоғамның әлеуметтік тапсырысы (қоғам өз-өзін жаңғыртуға тиіс); заңдылықтарды қызмет түрінде оқыту; заңдылықтарды оқыту нақты прцессте іске асыру құралдары (және басқалар). Оқыту принциптері өзара тығыз байланысты және дидактика принциптері, тәрбиелеу теориясы айтарлықтай дәрежеде анықталады. т. б.
Принциптердің екі тобы бар: а)идеологияға байланысты принциптер, қоғамның әлеуметтік тапсырысымен жеке жас адамды қалыптастыру; б) принциптер, технологияны оқытуға байланысты заңдылықты меңгерумен.
Бірінші топ принциптері:
- электротехниканы зерттеу барысында тәрбиелеу және дамытуды оқыту бірлігі;
- өмірімен байланысты оқыту (тәжірибемен теория) ( политехнизм принципі);
- ұжымдық сипаттағы оқу және жеке ерекшеліктерін есепке алу;
- тарихилық.
Екінші топ принциптері:
- ғылымилық, жүйелілік және бірізділік;
- көрнекілік және қолжетімділік;
- электротехниканың басқа пәндерімен байланысы;
- кезеңділік және вариативтілігін зерттеу (базалық, бейіндік, тереңдетілген пәнді оқыту);
-студенттердің саналылық және шығармашылық қабілеттерін дамыту, оқытуды өз білімін жетілдіруге көшу.
Электротехника мазмұны әдістемесінің дамуына қарай принциптері
байытылған .
2.1.3 Әдістері ғылыми таным электротехника
Электротехника мазмұны курсы төрт іргелі теориялар түрінде ұсынылады. Теорияларды зерттеу кезінде бұл білімдердің меңгеру тұтастығы қамтамасыз етілуі тиіс. Оларға зерттелген пәндерге " тәжірибе түрі" деп тіркелген. Дамыту құралдары пән үшін бұл басымдық маңызға ие.
Дамытудың негізгі құралдарда сабақтарда педогогтың жұмыс стилі,оқушылаға оқу қызметін ұйымдастыруы білінеді, демократиялық атмосфера және жарысу, қызмет, көркемөнерпаз рөлмен бірлесіп қатысу. Яғни мұғалім сабақта қолданылатын өзіндік әдістемелік құралдар негіз болады. Олардың мұқият дайындалу қажеттілігі осыдан.Педагог өнері осыдан тұрады.
* Идеализация
* Модельдеу
* Гипотез қозғалысы
* Аналогия
* Выдвижение идей, принципов
* Дедуктивный вывод
* Обобщение
* Бақылау
* Эксперимент
* Өлшем
* Мысленный эксперимент
* Планирование эксперимента
* Интерпретация результатов
- білімді үлгі бойынша және ұқсас жағдайлар бойынша қолдану;
- шығармашылық білімдерін қолдану.
Меңгеру тәсілдері осындай деңгейлерден сипатталады. Білім беру мазмұны мен игеру әдістерін түрлерінің талдау негізінде М.М. Скаткин и И.Я. Лернер оқыту,дамушы функциясы іске асыру дәрежесін алу үшін бес оқыту әдістерін анықтады:
- түсіндірмелі-иллюстрациялық немесе информациялық-рецепті;
- репродуктивті;
- проблемалық баяндау;
- ішінара-іздену немесе эвристикалық;
- зерттеу.
Бұл оқыту әдістері педогокикалық курста егжей-тегжейлі қарастырылады.Түрлі тәсілдермен оқыту процесінде оның субъектісі ерекшелігін ескере білім процессін әкеледі. Қолданылатын әдістер жеке әдістемелік деп аталады. Электротехника әдістемесінде бұл әдістерді осындай белгілермен сыныпталады:
- ақпарат беру тәсілімен ;
- қызметтің сипатымен ;
Жұмыстың кез келген түрін ұйымдастыруға, кез келген дерлік кәсіптің студенттерді әр түрлі әдістермен және тәсілдермен қуаттауға болады.
Тапсырманың шешімінің көмегімен зерттелген жаңа материалда проблемалық жағдай құрылуы; бұндайда білімді актуалдандыру жүзеге асырылады. Эксперименттік есептерді әр түрлі мақсаттармен пайдалану. Оқылатын материал өмірмен, практикамен байланысқан. Студенттердің өзіндік жұмысы әр түрлі мазмұндағы және әр түрлі түрлері: кітаппен жұмыс, суреттермен жұмыс, тарату материалдарымен, есептер шығару, зертханалық жұмыс. Эмоциялық және эстетикалық әсер құралдары : әзіл суреттер, дауыс кескіндемесі, қызықты демонстрация және т. б.
Әдістері жіктеуге болады:
1. Ақпарат көздері бойынша ( оқушылардың алған білім көздерінен):ауызша, көрнекілік, практикалық әдістері, тексеру және бағалау З. У. Н.
2. Оқушылардың танымдық белсенділігі мен дербестігі бойынша қабілетін таныту:
- түсіндірмелі-иллюстрациялық немесе репродуктивті әдіс - әрекет үлгі бойынша.
- проблемалық әдісі - оқытушы,берілген тапсырманы белсенді қатысқан оқушыларды өзі шешеді.
- зерттеу әдісі.
- ішінара ізденіс әдісі - оқушының өздері мәселенің бөлігін іздейді.
Сондай-ақ әдістерді келесі үш түрге бөлуге болады ( кәсіби оқытудың ерекшелігін ескере отырып).
1. Техникалық-технологиялық білім әдістерін қалыптастыру және бекіту.
2. Демонстрация әдістері (көрсету).
3. Оқушылардың практикалық жұмыс әдістері.
Бұл оқыту әдістері педогогикалық курста егжей-тегжейлі қарастырылады. Практикалық зерттеу процестер әдісі, құбылыстар, табиғат объектілері, техника және технология жасанды ойнатылатын жағдайларда арнайы жабдықтар көмегімен, аспаптар мен құралдарды зертханалық жұмыстар деп атайды.
Лабораториялық жұмыстардың негізгі мақсаты - оқушылардың технологиялық жабдықтардың ұстанымы мен құрылысы туралы білімін тереңдету және бекіту, оның жұмысын сипаттайтын құндылықтарды өлшеу және еспетеу жолдары, физикалық және математикалық заңдылықтарын зерттеу және т. б. Зертханалық жұмыс (мазмұны бойынша): сапалық, сандық болады. Психологиядан белгілі, техникалық ойлау жеке психикалық процесс ретінде, оқушы нақты қызметіне кіріскенде техникалық міндеттерді қосқан кезде ғана басталады. Зертханалық жұмыс жауапкершілік сезімін, ұжым жағдайында жеке жұмыс дағдысына, жоспарлау үдерісі және жұмыс нәтижелері игерілеуіне тәрбиелейді. Әсіресе, жаңа зертханалық жұмыстарды жобалауға тоқталып өтсек, себебі бұл түрі оқытушылар үшін әдістемелік қызметтің негізгілердің бірі болып табылады.
2.1.4 Белсенді оқыту әдістері
Белсенді оқыту әдістері - бұл әдістер оқушылар мен студенттерді оқу материалдарын меңгеру процесінде қарқынды ойлауға және практикалық қызметке ынталандырады. Пайда болған жаңа міндеттері - оқушыларға жаңа білім беру ғана емес, шығармашылық ойлауды қалыптастыру, өз бетімен жаңа білім алу, бұл жылдам ақпарат ағымымен және оның жаңаруына байланысты.
Танымдық белсенділігі - бұл интеллектуалды және эмоционалды таным процессі кезінде ұмтылу, оқуға қызығушылығын арттыру, болашақ мамандыққа қызығушылығы.
Танымдық тәуелсіздік - бұл өз бетінше ойлауға дағдылану және ұмтылу, жаңа жағдайларда бағдарлау мүмкіндігі,әр түрлі мәселелерді шешу үшін өз көзқарасын, сыни тұрғыдан басқа да адамдардың көзқарасын табу, өз үкімдерінің тәуелсіздігі.
Бұл екі ерекшелік оқушылардың интеллектуалдық қабілеттерін алды екендігін сипаттайды.
Белсенді оқыту әдістері имитациялық және имитациялық емес болып бөлінеді. Имитациялық емес әдістері зерттелетін процесстің модельдері немесе құбылыстары болмауымен сипатталады. Тікелей және кері байланыс белсенді әдістері арқылы жүзеге асырылады. Имитациялық әдістері зерттелген процессінің модельдерімен сипаталады. Имитациялық әдістері ойын және ойын емес болып бөлінеді. Егер білім алушылар арасындағы белгілі бір процесс немесе жағдайда имитация үшін рөл ерекшеленсе - бұл ойын әдісі.
Проблемалық дәріс - бұл лекция студенттің танымдық іс-әрекетітен іздеу зерттеу қызметіне жақындауын айтады.
Белгілі жағдайды талдау - бұл білім алушылардың оқу-іс белсендіру әдісі, нақты жағдайлар әдісі, әсіресе, бұл тазартылмаған жағдайлар орын алғанда талдау. Жағдайлар түрлері: иллюстрация жағдайы, жаттығулар жағдайы, бағалау жағдайы, проблема жағдайы.
Проблема жағдайы - қатысушылар арнайы бір рөлді орындайтын актерлар сияқты болып табылады,олар шығысты және проблема шеімін табу керек немесе шешім қабылдау мүмкін еместігін дәлелдеу керек.
Бағалау жағдайы - ереже қашан шешім қабылданғанын сипаттайды. Бұл шешімнің сыни талдауы жүргізіледі.
Иллюстрация жағдайы - негізгі ойы немесе тақырыбын түсіндіреді.
Жаттығу жағдайы - ол бұрын қабылданған позициялар пайдаланғаны үшін қамтамасыз етеді және проблемаларды шешуды айқын және даусыз ұсынады .
Имитациялық жаттығулар - оқытушы алдын-ала дұрыс немесе ең жақсы шешімді біледі.
Іскерлік ойын - белсенді оқыту әдістері бірі болып табылады. Ұйымдастыру:
1. Рөлдерін бөлу;
2. Қатысушыларының құрамында белгілі бір топтарыдың бірлескен қызметі;
3. Ойын қатысушылардың әр түрлі қызығушылығына байланысты жанжалды жағдайлардың құрылуы ;
4. Жалпы ойын мақсаттары болуы;
5. Ауқымдағы уақытты икемді пайдалану;
6. Ынталандыру жүйесінің болуы;
7. Динамикалық ойын-сауық.
"Дөңгелек үстел" - тақырыптық пікірталастардың жалпы кеңеспен үйлесімі. Миға шабуыл (миға шабуыл, брейнсторминг) - бұл әдіс жаңа идеялар өнімі әр түрлі проблемаларды шешу үшін.Ауызша әдістен түсіндіру, айту, әңгіме жиі қолданылады. Демонстрация әдістері . Сыныптан тыс жұмыстарда көрнекі және графикалық суреттер демонстрациясы, сирек көрсету, заттай объектілерді және сирек демонстрациялау, диафильмдер және кинофильмдер жиі қолданылады. 5-6 сыныптарда көрнекі құралдарды, 8-9 - графикалық бейнелерді жиі көрсетеді.
Сыныптан тыс жұмыстардың көпшілік формалары: дәрістер, экскурсиялар, тақырыптық кештер, көрмелер, "мамандығының үздігі" атағына конкурстар, оқырмандар конференциясы. Бұл жұмыс түрлерін жиі үйірме жұмыстарының түрлерімен біріктіреді.
Көрме - тұрақты және уақытша болады, басымдық тұрақтылыққа беріледі. Сүйемелдеу үшін экскурсия жетекшілерінің тобы құрылады. Егер тұрақты көрмені өткізуге мүмкіндігі болмаса, онда уақытша көрмелер жасайды. Қызықты адамдармен кездесу- әр түрлі себептер бойынша қызықты болуы мүмкін.
Тақырыптық кеш- мамандардың шақырылуымен немесе оқушыларының күшімен өткізілуі тиісті. Әрбір сабақ, соның ішінде физика сабағыда логикамен аяқталуы тиіс. Тіпті бір тақырыпты бірнеше сабақтарда зерттейді. Физика сабағы үшін - логикалық аяқталуы бұл сабақтарды қорытындылау, зертханалық жұмыс барысында жіберілген қателерді талдау, студенттердің жұмысын бағалау, қорытынды сабақтарды шығару, үй тапсырмасын жазу болады.
Тіл оқу процесінде аса маңызды рөл атқарады, өйткені ақпараттың үлкен бөлігі ымдау тілі түрінде ұсынылады. Тілден тыс түсіндіру мүмкін емес. Оқушы әлемді біздің сөздермен көреді деп айтуға болады.
Табиғи тіл - бұл әлем рәміздерінің ең маңыздысын құраушы. Анықтама барлық адамдар санына қол жетімді болуы қажет. (Физикадағы негізгі ұғымдар: салмақ, қашықтық, уақыт. Масса дененің немесе объекттің қызығушылығын сипатайды.)
Жиілік - тербелістің уақыт бірлігіне бөлінуінің саны (дұрыс емес).
Жиілік - тербелістің уақытқа бөлінуінің жалпы саны (дұрыс).
Сонымен қатар, табиғи тілден бөлек басқа тілдерде, жасанды (графикалық тілі) бар. Графикалық тілдің бір негізгі артықшылықтары лаконизм (қысқалығы).
2.2. Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжі.
2.2.1. Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжінің құрылуы.
Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжі Министрлер кеңесінің қаулысына және Қызылорда облыстық кәсіптік техникалық білім беру басқармасының №220 бұйрығына сәйкес, Жалағаш ауданында 1959 жылы 20 желтоқсанда №150 ауылшаруашылығын механикаландыру училищесі УМСХ-150 ашылды. Құқықтық нысаны мемлекеттік меншік ұлттық құрамы қазақтар училищенің алғашқы директоры болып К.Назарқұлов тағайындалды. Орынбасарлары А.Огай, Т.Есниязов, С.Иманғалиевтар болды. Бас есепші Н.Дайрабаева, кассир Р.Нұрғалиева, оқытушылар Т.Көздібаев, Мұнарбаев, Жаппасбаев, А.Әбенов, Қ.Қуанышбаева, өндірістік оқу шебері Ж.Төлегенов, Ш.Тырықбаев, Ә.Нұрғалиев, Д.Құрманбаев, К.Жанақовтар болып жұмыс істеді. Алғашқыда училищеде небәрі бес ДТ-54 шынжыр табанды,2 (екі) МТЗ-доңғалақты трактор, 3 (үш) комбайын, 2 (екі) Газ-51, 1 (бір) ЗИЛ автомашинасы және аз ғана соқа сайман болды. Сондай-ақ сол жылы аудан колхоздарынан келген 120 жас 6 айлық курста оқыса, училищенің материалдық техникалық базасының өте нашарлығынан бұл оқушыларға кәсіптік білім беру қиынға соқты. Алайда Қ.Назарқұлов бастаған училище ұжымы, алғашқы қиындыққа қарамастан курсанттардың сапалы кәсіби білім алу жолында аянбай еңбек етті. Училище сол кезде тек қана аудан көлемінде емес, келісім шартқа отырып облыс көлеміндегі шаруашылықтарға да мамандар даярлап отырды.
1963 жылдың басында училище директоры Қ.Назарқұловтың басқа жұмысқа ауысуына байланысты, орнына кеңес - партия жұмысында шыңдалған іскер басшы Тасыбаев Болтай 23.01.1963 жылы училищеге директор болып тағайындалды. Ол бірінші жұмысын училищенің оқу-техникалық базасын нығайтудан бастады. Училищеде көркейту көгалдандыру жұмыстарынан бастап, жаңа оқу корпусы, гараж, шеберхана, клуб, асхана салынды. Келісім шартқа отырып колхоздар мен совхоздардың күзгі егін жинау, көктемде жер жырту, мал төлдету, жазда мал азығын дайындауға өз техникасымен адамымен үнемі көмектесіп отыруды әдетке айналдырды. 1964 жылы училищеде оқу полигоны жасалды, оқушылар техника тілін сол полигонда үйрену мүмкіндігіне ие болды. Кезінде бұл полигон Республикалық жабық конкурста 1 орын алды. Училищеде оқу полигонының жұмыс істеуі, бұл оқу-тәрбие жұмысының дамуына бет бұрыс болды. Бұл уақытта елімізде Тың өлкесінің ұранға айналып тұрған кезі еді. Училищеде мамандар даярлау үшін үкімет қаулысына сәйкес, Россиядан, Украйнадан, Белоруссиядан, тек қана 1962 жылдың өзінде ғана 150 жас жігіт білім алып, олар Тыңға жолдама алды. 1963 жылы училище Павлодар, Көкшетау, Қостанай, Ақмола облыстарымен келісім-шартқа отырып айналасы 2-3 жылда 640 оқушы оқытып Тыңға жолдама берді. 9 ұлттың өкілі оқыған осы кезен училище өмірінде халықтар достығының бір белесі ретінде орын алады.
1967 жылы Тұрымбет бөлімшесінен 500 гектар жер алынып алғашқы оқу шаруашылығы құрылды. Оқу шаруашылығында бақша өнімдері мен қатар күріш егілді. 1968 жылы 50 гектар жерге Дубовский-29 тұқымды күріш егіліп, әр гектардан 45 центнерден өнім жиналса, басқа өнімдерінен басқа 2000 байлам сыпырғыш дайындалды. Оқу шаруашылығына Тайбасаров, Ш.Күзенбаевтар басшылық жасады. Аудандық партия комитетімен келісе отырып алынған күріш өнімі Аққұм созхозына тұқымға сатылып училищеге 53000 сом пайда келтірілді.
1963 жылдан 1975 жылдар аралығында механизатор мамандығымен қатар тігін машинасының шеберлері, шабан-механизатор мамандары дайындалды. Алғаш рет көркемөнерпаздар үйірмесі ұйымдастырылды. Осы ұйымдастырылған мәдени-көпшілік шаралардың, директордың сол кездегі орынбасары қызметін атқарған Т.Әбуов, С.Әлиев, Ш.Күзенбаев, Қ.Тәттібаев, Жайлыбаевтар белсенді ұйымдастырушылар болды. Көркемөнерпаздардың бұл тобын жарыстарға дайындауға домбырашы К.Айтжанов, әнші У.Ахметова, оқытушы Қ.Сапабеков басшылық жасады. Кейін бұл үйірме ауыл азаматтары Ж.Сарбалаев, Ж.Аққұловтардың ұйымдастыруымен Жас қанат ансамблі болып қайта құрылды. Осы кезендерде училищеде абыройлы еңбек еткен оқытушылар шеберлер: Ә.Қошқаров, С.Құланбаев, Козлов, аға шеберлер Кан, К.Сапабеков, К.Аппазов, Глазов, Көздібаев, Е.Асқаров, О.Алтынбаеев, Б.Сламов, А.Орынбеков, Ж.Енсепбаева, Ә.Омаров, М.Цой, К.Ақмағамбетов, Р.Есетов, К.Илиясов, Ш.Бақтыбаев, С.Балабаев, С.Оспанов, Б.Қарақұлов, Т.Дүйсекеновтер болды. Ф.Қойлыбаева кадр бөлімін басқарды, есепші Қараева болды.
Өздерінің жемісті еңбегінің нәтижесінде, директордың орынбасары Т.Көздібаев Қызыл Ту орденімен, өндірістік оқу шебері К.Ілиясов Еңбектегі ерлігі үшін медалімен оқытушы Ж.Енсепбаева Қаз ССР кәсіптік білім беру үздігі, аға шебер К.Ақмағанбетов СССР Кәсіптік білім беру жүйесінің үздігі белгісімен марапатталды. Ал өндірістік оқу шебері Т.Дүйсекенов облыста, республикада өз салмағы бойынша еркін күрестен чемпион атанды.
Училищеде 1968 жылы 2 жылдық, ал 1972 жылы 3 жылдық болып қайта құрылды.
1975 жылы тамыз айында Б.Тасыбаевтың зейнеткерлікке шығуына байланысты, училищеге директоры болып аудандық партия комитетінің аппараттарынан М.Абдазиев директор болып тағайындалды. Училищеде кеңейтілген оқу базасына сәйкес оқушы саны 2 есеге жуық көбейді. Соған сәйкес жалпы және арнайы пән оқытушылары мен шеберлері саны да көбейді. Осы кезенде директордың орынбасарлары болып Е.Асқаров, Т.Қыстаубаев, К.Жақанов, А.Баймаханов оқу шаруашылығына басшылық жасаған Ж.Дәуітов, оқытушылар К.Оспанов, К.Магамедияров, С.Нартаева, Т.Қаражігітов, Т.Тауманов, М.Наурызбаев, Ш.Кенжебекова, Қ.Мақуова, Н.Тоқтыбаев, Б.Есниязов, К.Ахметбеков, шеберлер С.Жалғасов, Ж.Уақбаев, Б.Мәжиев, Т.Тасжанов, Б.Садуақасов , Ә.Қазбеков, кітапханашы болып Д.Байнаева, есепші М.Ташпенбетова, кассир Р.Қылышбаева, техник қызметкер Байқадамова болды.
1982 жылы басқа жұмысқа ауысуына байланысты директор Абдазиевтің орнына совхоз директоры болған, мамандығы жағынан инженер-механик Асанов Тұрмағамбет директор болып тағайындалды. Бұл жылдары оқу-тәрбие жұмысы елеулі қарқынмен дамыды. Әсіресе оқушылардың техниканы меңгеруі айтарлықтай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz