Көпжанрлы іс-шараны ұйымдастыруда кейіпкер образын заманауи сахналау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Современная инсценировка образа героя в организации многожанрового мероприятия

Көпжанрлы іс-шараны ұйымдастыруда кейіпкер образын заманауи сахналау
Кіріспе
ХХІ ғасыр жоғары дамыған электрондық техника, ақпарат пен өндірістік технология, генетика мен медицинада ашылып жатқан жаңалықтарға толы ғасыр болып тарихта өз орнын алатыны мәлім. Осы тұрғыда адам сана сезіміне, ұғымына, тәрбиелігіне, білім беру ұғымы мен сапасына деген көзқарас, әлемдік деңгейде де өзгеруде.
Сонымен бірге, мәдениеттің өркендеуі, оның дамуы да қазіргі заман талабы десек қателсепеспіз. Мәдени шаралардың талаптары мен формалары уақыт өткен сайын өзгерді, ескі сән жаңаға ауыстырылды. Мәдени-бұқаралық қызметі мыңдаған жылдар бойы даму үстінде. Ежелгі дәуірден бастап бұқаралық мерекелер мен концерттер ежелден өткізіліп келе жатыр. Ежелгі Эллада, карнавалдар, ортағасырлық сиқырлар, театр шерулері, француз революциясының мерекелері, орыс халықтық фестивальдары - осының бәрі қазіргі кездегі бұқаралық формаларда қолданылатын орасан зор тәжірибе. Мәдени шаралар белгілі бір ортадағы, қоғамдағы көңіл-күй мен атмосфераның айқын бейнесі болды және болып табылады.
Мәдени іс-шаралардың негізгі қызметі - жеке тұлғаның гуманистік және рухани қасиеттерін қалыптастыру, ұрпақтар сабақтастығы мен байланысын, мәдениаралық қарым-қатынасты қамтамасыз ету. Мәдени сабақтастық автоматты түрде жасалынбайтыны анық. Оның сәтті болуы үшін күш-жігер қажет, тұлғаны дамытудың формаларын, әдістерін, бағыттары мен тетіктерін ғылыми тұрғыдан зерттеуге негізделген тәрбие мен білім берудің үйлесімді және ішкі үйлесімді жүйесін ұйымдастыру қажет. Мәдени-тынығу іс-шараларының бұқаралық формалары өзіндік мақсаттары мен міндеттері бар көркемдік-педагогикалық жүйе ретінде үлкен маңызға ие.

Мәдени бос уақыттың дамуы әрқашан қоғамның дамуымен тығыз байланысты болды. Жаңа технологияның дамуы тек жоғарыда айтылған салаларға ғана емес, бос уақыт индустриясының да дамуына әкелді.
Сол себепті де мәдени-бос уақытты дамыту тенденциялары мен перспективаларын анықтау тұрғысынан, сондай-ақ оқу-тәрбие жұмысының тәжірибесін жалпылау тұрғысынан зерттеуге ұсынылған тақырыптың теориялық маңызы және практикалық маңызы зор деп санаймын. Ауқымды бұқаралық шоу-бағдарлама, мерекелік іс-шаралар, фестиваль, концерттер ұйымдастыру барысында бір сахнада бірнеше жанрлардың басын қосу және олардың әр жанр өкілдерінің образын аша білу, міндетін анықтай білу үлкен мәселе. Осы орайда мәдени бос уақыт қызметінде Мәдениеттің индустриализациясы деген жаңа ұғым пайда болды.
Қарастырылып отырған тақырыптың өзектілігі:
1. Мәдени-демалыс жұмыстарын жан-жақты ұйымдастырудың практикалық маңызы;
2. Мәдени-ағартушылық жұмыс эволюциясының тарихи тәжірибесін, ең алдымен даму мүддесіне сай қажеттілігі;
мәдени-бос уақытты ұйымдастырудың барлық маңызды аспектілерін қамтитын арнайы зерттеулердің аздығы
Зерттеу нысаны - мәдени шоу-бағдарлама, копжанрлы іс-шаралардағы кейіпкер образдары
Зерттеудің мақсаты - Мәдени бос уақытты ұйымдастырудағы жанрлар қызметінің Көне дәуірден бастап бүгінгі күнге дейін жиналған тарихи тәжірибесін саралай отырып, зерттей отырып, замауи технологияларды еңгізу мен жетілдіру.
Зерттеудің міндеті - бұқаралық мәдени-бос уақытты ұйымдастыру мен жүргізудің әдістері мен жаңаша формаларын еңгізу.

Адамның рухани және материалдық мәдениетті игеру деңгейі барлық дәуірде де сұранысқа ие болған. Мәдени бос уақытты ұйымдастыру қоғамның дамуымен бірге оның барлық тарихи қажеттіліктеріне жауап бере отырып дамығаны тарихтан айқын.
Алғашқы қауымдық жүйеден бастап мәдени-бос уақытты дамытудың тарихын қарастырсақ. Егер Көне дәуір туралы айтатын болсақ, онда азаматтардың бос уақыты көп жағдайда халықтық мерекелемен, фольклормен байланысты болған.
Ежелгі Рим халқы бос уақытын - әртүрлі тағамдар әзірлеп, әншілерді, музыканттарды, цирк әртістерін шақыра отырып өткізген.
Ежелгі Греция - спорт, Олимпиада ойындары, театрлар, ойын-сауық мерекелерін өткізген.
Ежелгі Қытай - жоғары кәсіби цирк өнерінің барлық бағытта дамуына үлес қосқан.
Қоғамдық дамуға әсер ететін философиялық ойлау, өнер сияқты категориялар Көне дәуірлерде пайда болып және орта ғасырларда дами түскен.
Байқағанымыздай, мәдени бос уақыттың дамуы - белгілі бір әлеуметтік-экономикалық формацияның өзіндік ерекшеліктерін ғана емес, сонымен қатар әр ұлттың мәдени-эстетикалық мұрасын, адамдар өмірінің әлеуметтік мазмұнын, олардың мінез-құлық формаларын, әдет-ғұрып, моральдарын көрсетеді.
ХІХ-ХХ ғасырлар тоғысында бұқаралық формалар көптеген жаңа формаларды біріктіре бастайды. Цирк, музыкалық және халық театрлары кең өріс ала бастады. Бос уақыттың бұқаралық түрлері заманауи сипатқа ие болды. Теарлар жұмысы жанданды. Мерекелік тойлау формалары жаңашаланды. Түрлі сахналық қойылымдар жасалды. Осы орайда сахналық кейіпкерлердің бейнелері жасалып, заман талабына сай қоғаммен бірге дами бастады.
(Т.Н. СМОЛИНА Ю.Г. БЕРДНИКОВА Ю.С. ЖДАНОВА ТЕОРИЯ И МЕТОДИКА КУЛЬТУРНО-ДОСУГОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ Екатеринбург 2010)
Бос уақытты өткізу ұйымдастырушылардың көмегімен арнайы жоспарланып, жүзеге асырыла бастады.
Бұқаралық мерекелеудің күрделі сипаты ұйымдастырушыдан, режиссерден жоғары кәсіби шеберлікті талап етті, оның алдына бірқатар көркем және шығармашылық міндеттер қойылды. Өйткені, мерекенің құрылымын, оны ұйымдастыруды дамытатын, театрландырылған қойылымдарды дайындайтын, алға қойылған мақсаттарды орындау үшін толық жауапкершілікті дәл осы ұйымдастырушы, режиссерлер алды. Көп жанрлы мәдени іс-шаралар кезеңі басталды. Бұл көптеген кәсіби және әуесқой әртістер мен ұжымдардың: жеке әншілер мен хорлардың, классикалық балет және халықтық, ұлттық би ұжымдарының, цирк әртістері мен музыканттарының шеберліктерін біріктіретін қойылымдар.
Сахналық костюмнің пайда болу тарихы алғашқы қоғамнан бастау алады. Ежелгі адам өміріндегі түрлі оқиғаларды сипаттайтын ойындар мен рәсімдерде шаш үлгісі, макияж, рәсім костюмдері үлкен маңызға ие болды. Тіпті кейде бұл костюмдер фантастикалық болып, ал кейде олар жануарларға, құстарға және аңдарға ұқсас бейнелерді сипаттаған. ( 1. Театральная энциклопедия. Москва 1964 год.
2. Сценический костюм. Мэри. Т.Кидд. Арт Родник 2004 год.
3. История костюма. Р.В. Захаржевская. Москва 2007 год.)

Ежелгі Шығыс театрында да театрлық костюмдер көрініс тапқан. Қытайда, Үндістанда және Жапонияда классикалық театр костюмі символдық және әдеттегі болып табылады. Театрда декорацияның, матадағы және түстің өрнектерінің символикасы да маңызды орынға ие боды.
(1. Джексон, Ш. Костюм для сцены. -- Изд-во Искусство, 1984. 2. Захаров, Р. Работа балетмейстера с исполнителем Р. Захаров. -- М.: ИНТЕРА, 1967. -- 124 с. 3. Зацепина, К., Народно-сценический танец К. Зацепина. -- М.: Литера, 1976. -- 364 с. 4. Карпенко, В. Н. Хореографическое искусство и балетмейстер: Учебное пособие В. Н. Карпенко, И. А. Карпенко, Ж. Багана. -- М. : ИНФРА-М, 2015. -- 192 с. 5. Новерр, Ж. Ж. Письма о танце и балетах Ж. Ж. Новерр. -- М. : Литера-М, 1965. -- )
Шығарманың визуалды бейнесін жасайтын сахналық компоненттердің бірі - костюм. Тарихи тұрғыдан киім сахнаға стильдеу және тұтастық талаптарын ескере отырып, сахнаға тән әсірелеу мен жеңілдетуден өтіп, театр костюмі ретінде шығады. Шынайы театрландырылған костюм қазіргі кезде актерді безендіруге арналған киім емес, белгілі бір дәуірдің немесе этникалық топтың костюмінің көшірмесі емес, бұл суретші принципі бойынша жасаған актер сахналайтын сахналық образдың мәнімен үндестік. Костюм актердің қимыл-қозғалысының экспрессивтілігін байыта алады, оларға шығармашылық нақтылығына байланысты ерекше айқындық немесе тегістік бере отырып, белгілі бір ойын әрекеттерін орындауға көмектеседі.
Сахналық әрекетті қабылдаудан эстетикалық ләззат алу күрделі, екі деңгейлі процесс. Бірінші деңгей-формадан ләззат алу (музыка, пластика, костюмдер), екіншісі - іс-әрекеттің мазмұнынан ләззат алу.
Осы орайда қазіргі таңда көпжанрлы сахналық қойылымның мазмұнын терең қабылдау қабілеті жоғалуда, өйткені қазіргі заман адамдары сахналық, театрландырылған өнерді, жоғарыда айтылғандай, тек бірінші деңгейде қабылдап, оның терең мағынасын түсінуге тырыспайды. Спектакльдің мәнін түсіну - бұл адекватты эмоционалды күйге негізделген шығармашылық процесс және жеке санада көркем образдардың пайда болуынан туындаған эмпатия. Сондықтан, көрерменнің шығармашылығына интеллектуалды және эмоционалды жауап беру процестерін жандандыруға қабілетті көрерменмен тиімді қарым-қатынас құралын іздеу мәселесі өзекті болып табылады. Көпжанрлы бұқаралық іс-шаралардағы сахна костюмдерінің тарихы болғанымен осы күнге дейiн арнайы зерттеу нысаны болған емес. Сахна костюмдерінің тарихы, оның қалыптасу жолы мен дамуы көптеген зерттеушілерді қызықтыратыны сөзсіз.

І. Сахналық образдардың қалыптасуы мен дамуы
1.1. Көне замандағы театр мәдениеті - алғашқы сахналық образдардың түп тамыры.

1.2. Алғашқы сахналық образдардың көпжанрлы өнерде қолданылуы
Көпжанрлы сахналық қойылым кейіпкерлерінің бейнесін сомдау сонау Ертедегі грек драмасы мен театры -- жүзім мен шарап жасау Құдайы Дионистің құрметіне ауылдык жерде мереке өткізу негізінде пайда болды. Бұл мерекелерде маскалы адамдар, теке терісін кигендер (теке -- Дионистің қасиет тұтатын жануары) өнер көрсетті. Маскалылар хорының би аралас әндерінде диалог элементтері мен сахналық қимыл- әрекет басым жатты.
Театр - бұл бізге естіп қана қоймай, елестетіп қана қоймай, қарап, көруге мүмкіндік беретін өнердің синтетикалық түрі. Театр бізге психологиялық драмалардың және тарихи жетістіктер мен оқиғалардың қатысушысы болуға мүмкіндік береді. Театр, театрландырылған қойылым режиссер мен актердан бастап қоюшы-дизайнерге дейінгі көптеген суретшілердің күш-жігерімен жасалады, өйткені қойылым әрқайсысы осы концепцияда өзгеріп, жаңа сипатқа ие болатын әр түрлі өнердің конъюнктурасы болып табылады.
Театр костюмі - актердің сахналық бейнесінің ажырамас бөлігі, бұл бейнеленген кейіпкердің сыртқы белгілері мен сипаттамалары, актердің реинкарнациясына көмектеседі; көрерменге көркем әсер ету құралдары. Актер үшін костюм - бұл рөлдің мағынасынан рухтанған материя, форма.
Сөзде де, қимылда да, қимыл мен дауыстың тембрінде де актер пьесада сахналық образдың жаңа болмысын тудыратыны сияқты, суретші де пьесаның сол мәліметтерін басшылыққа ала отырып, образды бейнелейтін үлкен өнер иесі. Театр өнерінің көпғасырлық тарихында декорация дизайны эволюциялық өзгеріске үнемі ұшырап отырды, бұл тек сахналық техниканың жетілдірілуімен ғана емес, сонымен қатар сәйкес заман стилі мен сәнінің барлық бұралаңдарымен байланысты болды. Бұл пьесаның әдеби құрылымының сипатына, драма жанрына, көрерменнің әлеуметтік тобына, сахналық техниканың деңгейіне байланысты өзгеріп отырды.
Костюмнің рөлі қозғалмалы жиынтық ретінде әрқашан басым болды. Оның актермен, уақытпен және тарихпенбайланысы туралы көзқарас өзгеріп отырды. Қазіргі театр өнерінің прогрессивті даму процесінде, бағыттағы жаңашылдық, декорация тәсілінің өзгеруі, костюм өнерінің рөлін төмендетпейді. Кино мен теледидардың даму шағында театр, сөзсіз, ізденіс пен ойын-сауық техникасының жаңа түрлерін, дәлірек айтсақ, театрдың позициясын тәуелсіз өнер түрінің тұрақты құндылығы ретінде қорғайтын және айқындайтын әдістерге ие болады. Бұл ізденісте - костюм театр декорациясының ең мобильді элементі ретінде бірінші орынға ие болды. Театр өнерінің заманауи жоғары мәдениеті, спектакль мен спектакльдегі терең режиссерлік жұмыс, актерлердің талантты актерлік шеберлігі костюм дизайнерінен спектакль драматургиясына терең енуді талап етеді. Заманауи дизайн ережелермен шектелмеген. Бұл әр нақты жағдайға байланысты ерекшелікке ие. Режиссердің жұмысы суретшінің жұмысынан бөлінбейді. Біріншіден, режиссер негізгі қойылған мәселелерге өзінің жауабын табуы керек. Суретші өз кезегінде қойылымның міндеттерін сезініп, мәнерлі құралдарды табанды түрде іздеуі керек ... .
Сахна костюмінің тарихын және ежелгі кез-келген әсерлі оқиғаларды шығыс патшаларының салтанатты шерулерінен, фараондар шерулерінен және, әрине, грек театрының трагедиялары мен комедияларынан байқауға болады.
XVI-XVII ғасырларда театрландырылған қойылымдар таңдаулы әлеуметтік топтарға арналған керемет, қымбат және төмеңгі тап өкілдеріне арналған бұқаралық, көше, жәрмеңке ретінде екі бағытты ұстанған. Егер біріншісі сахна өнерін театр техникасымен, перспективалы декорациялармен, театр кеңістігінің жаңа көзқарасымен байытса, екіншісі - актерлік өнердің, импровизацияның жаңа әдістерімен байытты. Бірінші жағдайда костюм қосымша декорация ретінде қызмет етті. Итальяндық Ренессанс театры бүкіл еуропалық театрдың әрі қоғамның одан әрі дамуына үлкен әсер етті. Бұған әр түрлі итальяндық труппалардың Еуропа елдеріне гастрольдері әсер етті, олар әсіресе Францияда кең танымал болды, кароль отбасы мүшелері дель арте стиліндегі комедияны орындады, ал Англияда Лондон театрларының актерлары импровизация өнерін дамытты, оның ішінде Шекспир театры сәтті қабылданды. Костюмдер өте жарқын түсте болды, бірақ ортағасырлық театрдағыдай олар тарихи көзқарастардан мүлдем алыс болды. Құдайлар, шайтандар мен айдаһарлар фантастикалық көрініске ие болды. Англияға ғана тән театр ойындарында, маскарад және театрландырылған көріністерде жиі қолданылған маскалар болды. Англиядағы маска елдегі революциялық оқиғаларға байланысты тарихта Елизавета патшайым дәуірінің иллюстрациясы ретінде қалдып, жалғасын таппады. Елизавета I кезіндегі мерекенің бірнеше бейнелерінің бірі - Генри Антонның портретіндегі үйлену тойы (1596). Декорацияларсыз тек фантастикалық костюмдерде (тәждерде, қанаттарда, ашық күмістен жасалған киімдерде) билейтін адамдар, қолдарында шамдары бар балалар мен музыканттар отырған платформалар ғана қолданылған.
Ағылшын көше театрындағы костюм мобильді сахналарда декорацияның қызметін атқарды. Сондай-ақ костюмнің мақсаты-кейіпкерді танытып қана қоймай, мата мен түс арқылы көрерменнің көзінің жауын алуға тырысқан.
Ренессанс дәуірінің театр өнеріндегі тағы бір ерекшелік костюмнің спектакль уақытына сәйкес әзірленуі туралы идеяның пайда болуында.
Францияда, керісінше, аула балеттері гүлденіп, Людовик XIV дәуірін дәріптеп, оның саясатының бір бөлігіне айналды. Оның ұлылығының айқын белгілері - музыка, театр, сәулет өнері, кескіндеме, поэзия алтынмен, скипетрмен, мантиямен, гауһар тастармен, швейцариялық күзетшілермен және күшпен теңестірілген. Балет билеу сарай қызметшілері мен король өмірінің маңызды бөлігіне айналды. XVІІІ ғасырда сарай қызметшілерінің қойылымдары ойын-сауық ретінде қабылданды. Бұл рәсімнің маңызды бөлігі- король мен оның қарамағындағылар үшін өзін көрсетуге мүмкіндік болды. Замандастарының айғақтары бойынша Людовик үнемі сахнада болған, күнделікті мінез бен сахналық мінез-құлықты айырмай, ол тек бейнелерін өзгертіп, патша бейнесіне қайта оралған. XVIII ғасырдың зерттеушілері күнделікті өмірді театрландыру өзін көрсетуді қалау емес, өкіметтік міндетін орындауға бағытталған деп санады. Балет жанрлары өте көп болды: маскарад, пасторальдық, трагедиялық балеттер, комедиялық балеттер және т.б. Жас Людовик бір спектакльде бірнеше рөлдерді орындай алды. XIV Людовикке және басқа орындаушыларға арналған костюмдер эскиздері келесі жүз жылдықта басшылыққа алған сахналық костюмдерді жасаудың негізгі принциптерін іздеу үшін жеткілікті мөлшерде сақталды десек болады. Ер адамның костюмінің силуэті әрдайым жабдықталған, үстіңгі жағы өте тар және тізеге дейінгі шалбарлар мен әртүрлі ұзындықтағы кең етекті юбкалар жиі кездесетін. Негізгі сәндік элементтер жеңдер мен балақтарында безендірілген және, әрине, кез-келген костюмнің шарықтау шегі - әдетте биік пішінді бас киім еді.
Әйел костюмінің көкірекшесі ер адамның формасына ұқсас болған, тек әрдайым ұзын юбка киген. Әйелдер костюмдері декоративті және түрлі-түсті болғанымен, олар біртекті болып көрінеді, тек сол юбкалардағы декорацияларымен ерекшеленеді.
Сарай балеттерінің костюмдері мен декорацияларының авторлары, есімдері белгілі алғашқы француз театр суретшілері.А.Джиссет пен Дж.Берен болды.
Актерлердің өздері ойлап тапқан костюмдер сахнадағы спектакльдің жалпы идеясына сәйкестіктен гөрі жарықтық пен көріністі көбірек ойлаған, ал сарай театрында, қазіргі театрлардағыдай, суретшілер мен механиктердің толық құрамы жұмыс істеді. Бұл қойылымдар әсерлі болғандықтан, олар қайталанып қойылмайтын. Яғни оны көпшілікке бір-ақ рет ұсынуға болатын еді. Джисс пен Берен жасаған костюмдер әртүрлі болғанын атап өткен жөн.
Тіпті бишілер осы костюмдермен басқа халық өкілдерін бейнелеп, кейде француздар үшін экзотикалық - жабайылар, үндістер, түріктер, маврлар және көрші испандықтарды оңай бейнелей алатын болған.
ХVІІІ ғасырдағы театрдағы костюм трагедияларда әдеттегідей көне, экзотикалық, операларда дәстүрлі шығыс немесе заманауи сәнді костюм болып қала берді. Сахналық бейнені түсіндірудің негізгі принциптері ХVІІ ғасырдан бері өзгерген жоқ. Әйелдердің киімдері көбіне сол кездегі зайырлы өмірде кездескен стильдерде болған. Кейде тарихи пьесаларда актрисалар заманауи көйлектерде, бірақ шетелдік кескіндерде өнер көрсеткен.
XVIII ғасырдағы драмалық актердің костюмінде дель-арте коммедиасының костюмдерінің элементтері, сондай-ақ Рим императорларының бұйра шаштары (парик) қатар болған, мұны әйгілі Комеди Франсез театрының қойылымдарындағы эскиздерден көруге болады.
Мысалы, әйгілі актер Левиннің Британника, Эдип, Авлидегі Ифигения, Қытай жетімі сияқты және басқа да әртүрлі рөлдердеріндегі костюмдерінде XVIII ғасырда сәнге айналған бұйра шаштар әрдайым қолданылған, және қысқа шалбарлар, түрлі шұлықтар мен аяқ киімдер жиі кездескен. Жағымды кейіпкерлерді - ақ шашты париктармен, ал жағымсыз кейіпкерлерді қара түсті париктермен айқындаған. Дәл сол сияқты актрисалар костюмінің негізі каркасы заманауи және кең көлемді юбкалар мен кеуделеріндегі корсетеді. Сахнаға шыққанда бұлардың сыртынан сахналық көйлектер киілген.
Француз балетінің бишісі және теоретигі Ж.Ж. Новере балет костюмін реформалауға тырысты, бишілерді мимиканы қолдану мүмкіндігінен айырған маскаларға қарсы болды. Бишілер мен трагедия актерлері де сарай талаптарынан құтылғысы келді. Балерина Салле қолдарын, аяқтарын, мойындары мен иықтарын ашып сахнаға шыққан ең алғашқылардың бірі еді. Бірақ мұның бәрі жағдайды түбегейлі өзгерткен жоқ.
Егер декорациялармен жұмыс жасау үшін белгілі суретшілер мен сәулетшілерді шақыру дәстүрге айналған болса, ал костюмдер, әсіресе драма театрындағы актерлердің өз мойындарында еді. Англияда труппа иесі актермен келісімшарт жасасу барысында костюмнің қай бөлігін театр, ал қайсысын актердің өзі қамтамасыз ететіндігі туралы жазылған еді. Әдетте, мұндай келісім бойынша барлық аксессуарларды, сондай-ақ аяқ киімді актерлер өздігінен сатып алды. Көбінесе, кейбір сарайшылар сыйға тартқан немесе сатқан күнделікті гардероб театр костюмі ретінде қолданылған.
Сахнадан кетіп, театрда қызмет ету жылдарында сахна костюмдерін жинақтаған актерлер оларды жаңа буын актерлеріне сата алды. Актер неғұрлым танымал болған сайын, оның кірісі соғұрлым жоғары болған, сәйкесінше табысы жоғары актер өзіне сәнді костюмдер тапсырыс бере алатын. Белгілі актрисалар сахнаға бағалы зергерлік бұйымдармен шығу сәнге айналды. Маталарға және кестелерге театрлық имитациялар еңгізу тек ХІХ ғасырда қолданыла бастады. Сахналық этикетті сақтау, сахналық костюмнің дәстүрлі формасы мен негізгі принциптерін сақтау негізгі мақсат болды. ХІХ ғасырдың басында сахна костюміне қатысты өзгерістер Шекспир пьесаларына деген қызығушылық толқынымен де байланысты болды. Сюжеттердің қақтығысы көбірек болғаныдығ, сол кездегі режиссерлердің қызығушылығын арттырды және актердің шеберлігін көрсетудің жаңа мүмкіндіктері пайда болды. Суретші Гарнери пьеса жобасымен жұмыс жасау барысында, XVI ғасырда испан костюмдерін (Гамлетке арналған испан капитаны костюмі) Дания мен Германиядағы Гамлет шығармаларының литографиясын зерттей отырып, сол уақыттағы ең әйгілі француз актері Тальмаға арналған тарихи костюм жасаған. Тальманың сахна костюмі қарапайым эксперимент болғанымен, сахна костюмін реформалаудың бастамасы болды деуге болады. Гамлет обарзын ашуда Дэвид пен Дюси суретшілерінің еңбегі зор. Олар бірге ежелгі кескіндеме мен мүсін өнерін зерттеп, обрзға лайықты костюм әзірледі.
Революциядан кейін Қоғамдық қауіпсіздік комитеті Дэвидке халыққа жаңа киім жобасын жасауды тапсырды, бұл эскиздер бұқаралық театрландырылған қойылымдарға пайдаланылды. Дэвидті ежелгі гректер мен римдіктердің киімдері шабыттандырды, өйткені оның замандастары-реформаторлар антика тарихын қоғамдық және саяси тәртіптің құралы деп білді. Осылайша театрдан бстау алған антика костюмнің сәні жаңа француз ақсүйектерінің салондарына өтеді, содан кейін бүкіл Еуропаға таралады. 1790 жылдары театр костюмінде жаңа революция болды.
ХІХ ғасыр ағылшын театры үшін театрды басқаратын, труппа құратын, декорациялар мен костюмдердің жасалуын қадағалайтын және өздері басты рөлдерді ойнап, сондай-ақ режиссер бола білген актер-менеджерлердің кезеңі болды.
Ал қазақ театрындағы образдар қалай жасалды?
Қазақ театр өнерінің қалыптасуына ықпал еткен орыс мәдениеті. Орыс театр өнерінің ғалымы К.С.Станиславский: Өнердің творчестволық басты мақсаты - адамның рухани тіршілігін көркемдік пішінде бейнелеу2 деп анықтаған. Театр өнері құндылықтың үш түріне: Мемлекеттік құндылық, Қоғамдық құндылық, Жеке тұлғалық құндылық ұғымдарына толық қатысты. Оның қоғамға көрсететін қызметі, ұлттық саясатты қолдау, мәдениет пен өнерді дамыту, интеллектуалдық құндылықтарды, рухани - адамгершілікті насихаттау саласында атқаратын қызметі - осының айғағы. Ұрпақты тәрбиелеу, эстетикалық, адамгершілік пен ізгілікке, заманауи өзгерістер мен сұраныстарға жаңа сана - сезімін қалыптастыру - театрдың аса маңызды мақсаты мен міндеті. Ол - театрдың басты стратегиясы. Театр өз заманының озық идеяларын, ізгілік мұраттарын, адамның ой-мақсаттары мен оның күрделі ішкі жан дүниесін шынайы бейнелеуімен қатар, қоғамдық-әлеуметтік міндеттерді де қоса атқарады.
2 Станиславский К.С. Работа актера над собой. Собр.соч.Т.3, ч.2. - Москва. 1965. - 34 с.
Әлемдік және орыс мәдениеті, әдебиетімен жақын танысқан қазақ зиялылары Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаев, Ыбырай Алтынсариндер болатын. Өз халқының өркениетке орыс тілі арқылы шығу жолын көрген Абай, Алтынсарин көптеген орыс шығармаларын қазақ тіліне аударғаны белгілі. Бұл кезең орыс театрының шырқау кезеңі еді. Ресеймен іргелес Орал қаласында театр ашылып, кәсіби театр өнері қазақ еліне жақындайды. Қазақ елінің іргесіне орналасқан Омбы қаласында 1765 жылы қалалық театр ашылады. Қазақ жастарының білім алып, өнерге араласуы осы қаладан басталады. Олардың ішінде Сәкен Сейфуллин, Нығымет Нұрмақовтар бар еді. Қазақтың тұңғыш профессионал режиссері Жұмат Шанин осы қалада оқып білім алған. Бірлік атты ұйым құрып өнерлі жастардың басын қосып, алғашқы қарлығаш спектакльдерін қойып, көрермендерге ұсынған. Сол кездегі театрландырған қойылымдар домбыраға қосылып шырқаған әншілерсіз, айтыс ақындарынсыз, көпшілік қосылып айтылатын әнсіз өтпеген. Қазақ музыканы өте жақсы көретін, ән десе ішкен асын жерге қоятын халық. Орындаушы әннің мазмұнын, әні мен өлеңнің мазмұнын әнші-актер ретінде орындай отырып, түрлі кейіпкерлік музыкалық мінездемедегі жеке этюд қойылымы түрінде жеткізген. Көрермен қауымының ризашылығына бөлендіріп, тыңдармандарды қыран - топан күлкіге кенелткен. Бұл сахналық орындаушылар өнері - қазақ театрының алғашқы қарлығаштары еді. Суырып салма ақындар жүрегінен шыққан сөзін әуенмен өріп, бесік жырынан бастап, қайғысын Жоқтау, қуанышын Жар - жармен жеткізген. Қазақ ұлтының қандайда да бір тұрмыс - салттық дәстүрі (үйлену, келін түсіру, шілдехана, қыз ұзату, бесікке салу, сүндетке отырғызу, тұсау кесу, киіз басу, түрлі балалар ойындары), драмаландырылған (сахналанған) ғұрыптары болса да музыкасыз, басты кейіпкердің жан-дүниесінің күйзелісі мен қуанышын көрерменге паш ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.