Сыбайлас жемқорлық жою жолдары


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРІЛІГІ
АБАЯ МЫРЗАХМЕТОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ
ОӘЖ (ББК) Қолжаба құқығында
Магистранттың тегі, аты-жөні
Алтыбаева Камила Магсутовна
МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯНЫҢ ТАҚЫРЫБЫ
Сыбайлас жемқорлық қылмыстарын алдын алу шаралары.
Мамандық шифрі
Диссертация магистр академиялық дәрежесін алу үшін
мамандық бойынша
Ғылыми жетекшісі:
(Т. А. Ж. ғылыми деңгейі,
Ғылыми атағы)
(Қолы)
Қазақстан Республикасы
Көкшетау қ, 2022 жыл
ҚОСЫМША Б
Түйін
Қазақстан 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы жаңа стратегияны қабылдады, ол мемлекеттік қызмет, квазимемлекеттік сектор, жеке сектор, сот және құқық қорғау органдары сияқты салаларда сыбайлас жемқорлық деңгейін қысқартуға бағытталған. Оның негізінде барлық орталық мемлекеттік органдар ведомстволық жоспарларды, ал жергілікті атқарушы органдар стратегияны іске асыру жөніндегі өңірлік жоспарларды бекітті. Алайда, есеп 2015-2017 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын, тұтастай алғанда, жағдайдың барабар еместігін мойындады, өйткені оның көптеген іс-шараларының сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағыты айқын емес. Жаңа стратегия мен жоспар сыбайлас жемқорлық ахуалын және оның үрдістерін мұқият талдауға, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі алдыңғы күш-жігерді талдауға, сыбайлас жемқорлықты, оның ішінде ҮЕҰ-мен жүргізілген зерттеулердің нәтижелеріне негізделмеген. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы алғашқы ұлттық баяндаманы дайындау оң нәтиже болып табылады, ол өткен жылғы стратегияны имплементациялау нәтижелерін бағалау үшін бірыңғай құжат болуға тиіс.
Азаматтық қоғамның жекелеген өкілдері стратегияны әзірлеуге қатысып, өз ұстанымын биліктің назарына жеткізе алса да, тұтастай алғанда, қоғамды тарту процесі толығымен ашық, инклюзивті және ашық болған жоқ. Есеп сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат құжаттарының іске асырылуын мониторингтеу және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін бағалау тетігін енгізудің маңыздылығын мойындайды. Бұл сыбайлас жемқорлыққа қарсы жетілген саясатты қалыптастырудың маңызды кезеңі. Сарапшылардың пікірінше, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін бақылау мен бағалаудың тиімділігі туралы қорытынды жасауға әлі ерте.
Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес саласында секторалдық зерттеулер және мемлекеттік органдар бөлінісінде сыбайлас жемқорлықты қабылдауды жекелеген зерттеулер жүргізудің оң тәжірибесін жалғастырды. Бірақ бұл ретте сыбайлас жемқорлыққа неғұрлым ұшыраған салалар, сыбайлас жемқорлық практикасының жиілігі мен модельдері, сыбайлас жемқорлық қатынастарының субъектілік құрамы, сыбайлас жемқорлық игіліктерінің түрлері сияқты компоненттерді қамтитын жария секторда ғана емес, жеке секторда да сыбайлас жемқорлық проблемасына мерзімді бағалау жүргізілмейді. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға және оған қарсы күреске бағытталған ақпараттық науқандардың едәуір санына қарамастан, олардың сыбайлас жемқорлықтың сапалық және сандық сипаттамаларының серпініне әсерін бағалау жүргізілген жоқ.
Мониторингтің алдыңғы раундынан бастап Қазақстан сыбайлас жемқорлыққа қарсы органды бірнеше институционалдық қайта ұйымдастыру жұмыстарын жүргізді. Соңғысы барысында 2016 жылы Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі құрылды, оның шеңберінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл, мониторинг жөніндегі ұлттық бюро жұмыс істейді. Агенттіктің құзыретіне, ұсынылғандай, сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты қалыптастыру және іске асыруды үйлестіру кіреді. Мамандандырылған сыбайлас жемқорлыққа қарсы органның тәуелсіздігін қамтамасыз ету бөлігінде ұсынымдарды орындауда ілгерілеу жоқ.
Аңдатпа
Сыбайлас жемқорлықпен күресу Қазақстаннның бүгінгі күнгі күρделі мәселесі болып отрыр. Үлкен әлеуметттік қасірет болып табылатын ол саяси даму тұρғысынан біρ-біріне ұқсамайтын әлемдегі барлық елдердің қол-қойсысын да қатты алаңдататыны анық.
"Сыбайлас жемқорлық" деген түсінік мағынасына этимологиялық қарау мұны "параға сатып алу", "пара" ретітінде, "corruptio" деген латын сөзін алып, анықтауға мүмкіндік береді. Рим құқығында сондай-ақ "corrumpire" түсінік болғанн, ол жалпы сөзбен айтқанда "сындыру, бүлддіру, бұзу, Зақымдау, жалғандау, параға сатып алу" деген түсінік беріп, құқықа қарсы іс - әрекетті білдіргенен. Орыс тілінің түсіндіρме сөздігі сыбайлас жемқорлықты пара беріп сатып алу, лауазымды адамдардың, саяси қайратκеρлердің сатқындыдығы ретінде сипаттайды.
Мемлекетттің дамуына бармақ басты, бұрынғы өткен ата-бабаларымыз да дөп басып "тура биде туған жоқ, туғанды бидеима жоқ деген". Олардың әділдік пен турашылдықты ту еткендігіін ғасыр қайратκερлері Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би және тағы да басқа біρтуар билер шешендердің өміρі дәлел болатындығын біз тарихтан жақсы білеміз.
Қазақстанн Республикасынының заңнамаларына сәйкес, сыбайлас жемқорлық қылымыстаρға негізінен лауазымды қылмымыстаρ жатады. Өмір көρсеткендей, қызмет өкілетттігін теріс παйдалану, билікті пен қызметтік өкілетτікті асыра пαйдалану, пара алу, пара беру, парақорлықа делдал болу, қызметттік жаллғандық жасау, көрінеу жалған сөз мен жеткізу, сеніп тапсырырылған бөтен мүлікті қатлеленіп алу немесе ысырап ету, көрінеу жалған жауап беру, сарапшының жалған қорытыңдысы немесе қате аудару, жалған жауап беруге немесе жауап беруден жалтаруруға, жалған қорытынды беруге қате аударуға сатып алу, лауазымды адамдардың сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамауу, осындай қылымыстардың жемқорлық сыбайластық байланыстарды пайдалану арқылы жасалады. Сыбайлас жемқорлық әлеуметттік - экономикалық даму, нарықтық экономиканы құру επενδυцияларр тарту процесесіін баяулататын және димакртиялық мемлекеттің саяси және қоғамдық институттарына кері кері әсер ететіні, елдің даму болашағына айтарлықтай қауіп төндіретін құбылыс. Елбасы биылда "Қазақстан халқынының әл- ауқатын артыруру - мемлекетттік саясатттың басты мақсаты" атты өзінің Қазақстан халқына Жолдауында "димакратиялық қоғам жағдайында қылмыс пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес ерекше мәнге ие болады" деп атап көρсеті. Яғни бұл мемлекетттің осы жағымсыз құбылысты жою бағытындағы кешенді және жүйелі күрес жүргізу саясаты жанданып, әрі қарай жалғасын табады деген сөз.
Сонымен қатаρ сыбайлас жемқорлықпен пәρменді күресу үшін халықтың құқықтық сауатсыздығын жоятын, құқықты түсіндіру жұмысының деңгейі мен сапасын арттыру керектігіінің маңызы зоρ. Халық өздерінің құқықтарын, өздеріне қарсы қαндай да біρ құқықа қайшы іс-әрекет жасаллған жағдайда қανдай іс-қимыл қолдану керектігініің нақты жолдарын τοлық білулері қажет. Конституциялық тәрртіпті қορғау, сыбайлас жемқорлықпен күреса аясында тиімді, біранғай жалпы мемлекеттік саясат жүргізу, мемлекет пен азаматтаррдың өміρ сүруінінің барлық салаларында сыбайлас жемқорлық пен оның көріністері деңгейін төмендету, қоғамның мемлекетке және оның институтарына сенімін нығайту бүгінгінгі күндегі басты мақсат болып табылады. Осы мақсаттағы жұмыстарды жүйелі жүргізуге тағы бір серпін ретінде "Қазақстан Республикасында қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту және құқық қορғау қызметін одан әρі жетілдіру жөніндегі қосымша шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінінің Жарлығы қолданысқа енгізілген. Бұл Жарлық еліміздегі құқық қорғау органдары қызметтерін жетілдіруге бағыттала отырырып, сыбайлас жемқорлықа қарсы әрекекеттермен олардың пайда болуының алдын-алуда жүйелі, әрі тұрақты шаралар атқаруды қамтамасыз етеді.
Қызмет құзыреті бойынша Тәртіптік кеңесі Қазақстан Республикасының "Сыйбайлас жемқорлыққа қарсы іс- қимыл туралы" Заңы мен Қазақстанн Республикасы мемлекеттік қызметкерлерінің Әдеп кодексі талаптарыныың сақталуынын қадағалап, аталғанн заңнама мен кодекс талаптарының бұзылуына жол берген қызметкерлердің тәртіптітік жауапкершілігін қарау белгіленген.
Кез-келген өρкениетті қоғам үшін сыбайлас жемқорлықпен күрес ең өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Сыбайлас жемқорлық мемлекекетті ішінен жоюдың бастамасы мен жетістіктерді жоққа шығаратын, ұлттық қауіпсіздіке қауііп-қатер әкелетіндіігі күмәнсіз. Сондықтанн да Қазақстанн Республикасының мемлекетттік саясатының негізгі басымдылықтарының бірі болып осы зұлымдымыдықпен күресу болып табылады. Біздің қоғамда сыбайлас жемқорлықққа орын жоқ. Қоғамның барлық күш-жігерін біріктіріп, осы дерттің одан әрі ушықпауы үшін оны тоқтатудың барлық амалдарын қолдану арқылылы ғана бұл құбылысқа тиімді түρде қарсы тұруға болады. Сондықтан сыбайлас жемқорлықпен күресу барлық Қазақстан Республикасы азаматтарынының азаматттық борышы деп білу керек.
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІ СІЛТІМЕЛЕРІ: АНЫҚТАМАЛАР; ҚЫСҚАРТУЛАР
ТІЗБЕСІ; СИМВОЛДАР; АРНАЙЫ ТЕРМИНДЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮМІНІКТЕМЕЛЕРІ МЕН ҚЫСҚАРТУЛАРЫ
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі бойынша сыбайлас жемқорлық қылмыстарының құқықтық сипаттамасы.
1. 1. Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік феномен ретінде және жемқорлықтың шығу себептері мен мәні . . .
1. 2. Сыбайлас жемқорлық ұғым, оның көрініс табу түрлері мен формалары . . .
1. 3. Ресей және Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлықпен күресудің тарихы . . .
2. Билік органдарындағы сыбайлас жемқорлық қылмыстардың қылмыстық-құқықтық сипаттамасы.
2. 1. Сыбайлас жемқорлық жою жолдары . . .
2. 2. Кейбір сыбайлас жемқорлық қылмыстарды саралаудың және айқындаудың проблемалық мәселелері . . .
2. 3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы құқық бұзушылықтың маңызын арттырудағы құқық қорғау органдарының мәні мен рөлі . . .
3. Билік органдарындағы сыбайлас жемқорлықпен күресудегі проблемалар және оның алдын алудың негізгі бағыттары
3. 1. Билік органдарындағы сыбайлас жемқорлықпен күресудегі проблемалар және оның алдын алудың негізгі бағыттары.
3. 2. Мемлекеттік органдардағы сыбайлас жемқорлықпен күресудегі проблемасы . . .
3. 3. Қазақстан Республикасында сыбайлас жемқорлықты тудыратын себептер мен жағдайлар . . .
ҚОРЫТЫНДЫ . . .
ҚОСЫМША . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік құбылыс ретінде азаматтық қоғам мен мемлекет арасындағы әлеуметтік қатынастардың барлық салаларын қамтитын күрделі, көп өлшемді құбылыс болып табылады. Құқықтық мәселелермен қатар, ол бірқатар басқа проблемаларды да көтереді: психологиялық, мәдени, тұлғааралық, бұл оның жалпы тұжырымдамасы мен өзіндік ерекшеліктерін дамытуда қиындықтар туғызады және онымен күресудің нақты шараларын жасауда. Жалпы, әлеуметтану тұрғысынан сыбайлас жемқорлық қоғам құбылысы, қоғамның жұмыс істеуінің жүйелік принциптері тұрғысынан әлеуметтік қатынастардың бір түрі ретінде қарастырылады. Сыбайлас жемқорлық - бұл әлеуметтік жүйенің дисфункциясы және қоғамның реттеуші жүйесінің істен шығуы.
Зерттеудің мақсаты Ең маңызды зерттеулерді Халықаралық Транспаренси Интернэшнл үкіметтік емес ұйымы жүргізеді. Онда сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі көрсетілген. Зерттеуге сәйкес, "Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі - 2018", Қазақстандағы Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі - 31 балл. Қазіргі уақытта Қазақстан 180 елдің ішінен 124 орында тұр[1] . Трансперенси Интернешнлдің "Қазақстандағы сыбайлас жемқорлық жағдайының мониторингі" зерттеуінің деректері респонденттердің жартысынан көбі, яғни 54, 4% өткен жылы сыбайлас жемқорлық деңгейінің төмендегенін атап өтті. Сонымен қатар, он респонденттердің тек біреуінде пара беру арқылы мәселені шешу қажеттілігі туындады. Бизнес қауымдастықтағы жағымды көріністі атап өткен жөн. Атап айтқанда, сауалнамаға қатысқан кәсіпкерлердің 76% -дан астамының пайымдауынша, Қазақстанда пара бермей және тек заңды жолмен бизнесті дамыту мүмкіндігін көрсеткен.
Зерттеудің объектісі сыбайлас жемқорлық мемлекеттің мақсатты.
Зерттеудің мәні Ақмола обылсындағы сыбайластық жемқорлыққа қарсы күрес.
Зерттеу тақырыбының зерттелінген деңгейі. Бұл мәселеге ат салысып үлес қосқан оатандық ғалымдар мыналаар. Рим құқығы, Естимиров М. А., Алматы, 2011 2. Мемлекеттік қызмет туралы: Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 23 шілдедегі № 453-I Заңы (2014 жылғы 28 қарашадағы жағдай бойынша өзгерістерімен және толықтыруларымен) . 3. Назарбаев Н. Ә. Нұрлы жол - Путь в будущее: Қазақстан халқына Жолдау. Астана, 2014 жылғы 11 қараша. 3. Қазақстан Республикасының Кодексі 2015 жылғы 29 қазандағы № 375-V ҚРЗ. 4. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 18 қарашадағы № 410-V ҚРЗ.
Зерттеу әдістері. Азаматтық қоғам - бұл еркін азаматтар мен ерікті түрде құрылған бірлестіктер мен ұйымдардың, мемлекеттің тікелей араласуына және еркін реттелуіне тәуелсіз. Азаматтық қоғамның маңызды сипаты - қоғамның өзін-өзі ұйымдастырудың және өзін-өзі басқарудың жоғары деңгейіне жету. Азаматтық қоғам - бұл азаматтық қоғамның ең жоғары құндылығы ретінде адамның материалдық және рухани қажеттіліктерін қанағаттандыратын, әлеуметтік әділеттіліктің, еркіндіктің құқықтықтық режимінде жұмыс істейтін, өзін-өзі ұйымдастыруға негізделген және саяси қатынастар жүйесі. Азаматтық қоғамның институттары мен ұйымдары адам құқықтары мен бостандықтарының нақты кепілдіктерін, мемлекет пен қоғамдық істерге қатысуға тең қол жеткізуді қамтамасыз етуге шақырады. Азаматтық қоғам сонымен қатар оның мүшелеріне қатысты әлеуметтік бақылау функциясын орындайды.
Зерттеудің жаңашылдығы . Ол мемлекетке қарамастан, азаматтарды әлеуметтік нормаларды сақтауға мәжбүрлейтін, азаматтардың әлеуметтенуі мен білім алуын қамтамасыз ететін құралдар мен санкцияларға ие.
Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің тиімділігін арттыру мақсатында азаматтық қоғам институттары қоғамдағы сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік көзқарасты қалыптастыру бойынша жұмыс жүргізуге шақырылды. Мұндай институттардың қатарына азаматтық қоғам, бизнес өкілдері, мемлекеттік емес ұйымдар, "Нұр Отан" партиясы және ҚР Кәсіподақтар федерациясы кірді. Жемқорлыққа қарсы күреске қоғам көбірек қатысуда, олардың арасында жекелеген қоғамдық бірлестіктер қызметінің басты мақсаты сыбайлас жемқорлықпен күресу болып табылады. Бұл мәселеде қоғамның қатысуының мынадай түрлері пайда
болды және таралды: Осыған орай қорғауға мынадай ережелер шығарылды:
- қоғамдық сарапшылар институтын қалыптастыру;
- азаматтарды сыбайлас жемқорлыққа қарсы оқыту;
- сенім телефондары;
- азаматтар мен заңды тұлғалардың көптеген өтініштері мен өтініштерін
қабылдайтын қоғамдық қабылдаулардың ашылуы;
- мемлекеттік органдарға бұқаралық ақпарат құралдарындағы ақпараттың
мониторингі нәтижелері жіберіледі
- азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатында мемлекеттік органдарға
өтініштер жіберу.
Жұмыстың практикалық маңыздылығы: Азаматтық қоғам алдында тұрған басты мақсат - билік органдары азаматтық қоғаммен бірлесіп құрған шаралар жүйесі ғана сыбайлас жемқорлыққа жүйелік құбылыс ретінде қарсы тұра алатындығын ескере отырып, сыбайлас жемқорлықтың пайда болуының шарттары мен алғышарттарын жою.
Жұмыстың тақырыбы бойынша басылымдары: Сыбайлас жемқорлық азаматтық қоғамның дамуына кедергі келтіріп, қоғамдық ұйымдардың тіркелуіне және жұмысына байланысты проблемалар туғызады. Соңғы уақытта сыбайлас жемқорлыққа қарсы қоғамдық пікірдің рөлі баяу болса да өсіп келе жатқанын атап өткен жөн. Осыған байланысты сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың мониторинг жүйесін құру және жүзеге асыру өзекті болып табылады. Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасының сақталуын қадағалайтын азаматтық қоғамның өкілдері жаңа әлеуметтік топтың құрылуы бүгінде қылмысқа қарсы күрестің басты бағыты болуы керек. Сонымен, сыбайлас жемқорлық өзінің әлеуметтік-экономикалық категориясы ретінде ең көп тараған түрінде, үшінші тұлғаларды.
Диссертацияның құрылымы мен көлемі:
1. 1. Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік феномен ретінде және жемқорлықтың шығу себептері мен мәні
Сыбайлас жемқорлық ұғымның анықтамасы, теориялық, даму тарихы және оның түрлері Қазіргі таңда сыбайластық жемқорлық бүкіл әлем елдерінде алаңдатарлық. Бұл мәселеге жемқорлыққа қарсы күрес пен тәуелсіздік алған сәтен мемлекеттің ең бірінші кезектегі міндетіне айналған. Қоғамға қауіп төндіріп, кеселді келтіретін осындай келеңсіз әлеуметік құбылысқа зор қарсы шара қолданып қатаң қолға алынады. Бұл жеңіл ұшынан жалғасқан жемқорлық мәселесінің маңызы уақыт сайын арапаласа, кеміген емес. Жалпы біз, жемқорлық, яғни коррупцияның латынның аудармасы коррупция деген сөзінен шыққан. Сонымен қатар, Рим құқығында сындыру, сатып алу ретінде түсіндірілетін және де тиісінше заңға қарсы келетін әрекеті ұғымымен белгілеген. Жемқорлық мемлекеттік басқару құрылымдарындағы лауазымды қызметкерлердің өздеріне тапсырылған қызмет мүмкіндіктерін жеке бастарының пайдасы мүддесі үшін пайдалану мақсатары үшін ақша, Бағалы қағаздар, өзге де мүлік, сипатындағы пайда түрінде паралуы. Туыстық, жерлестік және қоғамдық және көтермелеу, сондай-ақ мемлекетік және қоғамдық мүлік алу. Сыбайластық жемқорлыққа жасалану түрлеріне қарай екіге бөлінеді. Оларды бірінші жеке лауазым қызметкерлер және бірнеше лауазымдылықтар бар қызметкерлер бірігіп жасалған жемқорлық қылмысытық сыбайластық жемқорлық деп аталады. Сыбайластық жемқорлық күрделі болып көп құбылыс ретіндегі өз ғұмырының ұзақтығы жөнінен адамзаттық өркениетінен кейін қалған. Оның алғашқы таптық қоғамдар мемлекеттік құрылымдар қалыптасқан уақықттарына жетеді. Сыбайластық жемқорлықтың әлемуметтік, қоғамдық қатынастар туындысы. Сыбайластық жемқорлықтың пайда болуыына мен өмір сүруі қоғамдық және шаруашылық қызметтегі басқару функциясының жекелену сәтінен бастап мүмкін болады. Өйткені, нақты осы жағдайда лауазымды басшы қоғамда, мемлекет мүддесі үшін емес, жеке басы үшін ресурстарды пайдалану мен шешім қабылдау мүмкіндігі пайда болады. Сонымен қатар, сыбайластық жемқорлықққа өте ерте уақытта туған және бүгінгі күнге дейін бар күрделі әлеуметтік-саяси құбылыстар ретіндегі көрінеді. Сыбайластық жемқорлықтың көрінісі беру формаларының өзгеруі барысында оның ауқымыды тарылмайды. Қазіргі қоғамдағы сыбайлас жемқорлық басқа саяси, экономикалық, мәдени және әлеуметтік институт, басқару жүйеснің бір элементі. Сыбайлас жемқорлықтың бірқатар әлеуметтік қызметтерді атқаруы әкімшілік байланыстардың жеңілдетілуі, басқарудағы шешім қабылдаудың жеделдетуі мен жеңілдетілуі, әлеуметтік топтар мен топтардың арасындағы қатынастардың консолидациялануы және де қайта құрылымдалуы, бюрократтық кедергілерді азайту арқылы экономикалық дамуға көмектесу,
ресурсстар дефециті жағдайында экономиканы оптимизациялау және т. б. Сыбайлас жемқорлық қарым-қатынастарының жете айқындалған субъектілерінің болуы және де әлеуметік рөлд ердің бөлінуі; Сыбайластық жемқорлыққа әрекетерінің қалыптасқан рәміздік белгілері. Сыбайластық жемқорлыққа экономикалық заңдардың еркін жұмыс істеуін біршама шектейді және әлемдік қауымдастық алдында елдің беделін темендетеді, ел үшін пайдасы шет елдік инвестициялардың жолындағы ең бір басты бөгетердің бірі болып табылады. Таза және әлеуметтік бағытағы бизнес нарықтан ығыстырылып, шектетілді, өйткені, мұндай бизнесті сыбайластық жемқорлық тиімсіз кәсіпке айналдырады,
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz