Мектеп жасындағы дене тәрбиесінің негіздері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті
Дене мәдениет және спорт факультеті

Мемлекет және құқық теориясы пәні бойынша курстық жұмыс жазуға арналған әдістемелік нұсқаулық

Тақырыбы: Мектеп жасындағы дене тәрбиесінің негіздері

Орындаған: ДМжС - 22 тобының студенті
Хамитов.Д.Г
Тексерген: Бөжиг Ж.

Қарағанды-2022
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
III. Қорытынды
IV. Әдебиеттер тізімі

Мақсаты:

Дене тәрбиесі теориясында әр түрлі ұғымдар, түсініктер бар: дене дамуы, дене әзірлігі, дене жетілуі, дене тәрбиесі, дене машықтығы, дене тәрбиесі білімі, дене жаттығулары, спорт, дене тәрбиесі мәдениеті т.б. қолданылатын әр түрлі құбылыстарды бір-бірімен тығыз байланыста болады. Дене тәрбиесі жөніндегі ғылымының және оның практика жүзінде жүзеге асырылуын дамуына қарай тереңдеп нақтыланып келеді. Адамның түсінігі тек қоғамдық практика негізінде ғана қалыптасады. Адамзат тәжірибелерінің нәтижелері тіл формасында бекіп, қоғамдық мәнге ие болады. Дене тәрбиесі теориясында жиі қолданылатын ұғымдарға, түсініктерге тоқталып өтейік.
Дене тәрбиесі - тәрбиенің бөлігі. Ол денені жетілдіруге, яғни денсаулықтың дене дамуының және дене әзірлігінің жоғары деңгейіне жетуіне бағытталған. Бұл анықтама дене тәрбиесінің салыстырмалы түрде даралық ерекшелігін көрсетеді. Ол тәрбиенің басқа түрлері - адамгершілік, эстетикалық, ақыл-ой, еңбек т.б тәрибелермен байланысты. Сондықтан да біздің елімізде дене тәрбиесінде қоғамдық тәрбие мақсатын туындайтын педагогикалық міндеттер де шешімін табады. Дене тәрбиесі ұғымын жалпы тәрбие деген кең ұғымның бір саласы деп ұққанымыз дұрыс. Дене тәрбиесі атауы педагогикалық процесс. Ол тәрбиелік және білімділік міндеттері шешуге тиіс. Дене тәрбиесінің басқа тәрбиелерден айырмашылығын айтатын болсақ. Бұл процесс дене сапаларын дамытумен бірге тиімді дағды, әдет қозғалыстарын қалыптастыру арқылы дене жұмыскерлігін арттыру деп ұғынамыз. Айта келсек, дене тәрбиесі дегеніміз ол адам бойындағы морфофункционалдық қасиеттерді дамытатын, білімін байытып, шеберлігін, қозғалыс дағдыларын арттыру негізінде еңбек көрсеткіштерін жақсартумен бірге Отанымызды қорғауда жоғары жетістіктерге жетуге бағытталған педагогикалық процесс. Дене тәрбиесі ұғымының екі мағынасы болуы мүмкін. Біріншісі - дене жөніндегі білімділік, екіншісі - қасиеттерінің тәрбиесі.
Мектептегі дене тәрбиесі - жалпы педагогикалық жүйенің басты бөлшектерінің бірі. Бұл тек мектеп қабырғасында жүргізілетін жұмыстарымен, дене тәрбиесі сабақтарында, дәрістерде шектелетіндігі айқын.
Оқушылардын тәрбиесі - мектепте, мектептен тыс жерлерде мектеп жасындағы балалармен жүргізілетін әртүрлі жұмыстар.
Дене дамуы - адам организмі формаларымен қызметінің индивидуальды өмір барысындағы өзгеру процесі.
Жалпы білім беретін мектеп, кәсіптік-техникалық училищелер және арнаулы орта оқу орындары оқушылардың дене тәрбиесі жүйесінің негізгі ұйымдастыру орталықтары болып табылады. Оқу орындарында дене тәрбиесі әзірленген және бекітілген ережелерге сәйкес өткізілетін оқу сабақтары, дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-бұқаралық іс-шаралар процесінде жүзеге асырылады. Дене дамуы мен дене тәрбиесін жетілдіру мақсатында балалар-жасөспірімдер спорт мектептерінде, пионер лагерлерінде, тұрғылықты жері бойынша және отбасында сабақтар ұйымдастыру көзделеді. Мектеп жасындағы дене тәрбиесінің маңыздылығын бағалау кезінде жалпы дене тәрбиесі мен физикалық даму мәселелерін шешуде оның қажеттілігін ескеру қажет. Қозғалыс белсенділігі өсіп келе жатқан ағзаның табиғи қажеттілігі, физикалық дамудың, денсаулықты нығайтудың және қолайсыз жағдайларға организмнің қарсылығын арттырудың міндетті шарты болып табылады. Алайда, жалпы дене шынықтыру білімінің мазмұнын, мектеп оқушыларының қозғалыс режимін арнайы зерттеу бұл қажеттіліктерді қанағаттандырудың жеткіліксіздігін айқын көрсетеді. Маңызды қозғалыс белсенділігінің болмауы (физикалық белсенділік) сөзсіз физикалық дамудағы орны толмас шығындарға, дененің қорғанысының әлсіреуіне және денсаулықтың ауыр бұзылуына әкеледі. Дене шынықтыру құралдарын қолдануды жақсы ұйымдастыратын мектептердің тәжірибесі физикалық белсенділік мәселесін сәтті шешудің нақты мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік береді. Мектеп жасындағы дене шынықтыру өмірде қажетті қозғалысты, дағдыларды қалыптастыру, оларды қозғалыстарының әр түрлі жағдайларында практикалық қолдану негіздерін игеру үшін өте маңызды. Мектеп кезіндегі жаста қозғалыс белсенділігін оқытуда жаңа қозғалыстарға әрекеттерін тез және толық игеруге қолайлы кезеңдерді бөлуге болады. Бұл мүмкіндікті мақсатты пайдалану процесінде моториканы жан-жақты дамыту үшін жақсы жағдайлар жасалады. Мектеп жасында алған қозғалыс дағдылары физикалық, зияткерлік, ерік-жігер және басқа да қасиеттер кәсіби-еңбек, әскери және басқа да арнайы қозғалыс әрекеттерін тез және толық игеруге, ересектерде одан әрі физикалық жетілдіруге негіз болады. Мектептегі дене тәрбиесінің жастардың жеке басын дамытуға, олардың дүниетанымы мен өмірлік ұстанымын, моральдық келбетін, зияткерлік және эстетикалық мәдениетін, ерік-жігерін қалыптастыруға қосқан үлесі де маңызды. Мектеп жасында дене шынықтыруды қолданудың әр түрлі тәжірибесі жас ұрпақты физикалық жетілдіруге бағытталған. Сонымен бірге, ол салауатты өмір салтын, тұрмыс пен мәдени демалысты қамтамасыз ету, оқу сабақтарында жұмыс қабілеттілігінің жоғары деңгейін сақтау және басқа да іс-әрекеттерді сәтті жүзеге асыру мақсаттарына қызмет етуі керек. Осы мақсаттарға жетудің бүкіл процесі жеке тұлғаның жан-жақты дамуымен байланысты болуы керек.
Дене тәрбиесі теориясы мен әдістемесі пәні, мақсаты, міндеттері, мазмұны. Дене тәрбиесі теориясы - адам денесін жетілдіру процесін басқарудың жалпы заңдар туралы ғылым. Дене тәрбиесі теориясы жүйесінің мақсатын, міндеттерін, қағидаларын зерттейді. Тәрбиенің басқа түрлері ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық еңбек тәрбиесі мен дене тәрбиесінің заңды байланысын көрсетеді. Дене тәрбеисі құралдарын оқып-білуге, дене жаттығуларын үйрету қағидалары мен әдістерін көрсетіп дамытуға, спорттық жаттығулардың жалпы негіздерін, денені жаттықтыру сабақтарының әр түрлі формаларын дене тәрбиесі жөніндегі жұмысты жоспарлауға және есепке алуға көп көңіл бөлінеді. Дене тәрбиесі теориясы мен әдістемесі үнемі қоғамдық практикамен біргелікте дамып келеді.

Негізгі бөлім
2.1 Жалпы білім беретін мектеп оқушыларының дене тәрбиесі бойынша оқу процесі қолданыстағы талаптарға сәйкес дене шынықтыру бағдарламасы негізінде құрылады. Бағдарламалар жас принципі бойынша, ал кәсіптік мектептер үшін-болашақ кәсіби қызметін ескере отырып жасалады. Жалпы білім беретін мектеп оқушыларына арналған дене шынықтыру бағдарламалары мынадай мазмұндық негізге ие-оқытудың мақсаты, міндеттері, мазмұны, оқушылардың дене дамуын бақылау құралдары мен нысандары айқындалған түсіндірме жазба. Дене шынықтыру сабақтарының негізгі мазмұны-теориямен танысу, дағдылар мен қабілеттерді қалыптастыру, дене қабілеттерін тәрбиелеу, үйде орындау үшін шамамен жаттығулар. Дене шынықтыру сабақтарына гимнастика, жеңіл атлетика, спорттық ойындар, жүзу, шаңғы жаттығулары, ал кіші мектеп жасында ашық ойындар сияқты спорт түрлерінің элементтері кіреді. Жалпы білім беретін мектептегі дене шынықтыру бағдарламасы, дене тәрбиесінің құралдары мен әдістерінің жан-жақты бағытына ие. Дене шынықтыру бойынша жалпы бағдарламадан басқа сауықтыру, емдеу бағыты бар, бұл арнайы медициналық топтардың оқушыларымен өткізілетін сабақтардың мазмұнын анықтайды. Спорт секциялары мен үйірмелерде айналысатын оқушылар үшін жалпы және спорттық бағдарға сәйкес бағдарламалар әзірленеді. Бағдарламаға сәйкес дене шынықтыру, кәсіби-қолданбалы дене дайындығы, емдік дене шынықтыру бойынша сабақтар және оқу-жаттығу сабақтары жоспарланады және ұйымдастырылады. Жоспарлау-оқушылардың дене тәрбиесі жүйесінің негізгі компоненттерінің бірі. Мұғалім жоспарлау кезінде өзінің негізгі ойларын, ізденістерін жазып, өзі жұмыс істейтін нақты жағдайларды, оның ішінде климаттық ерекшеліктерді, спорттық жабдықтардың болуын және т.б. басшылыққа алуы маңызды. Дене шынықтыру бағдарламасы негізінде жоспарлаудың негізгі құжаттарының бірі -- бір жылдағы оқу материалын өткізудің жоспар-кестесі жасалады. Іс жүзінде әртүрлі жоспар-кестелер қолданылады, бірақ ең тиімдісі-белгілі бір сыныпта немесе сабақта шешілуі керек оқу тапсырмаларын қою принципіне сәйкес жасалған кесте. Оқу материалын бір жылға өткізу кестесіне сәйкес мұғалім жарты жылдық, тоқсандық жоспар жасайды, ол сабақтың жоспар-конспектісінде нақтыланады.
Қазіргі заманғы дене шынықтыру сабағы үш бөлікке бөлінеді -- Кіріспе, Негізгі бөлім және қорытынды. Кіріспе бөлім-бұл оқушылардың залға немесе спорт алаңына ұйымдасқан түрде келуі, баянат, сәлемдесу және мұғалімнің оқушылардың оларды шешуге психологиялық дайындығына ықпал ететін нақты міндеттерді қоюы. Сабақтың негізгі бөлігінде теориялық ақпарат беріледі, қозғалыс техникасы оқытылады, физикалық қабілеттер тәрбиеленеді -- күш, жылдамдық, төзімділік, ептілік, икемділік. Сабақтың қорытынды бөлімінде дененің барлық жүйелерінің жұмысын бастапқы деңгейге дейін төмендетуге, оқушылардың эмоционалдылығын жоғарылатуға көмектесетін арнайы жаттығулар өткізіледі, сонымен қатар оларды сабақтан ұйымдасқан түрде күтуге дайындық жүргізіледі. Сонымен қатар, мұғалім үй тапсырмасының мазмұны және оны орындау әдістемесінің ерекшеліктері туралы хабарлайды. Жалпы білім беретін мектептің тәжірибесінде сабақтың бірнеше түрлері қолданылады: жалпы физикалық дайындықтың дене шынықтыру сабағы және мамандандырылған сыныптарға арналған кәсіби және қолданбалы дене шынықтыру сабағы. Біріншісі негізгі және дайындық медициналық топтарына жататын оқушылармен өткізіледі және дене шынықтыру бағдарламасы негізінде жалпы білім беретін мектептерде ұйымдастырылады. Екіншісі жалпы дене шынықтыру негізінде болашақ кәсіби қызметке қажетті қабілеттер мен қасиеттерді дамытуға мүмкіндік береді. Ең алдымен, дене шынықтыру мұғалімдері кәсіби маңызды қабілеттер мен қасиеттерді анықтап, оларды дамытатын жаттығулар жиынтығын таңдайды. Емдік дене шынықтыру сабағы денсаулық жағдайы бойынша арнайы медициналық топқа жататын оқушылармен өткізіледі. Мұндай сабақтардың мынадай ерекшеліктері бар: сабақтың дайындық бөлігінде оқушылар тамыр соғысын есептейді, тыныс алу жаттығуларын орындайды, содан кейін орташа қарқындылықтағы жалпы дамыту жаттығуларын орындайды; сабақтың негізгі бөлігінде емдік бағыттағы арнайы жаттығулар кешені және спорттың әртүрлі түрлері бойынша Оқу материалдары бар; Қорытынды бөлім жалпы қабылданған ережелерге сәйкес келеді. Тәжірибе сабақ барысында арнайы топтағы оқушыларға өсу емес, функционалды мүмкіндіктері бойынша -- әлсіз, орташа, күшті болуды ұсынады. Арнайы топтардағы оқу процесі екі кезеңге бөлінеді -- дайындық және негізгі. Оқушыны арнайы топтан дайындық немесе негізгіге ауыстыру тереңдетілген дәрігерлік тексеруден және дене дайындығын бағалаудан кейін жүзеге асырылады. Оқу-жаттығу сабағы-жас спортшылармен сабақтың негізгі ұйымдастырушылық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.