Жүкті тасымалдау уақыты
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Факультет Экономика және бизнес жоғары мектебі
Кафедра Бизнес-технологиялар
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Компанияның логистикалық жүйесін қалыптастыру және дамыту
мамандық бойынша 5B090900 - Логистика (сала бойынша)
Орындаған:_________________________ __________ (Т.А.Ж.) (қолы)
Ғылыми жетекші: ______________ ___________ (Т.А.Ж.) (атағы) (қолы)
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № , _________ 20___ ж.
Кафедра меңгерушісі _________________________________ (Т.А.Ж.) (қолы және мөрі)
Нормобақылау _________________________________ (Т.А.Ж.) (қолы)
Алматы, 2022ж.
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыстың көлемі ___бет, __ сурет, ___ кесте, __ дереккөз, __ қосымша.
АҚПАРАТ, ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІ, ИЕРАРХИЯНЫ ТАЛДАУ ӘДІСІ, АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРНЫ.
Мақсаты: Ақпаратты қорғаудың оңтайлы жүйесін таңдау үшін қауіпсіздік бойынша сарапшының автоматтандырылған жұмыс орнын әзірлеу.
Объект - ақпаратты қорғау жүйесі.
Пән - сараптамалық бағдарламалық қамтамасыз ету.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғамда ақпарат кез келген қызметтің ерекше ресурсына айналды, демек, кез келген басқа ресурс сияқты қорғауға, оның сақталуын, тұтастығын және қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мұқтаж.
Ақпараттық жүйелерді құру нұсқаларының алуан түрлілігі олардың әрқайсысының жеке ерекшеліктерін ескеретін әртүрлі қорғау жүйелерін құру қажеттілігін туындатады. Қолда бар жарияланымдардың үлкен көлемі оларға тән ерекшеліктер мен жұмыс істеу жағдайларын ескере отырып, нақты Ақпараттық жүйелер үшін ақпаратты қорғаудың кешенді жүйесін құруға қалай кірісу керектігі туралы нақты түсінік қалыптастыру екіталай.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта талдау және бүгінгі күні пайдалану қажет ақпаратты қорғау технологиялары, тәсілдері мен құралдарының жеткілікті саны әзірленді және қолданылады. Бұл құпия сипаттағы мәліметтердің ағу ықтималдығын күрт қысқартуға мүмкіндік береді.
Нәтижелері:
* ақпаратты қорғау жүйесін құру бойынша әдебиеттер зерттелді;
* әр түрлі ранжирлеу әдістері және оңтайлы таңдау;
* оңтайлы қорғау жүйесін таңдау үшін бағдарламалық қамтамасыз ету әзірленді.
Кіріспе
8
1
ЛОГИСТИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
12
1.1
Логистика түсінігі және оның даму тарихы
12
1.2
Логистиканы қолданудың тиімділігі
19
1.3
Шет ел кәсіпорындарында логистикалық концепциялар мен әдістерді қолдану тәжірибесі
27
2
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ЛОГИСТИКАНЫ ҚОЛДАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
37
2.1
Қазақстан Республикасында логистиканың даму жағдайы және болашағы
37
2.2
40
2.3
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында логистиканы жетілдіру жолдары
48
3
"AKZHOL INCORPORATION" ЖШС кәсіпорнында логистикалық қызметтерді жетілдіру
56
3.1
56
3.2
62
3.3
66
Қорытынды
77
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
80
Кіріспе
8
1
Көлік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың теориялық негіздері
12
1.1
Логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың негіздері мен ерекшеліктері
12
1.2
Көлік-экспедициялық қызметтегі логистикалық қызметтерді оңтайландыру проблемасы
19
1.3
Жүктерді тасымалдау кезіндегі маршруттау әдістері
27
2
"Atasu Logistics" ЖШС көлік-экспедициялық кәсіпорнында логистикалық қызметтерді ұйымдастыруды талдау
37
2.1
"Atasu Logistics" ЖШС кәсіпорны қызметінің ұйымдастырушылық және экономикалық сипаттамасы
37
2.2
Компанияда логистикалық қызметтерді ұйымдастыру
40
2.3
көлік-экспедициялық сервис көрсеткіштерін талдау және проблемаларды анықтау
48
3
"Atasu Logistics" ЖШС көлік-экспедициялық кәсіпорнында логистикалық қызметтерді жетілдіру"
56
3.1
Көлік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастыру мәселелері
56
3.2
"Atasu Logistics" ЖШС-нің "жаңа Жібек жолы" жобаларына қатысуын дамыту
62
3.3
Тәжірибеде оңтайландыру міндеттерін шешу бойынша ұсыныстар әзірлеу 66
66
Қорытынды
77
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
80
Кіріспе
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазақстандағы экономикалық саланың түбегейлі өзгерістері бизнесті ең аз шығынмен жоғары сапалы тауарлар мен қызметтер жасауға мәжбүрлейтін бәсекелі нарықтың туындауына алып келді. Жаңа талаптар логистиканы компанияның материалдық, қаржылық және ақпараттық ағындарын басқарудың келісілген жүйесін ұйымдастыру әдісі ретінде зерттеумен тығыз байланысты.
Жаһандану және тауар айналымы үшін шекаралардың кеңеюі, сондай-ақ стратегиялық одақтар мен жаңа технологиялардың пайда болуы жағдайында логистикалық қызметтің дамуы кең маңызға ие болады. Қорлардың мөлшері мен қойманың жұмысын реттеу, сұранысты болжау және қызмет көрсету стратегияны қалыптастырудың маңызды мәселелеріне айналуда. Логистикалық функциялар тізімінің кеңеюі көбінесе материалдар, шикізат, жартылай фабрикаттар, дайын өнімдер мен жеткізілім тізбегіндегі ақпараттың үздіксіз және жылдам қозғалысы қажеттілігімен байланысты. Серіктестердің өзара әрекеттесуімен синергия әсерінің арқасында жетістікке жету мүмкін болады. Осылайша, ұйымның процестерін өзгертуге бағытталған тәсілдерден жеткізілім тізбегіне қатысушылардың ынтымақтастығын және өнімді өндірушіден тұтынушыға жылжыту кезінде өнімнің құндылығын құру кезеңдерін қарастыру бағытында парадигматикалық ауысым бар.
Логистиканы дамытудың қазіргі отандық деңгейі көбінесе жеке тасымалдау әдістерінің қымбаттығымен, байланыс жолдарының сапасы төмен кең аумақтармен, осы кәсіби салада қажетті білімнің аз болуы, өндіріс, сату және маркетинг жоспарларының сәйкес келмеуімен анықталады. Сипатталған қайшылықтарды шешудің кешенді тәсілі үшін халықаралық логистикалық стандарттарды ұстануға болады.
Жұмыстың өзектілігі экономикалық көрсеткіштерді оңтайландыру үшін логистикалық құралдарды қолданудың тиімділігімен анықталады. Сатып алу, өндіру, тасымалдау және бөлу салаларындағы қателерді анықтау және ұйымның жүргізіп отырған саясатын түзету кезінде оларды есепке алу негізгі артықшылықтарға айналады, бұл логистикалық сектордың өндіріс ауқымын ұлғайтуға және жұмыс орындарын құруға қосқан үлесінің өсуінен көрінеді.
Сыртқы экономиканың тұрақсыздығы, логистикаға сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдіктің болмауы, көлік-логистикалық қызметтер нарығын дамытудың әлсіз деңгейі жағдайында бүгінде жүк тасымалдаудың практикалық рәсімдерінде қолданылатын отандық логистикалық жүйелер мен әдістердің проблемалары қарастырылуда. Ішкі және сыртқы жүк айналымының өсіп келе жатқан жылдамдығы , отандық инновациялардың әлсіз бәсекеге қабілеттілігі және логистикалық процедуралардың тиімділігі, сондай-ақ сыртқы ортаның белгісіздігі логистикалық мәселелерді шешудің оңтайландыру модельдері мен әдістерін құруға, сондай-ақ көптеген шешімдерді іздеу алгоритмдерін жасауға себеп болды. Жеткізу және көлік логистикасы компания экономикасына әсер ететін маңызды стратегиялық бағыттар болып табылады, компанияның қызмет көрсету деңгейі, жеткізілетін тауарлардың түпкілікті бағасы, компанияның экономикалық нарықтағы орны және оның бәсекеге қабілеттілік деңгейі осыған байланысты. Сонымен бірге, компанияның нарықтағы позициясы үшін үлкен мүмкіндіктер оңтайландыру модельдерін жасауға және енгізуге байланысты, олардың негізгі функциясы бүкіл жеткізілім тізбегін оңтайландыру, экономикалық шығындарды азайту, жеткізілім мен сенімділіктің үздіксіз ағынын қамтамасыз ету болып табылады.
Өз өндірісі үшін өнімді жеткізетін нарықтағы кез-келген компания үлкен логистикалық тәуекелге ие. Жеткізу тізбегі логистикалық функцияға әсер ететін жалпы және арнайы процестерді қамтиды. Жеткізудің оңтайлы шешімдерін және сенімділікті арттыру тәсілдерін іздеудегі шығындарды оңтайландыру жеткізілім тізбегіндегі әрбір кәсіпкердің экономикалық пайда алу ықтималдығын анықтайтын негізгі фактор болып табылады.
Алайда, оңтайландыру модельдерін практикада қолдану әдістері бүгінде ішкі нарықта жеткілікті дамымаған, бұл жеткізу тізбегіндегі логистикалық шығындар мен тәуекелдерді азайту жөніндегі жұмыстың теориялық және практикалық аспектілерінің әлсіз дамуына, сондай-ақ қолдануға жүйелік тәсілдің болмауына себеп болуы мүмкін.
Жоғарыда аталған себептер жұмыстың өзектілігін анықтайды.
Ғылыми шешім мәселесінің өзектілігін бағалау. Экономика проблемаларын шешу үшін логистикаға тәсілдерді әртараптандыру тұжырымдамасы, оның экономиканың жұмыс істеуінің түрлі аспектілерімен өзара байланысы, сауда саласындағы және Қазақстандағы зерттеулерді кеңейту контексіндегі логистика мәселелері. Данс се сонт, ғылыми зерттеулер бонс де л ' эранджер, тельцы Аникина А. В., Мартин А. Б., Ядзинский А. М., Нерох И. М., Смехова а. А., Ф. Федько және т. б.
Қазақстанда ғалымдардың жұмыстарындағы логистика мәселелері бөлшектеп қарастырылады. Бұл ғылымға С.П. Ахмедзанов, Ю. Ю. Пинки, М. Бекмағамбетов, м. с. Исаева, Р. Каренов, к. Қолдебаев, М. Б. Кензиегозин, К. К. Құрманалиев, К. А. Сағадиев, А. Б. Тоғесбаева және басқа да ғалымдардың еңбектері үлкен үлес қосты.
Сонымен бірге, бүгінгі таңда еліміздің ғылыми әдебиеттерінде логистиканы дамыту тетіктеріне, атап айтқанда, оның маңызды элементтерінің бірі - көлік логистикасына алдыңғы қатарлы ғылыми, техникалық және ақпараттық прогресті қолдануды ескере отырып, әртүрлі нарықтық құрылымдарды жетілдіру жүйесі ретінде жеткілікті көңіл бөлінбейді. оларда терең зерттеулерді қажет етеді, бұл біздің ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қалыптастыру қажеттілігін ескере отырып экономикасы бәсекеге қабілетті елге жұмыс мәнінің, мақсаты мен міндеттерінің маңыздылығын айқындайды.
Жұмыстың ақпараттық базасына ҚР Статистика комитетінің жинақтары, шетелдік баспасөзге шолулар және анықтамалық-ақпараттық көздер, мерзімді және ғылыми баспасөз материалдары, сондай-ақ логистиканы дамыту теориясы мен практикасы саласындағы отандық және шетелдік зерттеушілердің және жұмыс авторының еңбектерін зерттеу нәтижелері кірді.
Жұмыстың ақпараттық базасы Қазақстан Республикасы Статистика комитетінің жинақтары, шетелдік баспасөзге шолулар және анықтамалық ақпараттық көздер, мерзімді басылымдар мен ғылыми публицистика материалдары, сондай-ақ логистиканы дамыту теориясы мен практикасы саласындағы отандық және шетелдік зерттеушілердің жұмыстарын зерттеу нәтижелері, жұмыс авторы болды.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың мақсаты жүк тасымалдау компаниясында логистиканы ұйымдастыруды жетілдіру жолдарын анықтау болып табылады.
Зерттеудің мақсаты келесі міндеттерді шешу қажеттілігін анықтады:
oo заманауи логистикалық қызметтің маңызды сипаттамаларын зерттеу;
oo көліктік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастыруды сипаттау;
oo жүкті жеткізу нұсқаларына, олардың артықшылықтары мен кемшіліктеріне талдау жүргізу;
oo "Akzhol Incorpation" ЖШС кәсіпорын қызметінің ұйымдастырушылық және экономикалық сипаттамасын көрсету;
oo көліктік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерге талдау жүргізу;
oo көліктік-экспедициялық қызметтің ерекшеліктерін анықтау және проблемаларды анықтау;
oo көлік-экспедициялық қызметтерді дамытудағы тұжырымдамалық тәсілдерді қарау;
oo "Akzhol Incorpation" ЖШС көліктік-экспедициялық қызметтерін дамытудың перспективалық бағыттарын негіздеу.
Зерттеу нысаны - "Akzhol Incorpation" ЖШС.
Зерттеу тақырыбы - жүктерді жеткізуді оңтайландыру модельдері, сондай-ақ логистикалық шығындарды азайту және логистикалық тәуекелдерді азайту әдістері.
Ғылыми жаңалығы жұмыста халықаралық және қазақстандық тасымалдар нарығына сыни талдау ұсынылатындығында, бұл тасымалдар нарығының үрдістерін және жүк айналымының төмендеуі мен ұлғаюының негізгі себептерін анықтауға мүмкіндік берді.
Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізі контейнерлік тасымалдар нарығын және халықаралық нарықтағы логистикалық операциялардың қазіргі жай-күйін сипаттайтын эмпирикалық және құжаттық деректер болды.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі халықаралық нарықтағы контейнерлік тасымалдау нарығының және логистикалық процестердің ағымдағы жағдайын сипаттайтын эмпирикалық және құжаттық деректер болды.
Сонымен қатар, жұмыста логистикалық провайдерді іздеу проблемалары туралы әдеби дереккөздерге талдау жасалады, әртүрлі авторлар ұсынған таңдаудың негізгі критерийлерінің жүйелері салыстырылады (Л.Левый, Виссер, Азадех).
Тәуекелдердің сипаты бойынша дереккөздерге, негізгі критерийлерге сәйкес сақтандыру компаниясын таңдау әдістеріне, тәуекелдермен күресу әдістеріне теориялық талдау, сондай-ақ тасымалдаудағы бағыттау және оңтайландыру әдістеріне салыстырмалы талдау жүргізілді.
Тәуекел сипаты,сақтандыру компаниясын негізгі критерийлер бойынша қалай таңдау,тәуекелдерді басқару әдістері,тасымалдау кезінде бағыттау және оңтайландыру әдістері бойынша көздерге теориялық талдау жүргізілді.
Бұл жұмыста маршрут бойынша контейнерлерді жеткізудің оңтайлы жоспарын табу үшін сызықтық бағдарламалауды қолдану мәселесі шешіледі. Оңтайлы жеткізу арнасы мен оңтайлы тапсырыс көлемі тұрақты және ауыспалы шығындар мен сенімділік критерийлерін ескере отырып таңдалды. Мұның бәрі тасымалдаумен байланысты компаниялар мен экспедиторларға, сондай-ақ клиенттерге классикалық математикалық модельдерді және ағымдағы нарықтық жағдайды талдаудың теориялық әдістерін қолданудың және жүк тасымалдаудың оңтайлы нұсқасын іздеудің маңыздылығына көз жеткізуге көмектеседі.
Зерттеу нәтижелерінің практикалық маңыздылығы Қазақстан Республикасында көлік-экспедиторлық қызметтер саласында логистиканы реттеудің басым бағыттары және нарықтық экономиканың нақты жағдайларында жұмыс істейтін Елдің көлік-логистикалық кәсіпорындары қызметтерінің бәсекеге қабілеттілігінің өсуіне әкелетін ұйымдастыру-экономикалық шаралар бойынша нақты ұсыныстар мен ұсынымдар әзірлеуден тұрады.
Ұсынылатын ұсынымдар мемлекеттік көліктік-логистикалық компаниялардың қызметтеріне жоғары сұранысты қамтамасыз етуге, тиісті инфрақұрылымды нығайтуға, Қазақстан Республикасының логистикалық жүйесіне ғылыми-техникалық және ақпараттық прогрестің ең жаңа жетістіктерін енгізуге, Көлік қызметтерінің шығындары мен тарифтерін төмендетуге, ел кәсіпорындары үшін оңтайлы жағдайда ресурстарды ұсыну саласында жеке кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған.
Теориялық әзірлемелер ұқсас зерттеулерді қолданбалы деңгейде және оқу процесінде қолдануға болады.
Құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған көздер мен қосымшалардың тізімінен тұрады. Жұмыс компьютер жиынтығының 72 бетінде көрсетілген.
ЛОГИСТИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Логистика түсінігі және оның даму тарихы
Практикалық логистиканың пайда болу және даму тарихы көне заманнан басталады. Гамбург университетінің профессоры Г.Павеллектің айтуынша, тіпті Рим империясының кезеңінде логистер немесе логистиктер деген мәртебесі бар қызметкерлер болған. Олар азық-түлік өнімдерін бөлумен айналысқан. Біздің дәуірдің бірінші мыңжылдығында бірқатар елдердің әскери лексиконында логистиканы қарулы күштерді материалды ресурстармен қамтамасыз ету және олардың қорларын сақтау бойынша қызметпен байланыстырған. Мысалы византийлік патша VI Леон (б.з. 865-912 ж.ж.) кезінде логистиканың міндеттеріне әскерді қаруландыру, оларды әскери мүлікпен қамтамасыз ету, олардың қажеттіліктерін уақытылы қарайластыру жатады деп есептелген.
Дарынды әскер басшылары қажет уақытта және керекті орыннан табылған қару-жарақтың, отынның, азық-түлік пен әскер жарағының жеңіске жетуде қаншалықты маңызды рөл атқаратындығын әр уақытта түсінген. Адамзат тарихындағы бүкіл соғыстар әскерлерді жабдықтаудың ұйымдастыруына байланысты жеңіске және жеңіліске ұшырап отырған. Мысалы, Солтүстік Америкадағы тәуелсіздік үшін соғыстағы британдықтардың жеңілуі көбінесе ағылшын әскерлерінің жеткіліксіз қамтамасыз етілуімен түсіндіреді. Соғыстың ең өршіген кезеңінде американдық континентте британдық әскердің құрамында 12 мың отряд болды, олар Англиядан тек қару-жарақ емес, сондай-ақ азық-түлікте алулары тиіс еді. Соғыстың алғашқы 6 жылында өмірлік маңызы бар бұл жабдықтарды ұйымдастыру әскерлердің қажеттілігіне пара-пар болмады, бұл өз кезегінде әскери әрекеттердің сипатына және сарбаздардың моральды жағдайына кері әсер етті. Әскерлердің дәлме-дәл қамтамасыз етілуі тек 1781 жылы ғана жүзеге асты, ал бұл тым кеш болды.
Логистикалық әдіс Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде, әсіресе, американдық әскерлерде кеңінен қолданылды. Әскери өнеркәсіптің, тылдағы алғы шептегі жабдықтау базалары мен көліктің нақты бірлескен іс-әрекеті американдық әскерді қажетті мөлшерде қару-жарақпен, жанар-жағармай материалдарымен және азық-түлікпен уақытылы және жүйелі түрлі қамтамасыз етуге мүмкіндік жасады.
Үлкен ағылшын-орыс сөздігі бүгінгі таңда да logisties сөзін әскери: 1) тыл және жабдықтау; 2) материалдық-техникалық қамтамасыз ету; 3) тыл жұмысын ұйымдастыру және жүргізу деп аударып жүр.
Философиялық энциклопедияда логистиканың мынадай түсініктемесін табуға болады: Логистика гректің logistike сөзінен алынған - есептеу,пайымдау өнері. Ежелгі гректерде есептеу және геометриялық өлшеу өнері, яғни теориялық өлшеу өнері, яғни теориялық математикаға қарсы қойылатын практикалық арифметика логистика деп аталады. Осы мағынада бұл термин Батыс Еуропада XVII ғасырға дейін қолданылған. Бірақ Лейбниц (неміс ағартушы-энциклопедисі, философы) логистиканы calculus ratiocinator (ой қорытындыларын есептеу) үшін синоним ретінде қолданған. 1904 жылы Женевадағы халықаралық философиялық конгресте бұл термин математикалық логиканы белгілеу үшін ұсынылды .
Әдебиеттерде оның басқа да қолданылуы кездеседі: Рассел және оның мектебі ұсынған логикаға кезеңі басқаша логицизм деп аталған (математиканы логикаға қиыстыру арқылы түсіндіруге тырысатын математиканың философиялық мәселелер саласындағы бағыты). Логистиканы логикамен, яғни абстрактілі ойлау сатысындағы әлемді танудың заңдары, формалары және тәсілдері туралы ғылыммен шатастыруға болмайды.
Логистика бойынша, бірінші ғылыми еңбектерді шығарушы ретінде XIX ғасырдың басында француз әскери маманы Джоминиді атауға болады, ол логистикаға мынадай анықтама берген: логистика - әскерлерді маневрлеудің тәжірибелік өнері. Ол логистикаға тек тасымалдау ғана емес, сондай-ақ жоспарлау, басқару және жабдықтау мәселелері, әскерлерді орналастыру жерлерін анықтау, сонымен қатар көпір, жол және т.б. салу мәселелері жатады деп пайымдаған. Логистика әскери ғылым ретінде тек XIX ғасырдың ортасында ғана қалыптасты.
Логистика дамуының тағы бір бағыты - экономикалық, мұнда логистика деп шаруашылық жүргізудің ғылыми тәжірибелік бағыты, яғни өндіріс және айналым салаларындағы материалды және олармен байланысты ақпараттық және қаржы ағымдарын тиімді басқару түсіндіріледі.
Экономикада логистаканың кең қолданылуы 60-70 жылдарға келеді және байланыс технологиялары саласындағы жетістіктермен байланысты. Шикізат, бөлшектер мен дайын өнімдердің қозғалысының барлық сатыларының іштей бақылау мүмкіндігі материалды ағымдарды басқарудың дәстүрлі үлгісіндегі жіберілетін үлкен шығындарды айқын байқауға мүмкіндік берді.
Экономикада логистиканы қолданудан алатын экономикалық ұтыс тауарларды жылжыту саласында әріптестерді бірлестіктерге бейімдеуге әсер етті.
Логистикалық тәжірибенің әлеуетін алғашқы болып американдық ғалым мамандар Пол Конверс және Питер Дракер түсінді. Олар оның әлеуетті мүмкіндіктерін Шығындарды үнемдеудің соңғы шегі және Экономиканың танымал материгі ретінде анықтады. Кейіннен олардың көзқарастарын көптеген теоретик-логистиктер бөлісті. М.Портер, Д.Стон және басқалары осылар сияқты американдық зерттеушілердің айтуынша, логистика өзінің дәстүрлі тар анықтамасының шекарасына шықты және фирманың жоспарлауы мен стратегиялық басқаруында маңызды орын алады.
Логистика түсініктеріндегі белгілі бір айырмашылықтарға қарамастан, олардың екеуі де жалпы және айрықша белгілерді: үйлесімдік, рационалдылық және дәл есептеуді бөліп көрсетеді.
1 Көлік-экспедиторлық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың теориялық негіздері
1.1 Логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың негіздері мен ерекшеліктері
Логистика саласы шамамен 5000 жыл бойы жаһандық даму тарихында ауқымды рөл атқарды. Болжам бойынша, пирамидаларға арналған жаппай құрылыс блоктарын тасымалдауына қарай, Ежелгі Египетті алғаш логистика саласында айтарлықтай жетістіктерге жеткен ел ретінде санауға болады. Ежелгі Грецияда есу кемелерінің пайда болуы теңіз жолдарымен жылдам саяхаттауға, сәйкесінше континентаралық сауда мен жылжымалы әскери лагерлердің қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін қажет логистикалық жүйелердің алғашқы прототиптеріне негіз болды. "Логистика" терминінің "есептеу өнері" ретінде пайда болуы көбінесе сол уақыт аралығын білдіреді, ал ресурстарды жеткізу мен таратуды қамтамасыз ету міндеті жүктелген шенеуніктер "логистер" ретінде әрекет етті [1].
Орта ғасырларда логистика бизнес саласындағы халықаралық қатынастардың пайда болу атмосферасында дамыды - мысалы, XII-XVII ғасырларда көптеген сауда қалаларын біріктіретін Ганзалық одақ астық, бидай, қара бидай, аң терісі, маталар, ормандар, дәмдеуіштер тасымалдады.
Әскери теоретик Антуан-Анри Жоминидің (1779-1869) әскерлерді жоспарлау, ұтымды басқару және жабдықтау мәселелеріне қатысты еңбектері материалдық ағындардың қозғалысы кезінде бірнеше функционалды бағыттардың жиынтығы ретінде логистикалық жүйелерді қарастырудың теориялық негізін қалады.
Мұнай қорының ашылуы және бу қозғалтқышы, автомобиль, темір жол сияқты өнеркәсіптік төңкеріс дәуірінің өнертабыстары қозғалысты тездетіп, логистиканың жаңа бағыттарын тудырды.
ХХ ғасырдағы дүниежүзілік соғыстар соғысушы тараптарды азық-түлік, қару-жарақ пен әскери техниканы уақтылы жеткізуді ұйымдастыруға мәжбүр етті, осылайша логистиканы экономиканың маңызды саласына айналдырды.
Капитализмнің алтын ғасыры компаниялар үшін жаңа ережелер қалыптастырды - өнімнің жоғары сапасымен шығындарды азайту тек мақсат ғана емес, сонымен қатар өмір сүру қажеттілігіне айналады. Жаһандану - күрделі логистикалық желілерді құруды қажет ететін арзан жұмыс күші мен төмен салық мөлшерлемесі бар елдерге мүдделері бар трансұлттық корпорациялардың пайда болуына ықпал етті. Сонымен қатар, көптеген нарықтардағы тауарлардың шамадан тыс жеткізілімі сатушы үшін тауарларды сатуда қиындықтар туғызды, соның арқасында маршруттарды есептеу әдістері, қорларды жеткізу және орналастыру кезінде партиялардың мөлшері әзірлене бастады.
Американдық және жапондық зерттеушілер үнемді өндіріс аясында логистика тарихының жаңа кезеңін анықтай отырып, қажетсіз шығындарды жою тұрғысынан сатып алу және өндіріс процестерін зерттеуге баса назар аударды [2, 187 бет].
Автоматтандырылған өндірістік желілер мен жаңа ақпараттық жүйелерді енгізуде көрініс табатын ғылыми-техникалық прогрессті басқару мен есепке алудың жақсартылған схемалары бар неғұрлым икемді өндірістік жүйелерді пайдалануға әкелді:
oo Supply Chain Management (SCM) - жеткізу тізбегін басқару
oo Just-in-time (JIT) - дәл уақытында
oo . Total quality management (TQM) - әмбебап сапа менеджменті
oo Materials requirement planning (MRP) - материалдық ресурстарға қажеттілікті жоспарлау
oo Flexible Manufacturing system (FMS) - икемді өндіріс жүйелері
oo Computer aided System Engineering (CASE) - корпоративті ақпараттық жүйелерді жобалау және дамыту және бизнес-процестерді модельдеу
Қазіргі тұтынушы дәуірі - тиімді қызмет көрсету және қазіргі уақытта жеткізілім тізбегінің негізгі компоненттерінің бірі деп атауға болатын дистрибуцияға бағытталған тәсіл стандарттарын белгілейді [3, б.62].
Тұрақты бәсекелестіктің артықшылықтарына қол жеткізу компания менеджментінің міндеттерінің бірі болып табылады. Дәстүр бойынша табысқа жетудің негізі - шығындарды азайту немесе тұтынушы үшін өнімнің құнын арттыру сынды стратегиялардың бірін дұрыс таңдау болып табылады. Алайда, ұзақ уақыт бойы көптеген компаниялар осы стратегияларды біріктіруге қол жеткізе алмады.
Мәселе өндірістік және маркетингтік бөлімдердің бөлінуінде болды [4, 83-бет]. Сонымен қатар, өндірістің міндеттері операциялық тиімділік, стандарттау және жабдықтың тоқтап қалуын азайту, ал маркетингтің басымдықтары - өнімді саралау, қызмет көрсетудің жоғары деңгейі, компания өнімдеріне деген қызығушылықтың артуы.
Логистика идеяларының эволюциясы, сайып келгенде, сұранысты болжау, сатып алу, өнімді түгендеу, сақтау, қор көлемін реттеу, өндірісті жоспарлау, материалдарды тасымалдау және өңдеу, буып-түю, бөлу, тапсырысты басқару, клиенттерге қызмет көрсету сияқты компоненттерді біріктіруді қамтитын экономикалық және ғылыми қызмет саласын құруға мүмкіндік берді.
Логистиканың негізгі мақсаты "7R"ережесіне сәйкес келеді::
oo right product -- керекті тауар
oo right quality -- тиісті сапа
oo right quantity -- қажетті мөлшерде
oo right time -- белгіленген уақытта
oo right place -- қажетті орынға
oo right customer -- нақты тұтынушы
oo right cost -- оңтайлы шығындар деңгейімен
Сұранысты болжау
Сатып алу
Материалдарға қажеттілікті жоспарлау
Өндірістік жоспарлау
Өндірістегі қорларды басқару
Қоймалау
Жүк өңдеу
Орау
Дистрибуциядағы қорларды басқару
Бөлуді жоспарлау
Тапсырыстарды өңдеу
Тасымалдау
Тұтынушыларға қызмет көрсету
Материалдықенеджмент
Физикалық бөлу
Логистика
Жеткізу тізбегін басқару
Ақпараттық технологиялар
Маркетинг
Стратегиялық жоспарлау
Сапалық басқару
1960-жылдар
1980-жылдар
1990-жылдар
2000-жылдар
1-сурет-логистика идеясының эволюциясы
Ескерту-автор дереккөз негізінде жасаған [5]
Барлық осы шарттардың орындалуы икемділік, жеткізілімдердің сенімділігі, процестердің дәйектілігі, бүкіл жүйені компьютерлендіру, тапсырыс бойынша ақпараттың жылдамдығына байланысты. Логистика бастапқы көзден соңғы тұтынушыға дейін өнімді немесе қызметті құрудың бүкіл процесі барысында материалдық және сервистік, сондай-ақ ілеспе қаржылық және ақпараттық ағындарды бақылау мен үйлестіруді қамтиды. Тиісінше, ағындар логистикадағы зерттеу нысаны болып табылады.
Материалдық ағын-логистикалық немесе технологиялық операциялар барысында шикізаттың, жартылай фабрикаттардың, қосалқы бөлшектердің, отынның, жинақтаушы бөлшектердің, аяқталмаған өндірістің және дайын өнімнің қозғалысы. Материалдық ағындар келесі сипаттамалармен анықталады:
Салмағы (брутто, нетто)
Өлшеу өлшемдері (ауданы, көлемі)
Жүктің физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу
Ассортимент, номенклатура
Тара, орау параметрлері
Құны
Жылжыту және сақтау әдісін таңдау материалдық ағындарды жіктеу арқылы жүзеге асырылады:
Жүктің нақты салмағының негізі-ауыр және жеңіл салмақты ажыратыңыз
Жүктің консистенциясы бар-үйінді, құйма, үйме, ыдыс-дана
Үйлесімділік дәрежелері - үйлесімді, үйлесімді емес
Құрамы-бірмассориментті, көпмассориментті
Салмағы-массалық, ірі, орташа, ұсақ
Логистикалық жүйеге сыртқы және ішкі, кіру және шығу қатынастары кіреді. Ішкі ағындар кезінде материалдарды тасымалдау өнімді құрудың өндірістік кезеңдері барысында кәсіпорын аумағында жүреді. Сыртқы ағындар компанияның сыртқы ортасында, яғни жеткізушілерден сатып алуға немесе дайын өнімді тұтынушыларға таратуға байланысты. Кіру-компанияға сыртқы ортадан, жеткізушілерден материалдардың түсуі. Демалыс күндері-өндірілген тауарлардың кәсіпорыннан сыртқы ортаға ауысуы [6, 98 б.]. Материалдық ағындарды басқару өндіріс кезеңдерінің үздіксіз және синхронды өту қажеттілігімен байланысты. Дұрыс емес немесе уақытылы емес әрекеттер артық қорлардың салдарынан болатын шығындар немесе сұранысқа баяу реакция сынды теріс салдарға әкеледі. Өндірістің тиісті көлемін өлшеу тарту жүйесінің дамуына байланысты болуы мүмкін, яғни әр кезеңде келесі кезеңге қанша өнім қажет болса, сонша өнім шығарылады. Құжаттамалық немесе сөйлеу хабарламалары түріндегі материалдық ақпараттық ағындар тұтынушы үшін құндылықты қамтамасыз етуге және басқару функцияларын жүзеге асыруға бағытталған. Компьютерлендіру және интернет-технологиялардың қол жетімділігі ақпараттық ағындарды ыңғайлы және жылдам электронды түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Шығындарды жабу және инвестициялық жобаларды құру үшін қаржы ағындарының сауатты қозғалысы да маңызды. Тиісінше, логистикалық жүйені жетілдіру ағындарды реттеудің бизнес-процестеріндегі нарық ерекшеліктерінің сәйкестігіне байланысты.
1 Көлік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың теориялық негіздері
0.1 Логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың негіздері мен ерекшеліктері
Логистика шамамен 5000 жыл бойы жаһандық даму тарихында іргелі рөл атқарды. Болжам бойынша, пирамидаларға арналған жаппай құрылыс блоктарын тасымалдайтын және логистика айтарлықтай жетістіктерге жеткен ежелгі Египет деп санауға болады. Ежелгі Грецияда есу кемелерінің пайда болуы теңіз жолдарымен жылдам саяхаттауға, сәйкесінше континентаралық сауда мен жылжымалы әскери лагерлердің қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін қажет логистикалық жүйелердің алғашқы прототиптеріне негіз болды. "Логистика" терминінің "өнер" ретінде пайда болуы көбінесе сол уақыт аралығын білдіреді, ал ресурстарды жеткізу мен таратуды қамтамасыз ету міндеті жүктелген шенеуніктер "логистер" ретінде әрекет етті [1].
Орта ғасырларда логистика бизнес саласындағы халықаралық қатынастардың пайда болу атмосферасында дамыды - мысалы, XII-XVII ғасырларда көптеген сауда қалаларын біріктіретін Ганзалық одақ астық, бидай, қара бидай, аң терісі, маталар, ормандар, дәмдеуіштер тасымалдады.
Әскери теоретик Антуан-Анри Жоминидің (1779-1869) әскерлерді жоспарлау, ұтымды басқару және жабдықтау мәселелеріне қатысты еңбектері материалдық ағындардың қозғалысы кезінде бірнеше функционалды бағыттардың жиынтығы ретінде логистикалық жүйелерді қарастырудың теориялық негізін қалады.
Шикі мұнайдың ашылуы және бу қозғалтқышы, автомобиль, темір жол сияқты өнеркәсіптік төңкеріс дәуірінің өнертабыстары қозғалысты тездетіп, логистиканың жаңа миссияларын тудырды.
ХХ ғасырдағы дүниежүзілік соғыстар соғысушы тараптарды азық-түлік, қару-жарақ пен әскери техниканы уақтылы жеткізуді ұйымдастыруға мәжбүр етті, осылайша логистиканы маңызды экономикалық салаға айналдырды.
Капитализмнің алтын ғасыры компаниялар үшін жаңа ережелер қалыптастырды - өнімнің жоғары сапасымен шығындарды азайту тек мақсатқа ғана емес, сонымен бірге өмір сүру қажеттілігіне айналады. Жаһандану күрделі логистикалық желілерді құруды білдіретін арзан жұмыс күші мен төмен салық ставкалары бар елдерге мүдделері бар трансұлттық корпорациялардың пайда болуына ықпал етті. Сонымен қатар, көптеген нарықтардағы тауарлардың шамадан тыс жеткізілімі сатушы үшін тауарларды сатуда қиындықтарға әкелді, соның арқасында маршруттарды есептеу әдістері, қорларды жеткізу және орналастыру кезінде партиялардың мөлшері әзірлене бастады.
Американдық және жапондық зерттеушілер үнемді өндіріс аясында логистика тарихының жаңа кезеңін анықтай отырып, қажетсіз шығындарды жою тұрғысынан сатып алу және өндіріс процестерін зерттеуге баса назар аударды [2, 187 бет].
Автоматтандырылған өндірістік желілер мен жаңа ақпараттық жүйелерді енгізуде көрініс табатын ғылыми-техникалық прогресс басқару мен есепке алудың жақсартылған схемалары бар неғұрлым икемді өндірістік жүйелерді пайдалануға әкеп соқты:
Supply Chain Management (SCM) - жеткізу тізбегін басқару
Just-in-time (JIT) - дәл уақытында
. Total quality management (TQM) - әмбебап сапа менеджменті
Materials requirement planning (MRP) - материалдық ресурстарға қажеттілікті жоспарлау
Flexible Manufacturing system (FMS) - икемді өндіріс жүйелері
Computer aided System Engineering (CASE) - корпоративті ақпараттық жүйелерді жобалау және дамыту және бизнес-процестерді модельдеу
Қазіргі тұтынушы дәуірі келесі стандарттарды белгілейді - тиімді қызмет көрсету және дистрибуцияға клиентке бағытталған тәсіл, оларды қазіргі уақытта жеткізілім тізбегінің негізгі компоненттерінің бірі деп атауға болады [3, 62 бет].
Тұрақты бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізу компания менеджментінің міндеттерінің бірі болып табылады. Дәстүр бойынша, табысқа жетудің негізі стратегиялардың бірін дұрыс таңдау болуы мүмкін: шығындарды азайту немесе тұтынушы үшін өнімнің құнын арттыру. Алайда, ұзақ уақыт бойы көптеген компаниялар осы стратегияларды біріктіруге қол жеткізе алмады.
Мәселе өндірістік және маркетингтік бөлімдердің бөлінуінде болды [4, 83-бет]. Сонымен қатар, өндірістің міндеттері операциялық тиімділік, стандарттау және жабдықтың тоқтап қалуын азайту, ал маркетингтің басымдықтары - өнімді саралау, қызмет көрсетудің жоғары деңгейі, Компания өнімдеріне деген қызығушылықтың артуы. Мұндай екенін білдіреді көрсетіледі контрпродуктивным.
Логистика идеяларының эволюциясы, сайып келгенде, сұранысты болжау, сатып алу, өнімді түгендеу, сақтау, қор көлемін реттеу, өндірісті жоспарлау, материалдарды тасымалдау және өңдеу, буып-түю, бөлу, тапсырысты басқару, клиенттерге қызмет көрсету сияқты компоненттерді біріктіруді қамтитын экономикалық және ғылыми қызмет саласын құруға мүмкіндік берді.
Логистиканың негізгі мақсаты "7R"ережесіне сәйкес келеді:
oo right product -- керекті тауар
oo right quality -- тиісті сапа
oo right quantity -- қажетті мөлшерде
oo right time -- белгіленген уақытта
oo right place -- қажетті орынға
oo right customer -- нақты тұтынушы
oo right cost-оңтайлы шығындар деңгейімен
Прогнозирование спроса
Закупки
Планирование потребностей в материалах
Производственное планирование
Управление запасами на производстве
Складирование
Груз переработка
Упаковывание
Управление запасами в дистрибьюции
Планирование распределения
Обработка заказов
Транспортировка
Обслуживание клиентов
Материальный менеджмент
Физическое распределение
Логистика
Управление цепями поставок
Информационные технологии
Маркетинг
Стратегическое планирование
Управление качеством
1960-е годы
1980-е
годы
1990-е годы
2000-е годы
1-сурет-логистика идеясының эволюциясы
Ескерту-автор дереккөз негізінде жасаған [5]
Барлық осы шарттардың орындалуы икемділік, жеткізілімдердің сенімділігі, процестердің дәйектілігі, бүкіл жүйені компьютерлендіру, тапсырыс бойынша ақпараттың жылдамдығына байланысты.
Логистика бастапқы көзден соңғы тұтынушыға дейін өнімді немесе қызметті құрудың бүкіл процесі барысында материалдық және сервистік, сондай-ақ ілеспе қаржылық және ақпараттық ағындарды бақылау мен үйлестіруді қамтиды. Тиісінше, ағындар логистикадағы зерттеу нысаны болып табылады.
Материалдық ағын-логистикалық немесе технологиялық операциялар барысында шикізаттың, жартылай фабрикаттардың, қосалқы бөлшектердің, отынның, жинақтаушы бөлшектердің, аяқталмаған өндірістің және дайын өнімнің қозғалысы. Материалдық ағындар келесі сипаттамалармен анықталады:
Салмағы (брутто, нетто)
Өлшем өлшемдері (ауданы, көлемі)
Жүктің физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу
Ассортимент, номенклатура
Тара, орау параметрлері
Құны
Жылжыту және сақтау әдісін таңдау материалдық ағындарды жіктеу арқылы жүзеге асырылады:
Жүктің нақты салмағының негізі-ауыр және жеңіл салмақты ажыратыңыз
Жүктің консистенциясы бар-үйінді, құйма, үйме, ыдыс-дана
Үйлесімділік дәрежелері - үйлесімді, үйлесімді емес
Құрамы-бірмассориментті, көпмассориментті
Салмағы-массалық, ірі, орташа, ұсақ
Логистикалық жүйеге сыртқы және ішкі, кіру және шығу қатынасы. Ішкі ағындар кезінде материалдарды тасымалдау өнімді құрудың өндірістік кезеңдері барысында кәсіпорын аумағында жүреді. Сыртқы ағындар компанияның сыртқы ортасында, яғни жеткізушілерден сатып алуға немесе дайын өнімді тұтынушыларға таратуға байланысты. Кіру-компанияға сыртқы ортадан, жеткізушілерден материалдардың түсуі. Демалыс күндері-өндірілген тауарлардың кәсіпорыннан сыртқы ортаға ауысуы [6, 98 б.].
Материалдық ағындарды басқару өндіріс кезеңдерінің үздіксіз және синхронды өту қажеттілігімен байланысты. Дұрыс емес немесе уақтылы емес әрекеттер теріс салдарға әкеледі: артық қорлардың салдарынан шығындар, сұранысқа баяу реакция. Өндірістің тиісті көлемін өлшеу тарту жүйесінің дамуына байланысты мүмкін болды, онда әр кезеңде келесі кезеңде қанша өнім қажет болса, сонша өнім шығарылады. Құжаттамалық немесе сөйлеу хабарламалары түріндегі материалдық ақпараттық ағындар тұтынушы үшін құндылықты қамтамасыз етуге және басқару функцияларын жүзеге асыруға бағытталған. Компьютерлендіру және интернет-технологиялардың қол жетімділігі ақпараттық ағындарды ыңғайлы және жылдам электронды түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Шығындарды жабу және инвестициялық жобаларды құру үшін қаржы ағындарының сауатты қозғалысы да маңызды. Тиісінше, логистикалық жүйені жетілдіру ағындарды реттеудің бизнес-процестерінің нарық ерекшеліктеріне сәйкестігіне байланысты.
Логистикалық жүйе-компанияның стратегиялық мақсаттарына жету үшін біріктірілген негізгі және ілеспе ағындарды басқарудың өзара байланысты процестерінің жиынтығы [7, 49 бет]. Логистикалық жүйенің басты белгілерінің бірі-оның элементтері құрамының тұтастығы:
1. Жабдықтау-ресурстардың логистикалық жүйеге түсуі. Бастапқыда өндіріс қажеттіліктері үшін шикізаттың, материалдардың, жартылай фабрикаттардың, жинақтаушы бөлшектердің, технологиялық жабдықтардың және көлік құралдарының әр түрлі түрлеріне қажеттілік өлшенеді. Өнім берушіні таңдау осы ресурстарды сатып алу және өткізу жөніндегі шарт талаптарына (жеткізу мерзімдеріне, тәуекелдерге, құнға, резервтік қуаттардың болуына, төлемді жүзеге асыру түріне, жеңілдіктер мүмкіндігіне) байланысты болады.
Өнеркәсіптік компаниялардың көзқарасы бойынша шарттар өндірістік жоспарлармен тікелей байланысты, олар өз кезегінде жоспарланған сату көлеміне негізделген. Мұндай жағдайлардың көпшілігінде сатып алу шығындардың маңызды бөлігіне айналады. Келіссөздерден кейін тапсырыс экспедициясы және оның орындалуын бақылау жүзеге асырылады. Қабылдау және тексеру процестің соңғы кезеңдеріне айналады.
2. Ресурстарды біркелкі емес өндіруге, бөлуге немесе тұтынуға байланысты қалыптасқан қорларды басқару. Жеткізілімнің алдын-ала болжанбауы, сұраныстың ауытқуы, маусымдық, инфляция, жұмыстың тоқтап қалуы, тапсырыстың белгіленген мөлшері - бұл кейбір қорлардың болуы міндетті жағдайлар. Сонымен бірге қорларды сақтау теріс салдарға әкеледі: қойманы ұстауға қосымша шығындар, жоғалған кіріс, сақталатын құндылықтардың тозуы және нашарлауы. Осылайша, өндірістік және тарату салаларын үздіксіз жабдықтау осы логистикалық ішкі жүйенің минималды шығындарымен сәйкес келетін олардың санын табу үшін қорларды оңтайландыру жүзеге асырылады.
3. Қоймалау қорлардың белгілі бір деңгейін шоғырландыру және өндірістің біркелкі еместігін тегістеу әдісі ретінде. Қойма функционалдығы кіріс ресурстарын, цехтар мен дайын өнімді сатуға жібермес бұрын аяқталмаған өндіріс элементтерін сақтауға негізделген құрылым болып саналады. Сонымен, қоймалардың жіктелуі бар: шикізат пен материалдар қоймалары, өндірістік мақсаттағы қоймалар, қалдықтар мен қалдықтар қоймалары, әр түрлі ассортименті бар тарату қоймалары, біртекті дайын өнімдер қоймалары және өнімнің тауарлық түрін сақтауды қамтамасыз ететін ЕҚТА базалары.
4. Көлік логистикасы, яғни материалдық-техникалық құралдардың көмегімен жүк тасымалдауды жүзеге асыру. Көлік логистикасын жобалау өнім мен ыдыстың (қаптаманың) ерекшелігіне, топтамалардың еселігіне, жүктің зақымдану немесе жоғалу ықтималдығына, жүк үй-жайларының жүктемесі мен сыйымдылығына байланысты жылжымалы құрамды барынша жақсы пайдалануды қамтиды.
Көлік шығындарын үнемдеуге қол жеткізу үшін партияларды кеңейту және жеткізу ауқымын ұлғайту кезінде өнім бірлігіне шығындардың төмендеуін ескеру қажет [8, 165-бет].
Жеткізу сапасы (жылдамдық, сенімділік, жөнелту жиілігі, жүктердің әртүрлі түрлерін тасымалдау қабілеті түрінде) мен оларға жұмсалатын шығыстар арасындағы теңгерімді сақтау тасымалдау түрін айқындайды. Бес балдық шкала бойынша көлік құралын таңдаудың әртүрлі критерийлерін бағалау 1-кестеде келтірілген.
1-кесте Көлік құралдарын таңдау кезіндегі критерийлерді бағалау
Көлік түрі
бес балдық шкала бойынша критерийлерді бағалау
Құны
Өткізу қабілеті
Жеткізу мерзімі
Геогра-фическая
доступ-ность
Жөнелту жиілігі
Жүк қауіпсіздігі
Автомобиль
3
3
4
5
5
4
Су көлігі
5
5
2
2
2
3
Әуе көлігі
2
2
5
3
4
5
Темір жол
4
4
3
4
3
2
Ескерту-автор дереккөз негізінде жасаған [9]
Автомобиль көлігі "есікке дейін" жеткізуді, жоғары ұтқырлық пен икемділікті қамтамасыз етеді, бірақ алыс қашықтықтарда жүк көтергіштігінің төмендігін ескере отырып, тасымалдау құны артады. Теңіз көлігі ең жоғары өткізу қабілетіне және төмен шығындарға ие. Оның кемшіліктері-маусымдық және географиялық шектеулер және буып-түю мен бекітудің ең талап етілетін шарттары. Теміржол көлігі көбінесе орташа және алыс қашықтыққа тұрақты тасымалдау үшін қолданылады, бірақ сонымен бірге шектеулі маневрлік және жүктің сақталуын бұзу мүмкіндігі бар. Әуе логистикасы жылдамдық пен сенімділік түрінде бірқатар артықшылықтарға ие, бұл әсіресе шалғай аудандарға тасымалдау қажет болған кезде көрінеді. Екінші жағынан, мұндай жеткізілім негізінен тарифтік жоспарларға байланысты құнды тауарлар үшін тиімді.
Көптеген жеткізушілермен және тұтынушылармен байланыс болған жағдайда компанияның көлік желісі кеңейіп, көлік құралдарының сипаттамаларына көбірек назар аударады.
5. Сбытоваялогистика қызметкер бөлу үшін құрылған игіліктерді тұтынушылар сатып алушылар. Өндіруші мен тұтынушы арасындағы байланыс тарату арналары арқылы жүзеге асырылады, олар келесідей жіктеледі:
Делдалдардың болуы бойынша - тікелей (делдалдарсыз, мысалы, жеке сату, телемаркетинг, өндірушінің каталогы, пошта) және жанама (дилер, дистрибьютор, Көтерме сатушы, бөлшек сатушы, брокер сияқты делдалдар арқылы сатуды білдіреді)
Тарату деңгейлерінің саны бойынша-нөлдік деңгейдегі арналар (тікелей сату), бір деңгейлі (бір делдалмен) және көп деңгейлі (екі немесе одан да көп делдалдар)
Сату принципі бойынша - географиялық (әр дистрибьюторға белгілі бір аумақты бөлу), нарықтық (жекелеген салаларға сату), тауарлық (дистрибьюторлардың белгілі бір тауарды немесе қызметті білуіне мамандануы)
Нарықты қамту стратегиясы бойынша - қарқынды (нарықтың әртүрлі сегменттеріндегі немесе аймақтардағы авторландырылған дистрибьюторлар), селективті (бірқатар критерийлерге сәйкес келетін делдалдарды іріктеу), эксклюзивті (сегменттегі немесе аймақтағы бір ғана делдал) [10, 127-бет].
Өткізу арналарының нысаны туралы шешім тұтынушыларға жеткізу жылдамдығы мен сапасы, осы логистикалық ішкі жүйені ұстауға жұмсалатын шығындар және тәуекелдердің болуы мәселелеріндегі бастапқы нүкте болып табылады. Делдалсыз арналар өндірушіге тұтынушылармен тікелей байланыс орнатуға, олардың қалауын зерттеуге және таратудың бүкіл процесін бақылауға мүмкіндік береді. Тікелей тарату көбінесе күрделі өндірістік тауарлар мен компоненттерді сатуда негізделген болып көрінеді, оларды орнату және жөндеу тек өндірушінің мамандарымен ғана жүзеге асырылады. Жанама арналардың артықшылықтары анағұрлым өзекті - тұтынушылар әртүрлі мақсаттағы өнімдерді бір жерден сатып алуды жөн көреді, шығындар арнаның барлық қатысушылары арасында бөлінеді, өндіруші сатуды имиджі, ассортименті, несие тарихы, қызмет көрсету және кепілдік қызметі, нарықтың кеңдігі, төлем қабілеттілігі және олардың әрқайсысын жеткізу тәртібі маңызды дистрибьюторлық тәжірибесі бар Құзыретті делдалдарға сенеді.
Көптеген жеткізушілермен және тұтынушылармен байланыс болған жағдайда компанияның көлік желісі кеңейіп, көлік құралдарының сипаттамаларына көбірек назар аударады.
5. Сбытоваялогистика қызметкер бөлу үшін құрылған игіліктерді тұтынушылар сатып алушылар. Өндіруші мен тұтынушы арасындағы байланыс тарату арналары арқылы жүзеге асырылады, олар келесідей жіктеледі:
Делдалдардың болуы бойынша - тікелей (делдалдарсыз, мысалы, жеке сату, телемаркетинг, өндірушінің каталогы, пошта) және жанама (дилер, дистрибьютор, Көтерме сатушы, бөлшек сатушы, брокер сияқты делдалдар арқылы сатуды білдіреді)
Тарату деңгейлерінің саны бойынша-нөлдік деңгейдегі арналар (тікелей сату), бір деңгейлі (бір делдалмен) және көп деңгейлі (екі немесе одан да көп делдалдар)
Сату принципі бойынша - географиялық (әр дистрибьюторға белгілі бір аумақты бөлу), нарықтық (жекелеген салаларға сату), тауарлық (дистрибьюторлардың белгілі бір тауарды немесе қызметті білуіне мамандануы)
Нарықты қамту стратегиясы бойынша - қарқынды (нарықтың әртүрлі сегменттеріндегі немесе аймақтардағы авторландырылған дистрибьюторлар), селективті (бірқатар критерийлерге сәйкес келетін делдалдарды іріктеу), эксклюзивті (сегменттегі немесе аймақтағы бір ғана делдал) [10, 127-бет].
Өткізу арналарының нысаны туралы шешім тұтынушыларға жеткізу жылдамдығы мен сапасы, осы логистикалық ішкі жүйені ұстауға жұмсалатын шығындар және тәуекелдердің болуы мәселелеріндегі бастапқы нүкте болып табылады. Делдалсыз арналар өндірушіге тұтынушылармен тікелей байланыс орнатуға, олардың қалауын зерттеуге және таратудың бүкіл процесін бақылауға мүмкіндік береді. Тікелей тарату көбінесе күрделі өндірістік тауарлар мен компоненттерді сатуда негізделген болып көрінеді, оларды орнату және жөндеу тек өндірушінің мамандарымен ғана жүзеге асырылады. Жанама арналардың артықшылықтары анағұрлым өзекті - тұтынушылар әртүрлі мақсаттағы өнімдерді бір жерден сатып алуды жөн көреді, шығындар арнаның барлық қатысушылары арасында бөлінеді, өндіруші сатуды имиджі, ассортименті, несие тарихы, қызмет көрсету ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Факультет Экономика және бизнес жоғары мектебі
Кафедра Бизнес-технологиялар
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Компанияның логистикалық жүйесін қалыптастыру және дамыту
мамандық бойынша 5B090900 - Логистика (сала бойынша)
Орындаған:_________________________ __________ (Т.А.Ж.) (қолы)
Ғылыми жетекші: ______________ ___________ (Т.А.Ж.) (атағы) (қолы)
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № , _________ 20___ ж.
Кафедра меңгерушісі _________________________________ (Т.А.Ж.) (қолы және мөрі)
Нормобақылау _________________________________ (Т.А.Ж.) (қолы)
Алматы, 2022ж.
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыстың көлемі ___бет, __ сурет, ___ кесте, __ дереккөз, __ қосымша.
АҚПАРАТ, ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІ, ИЕРАРХИЯНЫ ТАЛДАУ ӘДІСІ, АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРНЫ.
Мақсаты: Ақпаратты қорғаудың оңтайлы жүйесін таңдау үшін қауіпсіздік бойынша сарапшының автоматтандырылған жұмыс орнын әзірлеу.
Объект - ақпаратты қорғау жүйесі.
Пән - сараптамалық бағдарламалық қамтамасыз ету.
Қазіргі заманғы ақпараттық қоғамда ақпарат кез келген қызметтің ерекше ресурсына айналды, демек, кез келген басқа ресурс сияқты қорғауға, оның сақталуын, тұтастығын және қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мұқтаж.
Ақпараттық жүйелерді құру нұсқаларының алуан түрлілігі олардың әрқайсысының жеке ерекшеліктерін ескеретін әртүрлі қорғау жүйелерін құру қажеттілігін туындатады. Қолда бар жарияланымдардың үлкен көлемі оларға тән ерекшеліктер мен жұмыс істеу жағдайларын ескере отырып, нақты Ақпараттық жүйелер үшін ақпаратты қорғаудың кешенді жүйесін құруға қалай кірісу керектігі туралы нақты түсінік қалыптастыру екіталай.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта талдау және бүгінгі күні пайдалану қажет ақпаратты қорғау технологиялары, тәсілдері мен құралдарының жеткілікті саны әзірленді және қолданылады. Бұл құпия сипаттағы мәліметтердің ағу ықтималдығын күрт қысқартуға мүмкіндік береді.
Нәтижелері:
* ақпаратты қорғау жүйесін құру бойынша әдебиеттер зерттелді;
* әр түрлі ранжирлеу әдістері және оңтайлы таңдау;
* оңтайлы қорғау жүйесін таңдау үшін бағдарламалық қамтамасыз ету әзірленді.
Кіріспе
8
1
ЛОГИСТИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
12
1.1
Логистика түсінігі және оның даму тарихы
12
1.2
Логистиканы қолданудың тиімділігі
19
1.3
Шет ел кәсіпорындарында логистикалық концепциялар мен әдістерді қолдану тәжірибесі
27
2
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ЛОГИСТИКАНЫ ҚОЛДАНУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
37
2.1
Қазақстан Республикасында логистиканың даму жағдайы және болашағы
37
2.2
40
2.3
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында логистиканы жетілдіру жолдары
48
3
"AKZHOL INCORPORATION" ЖШС кәсіпорнында логистикалық қызметтерді жетілдіру
56
3.1
56
3.2
62
3.3
66
Қорытынды
77
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
80
Кіріспе
8
1
Көлік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың теориялық негіздері
12
1.1
Логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың негіздері мен ерекшеліктері
12
1.2
Көлік-экспедициялық қызметтегі логистикалық қызметтерді оңтайландыру проблемасы
19
1.3
Жүктерді тасымалдау кезіндегі маршруттау әдістері
27
2
"Atasu Logistics" ЖШС көлік-экспедициялық кәсіпорнында логистикалық қызметтерді ұйымдастыруды талдау
37
2.1
"Atasu Logistics" ЖШС кәсіпорны қызметінің ұйымдастырушылық және экономикалық сипаттамасы
37
2.2
Компанияда логистикалық қызметтерді ұйымдастыру
40
2.3
көлік-экспедициялық сервис көрсеткіштерін талдау және проблемаларды анықтау
48
3
"Atasu Logistics" ЖШС көлік-экспедициялық кәсіпорнында логистикалық қызметтерді жетілдіру"
56
3.1
Көлік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастыру мәселелері
56
3.2
"Atasu Logistics" ЖШС-нің "жаңа Жібек жолы" жобаларына қатысуын дамыту
62
3.3
Тәжірибеде оңтайландыру міндеттерін шешу бойынша ұсыныстар әзірлеу 66
66
Қорытынды
77
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
80
Кіріспе
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазақстандағы экономикалық саланың түбегейлі өзгерістері бизнесті ең аз шығынмен жоғары сапалы тауарлар мен қызметтер жасауға мәжбүрлейтін бәсекелі нарықтың туындауына алып келді. Жаңа талаптар логистиканы компанияның материалдық, қаржылық және ақпараттық ағындарын басқарудың келісілген жүйесін ұйымдастыру әдісі ретінде зерттеумен тығыз байланысты.
Жаһандану және тауар айналымы үшін шекаралардың кеңеюі, сондай-ақ стратегиялық одақтар мен жаңа технологиялардың пайда болуы жағдайында логистикалық қызметтің дамуы кең маңызға ие болады. Қорлардың мөлшері мен қойманың жұмысын реттеу, сұранысты болжау және қызмет көрсету стратегияны қалыптастырудың маңызды мәселелеріне айналуда. Логистикалық функциялар тізімінің кеңеюі көбінесе материалдар, шикізат, жартылай фабрикаттар, дайын өнімдер мен жеткізілім тізбегіндегі ақпараттың үздіксіз және жылдам қозғалысы қажеттілігімен байланысты. Серіктестердің өзара әрекеттесуімен синергия әсерінің арқасында жетістікке жету мүмкін болады. Осылайша, ұйымның процестерін өзгертуге бағытталған тәсілдерден жеткізілім тізбегіне қатысушылардың ынтымақтастығын және өнімді өндірушіден тұтынушыға жылжыту кезінде өнімнің құндылығын құру кезеңдерін қарастыру бағытында парадигматикалық ауысым бар.
Логистиканы дамытудың қазіргі отандық деңгейі көбінесе жеке тасымалдау әдістерінің қымбаттығымен, байланыс жолдарының сапасы төмен кең аумақтармен, осы кәсіби салада қажетті білімнің аз болуы, өндіріс, сату және маркетинг жоспарларының сәйкес келмеуімен анықталады. Сипатталған қайшылықтарды шешудің кешенді тәсілі үшін халықаралық логистикалық стандарттарды ұстануға болады.
Жұмыстың өзектілігі экономикалық көрсеткіштерді оңтайландыру үшін логистикалық құралдарды қолданудың тиімділігімен анықталады. Сатып алу, өндіру, тасымалдау және бөлу салаларындағы қателерді анықтау және ұйымның жүргізіп отырған саясатын түзету кезінде оларды есепке алу негізгі артықшылықтарға айналады, бұл логистикалық сектордың өндіріс ауқымын ұлғайтуға және жұмыс орындарын құруға қосқан үлесінің өсуінен көрінеді.
Сыртқы экономиканың тұрақсыздығы, логистикаға сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдіктің болмауы, көлік-логистикалық қызметтер нарығын дамытудың әлсіз деңгейі жағдайында бүгінде жүк тасымалдаудың практикалық рәсімдерінде қолданылатын отандық логистикалық жүйелер мен әдістердің проблемалары қарастырылуда. Ішкі және сыртқы жүк айналымының өсіп келе жатқан жылдамдығы , отандық инновациялардың әлсіз бәсекеге қабілеттілігі және логистикалық процедуралардың тиімділігі, сондай-ақ сыртқы ортаның белгісіздігі логистикалық мәселелерді шешудің оңтайландыру модельдері мен әдістерін құруға, сондай-ақ көптеген шешімдерді іздеу алгоритмдерін жасауға себеп болды. Жеткізу және көлік логистикасы компания экономикасына әсер ететін маңызды стратегиялық бағыттар болып табылады, компанияның қызмет көрсету деңгейі, жеткізілетін тауарлардың түпкілікті бағасы, компанияның экономикалық нарықтағы орны және оның бәсекеге қабілеттілік деңгейі осыған байланысты. Сонымен бірге, компанияның нарықтағы позициясы үшін үлкен мүмкіндіктер оңтайландыру модельдерін жасауға және енгізуге байланысты, олардың негізгі функциясы бүкіл жеткізілім тізбегін оңтайландыру, экономикалық шығындарды азайту, жеткізілім мен сенімділіктің үздіксіз ағынын қамтамасыз ету болып табылады.
Өз өндірісі үшін өнімді жеткізетін нарықтағы кез-келген компания үлкен логистикалық тәуекелге ие. Жеткізу тізбегі логистикалық функцияға әсер ететін жалпы және арнайы процестерді қамтиды. Жеткізудің оңтайлы шешімдерін және сенімділікті арттыру тәсілдерін іздеудегі шығындарды оңтайландыру жеткізілім тізбегіндегі әрбір кәсіпкердің экономикалық пайда алу ықтималдығын анықтайтын негізгі фактор болып табылады.
Алайда, оңтайландыру модельдерін практикада қолдану әдістері бүгінде ішкі нарықта жеткілікті дамымаған, бұл жеткізу тізбегіндегі логистикалық шығындар мен тәуекелдерді азайту жөніндегі жұмыстың теориялық және практикалық аспектілерінің әлсіз дамуына, сондай-ақ қолдануға жүйелік тәсілдің болмауына себеп болуы мүмкін.
Жоғарыда аталған себептер жұмыстың өзектілігін анықтайды.
Ғылыми шешім мәселесінің өзектілігін бағалау. Экономика проблемаларын шешу үшін логистикаға тәсілдерді әртараптандыру тұжырымдамасы, оның экономиканың жұмыс істеуінің түрлі аспектілерімен өзара байланысы, сауда саласындағы және Қазақстандағы зерттеулерді кеңейту контексіндегі логистика мәселелері. Данс се сонт, ғылыми зерттеулер бонс де л ' эранджер, тельцы Аникина А. В., Мартин А. Б., Ядзинский А. М., Нерох И. М., Смехова а. А., Ф. Федько және т. б.
Қазақстанда ғалымдардың жұмыстарындағы логистика мәселелері бөлшектеп қарастырылады. Бұл ғылымға С.П. Ахмедзанов, Ю. Ю. Пинки, М. Бекмағамбетов, м. с. Исаева, Р. Каренов, к. Қолдебаев, М. Б. Кензиегозин, К. К. Құрманалиев, К. А. Сағадиев, А. Б. Тоғесбаева және басқа да ғалымдардың еңбектері үлкен үлес қосты.
Сонымен бірге, бүгінгі таңда еліміздің ғылыми әдебиеттерінде логистиканы дамыту тетіктеріне, атап айтқанда, оның маңызды элементтерінің бірі - көлік логистикасына алдыңғы қатарлы ғылыми, техникалық және ақпараттық прогресті қолдануды ескере отырып, әртүрлі нарықтық құрылымдарды жетілдіру жүйесі ретінде жеткілікті көңіл бөлінбейді. оларда терең зерттеулерді қажет етеді, бұл біздің ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды қалыптастыру қажеттілігін ескере отырып экономикасы бәсекеге қабілетті елге жұмыс мәнінің, мақсаты мен міндеттерінің маңыздылығын айқындайды.
Жұмыстың ақпараттық базасына ҚР Статистика комитетінің жинақтары, шетелдік баспасөзге шолулар және анықтамалық-ақпараттық көздер, мерзімді және ғылыми баспасөз материалдары, сондай-ақ логистиканы дамыту теориясы мен практикасы саласындағы отандық және шетелдік зерттеушілердің және жұмыс авторының еңбектерін зерттеу нәтижелері кірді.
Жұмыстың ақпараттық базасы Қазақстан Республикасы Статистика комитетінің жинақтары, шетелдік баспасөзге шолулар және анықтамалық ақпараттық көздер, мерзімді басылымдар мен ғылыми публицистика материалдары, сондай-ақ логистиканы дамыту теориясы мен практикасы саласындағы отандық және шетелдік зерттеушілердің жұмыстарын зерттеу нәтижелері, жұмыс авторы болды.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың мақсаты жүк тасымалдау компаниясында логистиканы ұйымдастыруды жетілдіру жолдарын анықтау болып табылады.
Зерттеудің мақсаты келесі міндеттерді шешу қажеттілігін анықтады:
oo заманауи логистикалық қызметтің маңызды сипаттамаларын зерттеу;
oo көліктік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастыруды сипаттау;
oo жүкті жеткізу нұсқаларына, олардың артықшылықтары мен кемшіліктеріне талдау жүргізу;
oo "Akzhol Incorpation" ЖШС кәсіпорын қызметінің ұйымдастырушылық және экономикалық сипаттамасын көрсету;
oo көліктік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерге талдау жүргізу;
oo көліктік-экспедициялық қызметтің ерекшеліктерін анықтау және проблемаларды анықтау;
oo көлік-экспедициялық қызметтерді дамытудағы тұжырымдамалық тәсілдерді қарау;
oo "Akzhol Incorpation" ЖШС көліктік-экспедициялық қызметтерін дамытудың перспективалық бағыттарын негіздеу.
Зерттеу нысаны - "Akzhol Incorpation" ЖШС.
Зерттеу тақырыбы - жүктерді жеткізуді оңтайландыру модельдері, сондай-ақ логистикалық шығындарды азайту және логистикалық тәуекелдерді азайту әдістері.
Ғылыми жаңалығы жұмыста халықаралық және қазақстандық тасымалдар нарығына сыни талдау ұсынылатындығында, бұл тасымалдар нарығының үрдістерін және жүк айналымының төмендеуі мен ұлғаюының негізгі себептерін анықтауға мүмкіндік берді.
Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негізі контейнерлік тасымалдар нарығын және халықаралық нарықтағы логистикалық операциялардың қазіргі жай-күйін сипаттайтын эмпирикалық және құжаттық деректер болды.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі халықаралық нарықтағы контейнерлік тасымалдау нарығының және логистикалық процестердің ағымдағы жағдайын сипаттайтын эмпирикалық және құжаттық деректер болды.
Сонымен қатар, жұмыста логистикалық провайдерді іздеу проблемалары туралы әдеби дереккөздерге талдау жасалады, әртүрлі авторлар ұсынған таңдаудың негізгі критерийлерінің жүйелері салыстырылады (Л.Левый, Виссер, Азадех).
Тәуекелдердің сипаты бойынша дереккөздерге, негізгі критерийлерге сәйкес сақтандыру компаниясын таңдау әдістеріне, тәуекелдермен күресу әдістеріне теориялық талдау, сондай-ақ тасымалдаудағы бағыттау және оңтайландыру әдістеріне салыстырмалы талдау жүргізілді.
Тәуекел сипаты,сақтандыру компаниясын негізгі критерийлер бойынша қалай таңдау,тәуекелдерді басқару әдістері,тасымалдау кезінде бағыттау және оңтайландыру әдістері бойынша көздерге теориялық талдау жүргізілді.
Бұл жұмыста маршрут бойынша контейнерлерді жеткізудің оңтайлы жоспарын табу үшін сызықтық бағдарламалауды қолдану мәселесі шешіледі. Оңтайлы жеткізу арнасы мен оңтайлы тапсырыс көлемі тұрақты және ауыспалы шығындар мен сенімділік критерийлерін ескере отырып таңдалды. Мұның бәрі тасымалдаумен байланысты компаниялар мен экспедиторларға, сондай-ақ клиенттерге классикалық математикалық модельдерді және ағымдағы нарықтық жағдайды талдаудың теориялық әдістерін қолданудың және жүк тасымалдаудың оңтайлы нұсқасын іздеудің маңыздылығына көз жеткізуге көмектеседі.
Зерттеу нәтижелерінің практикалық маңыздылығы Қазақстан Республикасында көлік-экспедиторлық қызметтер саласында логистиканы реттеудің басым бағыттары және нарықтық экономиканың нақты жағдайларында жұмыс істейтін Елдің көлік-логистикалық кәсіпорындары қызметтерінің бәсекеге қабілеттілігінің өсуіне әкелетін ұйымдастыру-экономикалық шаралар бойынша нақты ұсыныстар мен ұсынымдар әзірлеуден тұрады.
Ұсынылатын ұсынымдар мемлекеттік көліктік-логистикалық компаниялардың қызметтеріне жоғары сұранысты қамтамасыз етуге, тиісті инфрақұрылымды нығайтуға, Қазақстан Республикасының логистикалық жүйесіне ғылыми-техникалық және ақпараттық прогрестің ең жаңа жетістіктерін енгізуге, Көлік қызметтерінің шығындары мен тарифтерін төмендетуге, ел кәсіпорындары үшін оңтайлы жағдайда ресурстарды ұсыну саласында жеке кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған.
Теориялық әзірлемелер ұқсас зерттеулерді қолданбалы деңгейде және оқу процесінде қолдануға болады.
Құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған көздер мен қосымшалардың тізімінен тұрады. Жұмыс компьютер жиынтығының 72 бетінде көрсетілген.
ЛОГИСТИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Логистика түсінігі және оның даму тарихы
Практикалық логистиканың пайда болу және даму тарихы көне заманнан басталады. Гамбург университетінің профессоры Г.Павеллектің айтуынша, тіпті Рим империясының кезеңінде логистер немесе логистиктер деген мәртебесі бар қызметкерлер болған. Олар азық-түлік өнімдерін бөлумен айналысқан. Біздің дәуірдің бірінші мыңжылдығында бірқатар елдердің әскери лексиконында логистиканы қарулы күштерді материалды ресурстармен қамтамасыз ету және олардың қорларын сақтау бойынша қызметпен байланыстырған. Мысалы византийлік патша VI Леон (б.з. 865-912 ж.ж.) кезінде логистиканың міндеттеріне әскерді қаруландыру, оларды әскери мүлікпен қамтамасыз ету, олардың қажеттіліктерін уақытылы қарайластыру жатады деп есептелген.
Дарынды әскер басшылары қажет уақытта және керекті орыннан табылған қару-жарақтың, отынның, азық-түлік пен әскер жарағының жеңіске жетуде қаншалықты маңызды рөл атқаратындығын әр уақытта түсінген. Адамзат тарихындағы бүкіл соғыстар әскерлерді жабдықтаудың ұйымдастыруына байланысты жеңіске және жеңіліске ұшырап отырған. Мысалы, Солтүстік Америкадағы тәуелсіздік үшін соғыстағы британдықтардың жеңілуі көбінесе ағылшын әскерлерінің жеткіліксіз қамтамасыз етілуімен түсіндіреді. Соғыстың ең өршіген кезеңінде американдық континентте британдық әскердің құрамында 12 мың отряд болды, олар Англиядан тек қару-жарақ емес, сондай-ақ азық-түлікте алулары тиіс еді. Соғыстың алғашқы 6 жылында өмірлік маңызы бар бұл жабдықтарды ұйымдастыру әскерлердің қажеттілігіне пара-пар болмады, бұл өз кезегінде әскери әрекеттердің сипатына және сарбаздардың моральды жағдайына кері әсер етті. Әскерлердің дәлме-дәл қамтамасыз етілуі тек 1781 жылы ғана жүзеге асты, ал бұл тым кеш болды.
Логистикалық әдіс Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде, әсіресе, американдық әскерлерде кеңінен қолданылды. Әскери өнеркәсіптің, тылдағы алғы шептегі жабдықтау базалары мен көліктің нақты бірлескен іс-әрекеті американдық әскерді қажетті мөлшерде қару-жарақпен, жанар-жағармай материалдарымен және азық-түлікпен уақытылы және жүйелі түрлі қамтамасыз етуге мүмкіндік жасады.
Үлкен ағылшын-орыс сөздігі бүгінгі таңда да logisties сөзін әскери: 1) тыл және жабдықтау; 2) материалдық-техникалық қамтамасыз ету; 3) тыл жұмысын ұйымдастыру және жүргізу деп аударып жүр.
Философиялық энциклопедияда логистиканың мынадай түсініктемесін табуға болады: Логистика гректің logistike сөзінен алынған - есептеу,пайымдау өнері. Ежелгі гректерде есептеу және геометриялық өлшеу өнері, яғни теориялық өлшеу өнері, яғни теориялық математикаға қарсы қойылатын практикалық арифметика логистика деп аталады. Осы мағынада бұл термин Батыс Еуропада XVII ғасырға дейін қолданылған. Бірақ Лейбниц (неміс ағартушы-энциклопедисі, философы) логистиканы calculus ratiocinator (ой қорытындыларын есептеу) үшін синоним ретінде қолданған. 1904 жылы Женевадағы халықаралық философиялық конгресте бұл термин математикалық логиканы белгілеу үшін ұсынылды .
Әдебиеттерде оның басқа да қолданылуы кездеседі: Рассел және оның мектебі ұсынған логикаға кезеңі басқаша логицизм деп аталған (математиканы логикаға қиыстыру арқылы түсіндіруге тырысатын математиканың философиялық мәселелер саласындағы бағыты). Логистиканы логикамен, яғни абстрактілі ойлау сатысындағы әлемді танудың заңдары, формалары және тәсілдері туралы ғылыммен шатастыруға болмайды.
Логистика бойынша, бірінші ғылыми еңбектерді шығарушы ретінде XIX ғасырдың басында француз әскери маманы Джоминиді атауға болады, ол логистикаға мынадай анықтама берген: логистика - әскерлерді маневрлеудің тәжірибелік өнері. Ол логистикаға тек тасымалдау ғана емес, сондай-ақ жоспарлау, басқару және жабдықтау мәселелері, әскерлерді орналастыру жерлерін анықтау, сонымен қатар көпір, жол және т.б. салу мәселелері жатады деп пайымдаған. Логистика әскери ғылым ретінде тек XIX ғасырдың ортасында ғана қалыптасты.
Логистика дамуының тағы бір бағыты - экономикалық, мұнда логистика деп шаруашылық жүргізудің ғылыми тәжірибелік бағыты, яғни өндіріс және айналым салаларындағы материалды және олармен байланысты ақпараттық және қаржы ағымдарын тиімді басқару түсіндіріледі.
Экономикада логистаканың кең қолданылуы 60-70 жылдарға келеді және байланыс технологиялары саласындағы жетістіктермен байланысты. Шикізат, бөлшектер мен дайын өнімдердің қозғалысының барлық сатыларының іштей бақылау мүмкіндігі материалды ағымдарды басқарудың дәстүрлі үлгісіндегі жіберілетін үлкен шығындарды айқын байқауға мүмкіндік берді.
Экономикада логистиканы қолданудан алатын экономикалық ұтыс тауарларды жылжыту саласында әріптестерді бірлестіктерге бейімдеуге әсер етті.
Логистикалық тәжірибенің әлеуетін алғашқы болып американдық ғалым мамандар Пол Конверс және Питер Дракер түсінді. Олар оның әлеуетті мүмкіндіктерін Шығындарды үнемдеудің соңғы шегі және Экономиканың танымал материгі ретінде анықтады. Кейіннен олардың көзқарастарын көптеген теоретик-логистиктер бөлісті. М.Портер, Д.Стон және басқалары осылар сияқты американдық зерттеушілердің айтуынша, логистика өзінің дәстүрлі тар анықтамасының шекарасына шықты және фирманың жоспарлауы мен стратегиялық басқаруында маңызды орын алады.
Логистика түсініктеріндегі белгілі бір айырмашылықтарға қарамастан, олардың екеуі де жалпы және айрықша белгілерді: үйлесімдік, рационалдылық және дәл есептеуді бөліп көрсетеді.
1 Көлік-экспедиторлық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың теориялық негіздері
1.1 Логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың негіздері мен ерекшеліктері
Логистика саласы шамамен 5000 жыл бойы жаһандық даму тарихында ауқымды рөл атқарды. Болжам бойынша, пирамидаларға арналған жаппай құрылыс блоктарын тасымалдауына қарай, Ежелгі Египетті алғаш логистика саласында айтарлықтай жетістіктерге жеткен ел ретінде санауға болады. Ежелгі Грецияда есу кемелерінің пайда болуы теңіз жолдарымен жылдам саяхаттауға, сәйкесінше континентаралық сауда мен жылжымалы әскери лагерлердің қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін қажет логистикалық жүйелердің алғашқы прототиптеріне негіз болды. "Логистика" терминінің "есептеу өнері" ретінде пайда болуы көбінесе сол уақыт аралығын білдіреді, ал ресурстарды жеткізу мен таратуды қамтамасыз ету міндеті жүктелген шенеуніктер "логистер" ретінде әрекет етті [1].
Орта ғасырларда логистика бизнес саласындағы халықаралық қатынастардың пайда болу атмосферасында дамыды - мысалы, XII-XVII ғасырларда көптеген сауда қалаларын біріктіретін Ганзалық одақ астық, бидай, қара бидай, аң терісі, маталар, ормандар, дәмдеуіштер тасымалдады.
Әскери теоретик Антуан-Анри Жоминидің (1779-1869) әскерлерді жоспарлау, ұтымды басқару және жабдықтау мәселелеріне қатысты еңбектері материалдық ағындардың қозғалысы кезінде бірнеше функционалды бағыттардың жиынтығы ретінде логистикалық жүйелерді қарастырудың теориялық негізін қалады.
Мұнай қорының ашылуы және бу қозғалтқышы, автомобиль, темір жол сияқты өнеркәсіптік төңкеріс дәуірінің өнертабыстары қозғалысты тездетіп, логистиканың жаңа бағыттарын тудырды.
ХХ ғасырдағы дүниежүзілік соғыстар соғысушы тараптарды азық-түлік, қару-жарақ пен әскери техниканы уақтылы жеткізуді ұйымдастыруға мәжбүр етті, осылайша логистиканы экономиканың маңызды саласына айналдырды.
Капитализмнің алтын ғасыры компаниялар үшін жаңа ережелер қалыптастырды - өнімнің жоғары сапасымен шығындарды азайту тек мақсат ғана емес, сонымен қатар өмір сүру қажеттілігіне айналады. Жаһандану - күрделі логистикалық желілерді құруды қажет ететін арзан жұмыс күші мен төмен салық мөлшерлемесі бар елдерге мүдделері бар трансұлттық корпорациялардың пайда болуына ықпал етті. Сонымен қатар, көптеген нарықтардағы тауарлардың шамадан тыс жеткізілімі сатушы үшін тауарларды сатуда қиындықтар туғызды, соның арқасында маршруттарды есептеу әдістері, қорларды жеткізу және орналастыру кезінде партиялардың мөлшері әзірлене бастады.
Американдық және жапондық зерттеушілер үнемді өндіріс аясында логистика тарихының жаңа кезеңін анықтай отырып, қажетсіз шығындарды жою тұрғысынан сатып алу және өндіріс процестерін зерттеуге баса назар аударды [2, 187 бет].
Автоматтандырылған өндірістік желілер мен жаңа ақпараттық жүйелерді енгізуде көрініс табатын ғылыми-техникалық прогрессті басқару мен есепке алудың жақсартылған схемалары бар неғұрлым икемді өндірістік жүйелерді пайдалануға әкелді:
oo Supply Chain Management (SCM) - жеткізу тізбегін басқару
oo Just-in-time (JIT) - дәл уақытында
oo . Total quality management (TQM) - әмбебап сапа менеджменті
oo Materials requirement planning (MRP) - материалдық ресурстарға қажеттілікті жоспарлау
oo Flexible Manufacturing system (FMS) - икемді өндіріс жүйелері
oo Computer aided System Engineering (CASE) - корпоративті ақпараттық жүйелерді жобалау және дамыту және бизнес-процестерді модельдеу
Қазіргі тұтынушы дәуірі - тиімді қызмет көрсету және қазіргі уақытта жеткізілім тізбегінің негізгі компоненттерінің бірі деп атауға болатын дистрибуцияға бағытталған тәсіл стандарттарын белгілейді [3, б.62].
Тұрақты бәсекелестіктің артықшылықтарына қол жеткізу компания менеджментінің міндеттерінің бірі болып табылады. Дәстүр бойынша табысқа жетудің негізі - шығындарды азайту немесе тұтынушы үшін өнімнің құнын арттыру сынды стратегиялардың бірін дұрыс таңдау болып табылады. Алайда, ұзақ уақыт бойы көптеген компаниялар осы стратегияларды біріктіруге қол жеткізе алмады.
Мәселе өндірістік және маркетингтік бөлімдердің бөлінуінде болды [4, 83-бет]. Сонымен қатар, өндірістің міндеттері операциялық тиімділік, стандарттау және жабдықтың тоқтап қалуын азайту, ал маркетингтің басымдықтары - өнімді саралау, қызмет көрсетудің жоғары деңгейі, компания өнімдеріне деген қызығушылықтың артуы.
Логистика идеяларының эволюциясы, сайып келгенде, сұранысты болжау, сатып алу, өнімді түгендеу, сақтау, қор көлемін реттеу, өндірісті жоспарлау, материалдарды тасымалдау және өңдеу, буып-түю, бөлу, тапсырысты басқару, клиенттерге қызмет көрсету сияқты компоненттерді біріктіруді қамтитын экономикалық және ғылыми қызмет саласын құруға мүмкіндік берді.
Логистиканың негізгі мақсаты "7R"ережесіне сәйкес келеді::
oo right product -- керекті тауар
oo right quality -- тиісті сапа
oo right quantity -- қажетті мөлшерде
oo right time -- белгіленген уақытта
oo right place -- қажетті орынға
oo right customer -- нақты тұтынушы
oo right cost -- оңтайлы шығындар деңгейімен
Сұранысты болжау
Сатып алу
Материалдарға қажеттілікті жоспарлау
Өндірістік жоспарлау
Өндірістегі қорларды басқару
Қоймалау
Жүк өңдеу
Орау
Дистрибуциядағы қорларды басқару
Бөлуді жоспарлау
Тапсырыстарды өңдеу
Тасымалдау
Тұтынушыларға қызмет көрсету
Материалдықенеджмент
Физикалық бөлу
Логистика
Жеткізу тізбегін басқару
Ақпараттық технологиялар
Маркетинг
Стратегиялық жоспарлау
Сапалық басқару
1960-жылдар
1980-жылдар
1990-жылдар
2000-жылдар
1-сурет-логистика идеясының эволюциясы
Ескерту-автор дереккөз негізінде жасаған [5]
Барлық осы шарттардың орындалуы икемділік, жеткізілімдердің сенімділігі, процестердің дәйектілігі, бүкіл жүйені компьютерлендіру, тапсырыс бойынша ақпараттың жылдамдығына байланысты. Логистика бастапқы көзден соңғы тұтынушыға дейін өнімді немесе қызметті құрудың бүкіл процесі барысында материалдық және сервистік, сондай-ақ ілеспе қаржылық және ақпараттық ағындарды бақылау мен үйлестіруді қамтиды. Тиісінше, ағындар логистикадағы зерттеу нысаны болып табылады.
Материалдық ағын-логистикалық немесе технологиялық операциялар барысында шикізаттың, жартылай фабрикаттардың, қосалқы бөлшектердің, отынның, жинақтаушы бөлшектердің, аяқталмаған өндірістің және дайын өнімнің қозғалысы. Материалдық ағындар келесі сипаттамалармен анықталады:
Салмағы (брутто, нетто)
Өлшеу өлшемдері (ауданы, көлемі)
Жүктің физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу
Ассортимент, номенклатура
Тара, орау параметрлері
Құны
Жылжыту және сақтау әдісін таңдау материалдық ағындарды жіктеу арқылы жүзеге асырылады:
Жүктің нақты салмағының негізі-ауыр және жеңіл салмақты ажыратыңыз
Жүктің консистенциясы бар-үйінді, құйма, үйме, ыдыс-дана
Үйлесімділік дәрежелері - үйлесімді, үйлесімді емес
Құрамы-бірмассориментті, көпмассориментті
Салмағы-массалық, ірі, орташа, ұсақ
Логистикалық жүйеге сыртқы және ішкі, кіру және шығу қатынастары кіреді. Ішкі ағындар кезінде материалдарды тасымалдау өнімді құрудың өндірістік кезеңдері барысында кәсіпорын аумағында жүреді. Сыртқы ағындар компанияның сыртқы ортасында, яғни жеткізушілерден сатып алуға немесе дайын өнімді тұтынушыларға таратуға байланысты. Кіру-компанияға сыртқы ортадан, жеткізушілерден материалдардың түсуі. Демалыс күндері-өндірілген тауарлардың кәсіпорыннан сыртқы ортаға ауысуы [6, 98 б.]. Материалдық ағындарды басқару өндіріс кезеңдерінің үздіксіз және синхронды өту қажеттілігімен байланысты. Дұрыс емес немесе уақытылы емес әрекеттер артық қорлардың салдарынан болатын шығындар немесе сұранысқа баяу реакция сынды теріс салдарға әкеледі. Өндірістің тиісті көлемін өлшеу тарту жүйесінің дамуына байланысты болуы мүмкін, яғни әр кезеңде келесі кезеңге қанша өнім қажет болса, сонша өнім шығарылады. Құжаттамалық немесе сөйлеу хабарламалары түріндегі материалдық ақпараттық ағындар тұтынушы үшін құндылықты қамтамасыз етуге және басқару функцияларын жүзеге асыруға бағытталған. Компьютерлендіру және интернет-технологиялардың қол жетімділігі ақпараттық ағындарды ыңғайлы және жылдам электронды түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Шығындарды жабу және инвестициялық жобаларды құру үшін қаржы ағындарының сауатты қозғалысы да маңызды. Тиісінше, логистикалық жүйені жетілдіру ағындарды реттеудің бизнес-процестеріндегі нарық ерекшеліктерінің сәйкестігіне байланысты.
1 Көлік-экспедициялық кәсіпорында логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың теориялық негіздері
0.1 Логистикалық қызметтерді ұйымдастырудың негіздері мен ерекшеліктері
Логистика шамамен 5000 жыл бойы жаһандық даму тарихында іргелі рөл атқарды. Болжам бойынша, пирамидаларға арналған жаппай құрылыс блоктарын тасымалдайтын және логистика айтарлықтай жетістіктерге жеткен ежелгі Египет деп санауға болады. Ежелгі Грецияда есу кемелерінің пайда болуы теңіз жолдарымен жылдам саяхаттауға, сәйкесінше континентаралық сауда мен жылжымалы әскери лагерлердің қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін қажет логистикалық жүйелердің алғашқы прототиптеріне негіз болды. "Логистика" терминінің "өнер" ретінде пайда болуы көбінесе сол уақыт аралығын білдіреді, ал ресурстарды жеткізу мен таратуды қамтамасыз ету міндеті жүктелген шенеуніктер "логистер" ретінде әрекет етті [1].
Орта ғасырларда логистика бизнес саласындағы халықаралық қатынастардың пайда болу атмосферасында дамыды - мысалы, XII-XVII ғасырларда көптеген сауда қалаларын біріктіретін Ганзалық одақ астық, бидай, қара бидай, аң терісі, маталар, ормандар, дәмдеуіштер тасымалдады.
Әскери теоретик Антуан-Анри Жоминидің (1779-1869) әскерлерді жоспарлау, ұтымды басқару және жабдықтау мәселелеріне қатысты еңбектері материалдық ағындардың қозғалысы кезінде бірнеше функционалды бағыттардың жиынтығы ретінде логистикалық жүйелерді қарастырудың теориялық негізін қалады.
Шикі мұнайдың ашылуы және бу қозғалтқышы, автомобиль, темір жол сияқты өнеркәсіптік төңкеріс дәуірінің өнертабыстары қозғалысты тездетіп, логистиканың жаңа миссияларын тудырды.
ХХ ғасырдағы дүниежүзілік соғыстар соғысушы тараптарды азық-түлік, қару-жарақ пен әскери техниканы уақтылы жеткізуді ұйымдастыруға мәжбүр етті, осылайша логистиканы маңызды экономикалық салаға айналдырды.
Капитализмнің алтын ғасыры компаниялар үшін жаңа ережелер қалыптастырды - өнімнің жоғары сапасымен шығындарды азайту тек мақсатқа ғана емес, сонымен бірге өмір сүру қажеттілігіне айналады. Жаһандану күрделі логистикалық желілерді құруды білдіретін арзан жұмыс күші мен төмен салық ставкалары бар елдерге мүдделері бар трансұлттық корпорациялардың пайда болуына ықпал етті. Сонымен қатар, көптеген нарықтардағы тауарлардың шамадан тыс жеткізілімі сатушы үшін тауарларды сатуда қиындықтарға әкелді, соның арқасында маршруттарды есептеу әдістері, қорларды жеткізу және орналастыру кезінде партиялардың мөлшері әзірлене бастады.
Американдық және жапондық зерттеушілер үнемді өндіріс аясында логистика тарихының жаңа кезеңін анықтай отырып, қажетсіз шығындарды жою тұрғысынан сатып алу және өндіріс процестерін зерттеуге баса назар аударды [2, 187 бет].
Автоматтандырылған өндірістік желілер мен жаңа ақпараттық жүйелерді енгізуде көрініс табатын ғылыми-техникалық прогресс басқару мен есепке алудың жақсартылған схемалары бар неғұрлым икемді өндірістік жүйелерді пайдалануға әкеп соқты:
Supply Chain Management (SCM) - жеткізу тізбегін басқару
Just-in-time (JIT) - дәл уақытында
. Total quality management (TQM) - әмбебап сапа менеджменті
Materials requirement planning (MRP) - материалдық ресурстарға қажеттілікті жоспарлау
Flexible Manufacturing system (FMS) - икемді өндіріс жүйелері
Computer aided System Engineering (CASE) - корпоративті ақпараттық жүйелерді жобалау және дамыту және бизнес-процестерді модельдеу
Қазіргі тұтынушы дәуірі келесі стандарттарды белгілейді - тиімді қызмет көрсету және дистрибуцияға клиентке бағытталған тәсіл, оларды қазіргі уақытта жеткізілім тізбегінің негізгі компоненттерінің бірі деп атауға болады [3, 62 бет].
Тұрақты бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізу компания менеджментінің міндеттерінің бірі болып табылады. Дәстүр бойынша, табысқа жетудің негізі стратегиялардың бірін дұрыс таңдау болуы мүмкін: шығындарды азайту немесе тұтынушы үшін өнімнің құнын арттыру. Алайда, ұзақ уақыт бойы көптеген компаниялар осы стратегияларды біріктіруге қол жеткізе алмады.
Мәселе өндірістік және маркетингтік бөлімдердің бөлінуінде болды [4, 83-бет]. Сонымен қатар, өндірістің міндеттері операциялық тиімділік, стандарттау және жабдықтың тоқтап қалуын азайту, ал маркетингтің басымдықтары - өнімді саралау, қызмет көрсетудің жоғары деңгейі, Компания өнімдеріне деген қызығушылықтың артуы. Мұндай екенін білдіреді көрсетіледі контрпродуктивным.
Логистика идеяларының эволюциясы, сайып келгенде, сұранысты болжау, сатып алу, өнімді түгендеу, сақтау, қор көлемін реттеу, өндірісті жоспарлау, материалдарды тасымалдау және өңдеу, буып-түю, бөлу, тапсырысты басқару, клиенттерге қызмет көрсету сияқты компоненттерді біріктіруді қамтитын экономикалық және ғылыми қызмет саласын құруға мүмкіндік берді.
Логистиканың негізгі мақсаты "7R"ережесіне сәйкес келеді:
oo right product -- керекті тауар
oo right quality -- тиісті сапа
oo right quantity -- қажетті мөлшерде
oo right time -- белгіленген уақытта
oo right place -- қажетті орынға
oo right customer -- нақты тұтынушы
oo right cost-оңтайлы шығындар деңгейімен
Прогнозирование спроса
Закупки
Планирование потребностей в материалах
Производственное планирование
Управление запасами на производстве
Складирование
Груз переработка
Упаковывание
Управление запасами в дистрибьюции
Планирование распределения
Обработка заказов
Транспортировка
Обслуживание клиентов
Материальный менеджмент
Физическое распределение
Логистика
Управление цепями поставок
Информационные технологии
Маркетинг
Стратегическое планирование
Управление качеством
1960-е годы
1980-е
годы
1990-е годы
2000-е годы
1-сурет-логистика идеясының эволюциясы
Ескерту-автор дереккөз негізінде жасаған [5]
Барлық осы шарттардың орындалуы икемділік, жеткізілімдердің сенімділігі, процестердің дәйектілігі, бүкіл жүйені компьютерлендіру, тапсырыс бойынша ақпараттың жылдамдығына байланысты.
Логистика бастапқы көзден соңғы тұтынушыға дейін өнімді немесе қызметті құрудың бүкіл процесі барысында материалдық және сервистік, сондай-ақ ілеспе қаржылық және ақпараттық ағындарды бақылау мен үйлестіруді қамтиды. Тиісінше, ағындар логистикадағы зерттеу нысаны болып табылады.
Материалдық ағын-логистикалық немесе технологиялық операциялар барысында шикізаттың, жартылай фабрикаттардың, қосалқы бөлшектердің, отынның, жинақтаушы бөлшектердің, аяқталмаған өндірістің және дайын өнімнің қозғалысы. Материалдық ағындар келесі сипаттамалармен анықталады:
Салмағы (брутто, нетто)
Өлшем өлшемдері (ауданы, көлемі)
Жүктің физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу
Ассортимент, номенклатура
Тара, орау параметрлері
Құны
Жылжыту және сақтау әдісін таңдау материалдық ағындарды жіктеу арқылы жүзеге асырылады:
Жүктің нақты салмағының негізі-ауыр және жеңіл салмақты ажыратыңыз
Жүктің консистенциясы бар-үйінді, құйма, үйме, ыдыс-дана
Үйлесімділік дәрежелері - үйлесімді, үйлесімді емес
Құрамы-бірмассориментті, көпмассориментті
Салмағы-массалық, ірі, орташа, ұсақ
Логистикалық жүйеге сыртқы және ішкі, кіру және шығу қатынасы. Ішкі ағындар кезінде материалдарды тасымалдау өнімді құрудың өндірістік кезеңдері барысында кәсіпорын аумағында жүреді. Сыртқы ағындар компанияның сыртқы ортасында, яғни жеткізушілерден сатып алуға немесе дайын өнімді тұтынушыларға таратуға байланысты. Кіру-компанияға сыртқы ортадан, жеткізушілерден материалдардың түсуі. Демалыс күндері-өндірілген тауарлардың кәсіпорыннан сыртқы ортаға ауысуы [6, 98 б.].
Материалдық ағындарды басқару өндіріс кезеңдерінің үздіксіз және синхронды өту қажеттілігімен байланысты. Дұрыс емес немесе уақтылы емес әрекеттер теріс салдарға әкеледі: артық қорлардың салдарынан шығындар, сұранысқа баяу реакция. Өндірістің тиісті көлемін өлшеу тарту жүйесінің дамуына байланысты мүмкін болды, онда әр кезеңде келесі кезеңде қанша өнім қажет болса, сонша өнім шығарылады. Құжаттамалық немесе сөйлеу хабарламалары түріндегі материалдық ақпараттық ағындар тұтынушы үшін құндылықты қамтамасыз етуге және басқару функцияларын жүзеге асыруға бағытталған. Компьютерлендіру және интернет-технологиялардың қол жетімділігі ақпараттық ағындарды ыңғайлы және жылдам электронды түрде жүргізуге мүмкіндік береді. Шығындарды жабу және инвестициялық жобаларды құру үшін қаржы ағындарының сауатты қозғалысы да маңызды. Тиісінше, логистикалық жүйені жетілдіру ағындарды реттеудің бизнес-процестерінің нарық ерекшеліктеріне сәйкестігіне байланысты.
Логистикалық жүйе-компанияның стратегиялық мақсаттарына жету үшін біріктірілген негізгі және ілеспе ағындарды басқарудың өзара байланысты процестерінің жиынтығы [7, 49 бет]. Логистикалық жүйенің басты белгілерінің бірі-оның элементтері құрамының тұтастығы:
1. Жабдықтау-ресурстардың логистикалық жүйеге түсуі. Бастапқыда өндіріс қажеттіліктері үшін шикізаттың, материалдардың, жартылай фабрикаттардың, жинақтаушы бөлшектердің, технологиялық жабдықтардың және көлік құралдарының әр түрлі түрлеріне қажеттілік өлшенеді. Өнім берушіні таңдау осы ресурстарды сатып алу және өткізу жөніндегі шарт талаптарына (жеткізу мерзімдеріне, тәуекелдерге, құнға, резервтік қуаттардың болуына, төлемді жүзеге асыру түріне, жеңілдіктер мүмкіндігіне) байланысты болады.
Өнеркәсіптік компаниялардың көзқарасы бойынша шарттар өндірістік жоспарлармен тікелей байланысты, олар өз кезегінде жоспарланған сату көлеміне негізделген. Мұндай жағдайлардың көпшілігінде сатып алу шығындардың маңызды бөлігіне айналады. Келіссөздерден кейін тапсырыс экспедициясы және оның орындалуын бақылау жүзеге асырылады. Қабылдау және тексеру процестің соңғы кезеңдеріне айналады.
2. Ресурстарды біркелкі емес өндіруге, бөлуге немесе тұтынуға байланысты қалыптасқан қорларды басқару. Жеткізілімнің алдын-ала болжанбауы, сұраныстың ауытқуы, маусымдық, инфляция, жұмыстың тоқтап қалуы, тапсырыстың белгіленген мөлшері - бұл кейбір қорлардың болуы міндетті жағдайлар. Сонымен бірге қорларды сақтау теріс салдарға әкеледі: қойманы ұстауға қосымша шығындар, жоғалған кіріс, сақталатын құндылықтардың тозуы және нашарлауы. Осылайша, өндірістік және тарату салаларын үздіксіз жабдықтау осы логистикалық ішкі жүйенің минималды шығындарымен сәйкес келетін олардың санын табу үшін қорларды оңтайландыру жүзеге асырылады.
3. Қоймалау қорлардың белгілі бір деңгейін шоғырландыру және өндірістің біркелкі еместігін тегістеу әдісі ретінде. Қойма функционалдығы кіріс ресурстарын, цехтар мен дайын өнімді сатуға жібермес бұрын аяқталмаған өндіріс элементтерін сақтауға негізделген құрылым болып саналады. Сонымен, қоймалардың жіктелуі бар: шикізат пен материалдар қоймалары, өндірістік мақсаттағы қоймалар, қалдықтар мен қалдықтар қоймалары, әр түрлі ассортименті бар тарату қоймалары, біртекті дайын өнімдер қоймалары және өнімнің тауарлық түрін сақтауды қамтамасыз ететін ЕҚТА базалары.
4. Көлік логистикасы, яғни материалдық-техникалық құралдардың көмегімен жүк тасымалдауды жүзеге асыру. Көлік логистикасын жобалау өнім мен ыдыстың (қаптаманың) ерекшелігіне, топтамалардың еселігіне, жүктің зақымдану немесе жоғалу ықтималдығына, жүк үй-жайларының жүктемесі мен сыйымдылығына байланысты жылжымалы құрамды барынша жақсы пайдалануды қамтиды.
Көлік шығындарын үнемдеуге қол жеткізу үшін партияларды кеңейту және жеткізу ауқымын ұлғайту кезінде өнім бірлігіне шығындардың төмендеуін ескеру қажет [8, 165-бет].
Жеткізу сапасы (жылдамдық, сенімділік, жөнелту жиілігі, жүктердің әртүрлі түрлерін тасымалдау қабілеті түрінде) мен оларға жұмсалатын шығыстар арасындағы теңгерімді сақтау тасымалдау түрін айқындайды. Бес балдық шкала бойынша көлік құралын таңдаудың әртүрлі критерийлерін бағалау 1-кестеде келтірілген.
1-кесте Көлік құралдарын таңдау кезіндегі критерийлерді бағалау
Көлік түрі
бес балдық шкала бойынша критерийлерді бағалау
Құны
Өткізу қабілеті
Жеткізу мерзімі
Геогра-фическая
доступ-ность
Жөнелту жиілігі
Жүк қауіпсіздігі
Автомобиль
3
3
4
5
5
4
Су көлігі
5
5
2
2
2
3
Әуе көлігі
2
2
5
3
4
5
Темір жол
4
4
3
4
3
2
Ескерту-автор дереккөз негізінде жасаған [9]
Автомобиль көлігі "есікке дейін" жеткізуді, жоғары ұтқырлық пен икемділікті қамтамасыз етеді, бірақ алыс қашықтықтарда жүк көтергіштігінің төмендігін ескере отырып, тасымалдау құны артады. Теңіз көлігі ең жоғары өткізу қабілетіне және төмен шығындарға ие. Оның кемшіліктері-маусымдық және географиялық шектеулер және буып-түю мен бекітудің ең талап етілетін шарттары. Теміржол көлігі көбінесе орташа және алыс қашықтыққа тұрақты тасымалдау үшін қолданылады, бірақ сонымен бірге шектеулі маневрлік және жүктің сақталуын бұзу мүмкіндігі бар. Әуе логистикасы жылдамдық пен сенімділік түрінде бірқатар артықшылықтарға ие, бұл әсіресе шалғай аудандарға тасымалдау қажет болған кезде көрінеді. Екінші жағынан, мұндай жеткізілім негізінен тарифтік жоспарларға байланысты құнды тауарлар үшін тиімді.
Көптеген жеткізушілермен және тұтынушылармен байланыс болған жағдайда компанияның көлік желісі кеңейіп, көлік құралдарының сипаттамаларына көбірек назар аударады.
5. Сбытоваялогистика қызметкер бөлу үшін құрылған игіліктерді тұтынушылар сатып алушылар. Өндіруші мен тұтынушы арасындағы байланыс тарату арналары арқылы жүзеге асырылады, олар келесідей жіктеледі:
Делдалдардың болуы бойынша - тікелей (делдалдарсыз, мысалы, жеке сату, телемаркетинг, өндірушінің каталогы, пошта) және жанама (дилер, дистрибьютор, Көтерме сатушы, бөлшек сатушы, брокер сияқты делдалдар арқылы сатуды білдіреді)
Тарату деңгейлерінің саны бойынша-нөлдік деңгейдегі арналар (тікелей сату), бір деңгейлі (бір делдалмен) және көп деңгейлі (екі немесе одан да көп делдалдар)
Сату принципі бойынша - географиялық (әр дистрибьюторға белгілі бір аумақты бөлу), нарықтық (жекелеген салаларға сату), тауарлық (дистрибьюторлардың белгілі бір тауарды немесе қызметті білуіне мамандануы)
Нарықты қамту стратегиясы бойынша - қарқынды (нарықтың әртүрлі сегменттеріндегі немесе аймақтардағы авторландырылған дистрибьюторлар), селективті (бірқатар критерийлерге сәйкес келетін делдалдарды іріктеу), эксклюзивті (сегменттегі немесе аймақтағы бір ғана делдал) [10, 127-бет].
Өткізу арналарының нысаны туралы шешім тұтынушыларға жеткізу жылдамдығы мен сапасы, осы логистикалық ішкі жүйені ұстауға жұмсалатын шығындар және тәуекелдердің болуы мәселелеріндегі бастапқы нүкте болып табылады. Делдалсыз арналар өндірушіге тұтынушылармен тікелей байланыс орнатуға, олардың қалауын зерттеуге және таратудың бүкіл процесін бақылауға мүмкіндік береді. Тікелей тарату көбінесе күрделі өндірістік тауарлар мен компоненттерді сатуда негізделген болып көрінеді, оларды орнату және жөндеу тек өндірушінің мамандарымен ғана жүзеге асырылады. Жанама арналардың артықшылықтары анағұрлым өзекті - тұтынушылар әртүрлі мақсаттағы өнімдерді бір жерден сатып алуды жөн көреді, шығындар арнаның барлық қатысушылары арасында бөлінеді, өндіруші сатуды имиджі, ассортименті, несие тарихы, қызмет көрсету және кепілдік қызметі, нарықтың кеңдігі, төлем қабілеттілігі және олардың әрқайсысын жеткізу тәртібі маңызды дистрибьюторлық тәжірибесі бар Құзыретті делдалдарға сенеді.
Көптеген жеткізушілермен және тұтынушылармен байланыс болған жағдайда компанияның көлік желісі кеңейіп, көлік құралдарының сипаттамаларына көбірек назар аударады.
5. Сбытоваялогистика қызметкер бөлу үшін құрылған игіліктерді тұтынушылар сатып алушылар. Өндіруші мен тұтынушы арасындағы байланыс тарату арналары арқылы жүзеге асырылады, олар келесідей жіктеледі:
Делдалдардың болуы бойынша - тікелей (делдалдарсыз, мысалы, жеке сату, телемаркетинг, өндірушінің каталогы, пошта) және жанама (дилер, дистрибьютор, Көтерме сатушы, бөлшек сатушы, брокер сияқты делдалдар арқылы сатуды білдіреді)
Тарату деңгейлерінің саны бойынша-нөлдік деңгейдегі арналар (тікелей сату), бір деңгейлі (бір делдалмен) және көп деңгейлі (екі немесе одан да көп делдалдар)
Сату принципі бойынша - географиялық (әр дистрибьюторға белгілі бір аумақты бөлу), нарықтық (жекелеген салаларға сату), тауарлық (дистрибьюторлардың белгілі бір тауарды немесе қызметті білуіне мамандануы)
Нарықты қамту стратегиясы бойынша - қарқынды (нарықтың әртүрлі сегменттеріндегі немесе аймақтардағы авторландырылған дистрибьюторлар), селективті (бірқатар критерийлерге сәйкес келетін делдалдарды іріктеу), эксклюзивті (сегменттегі немесе аймақтағы бір ғана делдал) [10, 127-бет].
Өткізу арналарының нысаны туралы шешім тұтынушыларға жеткізу жылдамдығы мен сапасы, осы логистикалық ішкі жүйені ұстауға жұмсалатын шығындар және тәуекелдердің болуы мәселелеріндегі бастапқы нүкте болып табылады. Делдалсыз арналар өндірушіге тұтынушылармен тікелей байланыс орнатуға, олардың қалауын зерттеуге және таратудың бүкіл процесін бақылауға мүмкіндік береді. Тікелей тарату көбінесе күрделі өндірістік тауарлар мен компоненттерді сатуда негізделген болып көрінеді, оларды орнату және жөндеу тек өндірушінің мамандарымен ғана жүзеге асырылады. Жанама арналардың артықшылықтары анағұрлым өзекті - тұтынушылар әртүрлі мақсаттағы өнімдерді бір жерден сатып алуды жөн көреді, шығындар арнаның барлық қатысушылары арасында бөлінеді, өндіруші сатуды имиджі, ассортименті, несие тарихы, қызмет көрсету ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz