Қазақстан музейлерінің бүгіні мен ертеңі
Қазақстандағы музей ісінің қалыптасуы мен дамуын сипаттаңыз
Лекция 1. Қазақстан тарихын зерттеуде қол жеткізген табыстар аз емес. Алайда, ғылымның бұл саласында зерттелмей жатқан тың және жаңа тұрғыдан қарауды қажет ететін мәселелер баршылық. Қазақстан Республикасының тәуелсіздікке қолы жетіп, қоғамның саяси-әлеуметтік, экономикалық, мәдени, рухани салаларындағы пайда болған түбегейлі өзгерістер зиялы қауым алдына оларды жаңаша зерделеу міндетін қойды. Осы міндетті жүзеге асыруда өткенді бүгінгі күннің биіктері тұрғысынан тарихи талдаудың маңызы зор. Өйткені қоғам өміріндегі бұрын-соңды болмаған саяси-әлеуметтік өзгерістер тарих ғылымына да сын көзбен үңіліп, оның түбегейлі мәселелеріне жаңаша баға беріп, нақты мұрағаттық тарихи материалдар негізінде жаңа тарихи таным тұрғысынан зерттеуді талап етуде. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен 1998 жыл - Халық бірлігі мен ұлттық тарих жылы деп жариялануы еліміздің тарихының зерттелмей келген қырларын ашуға, ақтандақтардың орнын толтырып, шындықты қалпына келтіруге мол мүмкіндіктер берді. 2000 жылдың - Мәдениетті қолдау жылы деп жариялануы мәдени мекемелер мен өнер шаңырақтарының алдында тұрған өзекті мәселелерді шешуге мұрындық болғандығы баршамызға айқын. Заман талабына сай ұлттық, елдік тарихымызға қайта қарауға, оның сабақтары мен үлгілерін, ұлтымыз бен тәуелсіз республикамызды бүкіл әлемге танытуға және жас келешек ұрпаққа тәлім-тәрбие беру үшін пайдалануға мемлекеттік көлемде назар аударылып отыр. Осы тұста айта кететін болсақ, еліміздегі музейлердің алатын орны ерекше.. Кеңес өкіметі орнаған кезде Қазақстан жерінде төрт ірі музей Орынбор (1831), Орал (1859), Жетісу (1898), Семей (1883) өз жұмыстарын жалғастырды. [1.20-21]. Алдында екі рет құлдырауды басынан кешірген Орынбор губерниялық музейін 1919 жылы көктемінде атаман Дутовтың әскері талқандап, құнды заттарын талан-таражға салды. 1919 жылдың наурызында Семей Кеңестерінің съезі шешімімен Семей тарихи-өлкетану музейі Орыс жағрафиялық бөлімшесінен алынып, Семей халық ағарту бөлімінің құзырына берілді. Орал тарихи-өлкетану музейінің жұмысы қайта жанданып, тарихи-өлкетану бағытында өз қызметін жалғастырды. 1920 жылы Қырғыз (Қазақ) АКСР Халық ағарту комиссариаты құрылып, оған басшылық ету белгілі қоғам қайраткері Ахмет Байтұрсыновқа жүктелді. Ағарту саласын басқару елде болып жатқан өте келеңсіз жағдайлармен тұс келгенімен, А.Байтұрсынов мәдени-ағарту саласында қордаланған мәселелерді шешуге тырысып, қазақ зиялыларын комиссариат жұмысына тартты. Мысалы, ғылым, білім, ағарту саласында маңызды мәселелерді талқылау барысында Е. Омаров, С. Сәдуақасов, Ә. Бөкейханов, Х. Болғанбаев, Т. Шонанов, Ж. Аймауытов сынды азаматтар болған. 1921 жылы 18 қаңтарда бірінші Бүкіл қазақстандық конференцияда республиканың халық ағарту жұмысының өзекті мәселелері қаралды. Қырғыз (Қазақ) АКСР-сы Халық Ағарту Комиссариаты мен оның жергілікті халық ағарту бөлімдері туралы Ережебойынша оның құрамына Бас мұрағат және Бас музей басқармалары енді. [2.579]. Республикада музей ісін ұйымдастыру және дамыту бағытындағы үкімет шаралары нәтижесіз қалған жоқ. 1921жылдың 23 тамызында Қырғыз (Қазақ) АКСР Халық ағарту комиссариаты музей бөлімінің отырысында Орынбор өлкесінің музейі қорында Қырғыз (қазақ) өлкесі, Сібір, Орынбор аймағын бейнелейтін заттар жинақталғандықтан, оны Бүкілқырғыздық (қазақтық) тарихи-мәдени музейі етіп бекіту уақыт күттірмес міндеттердің бірі екендігі атап көрсетілді. 1920 жылы Көкшетау және Қостанай тарихи-өлкетану музейлерінің негізінің қалануына жергілікті оқу-ағарту мекемелерінің үлесі зор болды. Жаңа ашылған музейлердің қорын жергілікті оқу орындарының көрнекі құрал-жабдықтары, Колчак әскерімен бірге қашқан жергілікті ауқатты адамдардан қалған ескі қару-жарақтар, тұрмыстық заттар, түрлі киім-кешектер және өлкенің табиғатын бейнелейтін өсімдіктер мен жәндіктер құрады. 1930 жылы желтоқсанда Мәскеуде өткен бүкілресейлік музей съезі музейлерге тез арада жаңа маркстік-лениндік ілім тұрғысынан экспозициялар құруды ұсынды. Музей құрылысындағы диалектикалық материализм әдістеріне арналған Диалектикалық материализм және музей құрылысытақырыбындағыбаяндамасынд а Халық ағарту комиссариаты ғылыми бөлімінің меңгерушісі П.К. Луппол музейді партияның идеологиялық қаруы ету міндеттерін анықтап, экспозицияларды марксистік негізде құру керектігін жеткізді. Қазақстан музейлерінде тарихи-жаратылыстану, табиғи, этнографиялық бөлімдерге қоса өлкенің кеңес кезеңі тарихы және социалистік шаруашылық құрылысы, мәдениет бөлімдері ашылуға тиіс болды. Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан музейлері өз экспозицияларында жауынгерлердің ерлігін насихаттау арқылы халықтың рухын көтеріп, жігерлендірді. Музейлердің ғылыми-зерттеу және жинақтау қызметі Отанды қорғау тақырыбы төңірегінде өрбіді. Соғыстан кейін қаржы тапшылығы, кадр жетіспеушілігінен музейлердің ғылыми жұмыспен айналысуға мүмкіндігі болмады. Сондықтан, Қазақ КСР Ғылым Академиясының музейлердің ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізуде айтарлықтай әсері болды. Атап айтсақ, Оңтүстік Қазақстан облыстық музейінің қызметкерлері профессор А.М. Бернштамның басқаруымен Қазақ КСР Ғылым Академиясының археологиялық экспедициясына қатысып, оңтүстік өңірдегі ертедегі Отырар, Сауран, Исфиджаб қалаларының тарихына қатысты құнды жәдігерлер жинады. 1990 жылдардың аяғы 2000 жылдардың басында Қазақстанда республикалық маңызы бар музейлер 13, мекемелік музейлер 5, облыстық музейлер 25, қалалық музейлер 31, аудандық музейлер 47, қорық музейлер 7, сонымен қатар мемориалдық музейлер 11 болған. [3.85]. Қазіргі қоғамдық өзгерістерге байланысты музейлерге деген сұраныстар өсуде. Жаңадан бой көтеріп жатқан музейлердің мазмұндық деңгейі, құрылымдық жүйесі өзгеше. Олардың қатарына музейлендірілген ашық аспан аясындағы қорық-музейлер, экомузейлер, саяси қуғын-сүргін құрбандарына арналған музейлер, яғи мемориалдық музейлер, Президенттік музей, қоғамдық немесе антропологиялық музейлер жатады. Бүгінгі күні тәуелсіздік алғаннан бері елімізде жүріп жатқан күрделі, қарама-қайшылығы мол мәдени үрдістер қарқыны мәдени-ағарту мекемелері жүйесіндегі музейлердің жұмысынан айқын көрініс табуда. Музей адамзат өркениетінің ең керемет жетістігі болып табылады. Музей - тарихи-ғылыми дерек ретіндегі ескерткіштерді, өнер туындыларын, мәдени құндылықтарды, т.б. мұраларды сақтап, жинақтап, ғылыми-танымдық қызмет атқаратын мекеме. Музей гректің museіon сөзінен алынған, муза сарайы деген мағынаны береді. Бүгінгі таңда музейлер өткен дәуір құндықтарын болашақ ұрпақ үшін сақтап қана қоймайды, заттық және рухани құндылықтарды танытуда, ғылыми тұрғыда зерттеп, оның нәтижелерін насихаттауда, осы негізде тәлім-тәрбие беруде маңызды рөл атқарады, ғылыми-ағартушылық және ғылыми-зерттеу ісімен айналысады. Сондай-ақ комплектациялау, экспозициялау, музей құндылықтарын насихаттауды жүзеге асырады. Музейлердің қалыптасуы ұлттық сана-сезімді оятуға, мәдени-саяси идеяларды (ой-сезімді) насихаттауға көмектесті. Музей ғылымның, білімнің, мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылыми мекеме ретінде өскелең ұрпақтың тәрбиесіне, тарихи сананың қалыптасуына ықпал етеді. Музейлер өзінің қызметі мен бағытына қарай бірнеше топтарға бөлінеді: тарихи музейлер(жалпы тарих, археологиялық, антропологиялық,этнографиялық, нумизматикалық, т.б.), көркемөнер музейлері (көркемөнер, мүсін, қолөнер, қолдaнбалы өнер, театр, музыка, кино, т.б. музейлер), жаратылыстанумузейлері (биологиялық, зоологиялық, геологиялық, минералдық, палеонтологиялық, т.б), техникалық музейлер (авиация, автокөлік, кеме жасау, тау-кен ісі, өнеркәсіп, өндіріс өнімдері, т.б.), кешенді музейлер (тарих, шаруашылық, жаратылыстану, т.б. бағыттарды біріктіріп, жұмыс істейтін кең профильді өлкетану музейлері), мемориалдық музейлер (мемлекетке, өнерге, әдебиетке ғылымға еңбегі сіңген белгілі адамдардың жеке өнері мен қызметіне арналған музейлер). Соның ішінде мемориалдық музейлер деп үздік тарихи оқиғаларға, мемлекеттік, қоғамдық және әскери саяси қайраткерлерге, ғылым, әдебиет және өнер қайраткерлерінің өмір жолдарына арналған музейлерді айтамыз. Мемориалды музейлер - адамға немесе маңызды тарихи оқиғаға қатысты музейлар, сонымен қатар мемориалдық тұлғамен немесе оқиғамен қатысты орны бар музейлер. Бұл байланыс мемориал музейі үшiн анықтаушы фактор және экспозициялық мәдениеттi-бiлiм беретiн қызметтiң анықталу және интерпретация байланысына бағытталған. Ең бастысы мемориалдық музейде сол мемориалдық тұлғаның заттары комплектке алына отырып жасалады. Мемориалдық музейлер мемлекетпен қорғалатын ұмытылмас кешендердiң базаларында әдетте былай жасалады: оқиғалар болған аумақтар, үй-жайлар және атақты қайраткерлердiң қызметі мен өмiріне қатысты пәтерлер - мемориалдық музей заттарының коллекциялары болып есептеледі. Мемориалдық музейлер музей саласының кеш дамыған бағыты. Дегенменде қазіргі таңда әлемнің көптеген елдерінде мемориалдық музейлер қалыптасқан. Әсіресе Батыстың, Азияның дамыған елдерінде мемориалдық музейлер туристердің саяхат объектісіне айналған. Дүние жүзіндегі көптеген мемлекеттер мемориалдық музейлерді дамыту арқылы әлемдің музейлер тарихынан ойып орын алып отыр. Мысалы, Лондондағы Виктория мен Альберт музейі тек Ұлыбритания ғана емес, жалпы Европадағы ірі мемориалдық музей. Бұл ағылшын королі мен жұбайы атындағы музей, 1852 жылы Оңтүстік Кенсингтонде негізі қаланған, музей ғимараты викториан стилінде салынған. Музей итальян мүсіншілері Лоренцо Бернини мен Антонио Канов туындыларын, әлемдегі қолданбалы өнер туындыларының әртүрлі бағыттарын кеңінен насихаттайды, онда керамика, шіркеу заттары, тоқыма бұйымдар, музыкалық аспаптар, жиһаздар т.б., барлығы 4 миллион экспонат бар. Әсіресе шыны галереясы, ХІХ ғасыр фотосуреттері галереясы өте танымал. Ал, Микеланджелло Буанарроти, Донателло, Андреа Верроккьо еңбектерінің көшірмелері сақталған. Музейдің осы мемлекеттің туризм саласындағы алатын орны да ерекше. Сондай-ақ Испанияның Мадрид қаласында орналасқан Королева София музейі, Тиссен-Борнемис музейінің, Батыс елдеріндегі корольдық музейлердің әлемдегі мемориалдық музейлердің озық үлгісі ретінде әлемдік музейлер кеңістігінен алатын орны ерекше. Сондай-ақ Ресей мемориалдық музейлері экспозиция жасау ісінде әлемнің озық технологияларын пайдаланып, музей нарығындағы виртуальды музейлер ретінде көшірмесін жасау ісін қолға алып, оны айналымға ендірген. Еліміздің мәдени-саяси дамуында мемориалдық музейлердің орны ерекше зор. Мемориалдық музейлер де Қазақстанның тарихи-мәдени рухани өмірінде маңызды рөл атқаруда. Олардың ірілері: Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі, Абай-Шәкерім кешені, Д.Қонаевтың, Қ.И. Сәтбаевтың, Ж.Жабаевтың, С.Мұқанов пен Ғ.Мүсіреповтің, Ғaзиза және Ахмет Жұбановтардың, Ш.Уәлихановтың (Алтын Емел), т.б. мемориалдық музейлері. Қазақстандағы мемориалдық музейлер саласын мәдениет және өнер қайраткерлері, мемориалдық музейлері және қоғам қайраткерлерінің мемориалдық музейлері деп екіге бөлуге болады. Жалпы музейлердің алдына қойған мақсаты, олардың жүргізілетін іс-шаралары, ғылыми-ағарту, тәрбиелік бағытының дұрыс айқындалуы маңызды мәселе болып табылады. Музей беретін мәліметтің шынайылығы келушінің алған білімін бекіте түседі. Ал мұндай мәлімет әсіресе,жастар үшін өте бағалы. Музей келермендердің саяси, кәсіби тәрбиесінің, көркемдік және эстетикалық талғамдарының дамуына,өз бетімен жұмыс жасау қабілетінің шыңдалуына әсерін тигізеді. Тәуелсiз Қазақстанда қоғам қайраткерлері мемориалдық музейлерінің құрылысы мен қызметi атап айтарлықтай дамыды. Қазіргі өскелең жастарды қоғам және мемлекет қайраткерлерінің тағылымы, өмір жолдары негізінде тәрбиелеу - жастарға патриоттық тәрбие берудің бір саласы болып табылады. Қазақстандық жас буын бойында отаншылдық, іскерлік, жауапкершілік қасиеттер қалыптастырмай, жастардың ізгілікті, рухани өркендеуіне, сондай-ақ, өткен буынның әлеуметтік-мәдени тәжірибесін, әлем өркениеті жетістіктерін игеруіне жол ашпай әлеуметтік ұстанымдағы экономикасы бар демократиялық қоғам құру мүмкін емес. Мұндай мақсаттарды жүзеге асыру жастарға, жалпы қоғамға қатысты саясатты қалыптастыру мен жүзеге асыру ісіне жастардың өздерін белсенді түрде тартуды көздейді. Мемлекет жастарға, олардың материалдық деңгейі мен әлеуметтік жағдайына қарамастан, өмір жолын таңдау мен жеке жетістіктерге жету үшін мейлінше мол мүмкіндіктер ашып отыр. Осы мүмкіндікті оңтайлы іске асырғанда ғана жастар саясатының өзекті міндеті - жастардың тұлғалық қалыптасуын қамтамасыз етуі іске асатын болады.
Қазақстандағы музейлердің пайда болуы және алғашқы мекендерін көрсетіңіз
Семинар 1. 1 ши суракта бар.
Қазан төңкерісіне дейінгі Қазақстандағы музейлердің пайда болуына тоқталыңыз
Лекция 2. https:stud.kzreferatshow52119
1920-40 жылдардағы Қазақстандағы музей ісін сипаттаңыз
https:stud.kzreferatshow52119
1940-1980 жылдардағы Қазақстандағы музей ісіне тоқталыңыз
https:stud.kzreferatshow52119
Қазіргі кезеңдегі Қазақстан музейлеріне сипаттама жасаңыз
Өзің қалаған бир музейге токтал
Қазақстандағы көркемөнер музейлерін сипаттаңыз
Қазақстан Республикасы мемлекеттік Ә. Қастеев атындағы өнер мұражайы - 1976 жылы Т.Г. Шевченко атындағы Қазақ мемлекеттік көркемсурет галереясының (1935 жылы қаланған) және Республикалық қолданбалы өнер музейінің (1970 жылы қаланған) қоры негізінде қаланған.1984 жылы қаңтарда музейге Қазақ КСР Халық суретшісі Әбілхан Қастеевтің есімі берілді.ЮНЕСКО-ның шешімімен 2004 жылы Әбілхан Қастеевтің 100 жылдық мерейтойы кең көлемде атап өтілді. 2004 жылдың 15 қаңтарында Әбілхан Қастеевтің мерейтойлық көрмесінің салтанатты ашылуы болды. Көрме суретшінің күллі шығармаларын қамтыды. Атап айтар болсақ, 400-ден аса акварельдік және кескіндеме туындылары, фотоқұжаттар, суретшінің жеке заттары, кинохроника музейдің үлкен төрт залдарында қойылды.Сонымен қатар суретшінің көрмесі Париж қаласындағы ЮНЕСКО-ның штаб-пәтерінде және республиканың облыс орталықтарында өткізілді. Жаркентте Ә. Қастеев атындағы көркемсурет музейі ашылса, Чижин ауылында Ә. Қастеев атындағы саябақ ашылды.2005 жылдың қаңтарында Әбілхан Қастеевке Алматы қаласының әкімі И. Н. Тасмағамбетовтың және қала басшылығының тікелей қаржылық қолдауымен ескерткіш ашылды.Бүгінде Ә. Қастеев атындағы МӨМ еліміздегі бейнелеу өнері саласындағы жетекші ғылыми-зерттеу және мәдени-ағарту ісіндегі ірі көркемсурет музейі болып табылады. Музейде Қазақстанның бейнелеу өнері, Қазақстанның қолданбалы өнері, шетел классикалық өнері, жаңа дәуірдегі шетел өнері, қорлар, қайта қалыпқа келтіру, көрме және экспозиция, насихаттау және экскурсиялық қызмет көрсету, ақпарат және баспа ісі сынды 9 ғылыми орталық жұмыс атқарады. Қазіргі таңдағы музейдің қоры өзінің көркемдік деңгейінің жоғарылығымен көптеген әлемдік жинақтардан еш қалыспайды. Музейдің аса бай қорындағы 22500-ден астам кескіндеме, графика, сәулет және Қазақстанның, Ресейдің, Еуропаның, Американың, Шығыс елдері халықтарының қолданбалы өнерінің баға жетпес жұмыстары музейдің негізі қорындағы туындылар болып табылады.Ә.Қастеев атындағы МӨМ әлемдік мәдени мұраларды сақтау, оларды зерттеу және танытуда маңызды іс шараларды орындайды.Музейдің тұрақты экспозициясы әрбір халықтың мәдени байлығы мен ерекшелігін көрсететін экспонаттар арқылы әлемдік өнердің негізгі даму сатыларын байқауға болатын тарихи хронология тәртібіне негізделген.Музейде зерттеу және білім беру ісі белсенді түрде жүргізіліп қана қоймай, сондай-ақ жыл сайын халықаралық және республикалық ғылыми конференциялар өткізу үрдіске айналған. Музейде өткізілетін қазақстандық, шетелдік суретшілердің көрмелері өнер сүйер қауымның, Алматы қонақтарының ерекше қызығушылығын тудырады.Музей өз тарапынан жинақтау, сақтау, көрме ұйымдастыру жұмыстарымен шектеліп қана қоймай, сонымен бірге музей қорын насихаттау және көркемсурет мәдениеті жайлы тұрғындарды кеңінен таныстыру мақсатында ағартушылық жұмыстарын жүргізуді өз алдына мақсат етіп қойған. Жұмыстың басты түрі болып: түрлі жастағы және әлеуметтік топтағы келушілерді белсенді түрде тарту, музей қорының аса жоғары дәрежедегі көркемдік деңгейін көрсету мақсатында тақырыптық және шолу экскурсияларын жүргізу; аса бай иллюстриативтік материалдарды пайдалана отырып лекциялар өткізу. Музей жанында Кіші өнер академиясы жұмыс істейді. Бейнелеу, сәндік-қолданбалы өнер тарихына арналған лекциялар 4 -- 5 айға ойластырылған.Ә. Қастеев атындағы МӨМ ЮНЕСКО жанындағы беделді ИКОМ халықаралық музейлер қауымдастығының мүшесі болып табылады.
Қазақстандағы мемориалдық музейлерді сипаттаңыз
Н. Тілендиевтің мемориалдық музейі-ХХ ғасырдағы қазақ дәстүрлі музыкасының алтын тірегі - ұлы композитор, КСРО және Қазақстанның Халық әртісі, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Халық қаһарманы Нұрғиса Атабайұлы Тілендиевтің мемориалдық музейі.Музей туралы:Нұрғиса Тілендиев - ХХ ғасырдағы атақты күйші-композитор, дирижер, домбырашы. Композитор қазақ халқының ұлттық музыкалық мәдениетінде өшпейтін із қалдырды, сондай-ақ ұлттық музыкамызды бүкіл әлем өнерінде жоғарғы деңгейге көтерді.Н. Тілендиевтің мемориалдық музейі орналасқан үй 1979 жылы атақты мемлекет және қоғам қайраткері Д.А. Қонаевтың арнайы тапсырмасы бойынша салынып, Қазақстанның ғылым мен мәдениет саласындағы көрнекті тұлғаларға берілген.Нұрғиса Тілендиевтің үй-музейі 1980-жж. қазақ интеллигенциясының тұрмысын жақсы көрсетеді. Музейде 4 экспозициялық бөлме бар: кіре беріс және қонақ бөлмесі, жұмыс бөлмесі, ас бөлмесі және демалыс бөлмесі. Музейде Н. Тілендиевтың жеке өмірі мен шығармашылығы туралы баяндайтын музыкалық аспаптар, кітаптар, фотосуреттер, дирижерлік таяқшасы, концерттік киімдері, қолданылған тұрмыстық заттары сақталған.
Д.А.Қонаев музей-үйі -- Алматы қаласы, Төлебаев көшесінің бойында орналасқан және екі бөліктен тұрады: музей-үй және мемориалдық музей-пәтер. Мұндағы музей-үй дегеніміз Д.А.Қонаевтың өмірі мен атқарған істеріне арналған жеке үй. Бұрын бұл композиторлар үйі болған. Музей-үйдің мекен-жайы: Төлебаев көшесі, 117[1].
Қазақстан Респуликасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 1994 жылдың 24 ақпанында Д.А.Қонаевтың есімін мәңгі қалдыру мақсатында қаулысы шықты. Онда Қонаевтың Қазақстан алдында сіңірген ерекше еңбегі үшін Алматы қаласында Д.А.Қонаев музей-үйі ашылсын делінген.
2001 жылдың қараша айында Алматы қаласының әкімі, мәдениет басқармасы мен Халықаралық Қонаев қоры және оның президенті Э.А. Қонаевтың көмегімен музей ресми түрде ашылды. Музейдің тұңғыш директоры болып Б.З. Батталханов тағайындалды.
2002 жылдың 12-қаңтарында Д.А.Қонаевтың 90 жылдық мерейтойында Д.А.Қонаев музей-үйі салтанатты түрде ашылды.
Қонаевтың қызметтес әріптестері музейдің ашылуына үлкен үлес қосты. Олар белгілі мемлекет және қоғам қайраткерлері: К.М.Аухадиев, С.С.Жиенбаев, А.А.Кулибаев, Ш.Х.Бекболатов, Ж.А.Асқарова, І.Б.Балтағұлов, С.Ә.Әбдірайымов, А.Д.Ермегияев, Ш.Уалиханов, А.И.Горяйнов, т.б. Музей жәдігерлерін жинауда Д.А.Қонаевтың туысқандары Диар Қонаев пен Бахтияр Серікбаев қол ұшын берді. Бастапқы күндері Заманбек Батталханов ақыл-кеңесін беріп, көмек көрсетті.
2002 жылы музейді 6642 көрермен тамашаласа, қазір олардың саны 18601-ге жеткен. Жәдігерлер саны да жылдан-жылға артып келеді. 2008 жылы оның саны 3030-ға жетті.
Мұражайда Қонаев тұлғасы, оның мемлекетті дамытып-өркендетудегі рөлі мен еңбегі, адамгершілік қасиеттері, өмірінің тұрмыстық жағы көрсетілеген.
Тарихи тұлғаның жұмыс кабинетінің интерьері және басқа да күнделікті өмірде тұтынған заттары Қонаевты тек мемлекет қайреткері ретінде ғана емес, шынайы тұлға ретінде де ашып көрсетеді.Бұл экспозиция үшін өткен ғасырдың 55-60 жылдардағы уақыт шеңбнрі таңдалып алында. Осы кезең Қонаетың тұлға ретінде және мемлекет қайраткері ретінде қалыптасу жылдары болған еді.
Д.А. Қонаев кабинеті жәдігерлердің толықтай шынайлығымен ерекшеленеді, оны жабдықтау барысында Қонаевтың кабинетінде бірнеше рет болған тұлғаның замандастары мен достарының көмегі көп болды. Жеке тұтынған заттары: куәліктер, тарихи құжаттар, қаламдар, әшекейлі оттықтардың жиынтығы, қолдан жасалған түрлі пышақтар, сувенирлер. Келушілер осылардың барлығын қолдарымен ұстап, көрулеріне болады.Бұдан басқа Қонаевтың бюстісі, портреттері, кілемдер де қойылған. Алматының басқа ешбір музейінен мұндай бұйымдарды көре алмайсыз. Бұл әрине келушілердің қызығушылығын туғызады.
Әсіресе мемориалды музейдегі түпнұсқалар ерекше қызығушылық туғызады. Біздің музейіміздің экспозициялары толықтай шынайы мемориалдық дүниелерден жинақталған. Сол заманның кабинеттік стилі сақталған. Қонаев кабинетінде болғандар шынайы тарихи әрі уақыттық ортаға түскендей күй кешеді.
Музей кітапханасында Қонаевтың жеке өзінің кітаптары мен қызметтес әріптестерінің кітаптары орын алған. Д.А.Қонпев туралы жазылған 66 кітап топтамасы бар. Кітаптардың саны 3000 данадан асады. Музейдегі кітаптар мен қолжазбалардан елімізде Ұлы Отан соғысы басталмай тұрған мамыражай кезеңдегі Қоңырат кенішіндегі жұмысшы-қызметкерледің өсу көрсеткіші, олардың тұрмыс-тіршілігі жайлы да құнды деректері таба аласыз. Музей шеңберінде Қонаевтану ғылыми-зерттеу орталығы жұмыс істеп келеді.
Байтұрсыновтың Мұражай-Үйі қоғам қайраткері, ақын, ғалым Ахмет Байтұрсыновтың өмірі мен шығармашалық жолына арналған, мәдени-ғылыми мекенжай. Мұражай Алматы қаласындағы А.Байтұрсынов пен Жамбыл көшелерінің қиылысында орналасқан. Бұл үйде Байтұрсынов 1934 жылдары тұрған. Мемлекеттік деңгейде құрылған арнаулы комиссия шешімімен мұражай-үй бұрынғы қалпына келтірілді. 1998 жылы Байтұрсыновтың туғанына 125 жыл толуына орай мұражай-үй күрделі жөндеуден өткізіліп, құрылымы, сәулеттік сыртқы пішіні, ауласы бұрынғы қалпын тапты. Мұражай-үйдің бөлмелерінде орналастырылған заттардың көбісі жақын-туыс жанашырларынан алынған. Онда Байтұрсынов өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қолжазба мұралары, фотосуреттер, сирек кездесетін кітаптар қойылған. Байтұрсыновтың тұрмыс-тіршілігі мен шығарм-на байланысты жиһаз-бұйымдар мен құжаттардың бір тобы Торғайдағы мұражай-үйінде сақталған.
Қазақстанның әдеби және мемориалдық музейлеріне тоқталыңыз
Абайдың әдеби-мемориалдық мұражайы - Абайдың өмірі мен ақындық жолына байланысты материалдар жинақталған мәдени мекеме. 1940 ж. 16-қазанда Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай Семей қаласында ашылған. Алғашында қазіргі Абай көшесі, 83-үйде ұйымдастырылды. Ал 1944-67 жылдары қазіргі Комиссар көшесі 132-үйде орналасып, 1967 ж. музейдің экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесі 12-үйге көшірілді. Музейдегі 13 мың экспонат қоры (оның 7500-і негізгі қор) 7 дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Абай және оның дәуірі, Жайлау, Үш қайнар бұлақ, Абай шығармашылығы, Абайдың ақындық өнер айналасы, Абайтану, Қазақ халқы ақын атын ардақтайды бөлімдерінде Абай өміріне байланысты архивтік материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық-этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, қол өнері мен бейнелеу өнерінің туындылары, сол кезеңде өмір сүрген ақындардың қолжазба мұралары, фотосуреттер, сирек кездесетін кітаптар т.б. орналыстырылған 1885 ж. Н.Ц.Долгополов арқылы өлкетану мұражайына Абайдың алғашқы шығармалары, оның дүние жүзі халықтарының тілдеріне аударылған өлеңдері, ақынның әдеби мұрасын жалғастырушылардың шығармалары қойылған. Сондай-ақ М.О.Әуезов бастаған абайтанушы ғалым-зерттеушілердің еңбектері де бар (қ. Абайдың жидебайдағы қыстауы). Абайдың 150 жылдық мерейтойына байланысты мұражай үйі ұлғайтылып, түбегейлі жөндеуден өтті.байдың әдеби-мемориалдық мұражайы 1940 жылы ашылған. Ол Қазақстан тарихындағы тұңғыш әдеби мұражай болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мұражай экспозициясы[өңдеу]
Мұражай экспозициясы Абай және оның дәуiрi залымен танысудан басталады. Аталмыш зал үш бөлмеден тұрады. Онда ақынның өмiр сүрген ортасы - ел жайы, тұрмыс-тiрлiгi, ата-тегi, сол күндегi саяси-әкiмшiлiк құрылыс пен дала тұрғындарының әлеуметтiк хал-күйi жан-жақты қамтылған. Ауыз әдебиетiнiң көрнектi өкiлдерi Жаяу Мұса, Бiржан сал, Тәттiмбеттер арқылы ақынды қоршаған мәдени орта көрсетiлсе, Семейге жер аударылып келген саяси қуғындалушылар Е.Михаэлис, Н.Долгополов, С.Гросс, П.Ло - бановский, Н.Коншиндер арқылы ақынның оқу-ағарту, ғылым жолындағы ұмтылыстары, ағартушылық тұлғасы танылады.
Абай бейнелеу өнерiнде деп аталатын галерея залында ұлы ақынның бейнелеу және мүсiн өнерiндегi көркем тұлғасы белгiлi қылқалам шеберлерiнiң туындылары арқылы жан-жақты ашылған.
Алаш арыстары бөлімі Семейдегі Әлихан Бөкейханов бастаған қазақ зиялыларының еліміздің тәуелсіздігі жолында атқарған қызметімен таныстырады. Алаш Өкіметінің, Алаш арыстарының мемлекеттік, қоғамдық, саяси қызметтерін көрсететін материалдар, фотосуреттер, архив деректері қойылған.
Бөлімде Алаш қозғалысы мен Алаш өкіметінің тарихын зерттеген ғалымдардың еңбектері қойылған. Соның ішінде жерлесіміз, тарих ғылымының докторы, академик Ерлан Бәтташұлы Сыдықовтың зерттеулері және Семей мұрағаты әзірлеген құжаттар жинағы орын алды. Абай және Семей шаһары атты тақырыптық көрме залында орналасқан экспонаттар мен фотосуреттер, ақын келiп-кетiп жүрген жылдардағы Семей қаласының мәдени-рухани тiршiлiгiн көрсетедi.
Абай шығармашылығының үш қайнар бұлағы залы ақын шабытын туғызып, шы - ғармашылығына нәр берiп, сусындатқан қайнар көздермен таныстырады. Шығыс залы - Масғұт, Әзiм әңгiмесi дастандары негiзiнде, ал Грек залы - Ескендiр поэмасы сюжетiне лайықтап безендiрiлген. Ортаңғы зал көк күмбездiң астында орналасқан.
Мұражайдағы безендiрiлуi өзгеше тағы бiр зал - ақынның атақты Жаз өлеңiне арналған. Онда шебер сипатталған қыр - сахараның жазғы келбетi үлкен панорама болып кескiнделген; ортада алты қанатты ақшаңқай ақ орда. Зал этнографиялық си - патымен көрермендердi қызықтырып, үлкен әсерге бөлейдi.
Шарапат шуағы Абайдың ақындық мектебi экспозициясы бiр-бiрiмен жалғасқан үш залды алып жатыр. Оларда ақынды қоршаған ақын шәкiрттерi мен оның шығармаларынан нәр алып, ақын дәстүрiн жалғастырған талантты ақындар толық қамтылған. Аталған экспозиция Абайдың немере iнiсi, аса талантты ақын Шәкәрімге арналған. Келесi зал ақынның дарынды ұлдары мен жақындары жайлы деректерiмен молыққан.
Абайтану iлiмiне арналған бөлiм жаңа мазмұнымен ерекшеленедi. Өз заманында Алаштың арыстары атанған, қазақ зиялыларының көш басы болған А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ә.Бөкейханов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Қ.Жұбановтар сынды саңлақтардың Абай мұрасы мен ақындығы туралы пiкiрлерi, деректермен толыққан. Екiншi бөлiм М.Әуезовтiң Абайтануға сiңiрген қыруар еңбегiне арналады. Экспозицияны Абай - халық жүрегiнде деп аталатын зал аяқтайды. Мұндағы деректi материалдар ұлы ақынның құрметiне арналған барлық мерекелер мен айтулы күндердi, апталықтарды нақтылап көрсетедi. Абай сыйлығының лауреаттары мен абайтанушы ғалымдар сипаттамасы да осы бөлiмде орналасқан.
Сыйлықтар залында мерейтой қарсаңында Қазақстанның түкпiр-түкпiрiнен, шетелдерден келген сый-тартулар орналасқан. 1995 жылы ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев мұражайды ресми ашқанда экспозицияның құнды экспонатына айналған Зерде кітабында өз қолтаңбасын қалдырды. Елбасы өз қолымен табыс еткен сый-жоралғылары да осы залдың төрiнен орын алған. Мұражай өз қызметін Ғылыми кеңеске сүйеніп жүргізеді.
Бүгінде мұражай штаты 82 адамнан тұрады. Оның 23-і - ғылыми қызметкерлер. Олар - жоғары білімді, үлкендерден үлгі-өнегесін жалғастырып келе жатқан мамандар. Мұражайдың ішкі бөлімдері - ғылыми қор бөлімі, ғылыми-зерттеу және экспозициялық бөлім, ғылыми-насихат бөлімі, ғылыми-техникалық бөлім, әкімшілік-басқару, шаруашылық-техникалық бөлімдер. Қазір киелі қара шаңырақтың ұжымы Ұлы ойшылдың 165 жылдық мерейтойы мен мұражайдың 70 жылдығына қызу дайындық үстінде.
Қазақ әдебиетінің классигі, ХХ ғасырдың көрнекті жазушысы, ақын, қоғам қайраткері, академик Сәбит Мұқанов -- халықтың сүйіктісі, жалпыхалықтық сый мен құрметке ие болған тұлға.1976 жылы Қазақстан үкіметі С. Мұқановтың есімін мәңгі есте сақтау мақсатында 1965-1973 жылдар аралығында жазушы өмір сүрген үйде (Алматы қаласы, М. Төлебаев көшесі, 125-үй, екінші қабат, 6 бөлмелі пәтер) мұражай ашу туралы шешім қабылдады. Міне, ширек ғасырдай жазушының мұражайы келушілерді қонақжайлылықпен қарсы алып келеді.Мұражай-пәтер әдеби және мемориалдық болып, екі тақырыптық бөлімге бөлінген. Мұражайдың әдеби бөлімі экспозициясында жазушының өмірі мен шығармашылық лабораториясы туралы әңгімелейтін көптеген жеке құжаттар, фотосуреттер, қолжазбалар орналасқан. Мұражай экспозициясы 1920 жылдардан бастап қазақ әдебиетінің құрылуы мен дамуында белсене қатысқан жазушының 73 жылдық өмір тарихынан сыр шертедіМұқановтың шығармалары қашанда елдің назарында. Өлең түрінде жазылған Сұлушаш (1928) романы, Адасқандар (1931), Жұмбақ жалау (1938), Балуан Шолақ (1942) және т. б. романдары С. Мұқановтың Өмір мектебі автобиографиялық трилогиясы үшін ерекше орын бөлінген. Онда ХХ ғасырдың барлық маңызды оқиғалары бейнеленген, олар: Қазан төңкерісі, 1921 жылғы аштық, ұжымдастыру кезеңі, 1931 жылғы аштық, сталиндік репрессия, Ұлы Отан Соғысы және т. б. 1967 жылы осы роман Абай Құнанбаев атындағы ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығына ие болды.
Қазақстандағы музей кешен-қорықтарына тоқталыңыз
Отырар мемлекеттік археологиялық қорық-музейі
Музей 1979 жылдың 11-мамырынан бастап ғылыми зерттеу, Мәдени ағарту және Қазақстанда алғаш рет археологиялық тарихи ескерткіштерді қорғау мекемесі, 1982 жылдан Отырар аймағындағы тарихи ескерткіштерді қорғайтын қорық-музей болып табылады. Қазіргі таңда музей Республика көлемінде археологиялық жәдігерлерді зерттеу, қазба жұмыстарын жүргізетін, реставрация және консервация арқылы ескерткіштердің сақталуын қадағалайтын, сонымен қатар халқымыздың этнографиялық және рухани, мәдени мұраларын жинақтап сақтау, зерттеу жұмыстарын жүргізетін бірден-бір мекеме.
Қорық-музей қарамағында жалпы көлемі 11000 гектарды алып жатқан 3-республикалық 73-жергілікті дәрежедегі тарихи-мәдени ескерткіштер бар. Музей ғимараты үш қабатты кешеннен тұрады.
Бірінші қабатта қор-сақтау бөлмелері, ғылыми бөлімдер және кітапхана орналасқан.
Екінші қабатта музей экспозициясының археологиялық бөлігі жасақталған. Экспозицияда Отырар және осы өңірдегі археологиялық ескерткіштерге айналған қалалар мен қалашықтардың терең тарихына байланысты І-ХVІІІ ғасырлар аралығын қамтитын жәдігерлер кеңінен көрсетілген.
Үшінші қабаты ХІХ-ХХ ғасырлар аралығындағы Қазақ халқының тұрмыс тіршілігі, шаруашылығы, қолөнері және мәдениетін көрсететін этнографиялық жәдігерлер мен экспозицияланған.
Музейде Археология ғылыми-зерттеу бөлімі, Тарихи ескерткіштерді қорғау ғылыми-зерттеу бөлімі, Реставрация және консервация ғылыми-зерттеу бөлімі, Қор сақтау ғылыми-зерттеу бөлімі, Этнография, әдебиет және мәдени-көпшілік іс-шаралар ғылыми-зерттеу бөлімі, Экспозиция, экскурсия және қоғаммен байланыс ғылыми-зерттеу бөлімдерімен қатар кітапхана жұмыс жасайды.
Қазақ өркениетінің алтын діңгегі атанған Отырар жеріне бұл күндері жер жүзінен аса қызығушылықпен ғалымдар мен саяхатшылар жылдан-жылға көптеп келуде. Осыған байланысты Отырар музейі келушілер көріп тамашалайтын қазіргі туристік нысандар музей экспозициясы, Арыстанбаб кесенесі және Отырар төбеге қосымша келешекте Ұлы Жібек жолы бойына орналасқан тоғыз туристік нысанды қосуды жоспарлап отыр.
Мұндағы біздің мақсатымыз Отырар өңірінің терең тарихы мен мәдениетін насихаттайтын асыл мұраларымызды сақтап ғылыми тұрғыдан жүйелеп адамзат иелігіне тапсыру болып табылады. http:otrarmuseum.kzexpositionar cheology1.php
Жиделі-Бөрібай Абайдың тарихи-мәдени және мемориалдық мемлекеттік қорық-мұражайы -- Семей қаласында орналасқан.
Абай туғанына 95 жыл толу мерекесінің қарсаңында Қаз ССР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1940 жылғы 1 сәуірдегі қаулысы бойынша ұйымдастырылып, сол жылы қазан айының 16-күні мереке үстінде ашылды. Қазақстан тарихындағы тұңғыш әдеби мұражай болып табылады.
Оның негізгі қорын 1885 жылы Абай өлкетану мұражайына тапсырған заттар құрайды. Аталмыш заттардың 30-ға жуығы мұражай қорында сақтаулы.
Алғашқы жылдар мұражай, ақын Семейге келгенде ат басын тіреп түсіп жүрген Бекбай Байысов пен Әнияр Молдабаевтың үйлеріне орналасқан болатын. 1967 жылдан бастап мұражай көпес Ершовтың (Ленин көшесі, 12) үйіне орын тепті.
1990 жылғы 5 сәуірдегі № 141 Қаз ССР Министрлер Кеңесінің қаулысы бойынша ақынның әдеби-мемориалдық мұражайы Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық Жидебай-Бөрілі қорық-мұражайы болып құрылды.
Қорық-мұражайдың құрамына қалалық кешен, Жидебайдағы Абайдың әдеби-мемориалдық мұражай-үйі, Бөрілідегі М.Әуезовтің мұражай-үйі, қорық аймағына кіретін 16 тарихи орындар, Абай ауданы Құндызды ауылындағы халық ақыны Шәкір Әбенұлының мұражай-үйі, Мақаншыдағы Әсет Найманбайұлының мұражайы және Жидебайдағы Шаһкәрім. Саят қора экспозициясы кіреді.
Қалалық кешенге Ленин көшесі, 12 үйде орналасқан көпес Роман Ершовтың үйі, 1995 жылы салынған жаңа ғимарат, 1993 жылы кешен аймағына көшірілген Ахмет Риза медресесі мен мешіті, мұражайдың әкімшілік үйі, сонымен бірге Бөгенбай батыр көшесі, 132 үйде орналасқан Алаш арыстары -- М.Әуезов мұражайы кіреді.
Мұражайдың қор құрамы -- 20 мың, оның он мыңнан астамы негізгі қорда.
Мұражайда әкімшілік, ғылыми қор, ғылыми-зерттеу, ғылыми насихат, ғылыми-техникалық, шаруашылық бөлімдері қызмет атқарады.
Техника және жаратылыстану музейлеріне сараптама жасаңыз
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әскери-тарихи мұражай (Алматы)
Қазақстан Қорғаныс министрлігінің Әскери-тарихи мұражайы - Алматыдағы ( Қазақстан ) Қазақстанның әскери-тарихи музейінің филиалы .
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тарих
Қорғаныс министрлігінің әскери-тарихи мұражайы 1965 жылы Орта Азия әскери округінің аудандық офицерлер үйінде (қазіргі музыкалық аспаптар мұражайының ғимараты ) ашылды. 1978 жылы 28 гвардияшы-панфиловшылар саябағын қалпына келтіру шеңберінде мұражай көшіп келген Офицерлер үйінің жаңа монументалды ғимараты салынды [1] .
2015 жылы Астанада Қорғаныс министрлігінің Әскери-тарихи мұражайын құру процесі басталды, ол үшін Ұлттық сурет галереясының ғимараты оған берілді [2] . Бұл қоғамдағы наразылықты тудырды, олар барлық экспонаттар Алматыдан жаңа мұражайға шығарылып кетеді деп қорықты [3] . Алайда, Қорғаныс министрлігі бұл іс жүзінде қолданыстағы мұражайдың жалғасы, енді ол екі қалада орналасады деп түсіндірді. Экспонаттардың бір бөлігі Астанада уақытша көрсетіледі, бірақ кейінірек ғимарат қайта қалпына келтірілгеннен кейін Офицерлер үйіне оралады [4] [5] .
2016 жылы Алма-Атадағы мұражай Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Ұлттық әскери-патриоттық орталығы филиалының құрамына енді [6] .
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Көрме
Көрме кешені 2200 шаршы метр аумақта орналасқан. Мұражай экспонаттары ХХ ғасырдың басынан бері қолданылып келе жатқан кеңестік әскери техника мен қару-жарақтың үлкен жиынтығын ұсынады. Мұражайда төрт коллекция бар: брондалған қару-жарақ пен техника, жердегі артиллерия мен миномет, әуе қорғанысы күштері және арнайы техника. Коллекция 122 әскери техникамен ұсынылған. Бірнеше дана мұражай экспонаттары, мысалы әскери машиналар, сирек кездесетін және әскери техниканың прототиптері. Бөлмеде баннерлер, қару-жарақ және әскери даңқтың жәдігерлері жинақталған. Мұражай коллекциясы авиация үлгілері, броньды тракторлар, зеңбіректер мен зениттік мылтықтар, зымырандар, барлау патрульдік машиналары, әскери қайықтар, танктер. [[7]]
Музейде 1941 жылы жазда Алматыда құрылған И.Панфилов атындағы 316-атқыштар дивизиясының материалдары ерекше орын алады . Бұл экспозицияны генерал Панфиловтың қызы Валентина құрастырды, оған Мәскеу шайқасының диорамасы , сарбаздардың жеке заттары және Брест қамалынан қалған жәдігерлер кіреді.
Мұражайда Ауғанстандағы соғыс кезеңі де қамтылған, бөлек бөлмеде сол соғыста қаза тапқан қазақтардың тізімі орналастырылған.
БИОЛОГИЯЛЫҚ МҰРАЖАЙ
Биологиялық музей 1936 жылы, алдымен биология факультетінің зоология кафедрасында зоологиялық мұражай ретінде құрылды, содан кейін 1949 жылы биология факультеті болып қайта құрылды. 1984 жылы университеттің нағыз мұражайы ашылды. Мұражай 3 бөлімнен және кіріктірілген 84 витринадан тұратын үлкен залдан тұрады. Мұражай қоры териологиялық, орнитологиялық және энтомологиялық бөлімдерден тұрады. Музейдің үлкен залында Тұран жолбарысының экспозициясы (Panthera tigris vigrata Illiger. 1815), Қазақстан мен Орта Азияның тоғай ормандарының патшасы ұсынылған. Бұл үлкен ғылыми маңызы бар және тек университеттің ғана емес, бүкіл Қазақстанның мақтанышы болып табылатын тұлыптың тірі қалған жалғыз үлгісі.
Мұражай 3 бөлімнен және кіріктірілген 84 витринадан тұратын үлкен залдан тұрады. Залдағы және витриналардағы жәдігерлердің жалпы саны 5000-нан асады. Сонымен қатар, териологиялық, орнитологиялық және энтомологиялық бөлімдерден тұратын мұражай қоры бар. Көрме бөлмесінде биологиялық материал биологиялық ғылымның негізгі пәндеріне негізделген тақырыптық фокусқа сәйкес жүйеленеді. Бұл тәсіл келесі бөлімдерге әкелді: . Қазақстанның биотоптарының, экожүйелерінің және табиғи аймақтарының биоалуантүрлілігі;
II. Органикалық әлемнің эволюциясы;
III. Табиғатты қорғау;
IV. 1 қабатта Жануарлар әлемінің систематикасы;
V. Өсімдіктер әлемінің систематикасы 2 қабатта
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстанның табиғат мұражайы
Ғылым ордасы табиғат мұражайы - Ғылым ордасы кешенінде ( Қазақстан , Алма-Ата ) орналасқан Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының палеонтологиялық мұражайы .
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тарих [ өңдеу кодты өңдеу ]
Қазақстан аумағындағы алғашқы палеонтологиялық олжа 1912 жылы табылған алып мүйізтұмсық қаңқасы болды. Осыдан кейін ондаған ғылыми жаңалықтар жасалды, олар палеонтологиялық зерттеулер үшін бірегей ел ретінде Қазақстанға әлемдік даңқ әкелді. Географиялық жағдайына, территориясының көлеміне және ландшафттарының алуан түрлілігіне байланысты Қазақстанға тарихқа дейінгі дәуірлерден бастап қазіргі уақытқа дейінгі әртүрлі фауналар тән. Жинақтың едәуір бөлігін 1932-1957 жылдар аралығында Қазақ КСР Ғылым академиясы Зоология институтының ғалымдары жинады. [[1]]
Табиғат және палеонтология мұражайы 1959 жылы Ленин даңғылы (қазіргі Достық даңғылы ), 85 мекен-жайында 1959 жылы жұмыс істей бастады .
Қазақ КСР Ғылым Академиясы Президиумының 1961 жылғы 29 сәуірдегі No44 Жарлығына сәйкес музейдің ресми ашылуы Қазақ КСР-нің 40 жылдығына орайластырылды. [[2]]
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің 2010 жылғы 1 маусымдағы No 35-PR бұйрығына сәйкес мұражайлар мен коллекцияларды сақтау, зерттеу және танымал ету, ғылыми, тарихи-мәдени мұраларды кеңінен тарату, ғылыми зерттеулер мен мәдени жұмыстар жүргізу тәрбие жұмысы, Қазақстанның Табиғат және Палеонтология мұражайы Ғылым ордасы орталығының қарамағына өтті. [[3]]
2012 жылы мұражай қалпына келтірілгеннен кейін Ғылым ордасы кешенінің құрамында жаңа мекен-жайда - Қазақстан Ғылым академиясының ғимаратында қайта ашылды . [[4]]
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Көрме
Экспонаттардың қатарына жануарлар мен өсімдіктердің сүйектері, динозаврлардың қаңқалары, тарбозаврлар және ежелгі фаунаның басқа өкілдері кіреді. Коллекция заттарының ерекшелігі - олардың барлығы Қазақстанда жүргізілген қазба жұмыстарының нәтижесінде табылған. [[бес]]
Мұражайдың зоологиялық бөлімі қонақтарға республиканың бай және алуан түрлі флорасы мен фаунасын көрсетеді. Республика аумағында мекендейтін құстар мен жәндіктердің, сүтқоректілер мен бауырымен жорғалаушылардың алуан түрлілігі зоологияға бей-жай қарамайтын қонаққа әсер етері сөзсіз.
Қазақстандағы ашық аспан астындағы музейлерге тоқталыңыз
Шығыс Қазақстан облысында әлемге әйгілі Берел қорғандары аумағында ашық аспан астындағы музей ашылды. Музей №11 қорғанның аумағында ашылды. Жобаны ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің тапсырысымен Берел мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы жүзеге асырды. Берел қорғандары - Қазақстандағы сақ дәуірі кезеңінің органикалық заттары сақталған жалғыз тарихи ескерткіш. 1998 жылдан бастап бұл жерде археологиялық қазба жұмыстары жүргізіліп келеді. Қорым б.з.б. V-IV ғасырларда салынған. Қорым Бұқтырма өзенінің оң жағалауында Берел ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7 шақырым жерде, таулы аңғарда орналасқан. Қорымның құрамында 100-ден астам оба бар. Өткен ғасырдың аяғында археологтар ашқан әлемдік деңгейдегі үлкен жаңалықтардың бірі -Алтайдағы осы Берел қорғандары. Онда табылған археологиялық ескерткіштер, шын мәніндегі әлемдік үлкен жаңалық, айтулы ғылыми табыс ретінде бағаланды. Бұл аумақтан ІІІ ғасырдың басы - ІV ғасырдың аяғында өмір сүрген болуы ықтимал ақсүйек әйелдің тоны, белбеуі және әбзелдерімен бірге екі аттың қалдықтары, сондай-ақ алтынмен апталған тағы 7 жылқының сүйектері табылған болатын. Берел қорғандарының аумағында Мәдени мұра мемлекеттік бағдарламасы аясында 2008 жылы ҚР Үкіметінің Қаулысымен Берел мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы құрылған болатын.
Таңбалыдағы жартас суреттері
1957 жылы ҚазКСР-і ҒА Оңтүстік Қазақстан Жетісу археологиялық экспедициясы ашылып, Анна Георгиевна Максимованың жетекшілігімен Таңбалы кешенінің жартастағы суретіне және қабірлеріне қазба жұмыстары жүргізілді.
Таңбалыдағы жартас суреттері және археологиялық қазба жұмыстарын кейініректе А.Г. Медоев, А.Н. Марьяшев, Б.Ж. Аубекеров, А.С. Ермолаева, А.Е. Рогожинский, Ю.А. Мотов, А.А. Горячев, С.А. Потаповтар, сонымен қатар басқа да отандық және шетелдік зерттеушілер жалғастырды.
Таңбалы шатқалындағы ескерткіштердің ең көп кездесетін түрлері айтарлықтай маңызды болып табылады. Жартасқа салынған барлық суреттер тегіс тас беттеріне нүктелеп құру техникасымен, сирек жағдайда металл құралдар немесе тастың көмегі арқылы нақышталып орындалған. Таңбалы кешеніндегі белгілі петроглифтер орнының саны 48-ге жетеді, оның жетеуі негізгі орындар (І-VII топтар), онда барлығы шамамен үш мыңдай сурет бар, ал 22 орында суреттердің саны 50-ден 100-ге дейін. Жалпы алғанда сайдың барлық аумағынан 1-ден 50-ге дейін суреті бар шағын орындар кездеседі. Таңбалы кешеніндегі петроглифтердің жалпы саны 5000-ға жуықтайды.
1998 жылы Таңбалы археологиялық ландшафтының құндылығын ескере отырып, Қазақстан Республикасы оны Бүкіләлемдік Мұралардың Алдын ала Тізіміне енгізді.
2002 жылы Таңбалы археологиялық ландшафты Республикалық мәндегі ескерткіштердің Мемлекеттік тізіміне енгізілді.
2003 жылғы 19 желтоқсанда ЮНЕСКО-Норвегия-Қазақстанның Менеджмент, консервация және Таңбалының жартастағы өнер ескерткіштерін таныстыру жобасын іске асыру туралы Қазақстан Үкіметі және ЮНЕСКО арасында Келісімге қол қойды.
2004 жылдың басында Таңбалыны ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар Тізіміне енгізу үшін қажетті құжаттамаларды дайындау үдерісі аяқталу кезеңіне кірді. 2004 жылы ЮНЕСКО-Норвегия-Казақстанның жобасын іске асырудың басты міндеті Таңбалы бойынша Мастер-менеджмент Жоспарын және Суб-Жоспарын әрі қарай ЮНЕСКО-ның ісі бойынша Ұлттық комиссия арқылы Бүкіләлемдік Мұралар Орталығына ұсыну үшін әзірленімдерін аяқтады.
2004 жылғы 30 маусымда Таңбалы археологиялық Ландшафтының Петроглифтері ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар Тізіміне енгізілді. Бұл бұдан былай ең көрнекті Жердің мәдени және табиғи ескерткіштерінің тізімінде.
Таңбалы қорық-музейінің айрықша ерекшелігінің бірі өзімен аттас сайда, табиғи жағдайда ашық аспан астында негізгі экспозициясының орналасуы ескерткіштің археологиялық кешені ретінде тұтастығын құрайды. Таңбалы қорық - музей қызметкерлері мәдени ескерткіштерді, ғылыми-зерттеу өндірістік институтының (ЗМЕ ҒЗӨИ) жобалау тобының, Таңбалыдағы орталық аймаққа туристік маршрутты ұйымдастырудағы атқарған мол тәжірибесіне сүйене отырып жұмысын жалғастыруда.
Ұлытау ұлттық тарихи-мәдени
және табиғи қорық- мұражайы
Ұлытау ұлттық тарихи-мәдени және табиғи қорық- мұражайы 16 Қыркүйек 2014 2737 0 Ұлытау -- Қазақстанның тарихи және географиялық орталығы, Еуразия құрлығындағы мәдениет тарихында ерекше орын алатын аймақ. Ұлытау -- қазақ халқының қасиет тұтқан, ұлы тарихи оқиғалар мен тарихи тұлғаларды еске ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Лекция 1. Қазақстан тарихын зерттеуде қол жеткізген табыстар аз емес. Алайда, ғылымның бұл саласында зерттелмей жатқан тың және жаңа тұрғыдан қарауды қажет ететін мәселелер баршылық. Қазақстан Республикасының тәуелсіздікке қолы жетіп, қоғамның саяси-әлеуметтік, экономикалық, мәдени, рухани салаларындағы пайда болған түбегейлі өзгерістер зиялы қауым алдына оларды жаңаша зерделеу міндетін қойды. Осы міндетті жүзеге асыруда өткенді бүгінгі күннің биіктері тұрғысынан тарихи талдаудың маңызы зор. Өйткені қоғам өміріндегі бұрын-соңды болмаған саяси-әлеуметтік өзгерістер тарих ғылымына да сын көзбен үңіліп, оның түбегейлі мәселелеріне жаңаша баға беріп, нақты мұрағаттық тарихи материалдар негізінде жаңа тарихи таным тұрғысынан зерттеуді талап етуде. Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен 1998 жыл - Халық бірлігі мен ұлттық тарих жылы деп жариялануы еліміздің тарихының зерттелмей келген қырларын ашуға, ақтандақтардың орнын толтырып, шындықты қалпына келтіруге мол мүмкіндіктер берді. 2000 жылдың - Мәдениетті қолдау жылы деп жариялануы мәдени мекемелер мен өнер шаңырақтарының алдында тұрған өзекті мәселелерді шешуге мұрындық болғандығы баршамызға айқын. Заман талабына сай ұлттық, елдік тарихымызға қайта қарауға, оның сабақтары мен үлгілерін, ұлтымыз бен тәуелсіз республикамызды бүкіл әлемге танытуға және жас келешек ұрпаққа тәлім-тәрбие беру үшін пайдалануға мемлекеттік көлемде назар аударылып отыр. Осы тұста айта кететін болсақ, еліміздегі музейлердің алатын орны ерекше.. Кеңес өкіметі орнаған кезде Қазақстан жерінде төрт ірі музей Орынбор (1831), Орал (1859), Жетісу (1898), Семей (1883) өз жұмыстарын жалғастырды. [1.20-21]. Алдында екі рет құлдырауды басынан кешірген Орынбор губерниялық музейін 1919 жылы көктемінде атаман Дутовтың әскері талқандап, құнды заттарын талан-таражға салды. 1919 жылдың наурызында Семей Кеңестерінің съезі шешімімен Семей тарихи-өлкетану музейі Орыс жағрафиялық бөлімшесінен алынып, Семей халық ағарту бөлімінің құзырына берілді. Орал тарихи-өлкетану музейінің жұмысы қайта жанданып, тарихи-өлкетану бағытында өз қызметін жалғастырды. 1920 жылы Қырғыз (Қазақ) АКСР Халық ағарту комиссариаты құрылып, оған басшылық ету белгілі қоғам қайраткері Ахмет Байтұрсыновқа жүктелді. Ағарту саласын басқару елде болып жатқан өте келеңсіз жағдайлармен тұс келгенімен, А.Байтұрсынов мәдени-ағарту саласында қордаланған мәселелерді шешуге тырысып, қазақ зиялыларын комиссариат жұмысына тартты. Мысалы, ғылым, білім, ағарту саласында маңызды мәселелерді талқылау барысында Е. Омаров, С. Сәдуақасов, Ә. Бөкейханов, Х. Болғанбаев, Т. Шонанов, Ж. Аймауытов сынды азаматтар болған. 1921 жылы 18 қаңтарда бірінші Бүкіл қазақстандық конференцияда республиканың халық ағарту жұмысының өзекті мәселелері қаралды. Қырғыз (Қазақ) АКСР-сы Халық Ағарту Комиссариаты мен оның жергілікті халық ағарту бөлімдері туралы Ережебойынша оның құрамына Бас мұрағат және Бас музей басқармалары енді. [2.579]. Республикада музей ісін ұйымдастыру және дамыту бағытындағы үкімет шаралары нәтижесіз қалған жоқ. 1921жылдың 23 тамызында Қырғыз (Қазақ) АКСР Халық ағарту комиссариаты музей бөлімінің отырысында Орынбор өлкесінің музейі қорында Қырғыз (қазақ) өлкесі, Сібір, Орынбор аймағын бейнелейтін заттар жинақталғандықтан, оны Бүкілқырғыздық (қазақтық) тарихи-мәдени музейі етіп бекіту уақыт күттірмес міндеттердің бірі екендігі атап көрсетілді. 1920 жылы Көкшетау және Қостанай тарихи-өлкетану музейлерінің негізінің қалануына жергілікті оқу-ағарту мекемелерінің үлесі зор болды. Жаңа ашылған музейлердің қорын жергілікті оқу орындарының көрнекі құрал-жабдықтары, Колчак әскерімен бірге қашқан жергілікті ауқатты адамдардан қалған ескі қару-жарақтар, тұрмыстық заттар, түрлі киім-кешектер және өлкенің табиғатын бейнелейтін өсімдіктер мен жәндіктер құрады. 1930 жылы желтоқсанда Мәскеуде өткен бүкілресейлік музей съезі музейлерге тез арада жаңа маркстік-лениндік ілім тұрғысынан экспозициялар құруды ұсынды. Музей құрылысындағы диалектикалық материализм әдістеріне арналған Диалектикалық материализм және музей құрылысытақырыбындағыбаяндамасынд а Халық ағарту комиссариаты ғылыми бөлімінің меңгерушісі П.К. Луппол музейді партияның идеологиялық қаруы ету міндеттерін анықтап, экспозицияларды марксистік негізде құру керектігін жеткізді. Қазақстан музейлерінде тарихи-жаратылыстану, табиғи, этнографиялық бөлімдерге қоса өлкенің кеңес кезеңі тарихы және социалистік шаруашылық құрылысы, мәдениет бөлімдері ашылуға тиіс болды. Ұлы Отан соғысы жылдары Қазақстан музейлері өз экспозицияларында жауынгерлердің ерлігін насихаттау арқылы халықтың рухын көтеріп, жігерлендірді. Музейлердің ғылыми-зерттеу және жинақтау қызметі Отанды қорғау тақырыбы төңірегінде өрбіді. Соғыстан кейін қаржы тапшылығы, кадр жетіспеушілігінен музейлердің ғылыми жұмыспен айналысуға мүмкіндігі болмады. Сондықтан, Қазақ КСР Ғылым Академиясының музейлердің ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізуде айтарлықтай әсері болды. Атап айтсақ, Оңтүстік Қазақстан облыстық музейінің қызметкерлері профессор А.М. Бернштамның басқаруымен Қазақ КСР Ғылым Академиясының археологиялық экспедициясына қатысып, оңтүстік өңірдегі ертедегі Отырар, Сауран, Исфиджаб қалаларының тарихына қатысты құнды жәдігерлер жинады. 1990 жылдардың аяғы 2000 жылдардың басында Қазақстанда республикалық маңызы бар музейлер 13, мекемелік музейлер 5, облыстық музейлер 25, қалалық музейлер 31, аудандық музейлер 47, қорық музейлер 7, сонымен қатар мемориалдық музейлер 11 болған. [3.85]. Қазіргі қоғамдық өзгерістерге байланысты музейлерге деген сұраныстар өсуде. Жаңадан бой көтеріп жатқан музейлердің мазмұндық деңгейі, құрылымдық жүйесі өзгеше. Олардың қатарына музейлендірілген ашық аспан аясындағы қорық-музейлер, экомузейлер, саяси қуғын-сүргін құрбандарына арналған музейлер, яғи мемориалдық музейлер, Президенттік музей, қоғамдық немесе антропологиялық музейлер жатады. Бүгінгі күні тәуелсіздік алғаннан бері елімізде жүріп жатқан күрделі, қарама-қайшылығы мол мәдени үрдістер қарқыны мәдени-ағарту мекемелері жүйесіндегі музейлердің жұмысынан айқын көрініс табуда. Музей адамзат өркениетінің ең керемет жетістігі болып табылады. Музей - тарихи-ғылыми дерек ретіндегі ескерткіштерді, өнер туындыларын, мәдени құндылықтарды, т.б. мұраларды сақтап, жинақтап, ғылыми-танымдық қызмет атқаратын мекеме. Музей гректің museіon сөзінен алынған, муза сарайы деген мағынаны береді. Бүгінгі таңда музейлер өткен дәуір құндықтарын болашақ ұрпақ үшін сақтап қана қоймайды, заттық және рухани құндылықтарды танытуда, ғылыми тұрғыда зерттеп, оның нәтижелерін насихаттауда, осы негізде тәлім-тәрбие беруде маңызды рөл атқарады, ғылыми-ағартушылық және ғылыми-зерттеу ісімен айналысады. Сондай-ақ комплектациялау, экспозициялау, музей құндылықтарын насихаттауды жүзеге асырады. Музейлердің қалыптасуы ұлттық сана-сезімді оятуға, мәдени-саяси идеяларды (ой-сезімді) насихаттауға көмектесті. Музей ғылымның, білімнің, мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылыми мекеме ретінде өскелең ұрпақтың тәрбиесіне, тарихи сананың қалыптасуына ықпал етеді. Музейлер өзінің қызметі мен бағытына қарай бірнеше топтарға бөлінеді: тарихи музейлер(жалпы тарих, археологиялық, антропологиялық,этнографиялық, нумизматикалық, т.б.), көркемөнер музейлері (көркемөнер, мүсін, қолөнер, қолдaнбалы өнер, театр, музыка, кино, т.б. музейлер), жаратылыстанумузейлері (биологиялық, зоологиялық, геологиялық, минералдық, палеонтологиялық, т.б), техникалық музейлер (авиация, автокөлік, кеме жасау, тау-кен ісі, өнеркәсіп, өндіріс өнімдері, т.б.), кешенді музейлер (тарих, шаруашылық, жаратылыстану, т.б. бағыттарды біріктіріп, жұмыс істейтін кең профильді өлкетану музейлері), мемориалдық музейлер (мемлекетке, өнерге, әдебиетке ғылымға еңбегі сіңген белгілі адамдардың жеке өнері мен қызметіне арналған музейлер). Соның ішінде мемориалдық музейлер деп үздік тарихи оқиғаларға, мемлекеттік, қоғамдық және әскери саяси қайраткерлерге, ғылым, әдебиет және өнер қайраткерлерінің өмір жолдарына арналған музейлерді айтамыз. Мемориалды музейлер - адамға немесе маңызды тарихи оқиғаға қатысты музейлар, сонымен қатар мемориалдық тұлғамен немесе оқиғамен қатысты орны бар музейлер. Бұл байланыс мемориал музейі үшiн анықтаушы фактор және экспозициялық мәдениеттi-бiлiм беретiн қызметтiң анықталу және интерпретация байланысына бағытталған. Ең бастысы мемориалдық музейде сол мемориалдық тұлғаның заттары комплектке алына отырып жасалады. Мемориалдық музейлер мемлекетпен қорғалатын ұмытылмас кешендердiң базаларында әдетте былай жасалады: оқиғалар болған аумақтар, үй-жайлар және атақты қайраткерлердiң қызметі мен өмiріне қатысты пәтерлер - мемориалдық музей заттарының коллекциялары болып есептеледі. Мемориалдық музейлер музей саласының кеш дамыған бағыты. Дегенменде қазіргі таңда әлемнің көптеген елдерінде мемориалдық музейлер қалыптасқан. Әсіресе Батыстың, Азияның дамыған елдерінде мемориалдық музейлер туристердің саяхат объектісіне айналған. Дүние жүзіндегі көптеген мемлекеттер мемориалдық музейлерді дамыту арқылы әлемдің музейлер тарихынан ойып орын алып отыр. Мысалы, Лондондағы Виктория мен Альберт музейі тек Ұлыбритания ғана емес, жалпы Европадағы ірі мемориалдық музей. Бұл ағылшын королі мен жұбайы атындағы музей, 1852 жылы Оңтүстік Кенсингтонде негізі қаланған, музей ғимараты викториан стилінде салынған. Музей итальян мүсіншілері Лоренцо Бернини мен Антонио Канов туындыларын, әлемдегі қолданбалы өнер туындыларының әртүрлі бағыттарын кеңінен насихаттайды, онда керамика, шіркеу заттары, тоқыма бұйымдар, музыкалық аспаптар, жиһаздар т.б., барлығы 4 миллион экспонат бар. Әсіресе шыны галереясы, ХІХ ғасыр фотосуреттері галереясы өте танымал. Ал, Микеланджелло Буанарроти, Донателло, Андреа Верроккьо еңбектерінің көшірмелері сақталған. Музейдің осы мемлекеттің туризм саласындағы алатын орны да ерекше. Сондай-ақ Испанияның Мадрид қаласында орналасқан Королева София музейі, Тиссен-Борнемис музейінің, Батыс елдеріндегі корольдық музейлердің әлемдегі мемориалдық музейлердің озық үлгісі ретінде әлемдік музейлер кеңістігінен алатын орны ерекше. Сондай-ақ Ресей мемориалдық музейлері экспозиция жасау ісінде әлемнің озық технологияларын пайдаланып, музей нарығындағы виртуальды музейлер ретінде көшірмесін жасау ісін қолға алып, оны айналымға ендірген. Еліміздің мәдени-саяси дамуында мемориалдық музейлердің орны ерекше зор. Мемориалдық музейлер де Қазақстанның тарихи-мәдени рухани өмірінде маңызды рөл атқаруда. Олардың ірілері: Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі, Абай-Шәкерім кешені, Д.Қонаевтың, Қ.И. Сәтбаевтың, Ж.Жабаевтың, С.Мұқанов пен Ғ.Мүсіреповтің, Ғaзиза және Ахмет Жұбановтардың, Ш.Уәлихановтың (Алтын Емел), т.б. мемориалдық музейлері. Қазақстандағы мемориалдық музейлер саласын мәдениет және өнер қайраткерлері, мемориалдық музейлері және қоғам қайраткерлерінің мемориалдық музейлері деп екіге бөлуге болады. Жалпы музейлердің алдына қойған мақсаты, олардың жүргізілетін іс-шаралары, ғылыми-ағарту, тәрбиелік бағытының дұрыс айқындалуы маңызды мәселе болып табылады. Музей беретін мәліметтің шынайылығы келушінің алған білімін бекіте түседі. Ал мұндай мәлімет әсіресе,жастар үшін өте бағалы. Музей келермендердің саяси, кәсіби тәрбиесінің, көркемдік және эстетикалық талғамдарының дамуына,өз бетімен жұмыс жасау қабілетінің шыңдалуына әсерін тигізеді. Тәуелсiз Қазақстанда қоғам қайраткерлері мемориалдық музейлерінің құрылысы мен қызметi атап айтарлықтай дамыды. Қазіргі өскелең жастарды қоғам және мемлекет қайраткерлерінің тағылымы, өмір жолдары негізінде тәрбиелеу - жастарға патриоттық тәрбие берудің бір саласы болып табылады. Қазақстандық жас буын бойында отаншылдық, іскерлік, жауапкершілік қасиеттер қалыптастырмай, жастардың ізгілікті, рухани өркендеуіне, сондай-ақ, өткен буынның әлеуметтік-мәдени тәжірибесін, әлем өркениеті жетістіктерін игеруіне жол ашпай әлеуметтік ұстанымдағы экономикасы бар демократиялық қоғам құру мүмкін емес. Мұндай мақсаттарды жүзеге асыру жастарға, жалпы қоғамға қатысты саясатты қалыптастыру мен жүзеге асыру ісіне жастардың өздерін белсенді түрде тартуды көздейді. Мемлекет жастарға, олардың материалдық деңгейі мен әлеуметтік жағдайына қарамастан, өмір жолын таңдау мен жеке жетістіктерге жету үшін мейлінше мол мүмкіндіктер ашып отыр. Осы мүмкіндікті оңтайлы іске асырғанда ғана жастар саясатының өзекті міндеті - жастардың тұлғалық қалыптасуын қамтамасыз етуі іске асатын болады.
Қазақстандағы музейлердің пайда болуы және алғашқы мекендерін көрсетіңіз
Семинар 1. 1 ши суракта бар.
Қазан төңкерісіне дейінгі Қазақстандағы музейлердің пайда болуына тоқталыңыз
Лекция 2. https:stud.kzreferatshow52119
1920-40 жылдардағы Қазақстандағы музей ісін сипаттаңыз
https:stud.kzreferatshow52119
1940-1980 жылдардағы Қазақстандағы музей ісіне тоқталыңыз
https:stud.kzreferatshow52119
Қазіргі кезеңдегі Қазақстан музейлеріне сипаттама жасаңыз
Өзің қалаған бир музейге токтал
Қазақстандағы көркемөнер музейлерін сипаттаңыз
Қазақстан Республикасы мемлекеттік Ә. Қастеев атындағы өнер мұражайы - 1976 жылы Т.Г. Шевченко атындағы Қазақ мемлекеттік көркемсурет галереясының (1935 жылы қаланған) және Республикалық қолданбалы өнер музейінің (1970 жылы қаланған) қоры негізінде қаланған.1984 жылы қаңтарда музейге Қазақ КСР Халық суретшісі Әбілхан Қастеевтің есімі берілді.ЮНЕСКО-ның шешімімен 2004 жылы Әбілхан Қастеевтің 100 жылдық мерейтойы кең көлемде атап өтілді. 2004 жылдың 15 қаңтарында Әбілхан Қастеевтің мерейтойлық көрмесінің салтанатты ашылуы болды. Көрме суретшінің күллі шығармаларын қамтыды. Атап айтар болсақ, 400-ден аса акварельдік және кескіндеме туындылары, фотоқұжаттар, суретшінің жеке заттары, кинохроника музейдің үлкен төрт залдарында қойылды.Сонымен қатар суретшінің көрмесі Париж қаласындағы ЮНЕСКО-ның штаб-пәтерінде және республиканың облыс орталықтарында өткізілді. Жаркентте Ә. Қастеев атындағы көркемсурет музейі ашылса, Чижин ауылында Ә. Қастеев атындағы саябақ ашылды.2005 жылдың қаңтарында Әбілхан Қастеевке Алматы қаласының әкімі И. Н. Тасмағамбетовтың және қала басшылығының тікелей қаржылық қолдауымен ескерткіш ашылды.Бүгінде Ә. Қастеев атындағы МӨМ еліміздегі бейнелеу өнері саласындағы жетекші ғылыми-зерттеу және мәдени-ағарту ісіндегі ірі көркемсурет музейі болып табылады. Музейде Қазақстанның бейнелеу өнері, Қазақстанның қолданбалы өнері, шетел классикалық өнері, жаңа дәуірдегі шетел өнері, қорлар, қайта қалыпқа келтіру, көрме және экспозиция, насихаттау және экскурсиялық қызмет көрсету, ақпарат және баспа ісі сынды 9 ғылыми орталық жұмыс атқарады. Қазіргі таңдағы музейдің қоры өзінің көркемдік деңгейінің жоғарылығымен көптеген әлемдік жинақтардан еш қалыспайды. Музейдің аса бай қорындағы 22500-ден астам кескіндеме, графика, сәулет және Қазақстанның, Ресейдің, Еуропаның, Американың, Шығыс елдері халықтарының қолданбалы өнерінің баға жетпес жұмыстары музейдің негізі қорындағы туындылар болып табылады.Ә.Қастеев атындағы МӨМ әлемдік мәдени мұраларды сақтау, оларды зерттеу және танытуда маңызды іс шараларды орындайды.Музейдің тұрақты экспозициясы әрбір халықтың мәдени байлығы мен ерекшелігін көрсететін экспонаттар арқылы әлемдік өнердің негізгі даму сатыларын байқауға болатын тарихи хронология тәртібіне негізделген.Музейде зерттеу және білім беру ісі белсенді түрде жүргізіліп қана қоймай, сондай-ақ жыл сайын халықаралық және республикалық ғылыми конференциялар өткізу үрдіске айналған. Музейде өткізілетін қазақстандық, шетелдік суретшілердің көрмелері өнер сүйер қауымның, Алматы қонақтарының ерекше қызығушылығын тудырады.Музей өз тарапынан жинақтау, сақтау, көрме ұйымдастыру жұмыстарымен шектеліп қана қоймай, сонымен бірге музей қорын насихаттау және көркемсурет мәдениеті жайлы тұрғындарды кеңінен таныстыру мақсатында ағартушылық жұмыстарын жүргізуді өз алдына мақсат етіп қойған. Жұмыстың басты түрі болып: түрлі жастағы және әлеуметтік топтағы келушілерді белсенді түрде тарту, музей қорының аса жоғары дәрежедегі көркемдік деңгейін көрсету мақсатында тақырыптық және шолу экскурсияларын жүргізу; аса бай иллюстриативтік материалдарды пайдалана отырып лекциялар өткізу. Музей жанында Кіші өнер академиясы жұмыс істейді. Бейнелеу, сәндік-қолданбалы өнер тарихына арналған лекциялар 4 -- 5 айға ойластырылған.Ә. Қастеев атындағы МӨМ ЮНЕСКО жанындағы беделді ИКОМ халықаралық музейлер қауымдастығының мүшесі болып табылады.
Қазақстандағы мемориалдық музейлерді сипаттаңыз
Н. Тілендиевтің мемориалдық музейі-ХХ ғасырдағы қазақ дәстүрлі музыкасының алтын тірегі - ұлы композитор, КСРО және Қазақстанның Халық әртісі, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Халық қаһарманы Нұрғиса Атабайұлы Тілендиевтің мемориалдық музейі.Музей туралы:Нұрғиса Тілендиев - ХХ ғасырдағы атақты күйші-композитор, дирижер, домбырашы. Композитор қазақ халқының ұлттық музыкалық мәдениетінде өшпейтін із қалдырды, сондай-ақ ұлттық музыкамызды бүкіл әлем өнерінде жоғарғы деңгейге көтерді.Н. Тілендиевтің мемориалдық музейі орналасқан үй 1979 жылы атақты мемлекет және қоғам қайраткері Д.А. Қонаевтың арнайы тапсырмасы бойынша салынып, Қазақстанның ғылым мен мәдениет саласындағы көрнекті тұлғаларға берілген.Нұрғиса Тілендиевтің үй-музейі 1980-жж. қазақ интеллигенциясының тұрмысын жақсы көрсетеді. Музейде 4 экспозициялық бөлме бар: кіре беріс және қонақ бөлмесі, жұмыс бөлмесі, ас бөлмесі және демалыс бөлмесі. Музейде Н. Тілендиевтың жеке өмірі мен шығармашылығы туралы баяндайтын музыкалық аспаптар, кітаптар, фотосуреттер, дирижерлік таяқшасы, концерттік киімдері, қолданылған тұрмыстық заттары сақталған.
Д.А.Қонаев музей-үйі -- Алматы қаласы, Төлебаев көшесінің бойында орналасқан және екі бөліктен тұрады: музей-үй және мемориалдық музей-пәтер. Мұндағы музей-үй дегеніміз Д.А.Қонаевтың өмірі мен атқарған істеріне арналған жеке үй. Бұрын бұл композиторлар үйі болған. Музей-үйдің мекен-жайы: Төлебаев көшесі, 117[1].
Қазақстан Респуликасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 1994 жылдың 24 ақпанында Д.А.Қонаевтың есімін мәңгі қалдыру мақсатында қаулысы шықты. Онда Қонаевтың Қазақстан алдында сіңірген ерекше еңбегі үшін Алматы қаласында Д.А.Қонаев музей-үйі ашылсын делінген.
2001 жылдың қараша айында Алматы қаласының әкімі, мәдениет басқармасы мен Халықаралық Қонаев қоры және оның президенті Э.А. Қонаевтың көмегімен музей ресми түрде ашылды. Музейдің тұңғыш директоры болып Б.З. Батталханов тағайындалды.
2002 жылдың 12-қаңтарында Д.А.Қонаевтың 90 жылдық мерейтойында Д.А.Қонаев музей-үйі салтанатты түрде ашылды.
Қонаевтың қызметтес әріптестері музейдің ашылуына үлкен үлес қосты. Олар белгілі мемлекет және қоғам қайраткерлері: К.М.Аухадиев, С.С.Жиенбаев, А.А.Кулибаев, Ш.Х.Бекболатов, Ж.А.Асқарова, І.Б.Балтағұлов, С.Ә.Әбдірайымов, А.Д.Ермегияев, Ш.Уалиханов, А.И.Горяйнов, т.б. Музей жәдігерлерін жинауда Д.А.Қонаевтың туысқандары Диар Қонаев пен Бахтияр Серікбаев қол ұшын берді. Бастапқы күндері Заманбек Батталханов ақыл-кеңесін беріп, көмек көрсетті.
2002 жылы музейді 6642 көрермен тамашаласа, қазір олардың саны 18601-ге жеткен. Жәдігерлер саны да жылдан-жылға артып келеді. 2008 жылы оның саны 3030-ға жетті.
Мұражайда Қонаев тұлғасы, оның мемлекетті дамытып-өркендетудегі рөлі мен еңбегі, адамгершілік қасиеттері, өмірінің тұрмыстық жағы көрсетілеген.
Тарихи тұлғаның жұмыс кабинетінің интерьері және басқа да күнделікті өмірде тұтынған заттары Қонаевты тек мемлекет қайреткері ретінде ғана емес, шынайы тұлға ретінде де ашып көрсетеді.Бұл экспозиция үшін өткен ғасырдың 55-60 жылдардағы уақыт шеңбнрі таңдалып алында. Осы кезең Қонаетың тұлға ретінде және мемлекет қайраткері ретінде қалыптасу жылдары болған еді.
Д.А. Қонаев кабинеті жәдігерлердің толықтай шынайлығымен ерекшеленеді, оны жабдықтау барысында Қонаевтың кабинетінде бірнеше рет болған тұлғаның замандастары мен достарының көмегі көп болды. Жеке тұтынған заттары: куәліктер, тарихи құжаттар, қаламдар, әшекейлі оттықтардың жиынтығы, қолдан жасалған түрлі пышақтар, сувенирлер. Келушілер осылардың барлығын қолдарымен ұстап, көрулеріне болады.Бұдан басқа Қонаевтың бюстісі, портреттері, кілемдер де қойылған. Алматының басқа ешбір музейінен мұндай бұйымдарды көре алмайсыз. Бұл әрине келушілердің қызығушылығын туғызады.
Әсіресе мемориалды музейдегі түпнұсқалар ерекше қызығушылық туғызады. Біздің музейіміздің экспозициялары толықтай шынайы мемориалдық дүниелерден жинақталған. Сол заманның кабинеттік стилі сақталған. Қонаев кабинетінде болғандар шынайы тарихи әрі уақыттық ортаға түскендей күй кешеді.
Музей кітапханасында Қонаевтың жеке өзінің кітаптары мен қызметтес әріптестерінің кітаптары орын алған. Д.А.Қонпев туралы жазылған 66 кітап топтамасы бар. Кітаптардың саны 3000 данадан асады. Музейдегі кітаптар мен қолжазбалардан елімізде Ұлы Отан соғысы басталмай тұрған мамыражай кезеңдегі Қоңырат кенішіндегі жұмысшы-қызметкерледің өсу көрсеткіші, олардың тұрмыс-тіршілігі жайлы да құнды деректері таба аласыз. Музей шеңберінде Қонаевтану ғылыми-зерттеу орталығы жұмыс істеп келеді.
Байтұрсыновтың Мұражай-Үйі қоғам қайраткері, ақын, ғалым Ахмет Байтұрсыновтың өмірі мен шығармашалық жолына арналған, мәдени-ғылыми мекенжай. Мұражай Алматы қаласындағы А.Байтұрсынов пен Жамбыл көшелерінің қиылысында орналасқан. Бұл үйде Байтұрсынов 1934 жылдары тұрған. Мемлекеттік деңгейде құрылған арнаулы комиссия шешімімен мұражай-үй бұрынғы қалпына келтірілді. 1998 жылы Байтұрсыновтың туғанына 125 жыл толуына орай мұражай-үй күрделі жөндеуден өткізіліп, құрылымы, сәулеттік сыртқы пішіні, ауласы бұрынғы қалпын тапты. Мұражай-үйдің бөлмелерінде орналастырылған заттардың көбісі жақын-туыс жанашырларынан алынған. Онда Байтұрсынов өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қолжазба мұралары, фотосуреттер, сирек кездесетін кітаптар қойылған. Байтұрсыновтың тұрмыс-тіршілігі мен шығарм-на байланысты жиһаз-бұйымдар мен құжаттардың бір тобы Торғайдағы мұражай-үйінде сақталған.
Қазақстанның әдеби және мемориалдық музейлеріне тоқталыңыз
Абайдың әдеби-мемориалдық мұражайы - Абайдың өмірі мен ақындық жолына байланысты материалдар жинақталған мәдени мекеме. 1940 ж. 16-қазанда Абайдың 95 жылдық мерейтойына орай Семей қаласында ашылған. Алғашында қазіргі Абай көшесі, 83-үйде ұйымдастырылды. Ал 1944-67 жылдары қазіргі Комиссар көшесі 132-үйде орналасып, 1967 ж. музейдің экспонаттар қоры көбеюіне байланысты мемлекеттік архитектуралық ескерткіш болып саналатын Ленин көшесі 12-үйге көшірілді. Музейдегі 13 мың экспонат қоры (оның 7500-і негізгі қор) 7 дербес тақырыптық залдарға орналасқан. Абай және оның дәуірі, Жайлау, Үш қайнар бұлақ, Абай шығармашылығы, Абайдың ақындық өнер айналасы, Абайтану, Қазақ халқы ақын атын ардақтайды бөлімдерінде Абай өміріне байланысты архивтік материалдар, түрлі құжаттар, қазақ халқының тұрмыстық-этнографиялық өмірін бейнелейтін заттар, қол өнері мен бейнелеу өнерінің туындылары, сол кезеңде өмір сүрген ақындардың қолжазба мұралары, фотосуреттер, сирек кездесетін кітаптар т.б. орналыстырылған 1885 ж. Н.Ц.Долгополов арқылы өлкетану мұражайына Абайдың алғашқы шығармалары, оның дүние жүзі халықтарының тілдеріне аударылған өлеңдері, ақынның әдеби мұрасын жалғастырушылардың шығармалары қойылған. Сондай-ақ М.О.Әуезов бастаған абайтанушы ғалым-зерттеушілердің еңбектері де бар (қ. Абайдың жидебайдағы қыстауы). Абайдың 150 жылдық мерейтойына байланысты мұражай үйі ұлғайтылып, түбегейлі жөндеуден өтті.байдың әдеби-мемориалдық мұражайы 1940 жылы ашылған. Ол Қазақстан тарихындағы тұңғыш әдеби мұражай болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мұражай экспозициясы[өңдеу]
Мұражай экспозициясы Абай және оның дәуiрi залымен танысудан басталады. Аталмыш зал үш бөлмеден тұрады. Онда ақынның өмiр сүрген ортасы - ел жайы, тұрмыс-тiрлiгi, ата-тегi, сол күндегi саяси-әкiмшiлiк құрылыс пен дала тұрғындарының әлеуметтiк хал-күйi жан-жақты қамтылған. Ауыз әдебиетiнiң көрнектi өкiлдерi Жаяу Мұса, Бiржан сал, Тәттiмбеттер арқылы ақынды қоршаған мәдени орта көрсетiлсе, Семейге жер аударылып келген саяси қуғындалушылар Е.Михаэлис, Н.Долгополов, С.Гросс, П.Ло - бановский, Н.Коншиндер арқылы ақынның оқу-ағарту, ғылым жолындағы ұмтылыстары, ағартушылық тұлғасы танылады.
Абай бейнелеу өнерiнде деп аталатын галерея залында ұлы ақынның бейнелеу және мүсiн өнерiндегi көркем тұлғасы белгiлi қылқалам шеберлерiнiң туындылары арқылы жан-жақты ашылған.
Алаш арыстары бөлімі Семейдегі Әлихан Бөкейханов бастаған қазақ зиялыларының еліміздің тәуелсіздігі жолында атқарған қызметімен таныстырады. Алаш Өкіметінің, Алаш арыстарының мемлекеттік, қоғамдық, саяси қызметтерін көрсететін материалдар, фотосуреттер, архив деректері қойылған.
Бөлімде Алаш қозғалысы мен Алаш өкіметінің тарихын зерттеген ғалымдардың еңбектері қойылған. Соның ішінде жерлесіміз, тарих ғылымының докторы, академик Ерлан Бәтташұлы Сыдықовтың зерттеулері және Семей мұрағаты әзірлеген құжаттар жинағы орын алды. Абай және Семей шаһары атты тақырыптық көрме залында орналасқан экспонаттар мен фотосуреттер, ақын келiп-кетiп жүрген жылдардағы Семей қаласының мәдени-рухани тiршiлiгiн көрсетедi.
Абай шығармашылығының үш қайнар бұлағы залы ақын шабытын туғызып, шы - ғармашылығына нәр берiп, сусындатқан қайнар көздермен таныстырады. Шығыс залы - Масғұт, Әзiм әңгiмесi дастандары негiзiнде, ал Грек залы - Ескендiр поэмасы сюжетiне лайықтап безендiрiлген. Ортаңғы зал көк күмбездiң астында орналасқан.
Мұражайдағы безендiрiлуi өзгеше тағы бiр зал - ақынның атақты Жаз өлеңiне арналған. Онда шебер сипатталған қыр - сахараның жазғы келбетi үлкен панорама болып кескiнделген; ортада алты қанатты ақшаңқай ақ орда. Зал этнографиялық си - патымен көрермендердi қызықтырып, үлкен әсерге бөлейдi.
Шарапат шуағы Абайдың ақындық мектебi экспозициясы бiр-бiрiмен жалғасқан үш залды алып жатыр. Оларда ақынды қоршаған ақын шәкiрттерi мен оның шығармаларынан нәр алып, ақын дәстүрiн жалғастырған талантты ақындар толық қамтылған. Аталған экспозиция Абайдың немере iнiсi, аса талантты ақын Шәкәрімге арналған. Келесi зал ақынның дарынды ұлдары мен жақындары жайлы деректерiмен молыққан.
Абайтану iлiмiне арналған бөлiм жаңа мазмұнымен ерекшеленедi. Өз заманында Алаштың арыстары атанған, қазақ зиялыларының көш басы болған А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ә.Бөкейханов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Қ.Жұбановтар сынды саңлақтардың Абай мұрасы мен ақындығы туралы пiкiрлерi, деректермен толыққан. Екiншi бөлiм М.Әуезовтiң Абайтануға сiңiрген қыруар еңбегiне арналады. Экспозицияны Абай - халық жүрегiнде деп аталатын зал аяқтайды. Мұндағы деректi материалдар ұлы ақынның құрметiне арналған барлық мерекелер мен айтулы күндердi, апталықтарды нақтылап көрсетедi. Абай сыйлығының лауреаттары мен абайтанушы ғалымдар сипаттамасы да осы бөлiмде орналасқан.
Сыйлықтар залында мерейтой қарсаңында Қазақстанның түкпiр-түкпiрiнен, шетелдерден келген сый-тартулар орналасқан. 1995 жылы ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаев мұражайды ресми ашқанда экспозицияның құнды экспонатына айналған Зерде кітабында өз қолтаңбасын қалдырды. Елбасы өз қолымен табыс еткен сый-жоралғылары да осы залдың төрiнен орын алған. Мұражай өз қызметін Ғылыми кеңеске сүйеніп жүргізеді.
Бүгінде мұражай штаты 82 адамнан тұрады. Оның 23-і - ғылыми қызметкерлер. Олар - жоғары білімді, үлкендерден үлгі-өнегесін жалғастырып келе жатқан мамандар. Мұражайдың ішкі бөлімдері - ғылыми қор бөлімі, ғылыми-зерттеу және экспозициялық бөлім, ғылыми-насихат бөлімі, ғылыми-техникалық бөлім, әкімшілік-басқару, шаруашылық-техникалық бөлімдер. Қазір киелі қара шаңырақтың ұжымы Ұлы ойшылдың 165 жылдық мерейтойы мен мұражайдың 70 жылдығына қызу дайындық үстінде.
Қазақ әдебиетінің классигі, ХХ ғасырдың көрнекті жазушысы, ақын, қоғам қайраткері, академик Сәбит Мұқанов -- халықтың сүйіктісі, жалпыхалықтық сый мен құрметке ие болған тұлға.1976 жылы Қазақстан үкіметі С. Мұқановтың есімін мәңгі есте сақтау мақсатында 1965-1973 жылдар аралығында жазушы өмір сүрген үйде (Алматы қаласы, М. Төлебаев көшесі, 125-үй, екінші қабат, 6 бөлмелі пәтер) мұражай ашу туралы шешім қабылдады. Міне, ширек ғасырдай жазушының мұражайы келушілерді қонақжайлылықпен қарсы алып келеді.Мұражай-пәтер әдеби және мемориалдық болып, екі тақырыптық бөлімге бөлінген. Мұражайдың әдеби бөлімі экспозициясында жазушының өмірі мен шығармашылық лабораториясы туралы әңгімелейтін көптеген жеке құжаттар, фотосуреттер, қолжазбалар орналасқан. Мұражай экспозициясы 1920 жылдардан бастап қазақ әдебиетінің құрылуы мен дамуында белсене қатысқан жазушының 73 жылдық өмір тарихынан сыр шертедіМұқановтың шығармалары қашанда елдің назарында. Өлең түрінде жазылған Сұлушаш (1928) романы, Адасқандар (1931), Жұмбақ жалау (1938), Балуан Шолақ (1942) және т. б. романдары С. Мұқановтың Өмір мектебі автобиографиялық трилогиясы үшін ерекше орын бөлінген. Онда ХХ ғасырдың барлық маңызды оқиғалары бейнеленген, олар: Қазан төңкерісі, 1921 жылғы аштық, ұжымдастыру кезеңі, 1931 жылғы аштық, сталиндік репрессия, Ұлы Отан Соғысы және т. б. 1967 жылы осы роман Абай Құнанбаев атындағы ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығына ие болды.
Қазақстандағы музей кешен-қорықтарына тоқталыңыз
Отырар мемлекеттік археологиялық қорық-музейі
Музей 1979 жылдың 11-мамырынан бастап ғылыми зерттеу, Мәдени ағарту және Қазақстанда алғаш рет археологиялық тарихи ескерткіштерді қорғау мекемесі, 1982 жылдан Отырар аймағындағы тарихи ескерткіштерді қорғайтын қорық-музей болып табылады. Қазіргі таңда музей Республика көлемінде археологиялық жәдігерлерді зерттеу, қазба жұмыстарын жүргізетін, реставрация және консервация арқылы ескерткіштердің сақталуын қадағалайтын, сонымен қатар халқымыздың этнографиялық және рухани, мәдени мұраларын жинақтап сақтау, зерттеу жұмыстарын жүргізетін бірден-бір мекеме.
Қорық-музей қарамағында жалпы көлемі 11000 гектарды алып жатқан 3-республикалық 73-жергілікті дәрежедегі тарихи-мәдени ескерткіштер бар. Музей ғимараты үш қабатты кешеннен тұрады.
Бірінші қабатта қор-сақтау бөлмелері, ғылыми бөлімдер және кітапхана орналасқан.
Екінші қабатта музей экспозициясының археологиялық бөлігі жасақталған. Экспозицияда Отырар және осы өңірдегі археологиялық ескерткіштерге айналған қалалар мен қалашықтардың терең тарихына байланысты І-ХVІІІ ғасырлар аралығын қамтитын жәдігерлер кеңінен көрсетілген.
Үшінші қабаты ХІХ-ХХ ғасырлар аралығындағы Қазақ халқының тұрмыс тіршілігі, шаруашылығы, қолөнері және мәдениетін көрсететін этнографиялық жәдігерлер мен экспозицияланған.
Музейде Археология ғылыми-зерттеу бөлімі, Тарихи ескерткіштерді қорғау ғылыми-зерттеу бөлімі, Реставрация және консервация ғылыми-зерттеу бөлімі, Қор сақтау ғылыми-зерттеу бөлімі, Этнография, әдебиет және мәдени-көпшілік іс-шаралар ғылыми-зерттеу бөлімі, Экспозиция, экскурсия және қоғаммен байланыс ғылыми-зерттеу бөлімдерімен қатар кітапхана жұмыс жасайды.
Қазақ өркениетінің алтын діңгегі атанған Отырар жеріне бұл күндері жер жүзінен аса қызығушылықпен ғалымдар мен саяхатшылар жылдан-жылға көптеп келуде. Осыған байланысты Отырар музейі келушілер көріп тамашалайтын қазіргі туристік нысандар музей экспозициясы, Арыстанбаб кесенесі және Отырар төбеге қосымша келешекте Ұлы Жібек жолы бойына орналасқан тоғыз туристік нысанды қосуды жоспарлап отыр.
Мұндағы біздің мақсатымыз Отырар өңірінің терең тарихы мен мәдениетін насихаттайтын асыл мұраларымызды сақтап ғылыми тұрғыдан жүйелеп адамзат иелігіне тапсыру болып табылады. http:otrarmuseum.kzexpositionar cheology1.php
Жиделі-Бөрібай Абайдың тарихи-мәдени және мемориалдық мемлекеттік қорық-мұражайы -- Семей қаласында орналасқан.
Абай туғанына 95 жыл толу мерекесінің қарсаңында Қаз ССР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1940 жылғы 1 сәуірдегі қаулысы бойынша ұйымдастырылып, сол жылы қазан айының 16-күні мереке үстінде ашылды. Қазақстан тарихындағы тұңғыш әдеби мұражай болып табылады.
Оның негізгі қорын 1885 жылы Абай өлкетану мұражайына тапсырған заттар құрайды. Аталмыш заттардың 30-ға жуығы мұражай қорында сақтаулы.
Алғашқы жылдар мұражай, ақын Семейге келгенде ат басын тіреп түсіп жүрген Бекбай Байысов пен Әнияр Молдабаевтың үйлеріне орналасқан болатын. 1967 жылдан бастап мұражай көпес Ершовтың (Ленин көшесі, 12) үйіне орын тепті.
1990 жылғы 5 сәуірдегі № 141 Қаз ССР Министрлер Кеңесінің қаулысы бойынша ақынның әдеби-мемориалдық мұражайы Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық Жидебай-Бөрілі қорық-мұражайы болып құрылды.
Қорық-мұражайдың құрамына қалалық кешен, Жидебайдағы Абайдың әдеби-мемориалдық мұражай-үйі, Бөрілідегі М.Әуезовтің мұражай-үйі, қорық аймағына кіретін 16 тарихи орындар, Абай ауданы Құндызды ауылындағы халық ақыны Шәкір Әбенұлының мұражай-үйі, Мақаншыдағы Әсет Найманбайұлының мұражайы және Жидебайдағы Шаһкәрім. Саят қора экспозициясы кіреді.
Қалалық кешенге Ленин көшесі, 12 үйде орналасқан көпес Роман Ершовтың үйі, 1995 жылы салынған жаңа ғимарат, 1993 жылы кешен аймағына көшірілген Ахмет Риза медресесі мен мешіті, мұражайдың әкімшілік үйі, сонымен бірге Бөгенбай батыр көшесі, 132 үйде орналасқан Алаш арыстары -- М.Әуезов мұражайы кіреді.
Мұражайдың қор құрамы -- 20 мың, оның он мыңнан астамы негізгі қорда.
Мұражайда әкімшілік, ғылыми қор, ғылыми-зерттеу, ғылыми насихат, ғылыми-техникалық, шаруашылық бөлімдері қызмет атқарады.
Техника және жаратылыстану музейлеріне сараптама жасаңыз
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әскери-тарихи мұражай (Алматы)
Қазақстан Қорғаныс министрлігінің Әскери-тарихи мұражайы - Алматыдағы ( Қазақстан ) Қазақстанның әскери-тарихи музейінің филиалы .
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тарих
Қорғаныс министрлігінің әскери-тарихи мұражайы 1965 жылы Орта Азия әскери округінің аудандық офицерлер үйінде (қазіргі музыкалық аспаптар мұражайының ғимараты ) ашылды. 1978 жылы 28 гвардияшы-панфиловшылар саябағын қалпына келтіру шеңберінде мұражай көшіп келген Офицерлер үйінің жаңа монументалды ғимараты салынды [1] .
2015 жылы Астанада Қорғаныс министрлігінің Әскери-тарихи мұражайын құру процесі басталды, ол үшін Ұлттық сурет галереясының ғимараты оған берілді [2] . Бұл қоғамдағы наразылықты тудырды, олар барлық экспонаттар Алматыдан жаңа мұражайға шығарылып кетеді деп қорықты [3] . Алайда, Қорғаныс министрлігі бұл іс жүзінде қолданыстағы мұражайдың жалғасы, енді ол екі қалада орналасады деп түсіндірді. Экспонаттардың бір бөлігі Астанада уақытша көрсетіледі, бірақ кейінірек ғимарат қайта қалпына келтірілгеннен кейін Офицерлер үйіне оралады [4] [5] .
2016 жылы Алма-Атадағы мұражай Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Ұлттық әскери-патриоттық орталығы филиалының құрамына енді [6] .
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Көрме
Көрме кешені 2200 шаршы метр аумақта орналасқан. Мұражай экспонаттары ХХ ғасырдың басынан бері қолданылып келе жатқан кеңестік әскери техника мен қару-жарақтың үлкен жиынтығын ұсынады. Мұражайда төрт коллекция бар: брондалған қару-жарақ пен техника, жердегі артиллерия мен миномет, әуе қорғанысы күштері және арнайы техника. Коллекция 122 әскери техникамен ұсынылған. Бірнеше дана мұражай экспонаттары, мысалы әскери машиналар, сирек кездесетін және әскери техниканың прототиптері. Бөлмеде баннерлер, қару-жарақ және әскери даңқтың жәдігерлері жинақталған. Мұражай коллекциясы авиация үлгілері, броньды тракторлар, зеңбіректер мен зениттік мылтықтар, зымырандар, барлау патрульдік машиналары, әскери қайықтар, танктер. [[7]]
Музейде 1941 жылы жазда Алматыда құрылған И.Панфилов атындағы 316-атқыштар дивизиясының материалдары ерекше орын алады . Бұл экспозицияны генерал Панфиловтың қызы Валентина құрастырды, оған Мәскеу шайқасының диорамасы , сарбаздардың жеке заттары және Брест қамалынан қалған жәдігерлер кіреді.
Мұражайда Ауғанстандағы соғыс кезеңі де қамтылған, бөлек бөлмеде сол соғыста қаза тапқан қазақтардың тізімі орналастырылған.
БИОЛОГИЯЛЫҚ МҰРАЖАЙ
Биологиялық музей 1936 жылы, алдымен биология факультетінің зоология кафедрасында зоологиялық мұражай ретінде құрылды, содан кейін 1949 жылы биология факультеті болып қайта құрылды. 1984 жылы университеттің нағыз мұражайы ашылды. Мұражай 3 бөлімнен және кіріктірілген 84 витринадан тұратын үлкен залдан тұрады. Мұражай қоры териологиялық, орнитологиялық және энтомологиялық бөлімдерден тұрады. Музейдің үлкен залында Тұран жолбарысының экспозициясы (Panthera tigris vigrata Illiger. 1815), Қазақстан мен Орта Азияның тоғай ормандарының патшасы ұсынылған. Бұл үлкен ғылыми маңызы бар және тек университеттің ғана емес, бүкіл Қазақстанның мақтанышы болып табылатын тұлыптың тірі қалған жалғыз үлгісі.
Мұражай 3 бөлімнен және кіріктірілген 84 витринадан тұратын үлкен залдан тұрады. Залдағы және витриналардағы жәдігерлердің жалпы саны 5000-нан асады. Сонымен қатар, териологиялық, орнитологиялық және энтомологиялық бөлімдерден тұратын мұражай қоры бар. Көрме бөлмесінде биологиялық материал биологиялық ғылымның негізгі пәндеріне негізделген тақырыптық фокусқа сәйкес жүйеленеді. Бұл тәсіл келесі бөлімдерге әкелді: . Қазақстанның биотоптарының, экожүйелерінің және табиғи аймақтарының биоалуантүрлілігі;
II. Органикалық әлемнің эволюциясы;
III. Табиғатты қорғау;
IV. 1 қабатта Жануарлар әлемінің систематикасы;
V. Өсімдіктер әлемінің систематикасы 2 қабатта
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстанның табиғат мұражайы
Ғылым ордасы табиғат мұражайы - Ғылым ордасы кешенінде ( Қазақстан , Алма-Ата ) орналасқан Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының палеонтологиялық мұражайы .
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тарих [ өңдеу кодты өңдеу ]
Қазақстан аумағындағы алғашқы палеонтологиялық олжа 1912 жылы табылған алып мүйізтұмсық қаңқасы болды. Осыдан кейін ондаған ғылыми жаңалықтар жасалды, олар палеонтологиялық зерттеулер үшін бірегей ел ретінде Қазақстанға әлемдік даңқ әкелді. Географиялық жағдайына, территориясының көлеміне және ландшафттарының алуан түрлілігіне байланысты Қазақстанға тарихқа дейінгі дәуірлерден бастап қазіргі уақытқа дейінгі әртүрлі фауналар тән. Жинақтың едәуір бөлігін 1932-1957 жылдар аралығында Қазақ КСР Ғылым академиясы Зоология институтының ғалымдары жинады. [[1]]
Табиғат және палеонтология мұражайы 1959 жылы Ленин даңғылы (қазіргі Достық даңғылы ), 85 мекен-жайында 1959 жылы жұмыс істей бастады .
Қазақ КСР Ғылым Академиясы Президиумының 1961 жылғы 29 сәуірдегі No44 Жарлығына сәйкес музейдің ресми ашылуы Қазақ КСР-нің 40 жылдығына орайластырылды. [[2]]
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің 2010 жылғы 1 маусымдағы No 35-PR бұйрығына сәйкес мұражайлар мен коллекцияларды сақтау, зерттеу және танымал ету, ғылыми, тарихи-мәдени мұраларды кеңінен тарату, ғылыми зерттеулер мен мәдени жұмыстар жүргізу тәрбие жұмысы, Қазақстанның Табиғат және Палеонтология мұражайы Ғылым ордасы орталығының қарамағына өтті. [[3]]
2012 жылы мұражай қалпына келтірілгеннен кейін Ғылым ордасы кешенінің құрамында жаңа мекен-жайда - Қазақстан Ғылым академиясының ғимаратында қайта ашылды . [[4]]
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Көрме
Экспонаттардың қатарына жануарлар мен өсімдіктердің сүйектері, динозаврлардың қаңқалары, тарбозаврлар және ежелгі фаунаның басқа өкілдері кіреді. Коллекция заттарының ерекшелігі - олардың барлығы Қазақстанда жүргізілген қазба жұмыстарының нәтижесінде табылған. [[бес]]
Мұражайдың зоологиялық бөлімі қонақтарға республиканың бай және алуан түрлі флорасы мен фаунасын көрсетеді. Республика аумағында мекендейтін құстар мен жәндіктердің, сүтқоректілер мен бауырымен жорғалаушылардың алуан түрлілігі зоологияға бей-жай қарамайтын қонаққа әсер етері сөзсіз.
Қазақстандағы ашық аспан астындағы музейлерге тоқталыңыз
Шығыс Қазақстан облысында әлемге әйгілі Берел қорғандары аумағында ашық аспан астындағы музей ашылды. Музей №11 қорғанның аумағында ашылды. Жобаны ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің тапсырысымен Берел мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы жүзеге асырды. Берел қорғандары - Қазақстандағы сақ дәуірі кезеңінің органикалық заттары сақталған жалғыз тарихи ескерткіш. 1998 жылдан бастап бұл жерде археологиялық қазба жұмыстары жүргізіліп келеді. Қорым б.з.б. V-IV ғасырларда салынған. Қорым Бұқтырма өзенінің оң жағалауында Берел ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7 шақырым жерде, таулы аңғарда орналасқан. Қорымның құрамында 100-ден астам оба бар. Өткен ғасырдың аяғында археологтар ашқан әлемдік деңгейдегі үлкен жаңалықтардың бірі -Алтайдағы осы Берел қорғандары. Онда табылған археологиялық ескерткіштер, шын мәніндегі әлемдік үлкен жаңалық, айтулы ғылыми табыс ретінде бағаланды. Бұл аумақтан ІІІ ғасырдың басы - ІV ғасырдың аяғында өмір сүрген болуы ықтимал ақсүйек әйелдің тоны, белбеуі және әбзелдерімен бірге екі аттың қалдықтары, сондай-ақ алтынмен апталған тағы 7 жылқының сүйектері табылған болатын. Берел қорғандарының аумағында Мәдени мұра мемлекеттік бағдарламасы аясында 2008 жылы ҚР Үкіметінің Қаулысымен Берел мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы құрылған болатын.
Таңбалыдағы жартас суреттері
1957 жылы ҚазКСР-і ҒА Оңтүстік Қазақстан Жетісу археологиялық экспедициясы ашылып, Анна Георгиевна Максимованың жетекшілігімен Таңбалы кешенінің жартастағы суретіне және қабірлеріне қазба жұмыстары жүргізілді.
Таңбалыдағы жартас суреттері және археологиялық қазба жұмыстарын кейініректе А.Г. Медоев, А.Н. Марьяшев, Б.Ж. Аубекеров, А.С. Ермолаева, А.Е. Рогожинский, Ю.А. Мотов, А.А. Горячев, С.А. Потаповтар, сонымен қатар басқа да отандық және шетелдік зерттеушілер жалғастырды.
Таңбалы шатқалындағы ескерткіштердің ең көп кездесетін түрлері айтарлықтай маңызды болып табылады. Жартасқа салынған барлық суреттер тегіс тас беттеріне нүктелеп құру техникасымен, сирек жағдайда металл құралдар немесе тастың көмегі арқылы нақышталып орындалған. Таңбалы кешеніндегі белгілі петроглифтер орнының саны 48-ге жетеді, оның жетеуі негізгі орындар (І-VII топтар), онда барлығы шамамен үш мыңдай сурет бар, ал 22 орында суреттердің саны 50-ден 100-ге дейін. Жалпы алғанда сайдың барлық аумағынан 1-ден 50-ге дейін суреті бар шағын орындар кездеседі. Таңбалы кешеніндегі петроглифтердің жалпы саны 5000-ға жуықтайды.
1998 жылы Таңбалы археологиялық ландшафтының құндылығын ескере отырып, Қазақстан Республикасы оны Бүкіләлемдік Мұралардың Алдын ала Тізіміне енгізді.
2002 жылы Таңбалы археологиялық ландшафты Республикалық мәндегі ескерткіштердің Мемлекеттік тізіміне енгізілді.
2003 жылғы 19 желтоқсанда ЮНЕСКО-Норвегия-Қазақстанның Менеджмент, консервация және Таңбалының жартастағы өнер ескерткіштерін таныстыру жобасын іске асыру туралы Қазақстан Үкіметі және ЮНЕСКО арасында Келісімге қол қойды.
2004 жылдың басында Таңбалыны ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар Тізіміне енгізу үшін қажетті құжаттамаларды дайындау үдерісі аяқталу кезеңіне кірді. 2004 жылы ЮНЕСКО-Норвегия-Казақстанның жобасын іске асырудың басты міндеті Таңбалы бойынша Мастер-менеджмент Жоспарын және Суб-Жоспарын әрі қарай ЮНЕСКО-ның ісі бойынша Ұлттық комиссия арқылы Бүкіләлемдік Мұралар Орталығына ұсыну үшін әзірленімдерін аяқтады.
2004 жылғы 30 маусымда Таңбалы археологиялық Ландшафтының Петроглифтері ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар Тізіміне енгізілді. Бұл бұдан былай ең көрнекті Жердің мәдени және табиғи ескерткіштерінің тізімінде.
Таңбалы қорық-музейінің айрықша ерекшелігінің бірі өзімен аттас сайда, табиғи жағдайда ашық аспан астында негізгі экспозициясының орналасуы ескерткіштің археологиялық кешені ретінде тұтастығын құрайды. Таңбалы қорық - музей қызметкерлері мәдени ескерткіштерді, ғылыми-зерттеу өндірістік институтының (ЗМЕ ҒЗӨИ) жобалау тобының, Таңбалыдағы орталық аймаққа туристік маршрутты ұйымдастырудағы атқарған мол тәжірибесіне сүйене отырып жұмысын жалғастыруда.
Ұлытау ұлттық тарихи-мәдени
және табиғи қорық- мұражайы
Ұлытау ұлттық тарихи-мәдени және табиғи қорық- мұражайы 16 Қыркүйек 2014 2737 0 Ұлытау -- Қазақстанның тарихи және географиялық орталығы, Еуразия құрлығындағы мәдениет тарихында ерекше орын алатын аймақ. Ұлытау -- қазақ халқының қасиет тұтқан, ұлы тарихи оқиғалар мен тарихи тұлғаларды еске ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz