Зиян келтірудің салдарынан туындайтын міндеттемелердің пайда болуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті

Қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Зиян келтірудің салдарынан туындайтын міндеттемелердің пайда болуының негіздері»

Орындаған: Боранбаев М. Б.

Ғылым жетекшісі:

Орал 2021 ж.

Заңдық- құқықтық жауапкершіліктің бір түрі- азаматтық- құқықтық жауапкершілік. Оған тән белгілер:

Мемлекеттік мәжбүрленумен байланыс;
Іс- жүзіндегі негіздеме;
Құқық бұзушымен тәртібінің мемлекеттік және қоғамдық айыпталуы.

Азаматтық -құқықтық жауапкершіліктің өзіне тән ішкі белгілері бар. Қылмыстық- құқықтық, әкімшілік- құқықтық жауапкершіліктен тыс өзіндік мақсаттарға ие. Азаматтық- құқықтық жауапкершіліктің субъектілері азаматтық- құқықтық іс- әрекет салдарына реакция білдіру тұрғысында қолданылады. Азаматтық -құқықтық жауапкершіліктің өзіндік ерекшелігінің бірі олтуралы нормалар оны жүзеге асырудың тәртібін жоққа шығара алмайы. Осыған орай азаматтық құқық жауапкершілікті құқық бұзушылық үшін жауап беру қажеттілігі ретінде ғана қарастырады.

Азаматтық- құқықтық жауапкершіліктен құқық бұзушыға әсер ететін тыйымдық шараны ажыратқан жөн. Азаматтық құқықтық жауапкершілік өзіндік жеке сипатқа ие болғандықтан оның қолданылу мүдделеріне зиян келтірілген субъектінің немесе жәбірленушінің атынан қойылған арыз-талап тұлғаның еркіне тәуелді болады. Зиян келтірілген мүдде кәмелеттік жасқа толмаған болса және де ата- анасының қамқорлығында болмаса, талап- арыз бала тәрбиелеу мекемелеріне немесе қамқоршылық органдарымен прокурорлар жауапкершілігіне алынады. Өз құқықтарына өздері қорғай алмаған жағдайда азаматтық- жауапкершілік мүмкіндігінше мүлтіксіз асырылуыға тиісті. Бірақ ол үшін қажетті заңмен қалыптасып, мемлекеттік құзіретті органдары мен соттары тарапынан ескергені дұрыс.

Азаматтық- құқықтық жауапкершіліктің тағы бір жеке сипаттылығына азаматтық жауапкершілік лекциялары жәбірленушінің өз пайдасына қолданылуы жатады. Азаматтық- құқықтың жауапкершілік міндеттемелері мен құқықтық қатынас нысандары басқа нысанда жүзеге аспайды. Ол жауапкершілік субъектісінде құқықтық мүмкіндік бере алады.

Зиян келтірудегі туындайтын міндеттемелері бұзылған құқықтарды қалпына келтіру қажеттілігі үшін міндетті субъект басқа субъектінің пайдасына зат беруге тиіс болатынына жоққа шығармайтынына сүйенеді. Міндетті субъектінің жұмыстарды орындау қызметтер көрсету тәжірибесінде қолданылмайды. Осыған орай зиян келтірудегі міндеттеме барлық жағдайларда емес, тек зиян мүлікке ғана келтірілген жағдайда ие болады.

Зиян келтірудегі алдын алу міндеттері, субъектінің құқықтарын қорғауға бағытталған. Оның мақсаты тұлғалардың құқықтары кез- келген құқыққа қайшы қол сұғушылықтан қорғау екендігін түсіндіреді.

Кейбір зиян келтіруші жағдайларда, деликтілік міндетті құрылымды пайдалана отырып, тұлға өзіне қатысты құқықтарды қорғай алатындығын қаперде ұстай алады. Мәселен, тауарлардың жұмыстар мен қызмет көрсетулердің жетіспеушілігінен туындаған зиянды іс- әрекетті өндіріп алу кезінде орын алады.

ҚР АК 917-бабының 1-тармағына сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалардың мүліктік немесе мүліктік емес игіліктері мен құқықтарына заңсыз іс- әрекеттермен, әрекетсіздікпен келтірілген мүліктік және мүліктік емес зиянды оны келтірілген тұлға толық көлемде өтеуге тиіс. Сонымен қатар, заң жүзінде зиянды өтеу міндеті зиян келтіруші болып табылмайтын тұлғаға жүктеледі. Аталған бап бойынша, зиян келтіруден туындайтын жауапкершіліктің жалпы негіздерін белгілеуімен қатар зиян келтіру салдарынан туындаған міндеттеме түсінігін анықтау үшін қолданылады.

Зиян келтіруден туындайтын негізгі міндеттемесінде зиян келтірушінің зиянды толық көлемде өтеу міндетін қамтыған. Жеке тұлғаның немесе мемлекеттік аумақтық бөліністің заңмен қорғалатын құқықтарына және мүдделеріне құқықтыққа қайшы іс- әрекеттермен мүліктік немесе мүліктік емес зиян келтіру салдарынан тікелей заңнама нұсқауларынан міндеттеме туындайды.

Зиян келтіруден туындайтын міндеттемелері азаматтық- құқықтық жауапкершілік немесе оның функциялары арқылы жүзеге асады. Оның функцияларын айыппұл, тәрбиелік және алдын- алушылық ретінде анықтай аламыз. Азаматтық құқықтық жауапкершіліктің компенсациялық функциясының мақсаты ретінде бұзылған құқық пен мүдделері олардың бұзылуына теп- теңдік қатынасты орнатуды көздейді. Құқықтық бұзушыны оның өзіне деликт жасай отырып мүліктің кеміп кетпеу жолымен жазалайды.

Зиян келтіру салдарынан туындаған міндеттемелер бір жақты міндеттеме болып табылады. Сондықтан оның мазмұнына зиян келтіруші тұлғаның келтірілген зиянды өтеу міндеті жатады. Оны өтеу жолы, мерзімі сот шешімімен, заңнамамен анықталады. Жәбірленуші зиянды өтеу жөніндегі міндеттерді талап етуге құқылы болып табылады. Көптеген қатысушылары бар міндеттемелер немесе жәбірленуші тарапынан көп тұлға болуы, мүлік бір немесе одан да көп тұлғалардың ортақ бірлескен міншігінде болуы немесе осыған ұқсас жағдайлар орын алуы мүмкін.

Зиянды бірлесе отырып келтірілсе сол жауапты бірнеше тұлғаның іс- әрекетіне немесе қамтылған жағдайлары арқылы қарастырылады.

Бұл заңнамаға сәйкес солидарлы жауапкершілікке алып келеді. ҚР АК 932-бабына сәйкес бірлесіп зиян келтірілген жәбірленушілердің алдында жауап береді. Ортақ жауапкершілік аясында зиян келтірушілер әрқайсысы жәбірленіші алдында жеке жауап береді. Сонымен қатар зиян құрамына жәбірленушінің дағдылы айналым жағдайында алуына болатын, бірақ алынбай қалған табыстары (айырылып калған пайда) да кіреді. Басым жағдайда залал тікелей бастапқы зиян болы айқын көрінгенімен ол жанама түрдегі кейінгі зиян ретінде көрініс беруі мүмкін.

Зиян адам өмірі немесе денсаулық, ар- намыс, жеке өмірге қол сұғушылық, отбасылық сияқты игіліктер бойынша жеке құқықты бұзатын, сондай- ақ өзіндік бейнелеуіне басқа да материалдық емес игіліктерін бұзған жайдайлар құқыққа қайшы іс- әрекеттер болып саналады. Сонымен қатар, денсаулыққа зақым келтіру немесе адам өміріне зиян келтіру еңбек ақымы, заңды тұлғаны құрумен, жеке кәсіпкерлік қызметтен түскен табысты жоғалтудан мүліктік залал түрінде көрініс табылуы мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.