ГРАВЮРА ӨНЕРІНЕ БАЛАЛАРДЫҢ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралык қазақ-түрік университеті

Спорт және өнер факультеті

Бейнелеу өнері кафедрасы

Сейлбекқызы Шаризат

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Такырыбы: Мектепте үйірме жұмыстарында оқушыларды гравюраға үйрентудің тиімді әдістері

5В010700 - Бейнелеу өнері және сызу мамандығы

Түркістан 2022

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Қожа Ахмет Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Спорт және өнер факультеті

Бейнелеу өнері кафедрасы

Қорғауға жіберілді
Бейнелеу өнері кафедрасының
меңгерушісі, п.ғ.к., доцент

____________

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Мектепте үйірме жұмыстарында оқушыларды гравюраға үйрентудің тиімді әдістері

5В010700 - Бейнелеу өнері және сызу мамандығы

Орындаған: ӨБС-811
тобының студенті Сейлбекқызы Ш.

Ғылыми жетекшісі:
п.ғ.к., қауымд. профессор __________ Ауелбеков Е.Б.

Түркістан 2022
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
I. МЕКТЕП ШЕБЕРХАНАЛАРЫ НЕГІЗІНДЕ ҮЙІРМЕЛЕР ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Мектеп шеберханалары негізінде үйірмелер ұйымдастырудың ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2. Үйірме сабақтарына арналған гравюра жұмыстарын жобалау және жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
II. ГРАВЮРА ӨНЕРІНЕ БАЛАЛАРДЫҢ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1. Орта мектеп оқушыларын үйірме барысында гравюра тәсіліне үйрету жұмыстарының мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.2. Гравюраны үйретудің жаңа заманға сай тәсілдері мен ойын түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
2.3. Қазіргі гравировканың жаңа түрлері және оларды үйірме жұмыстарында қолдану әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 59

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .. 61

ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 64

Кіріспе

Тақырыптың көкейкестілігі: Мектептегі білім беру жүйесін дамытудың стратегиялық міндеттерінің бірі-әр оқушының ерекшеліктері мен қабілеттерін барынша ескеретін, оның әлеуметті мүмкіндіктерін ашуға және дамытуға жағдай жасайтын тұлғаға бағытталған оқыту мәселесін шешу.
Қазіргі таңда елімізде білім беру барысында оқушы тұлғасын жан-жақты жетілдіруге, олардың танымдық әрекетін дамытуға, ой-санасын қалыптастыруға ерекше назар аударылып отыр. Елбасының 2014 жылдың 17 қаңтардағы Жолдауында келешек ұрпақтың тәрбиесін, оқу-білімін қазіргі әлемдік жаңа технологиялардың негізінде арттыру қажеттілігін баса назарда ұстау керектігін көрсетіп берсе[1], 2017 жылғы Жолдауында әлемдік білім беру кеңістігіндегі үштілділік саясат аясында еліміздегі берілетін білім сапасын арттыру межеленді[2]. Президентіміз Н.Ә.Назарбаев Қазақстан - 2050 атты стратегиялық бағдарламасында болашақ қоғам мүшелерінің, яғни жастардың білімін арттырудың маңыздылығы жағынан алдыға негізгі ең басты міндет екендігін белгілеп берді [3].
Мектептегі бейнелеу өнері пәні тұлғаны дамытушылық, оқушылардың эстетикалық тәрбиесін дамыта отырып, олардың шығармашылық қабілеттерін қалыптастыруға, бейнелеу іс-әрекеттерін арттыруға үлкен ықпал жасайды. Бейнелеу өнері пәнінің осындай дамытушылық қызметтерін Б.М.Неменский[4], Е.Н.Игнатьев [5], Н.Н.Ростовцев [6], В.С.Кузин [7], Қ.Ералин [8], М.Тәңірбергенов[9], т.б. еңбектеріндегі дәлелдемелер ашып береді.
Бүгінгі таңда еліміздегі білім беру ісі балалардың жас ерекшелігіне сай бағытталуы, ортаның әлеуметтік-мәдени өзгеруіне икемделіп отыруы, ең алдымен оқушылардың жеке тұлғалық дамуы мен жалпы дамуға дайындығы мәселелерінің бірлігін шешуі керек. Мемлекеттік күш-қуаты ең алдымен өз ісіне шығармашылықпен қарайтын, ғылымның, техниканың, өнердің, өндірістің ойдағыдай дамуына өзінің жекелей еңбегімен ықпал етуге қабілетті адамдардың санымен анықталады. Сондықтан да баланың әр уақытта қоғамдық санасының, жеке тұлғасының жан-жақты дамыған еңбек білігі мен шығармашылық қабілеті қалыптасқан адам болып өсуі өзекті де көкейтесті мәселе болып отыр.
Осыған байланысты мектептің алдына қоятын ең басты мәселесінің бірі - өркениетті, өрелі, шығармашыл, терең білімді ұрпақ тәрбиелеу. Дегенмен, оқушылардың бейнелеу өнері пәнінен үйірме жұмыстарында табиғатты бейнелеу арқылы шығармашылық қабілеттерін арттыру қажеттілігінің басым болуы мен оның бүгінгі мектептегі оқу-тәрбие үдерісінде толыққанды пайдаланбауы арасында қарама-қайшылықтар дипломдық жұмысымыздың тақырыбын Мектепте үйірме жұмыстарында оқушыларды гравюраға үйрентудің тиімді әдістері деп таңдауымызға себепші болды.
Үйірме-сыныптан тыс сабақтардың ең тиімді түрлерінің бірі. Үйірме жұмысының негізінде қатаң еріктілік қағидасы жатыр. Әдетте үйірме сабақтары жақсы оқитын студенттер үшін ұйымдастырылады. Алайда, кейде үлгерімі нашар оқушылар үйірме жұмысына қатысуға ниет білдіретінін және көбінесе сол жерде өте сәтті айналысатынын есте ұстап мұғалім бұған кедергі жасамауы керек. Мұндай оқушыларға мұқият қарау керек, олардағы қызығушылық өскіндерін нығайтуға тырысу керек, үйірмедегі жұмыс олар үшін мүмкін болатынына көз жеткізу керек. Әрине, үйірме мүшелері арасында үлгерімі нашар оқушылардың болуы мұғалімнің жұмысын қиындатады, алайда мұғалімнің үйірмелерге ұсынған тапсырмаларын даралау арқылы бұл қиындықтарды белгілі бір дәрежеде жеңілдетуге болады. Ең бастысы-үйірме сабақтарының жаппай сипатын сақтау, бұл барлық тілек білдірушілердің үйірме сабақтарына қатысуының нәтижесі болып табылады.
Оқушылар мектеп үйірмелерінде еңбексүйгіштік, табандылық, шыдамдылық сияқты қасиеттерді , жоспарлай білу және аяғына дейін жеткізе білу ісін дамытады, эстетикалық талғамын өзгертеді . Үйірмедегі сабақтар оқушылардың патриоттық тәрбиесінде де маңызды рөл атқарады, өйткені оларды өз өлкесінің, біздің еліміздің халықтарының көркемдік дәстүрлерімен таныстыруға, олардың талантты халқы үшін мақтаныш сезімін тәрбиелеуге мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта мектеп шеберханасындағы үйірме сабақтарында әртүрлі материалдарға гравировка жасауға арналған құралдарда пайдалану арқылы түрлі дизайндарды жасауға болады. Ол оқушылардың қызығушылығын оятып, жаңа дүниелерге жол ашады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:
oo Оқушыларды өздігінен ізденіп, қазіргі таңда қарқынды даму үстіндегі
oo өнерді одан әрі жандандырып, оның шығу тарихын, қалай пайда болғанын түсініп ғана қоймай, оларды өз қолдарымен жасап, сәндік - қолданбалы өнерді қайта жаңартуға, оған жаңа мазмұн беруге баулу.
oo Үйірме жұмыстарының үстімен, әр оқушының дара ерекшеліктерін
oo нақтылай отырып, оқушылардың бейнелі ойлай білу, өз ойларын өнер туындысына айналдыра білу, шығармашылық, жаңашылдық мүмкіндіктерін дамыту.
oo Баланың бойындағы қабілет пен дарынды зерттеу және дамыту арқылы,
oo тиянақтылыққа, табандылыққа тәрбиелей отырып бастаған ісін аяқтап шығуға дағдыландыру.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:

1) Үйірме сабақтарында оқушыларды гравюра техникасына үйретудің маңыздылығын талдау
2) Мектепте оқушыларды гравюраға үйрету жолдарын анықтау.
3) Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыруға, өндіру материалдарын үнемді пайдалана білуге, еңбек мәдениеті мен еңбекті қорғаудың бастапқы элементтерін меңгертуге бағыттау
4) Баланың бейнелі ойлау, өз ойындағыны нобай, сурет, сұлба, сызбалар мен жазықтыққа шығара білу қабілеттерін қалыптастыру.
5) Бұйым жасаудың тиімді әдіс - тәсілдерін, технологиясын пайдалануды игерту арқылы оқушылардың шеберлігін арттыру
6) Қалдық материалдардан көркем бұйымдар, макеттер жасау арқылы оларға екінші өмір сыйлауға, қоршаған ортаны ластанудан қорғауға тәрбиелеу.
7) Мектепте үйірме сабақтарында оқушыларға гравюра бейнелеуге үйретудің әдіс-тәсілдерін көрсету, қорытындылар шығару

Зерттеу нысаны: Жалпы орта білім беретін мектептегі оқу-тәрбие үдерісі.
Зерттеу пәні: Орта мектептегі оқушылардың үйірме сабақтары Көркем еңбек пәнінен үйірме жұмыстарында оқушыларды графика тәсілдеріне үйрету.
Зерттеу әдістері: Ғылыми-әдістемелік оқулықтарды, тақырыпқа байланысты баспа материалдарын, озат педагогикалық тәжірибелерді сараптау, талдау, бақылау, сауалнама, тест. Ғылыми-педагогикалық, психологиялық-педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерге теориялық талдау жасау, озық педагогикалық тәжірибелерді жинақтап талдау, эстетикалық тәрбие беру және танымдық іс-әрекеттерді арттыру әдістерін мектеп тәжірибесінде қолдану, оқушының танымын, танымдық іс-әрекетін зерттеу, сауалнама жүргізу, бақылау.
Зерттеу көздері: Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан - 2050 стратегиялық бағдарламасы, Қазақстан халқына Жолдаулары, ҚР Білім туралы Заңы, педагогтар мен психологтардың, бейнелеу өнерінің көрнекті ғалымдары мен әдіскерлерінің еңбектері, зерттеу мәселесіне қатысты оқу-әдістемелік құралдар, озат педагогтардың тәжірибелері, ғылыми-педагогикалық басылымдар мен педагогикалық іс-тәжірибе материалдары және басқа да ресми құжаттар мен материалдар. Білім беруді дамытудың бағдарламалары мен тұжырымдамалары, философтардың, психологтар мен педагогтардың, әдіскер-ғалымдардың зерттеу мәселесіне қатысты іргелі еңбектері мен тәжірибелері, ғылыми-практикалық, педагогикалық-зерттеу журналдары.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады. Қосымшада дипломдық жұмысқа қатысты оқу-әдістемелік және тәжірибелік материалдар ұсынылады.

1. Мектеп шеберханалары негізінде үйірмелер ұйымдастыру

Үйірме жұмыстарын ұйымдастыруды неден бастау керек? Бұл бір қарағанда қарапайым нәрсе болып көрінуі мүмкін . Ең алдымен, үш негізгі мәселеге ерекше назар аудару керек: үйірменің түрлері , мектеп шеберханаларының материалдық базасы және оқушылардың қызығушылықтары .
Еңбек мұғалімінің басқа пәндермен салыстырғанда үлкен артықшылығы бар, өйткені оның таңдауы өте көп. Мысалы," Жас шебер"," тоқыма үйірмесі", "мозаика құру"," жұмсақ ойыншық жасау шеңбері" және т.б. Сонымен, ондаған түрлері болғанымен біз біреуін ғана таңдауымыз керек. Айта кету керек, жұмыс барысында балаларда әртүрлі сұрақтар туындауы мүмкін, кейде мүлдем ерекше сіз күтпеген болжау мүмкін емес сұрақ болуыда ғажап емес. Ал үйірме жетекшісі бірде-бір сұрақты білікті жауапсыз қалдыруға болмайды. Әрине, үйірменің профилін таңдағанда мұғалім шеберханалардың материалдық базасына тек субъективті ғана емес, сонымен қатар объективті фактор ретінде қарауы керек. Ұйымдастыру кезінде үйірмеге арналған құрал-жабдықтардың жеткілікті екеніне, болмаған жағдайда олардың қол жетімділігіне мән беру қажет.
Оқушылардың қызығушылығын ескеру-бұл сөзсіз, үйірмені ұйымдастырудағы өте күрделі, жауапты сәт. Балалардың қызығушылықтары тіпті бір бағытта да әртүрлі болуы мүмкін.Мұғалімнің алдындағы ең қиын міндет-барлық үйірме мүшелерін қанағаттанатындай жағдай жасау.Кіші жастағы оқушылар практикалық жұмыспен үлкен қызығушылықпен айналысады, сондықтан балалардың жасы неғұрлым аз болса, соғұрлым практикалық тапсырмаларды орындауға ынтасы көп болады. Алайда сабақ кезіндегі жүктемелер оқушылардың күштері мен мүмкіндіктеріне сәйкес келуі керек, бүкіл сабақ барысында олардың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету керек. Кіші жастағы оқушылар біртарапты жұмыстарды орындаудан тез жалығады, сондықтан жетекші сабақтарды қалай әртараптандыру туралы алдын-ала ойластыруы керек. Теориялық материалдар әдетте сабақтың басында беріледі. Жаңа тақырыпты өткен жағдайда тапсырманы қарапайым және түсінікті түрде түсіндіру керек, түсіндірмені көрнекі материалды көрсету арқылы бекітуді ұмытпаған балалардың жаңа білімді оңай қабылдауына көмектеседі.
Үйірме жетекшісі оқыту әдістерін, оқушылардың үйірме сабақтарында алатын білімі мен практикалық дағдылары бар әдістемелік қағидаларды таңдайды, сондықтан оқу жылының басында оқыту әдістемесі жыл соңында қолданылатыннан өзгеше қалыпқа келеді. Оқушылардың сабақта жаңа үлгілерді жасауға тәуелсіз шығармашылық көзқарастары пайда болуы үшін , мұғалім олардың қызығушылығын үнемі дамыта отырып, сабақ өткізудің түрін таңдайды. Балаларға мүмкіндігінше тәуелсіздік бере отырып, жетекші үйірмелердің шығармашылық қызметін бағыттап, оқушыларда тақырыпты таңдау, белгілі бір материалды қалай өнімді орындау керектігі туралы ойланып, мәселені шешуге қабілетін дамытуға көмектесуі керек.
Үйірме сабақтарын ұйымдастыру келесі кезеңдерден өтеді:
1. Тәрбиелік міндеттерді зерттеу . Бұл кезең тиімді тәрбиелік әсер ету үшін, оқушылар мен сынып ұжымының ерекшеліктерін зерттеуге және сыныпта қалыптасқан тәрбиелік мәселелердің ең өзекті шешімін анықтауға бағытталған.
2. Келесі этапта мұғалім сыныптан тыс тәрбиелік мәселелердішешуі үшін өз қиялында белгілі бір форманың бейнесін жасайды.
3. Жүргізілген жұмысты талдау, форманы нақты іске асырумен салыстыруға, сәтті және проблемалық сәттерді, олардың себептері мен салдарын анықтауға бағытталған.
Қойылған міндеттерге байланысты сабақтарда оқытудың әртүрлі әдістерін қолданады (ауызша, көрнекі, практикалық), көбінесе үйірме жетекшілері оларды біріктіріп жатады. Бағдарлама тақырыптары бойынша әрбір сабақ теориялық және практикалық бөлімді қамтиды.Теориялық ақпарат-бұл жаңа материалды түсіндіру, тақырыптың танымдық сипаттағы ақпараты. Сабақтарда негізгі орын практикалық жұмыстарға берілетіндіктен мұғалім әр сабақтың мазмұны мен барысын ойлауы керек. Практикалық бөлім оқушылардың алған теориялық ақпараттарының табиғи жалғасыболып кетуі қажет. Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын сақтау үшін жетекшіге жұмыс әдістерін әртараптандыру ұсынылады.Сабақ жоспарын құру кезінде балалардың жас ерекшеліктерін, олардың дайындық дәрежесін, білімі мен дағдыларын ескеру қажет.
Дарынды балалармен жұмыс істеу үшін және оқушылардың шығармашылығын дамыту үшін
* мейірімді және қайырымды болу керек;
* дарынды балалар психологиясының ерекшеліктерін түсіну, олардың қажеттіліктері мен мүдделерін сезіну;
* өз балаларымен немесе мектепке дейінгі балалар мекемелерінде жұмыс істеу тәжірибесінің болуы;
* зияткерлік дамуының жоғары деңгейінің болуы;
* қызығушылықтары мен іскерліктерінің кең ауқымы болуы;
* ашық мінезді болуы;
* әзілдей алуы;
* балаларға деген көзқарас, олармен қарым-қатынастың жылуы.
Кез келген нақты мақсатқа қол жеткізу үшін мұғалімге ең алдымен жоспарды құра білу және оны болжауды қажет етеді. Алайда, бұл жағдайда жоспарлау өте ерекше түрде өтеді десек болады. Біріншіден мұғалім балалармен сөйлеспей тұрып, олардың қызығушылықтарын біле алмайды. Екіншіден, баланың ниеті қаншалықты нақты және оның бұл идеяны соңына дейін жеткізуге деген қызығушылығы қаншалықты зор екендігін білу маңызды. Сондықтан мұғалімнің алдын-ала жұмысын жоспарлауы мүмкін емес. Ол әңгімелесу барысында ғана шешілетін мәселе. Бастапқы кезеңде баланың өзі
негізгі рөл атқаруы керек.Педагог баланың ойын білгеннен кейін ғана жоспарға көше алады. Жұмыс барысы қандай түрде өтеді, ол қандай материалдарды қажет етеді деген сұрақтарға осы кезде жауап ала аламыз. Көп жағдайда бала мен мұғалімнің мақсаттары мен міндеттері сәйкес келмейді.Мұғалімнің мақсаты оқушыға аяқсыз қалатын жұмысты үйрету емес, оның ішкі ойларына сүйене отырып, оқушыны өз қызығушылығына қарай тәуелсіз жұмыс жасауға ынталандыру болып табылады.Баланың шығармашылық қызметі, ең алдымен, мотивациямен, баланың қиялымен және қиялымен туындаған жеке идеяларына негізделуі керек.

1.1. Мектеп шеберханалары негізінде үйірмелер ұйымдастыруды ерекшеліктері
Үйірмені ұйымдастырған кезде оқушыларды қызықтырып, оларға үйірмедегі жұмыс сынып сабақтарының қайталануы емес екенін көрсету, мақсаттарды нақты тұжырымдау және алдағы жұмыстың сипатын ашу қажет (бұл үшін үйірме ұйымы туралы хабарламамен байланысу үшін сабақтың бірінде уақыттың бір бөлігін бөлген жөн) .
Үйірменің бірінші сабағында жұмыстың негізгі мазмұнын белгілеу, үйірме старостасын таңдау, оқушылармен үйірме мүшесінің құқықтары мен міндеттері туралы келісу, жұмыс жоспарын жасау және белгілі бір іс-шаралар үшін тапсырмаларды бөлу (қабырға газетін шығару, үйірме жұмысының құжаттамасын жүргізу және т.б.) қажет.
Үйірме сабақтарын аптасына бір рет өткізіп, әр сабаққа бір сағат бөлген жөн. Үйірме жұмысын ұйымдастыруға студенттердің өздерін тартқан жөн. Оларға тақырып бойынша шағын хабарламалар дайындауды, белгілі бір тақырып бойынша тапсырмалар мен жаттығуларды таңдауды, тарихи сипаттағы анықтамаларды дайындауды, сабаққа қатысты модельдер мен суреттер жасауды тапсырған жөн . Үйірме сабақтарында мұғалім еркін пікір алмасу мен белсенді пікірталастың" атмосферасын " құруы керек. Қазіргі мектептегі үйірме сабақтарының тақырыбы өте алуан түрлі.
Оқу жылына арналған оқу шеберханалары негізінде үйірме жұмысын жоспарлау кезінде практикалық сабақтарға назар аудару керек. Қолөнердің табиғаты жаңадан бастаушылар даналықты тек "қолдар арқылы"біле алады.
Еңбек бағыты бар оқушылардың үйірмелердегі жұмысы олардың кәсіби көкжиегін кеңейту, шығармашылық қабілеттерін дамыту және еңбек түріне деген қызығушылық құралы болып табылады. Мектептегі үйірме жұмысының педагогикалық тиімділігінің міндетті және маңызды шарты оның еңбекке баулу сабақтарындағы оқушылардың оқу жұмысының мазмұнымен үнемі байланысы болып табылады.
Үйірмелерді ұйымдастыру және олардың бағытын анықтау кезінде олар еңбекке баулудың профильдерінен, оқушылардың мүмкіндіктерінен, олардың қалаулары мен белгілі бір қызмет түріне бейімділіктерінен туындайды, сонымен қатар мұғалімдердің осы үйірме жұмысын жүргізуге технологиялық дайындығын ескереді. Еңбекке баулудың әрбір бейіні бойынша үйірмелер ұйымдастырылғаны жөн. Мысалы үйірмелер тігін ісі бойынша бұл "жұмсақ ойыншық"- "көркем кесте" үйірмесі, ағаш ұстасы бойынша-"кәдесыйлар шеберханасы"- "көркем ою" сияқты гравюра бойынша- "нақыштау "- "көркем ою" баулуы бойынша құрылады . Үйірмелерде практикалық іс-әрекеттің осы түріне белгілі бір қызығушылық танытатын және осы үйірмеге қатысуға ниет білдірген оқушыларды біріктірген жөн.

Техникалық үйірмелердегі жұмыстың мазмұны әр түрлі болуы мүмкін, бірақ олар қайталанбауы керек , және де кәсіптік және еңбекке баулу бағдарламаларының тиісті бөлімдері мен тақырыптарын толықтыруы маңызды.

Үйірме жетекшілері оқушылармен бірге белгілі бір кезеңге, әдетте, тоқсанға жұмыс жоспарын жасайды. Жоспар құру кезінде мұғалім оқушыларды топ басшысы ұсынғандардан және одан бөлек өздері таңдаған бұйымдарды жасау перспективасымен қызықтыруы керек. Жоспарда табиғи материалдарды жинау, егер ол жұмыс үшін қажет болса, әртүрлі көрмелерге және жергілікті қолөнер кәсіпорындарына, өндірістік кәсіпорындарға экскурсиялар қарастырылған жөн .
Оқушылардың үйірме жұмысына деген қызығушылығы көбінесе сабақ барысында қолдау табады және дамиды. Сондықтан сабақтарды түрлі жаңа нарселерді жоспарлау арқылы өткізу керек, соның арқасында оқушылар жаңа дүниені біледі , практикалық жұмыстың жоспарланған бөлігін орындай алады, олардың өнімдері шынымен әдемі және бәріне ұнайтын болып шығады ,ең бастысы оқушылардың бір-бірімен және жетекшімен еркін қарым-қатынасын қамтамасыз етеді.
Әдетте үйірме жұмыстары оқу жылы ішінде жүргізіледі. Алайда, ауылшаруашылық үйірмелерінде оқушылардың практикалық қызметі мектеп демалысы кезінде де жалғасуы мүмкін. Оқу жылының ішінде және соңында белгілі бір үйірмелерде орындалған оқушылардың жұмыстарының көрмелерін өткізген жөн.
Үйірме сабақтары балаларды қызықтырып, шаршатпауы үшін іс-әрекет түрлерін ауыстыруды қарастырған жөн: танымдық, ойын, шығармашылық, еңбек, зерттеу және т.б. мектеп оқушыларының үйірмедегі қызметін жандандыруға жұмыстың әртүрлі формалары мен әдістері ықпал етеді:
* жұмыс бөлмесіндегі сабақ экскурсиялармен жалғасады;
* ұжымдық шығармашылық жұмыстар көрмелерді,
* қызықты адамдармен кездесулерді,
* викториналарды,
* мерекелерді,
* ауызша журналдарды аяқтайды.
Мектеп тәжірибесінде сырттай саяхат жиі қолданылады. Сабақ барысында теориялық материалды зерттеу балалардың шығармашылық белсенділігімен, ойынымен алмастырылуы керек. Үйірме жұмысы оқушыларды зерттеу қызметіне тартуға мүмкіндік береді.
Үйірме жұмысының сәттілігі көбінесе сыныпта көрнекті шеберлердің шығармаларын оқушылардың эмоционалды саласына әсер ету құралы ретінде шебер қолдануға байланысты. Эмоционалды тартымдылық , анықтық, түс, эстетика - бұл мектеп оқушыларымен үйірме жұмыстарын жүргізудің қажетті шарттары. Осылайша, сабақтарда әр түрлі жұмыс түрлері ауысады, бұл оқушылардың шаршауын азайтады және зерттелгенге қызығушылықты сақтауға көмектеседі.
Үйірме сабақтарының негізі әңгімелер болып табылады, өйткені оларда оқушылардың білімін кешенді қалыптастыру жүреді, дүниетаным, адамгершілік, эстетикалық және т. б. сияқты тұлғаның негізгі мәдениетінің компоненттері бірлікте қалыптасады.

Мектеп шеберханалары базасындағы үйірме жұмысындағы жетістік көрсеткіштерінің бірі білім алушылардың түрлі көрмелерге, конкурстар мен жарыстарға қатысуы болып табылады. Үйірме жетекшісі бұқаралық іс-шаралар жоспарымен алдын-ала танысуға міндетті, ал үйірмедегі оқушылар белгілі бір істерге қатысу мүмкіндігін талқылап, осындай қатысуға нақты дайындық жоспарын құрған жөн.

Жұмыс аяқталғаннан кейін, қорытынды сабақта жетекші бір жыл ішіндегі оқуды қорытындылайды және үйірменің әр мүшесінің жетістіктері мен сәтсіздіктерін талдайды, ұсыныстар енгізеді, бірақ оларды таңдамайды. Үйірмешілердің үздік жұмыстары бұйымдардың есептік көрмесіне ұсынылады. Қатысу мәселесін оқушылардың өздері шешіп, жүзеге асыруы керек.

1.2. Үйірме сабақтарына арналған гравюра жұмыстарын жобалау және жасау

Үйірме - балалар үшін шығармашылық жұмыстардың қайнар көзі десек қателеспейміз. Себебі басқа пәндердің үйірмелерінде көбінесе теория жүзі көп қамтылса, гравюра жұмыстарында балаларға теориялықта, практикалық тұрғыдан түсіндіру жұмыстары жүргізіледі.
Мектепте гравюра жұмыстарын жоспарлау ең алдымен жас ерекшеліктеріне қаралып жасалады. Неліктен десек, біріншіден тақырыпты қабылдау барлық жаста бірдей болмайды, екіншіден берілетін тапсырманың қиындығы деңгейге сай болуы керек. Мысалы 5 сынып деңгейіндегі тапсырмаларды 2 сынып оқушылары орындауда өте көп қиындыққа ұшырайды. Міне сол себептіде жоспарлау кезінде бірінші жас ерекшелігіне қарайды
Келесі тоқталатын мәселе тақырыптың дұрыс таңдалуы. Тақырып алда айта кеткенде өз сыныбына сай болуы керек. Тақырып оқу бағдарламасының стандарттарынан ауытқымай, бекітілген мазмұндарғасай болуы қажет.
Алдағы функциялар дұрыс орындалған соң келесі тарауларға өтуге болады;
* сабақтың мақсаты,
* міндеті,
* мазмұны
* принциптері
* әдістері
* құрал-жабдықтары секілді дүниелерді қамту керек.
Кез келген сабақтың мақсаты- тақырыпқа тікелей байланысты болады.
Гравюрадағы негізгі мақсаттарға графика өнерінің түрлерімен оқушыларды жүйелі түрде таныстыру, жеке тұлғаны дамыту, талдау, салыстыра білу қабілеттерін дамыту, сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты түсіне білу.
Гравюраның негізгі міндеттері баршаға бірдей баланы шығармашылық жағынан дамыту.
Келесі функция құрал-жабдықтар. Бұл ең маңызды тарау себебі гравюра жасау көп күшті қажет ететін жұмыс болғандықтан, ол жұмысқа керекті құралдарда өте қауіпті болып келеді. Қарапайым штихелдің өзі балалар үшін қауіп сол себептіде, түрлі жағдайлар орын алмас үшін құрал-жабдықтарды дұрыс таңдау керек.
Мектепте гравюраны өткізу үшін балалар гравюрасы туралы бізде түсінік болуы керек. Енді балалар гравюрасына тоқтала кетсек.
Гравюралар бастауының тағы бірі-ежелгі Қытай, бірақ ерекше таралуы Еуропадағы орта Ғасыр кезеңінде және келесі оған қайта өрлеу дәуірі орын алды . Кейбір қайта құрулардан өтіп, гравюраларды жасаудың құпиялары мен әдістері бізге сол елдерден бізге дейін жетті.

Нағыз гравюраны жасау процесі күрделі және белгілі бір дайындықты, қажетті құралдарды, технологияны, физикалық күш пен тәжірибені білуді қажет етеді. Кәсіби граверлер білетін көптеген түрлі әдістер мен тәсілдер бар. Шығармашылықтың осы түрінің күрделілігі мен көп сатылы болуына қарамастан, гравюралар өте танымал.
Гравюра стиліндегі өнер туындылары ерекше сурет салумен, шебердің күшімен, осы техникада ерекше суреттер жасауға жұмсалған, сонымен қатар шынайы шедеврлерді салуға мүмкіндік беретін шығармашылық өрнектің кең мүмкіндіктерінің бастауы.
Енді әр бала осы қиын өнерде өзін сынап көре алады. Ол үшін қымбат материалдар мен құралдарды ұзақ уақыт оқып, сатып алудың қажеті жоқ. Сіз олардың бар екенін білдіңіз, олар ең танымал. Қазіргі балалар мен олардың ата-аналарының назарына гравюра жанрындағы балалар шығармашылығына арналған көптеген жиынтықтар ұсынылған, оларды орындау оңай және қарапайым.
Балалар гравюрасы дегеніміз не?
Балалар гравюрасын жасау технологиясы нақты технологиядан өте ерекшеленеді. Жас гравердің жиынтығы дайындама мен арнайы құралдан тұрады - түйреуіш. Бланк - бұл екі қабатты бояу қолданылатын қалың картон парағы. Бірінші қабат-негізгі , екінші қабат-тікелей, одан соң гравировка беті. Балаларға арналған түйреуіш металл ұшы бар қалам түрінде ұсынылған.
Бұл форма дәл осындай атаумен нағыз кәсіби құралдың үлгісімен жасалған. Штихель балаларына арналған металл бөлшектің арнайы бұрышы бояудың беткі қабатын оңай кетіруге арналған. Дайындама қазірдің өзінде сурет контурында қолданады, оны бала нақыштауы керек. Қара түсті бояудың шетімен жүру арқылы бала оны оңай тазартады, ал негіздегі бояуда еркін кескін пайда болады. Алынған жұмыстардың эстетикасы мен әсемдігі үшін өндірушілер негіз қабатын күміс немесе алтынға айналдырады. Алынған суреттер нағыз гравюраларды еске түсіреді және бұл өте әдемі көрінеді.
Гравировкамен қай жаста танысуға болады?
Бұл бағыттағы шығармашылыққа арналған қарапайым жиынтықтар 5 жастағы балаларға арналған. Мұндай бланкілердегі сурет қарапайым және үлкен бөлшектермен ерекшеленеді, ал негіздегі бояу, әдетте, кемпірқосақ болып табылады, оны бес жасар балалар өте жақсы көреді. Үлкен балалар үшін кішкентай сызықтары бар күрделі үлгіні таңдауға болады. Гравюраларға арналған. Сурет тақырыбы әртүрлі болуы мүмкін. Мұнда негізінен баланың бағдарына мән берген жөн . Бұл кез-келген жануар, ежелгі қамал немесе нақты ғимараттың көшірмесі, гүл шоғы немесе кеменің, автомобильдің, ұшақтың бейнесі болуы мүмкін. Әр бала өзіне ұнайтын суретті таба алады

Бірінші кезеңде балаға көмек керек пе?
Иә. Балалар гравюраларының қол жетімділігі мен қарапайымдылығына қарамастан, мұалім балаға құралды қалай ұстау керектігін, жақсы нәтижеге жету үшін суретті қалай орналастыру керектігін түсіндіруі керек. Штихельді жұмыс қолының алақанына мықтап қысу керек, себебі штихелді қатты қыспаған жағдайда жұмыс барысында құрал қолдан тайып кете беруі мүмкін. Сызықтарды жүргізу кезінде сіз өзіңізден емес, керісінше өзіңізге қарай қозғалыс жасауыңыз керек. Бұл әдіс бояу қабатын алып тастаудың біркелкілігін жақсы бақылауға және күш-жігерді ұтымды бөлуге мүмкіндік береді. Егер қисық сызық салу қажет болса, егер бала қолын оған бекітілген түйреуішпен емес, қағаз парағымен жылжытса жақсы болады. Бұл, егер ол гравюра өнерімен танысуды жалғастырғысы келсе және металлға немесе ағашқа гравюра жасау арқылы балалар жиынтығынан күрделі деңгейге ауысқысы келсе өте маңызды.
Балаларға арналған гравюралар не үшін қажет?
Балаларға арналған гравюралар біріншіден, бұл қызықты және шығармашылықпен, эстетикалық ойлауды дамытады . Балалар әдемі заттар жасауды және жаңа техникамен танысуды ұнатады, өйткені сурет салу және өнердің басқа түрлері арқылы бала өзін-өзі көрсетеді, әлеммен танысады. Екіншіден, гравюрада бірқатар даму сәттері бар. Әдемі гравюраны жасау үшін бала барлық күш - жігерін жұмсауы керек-ол үшін ұқыпты, мұқият, сенімді болуды үйрену керек. Көптеген жұқа сызықтарды жүргізу қажеттілігі ұсақ моториканы дамытуға үлкен ынталандыру болып табылады, бұл балалар үшін, әсіресе мектеп оқушысы болуға дайындалып жатқан адамдар үшін өте маңызды. Жұмыс формасы шығармашылық ойлауды қалыптастырады, балаларға қиялын көрсетуге мүмкіндік береді.
Тағы бір маңызды мәселе - өзін-өзі бағалауды арттыру. Өз жұмысының нәтижесіне таңдана отырып, бала шын мәнінде құнды және әдемі нәрсе жасай алғаны үшін шынайы қуаныш пен мақтаныш сезінеді. Жас граверді айқын жетістіктер үшін ынталандыруды ұмытпаңыз. Ол сіздің мақтауыңыз бен мақұлдауыңызға мұқтаж, бұл тұтас және үйлесімді тұлғаны қалыптастыруға әкеледі. Үшіншіден, балалар гравировкасы балаларда жалпы шығармашылыққа, атап айтқанда өнердің осы түріне деген терең қызығушылық тудыруы мүмкін..

Балалар гравюраларының оқушы үшін керемет сыйлық іспеттес. Гравюра уақытты қызықты және пайдалы іс-шараларға арнап өткізуге мүмкіндік береді. Балаларды шығармашылықтың әртүрлі түрлерімен таныстырудан қорықпау керек керісінше оларға жаңа нарселерді көп үйренкен абзал.

Ендігі кезекте балалар гравюрасын үйірме жұмыстарында қолданудағы тәжірибемен бөліссем.
Үйірменің мақсаты
Ғылыми;
графика термині
графиканың түрлері
гравюраның картон бетінді е орындалуы
Танымдық;
гравюраның қағаз бетінде орындалуының басты кезеңдері
жұмыстың орындалу барысынба басқада технологияларды қолдану
Дамутушылық;
графикалық және композициялық тәжірибе
ойлау қабілеті мен шығармашылықтың дамуы
ұқыптылық пен байқампаздық
өмірге деген эмоционалды көзқарас
Тәрбиелік;
салауатты өмір салты мәдениеті, эстетикалық талғам, шығармашылыққа деген қызығушылық
еңбекқорлық, ұқыптылық, табандылық
қамқорлық сезімі мен ұжымдық жұмысқа белсенділік
еңбекті бағалау
Қажетті құрал-жабдықтар:
* гравюраға арналған алдын-ала дайындалған қазаз;
* трафареттер;
* ағаш таяқшалар;

Жұмыстың барысы:

1. Ең алдымен алдын-ала дайындалған қағазымыз алып, оның бетіне трафаретімізді қойып, ағаш таяқшаның көмегімен шеті жиектеп шығамыз

2. Келесі суреттің ішіндегі сызықтарды таяқшамен қырып алып тастаймыз. Егерде балаларға суретті дәл шығару қиындық соқса, онда біз трафареттерді қолдана аламыз.
3. Соңғы кезеңде суретімізді толығымен аяқтаймыз.

Келесі тәжірибемізде біз гравюраға керекті заттарды баланың өзіне жасатамыз яғни алдағы дайын парақты, трафареттерді қолданбаймыз. Баланың өзідігімен жұмыс жасауына ықпал етеміз.
Тәжірибеміздің атын Граттаж техникасындағы гүлді шалғын деп алайық.

Біз балалармен "граттаж"деп аталатын өте қызықты сурет техникасын үйреткіміз келеді.

Граттаж (фр. gratter-сызып тастау, сызып тастау) - қаламмен немесе өткір құралмен тушь немесе гуашь құйылған қағазды немесе картонды сызып тастау арқылы сурет салу тәсілі. Техниканың тағы бір атауы -- воскография.

Мен балалар дүкендерінің сөрелерінде граттаж техникасында сурет салуға дайын жиынтықтарды жиі көремін. Бірақ егер сіз өзіңіз жасай алсаңыз, бұл мұғалім үшінде, бала үшін де керемет тәжірибе болмақ. Сонымен бізге жұмысқакірісу үшін :
* қара гуаш;
* балауыз қарындаштар;
* А4 форматындағы ақ қалың қағаз парағы;
* шеге немесе ағаш таяқшалар;
* шеңберлері бар трафарет қажет болады.

Қағаз парағын түрлі түсті балауыз қарындаштармен толығымен бояйды. Қағаз парағында жақсы балауыз қабаты пайда болуы үшін оларды қатты басу керек. Ашық түстерді қолданыңыз, қара және қоңырдан бас тартқан жөн.

Боялған парақты қара гуашь қабатымен бояп шығамыз.

Жақсылап кептіру үшін аз уақытқа қойып қоямыз.
Шеңбер пішіні бар трафареттерді қолдану арқылы негізгікезіңімізге өтеміз. "Раушандарды" салудың бұл әдісі кішкентай балалар үшін өте жақсы! Ересек балаларға ағаш таяқша көмегімен гүлдерді өзі салуын ұсынуыңызға болады.

Ары қарай жұмысты аяқтауды баланың қиялына қалдыру керек. Нәтижеге қарап сіз баланың қиялының қандай екенін біле аласыз.

Балалардың қиялы шексіз! Әр бала ертегі гүлдері мен жәндіктерге толы ерекше және өте әдемі жұмыс жасайды. Мұндай техникада жұмыс істеу процесі өте қызықты және бірде-бір баланы бей-жай қалдырмайды!

2. Гравюра өнеріне балалардың қызығушылығын арттыру

Балалардың қызуғушылығын арттыру үшін ең алдымен гравюра өнері деген не, оның қандай түрлері бар екенін, әр түрінің қандай техналогиямен жасалатынын айту керек. Жаңа мәліметтер баланың миына шабуыл жасау сияқты әсер етеді. Оларда түрлі сұрақтар пайда болады, және соның барлығын білу үшін бала мәліметтерді іздестіргісі келіп, сол арқылы жан жағымен қарым қатынас жасайды. Жаңа мәліметтерде бөлек қызығушылықты арттыру үшін балаға өзіндік тапсырмалар беріп ойын ойнатқан жөн. Сіз тек қана өзініз барлық нәрсені айта беретін болсаңыз бала қызығушылығын жоғалтыып алуы әбден мүмкін. Сол себептіде балаларға сергіту сәттерін, өзіндік жұмыстарды барыншы көп тапсырған жөн.

Ендігі кезекте балаларға ең қызықты мәліметтер жүйесін қарастырайық.
Алдымен балалардың гравюра не? деген сұрақтарына жауап беруіміз керек
Көне заманнан келе жатқан сурет салудың бір құралы - көмір және сангина, ал XVI ғасырдан бастап графит қолданылып келе жатыр. Ол - казіргі кезде көп қолданылып жүрген сырты ағашпен қапталған қарындаш. Графит қатты және жұмсақ болып екіге бөлінеді. Сонымен қатар сызба техникасына соус, акварель және гуашь бояулары да жатады. Сурет, картина, жазуларды литография, гравюра, фотомеханикалық репродукциялардың көмегімен көбейтуге болады.
Гравюра деп бетіне сурет ойып салынған тақтаны, сондай - ақ одан алынған басылымды айтады. Гравюраның қағаз бетінде жасалатын қарапайым түрлерімен танысалық. Ол үшін қажетті материалдар: ағаш сабы бар ұшы өткір ине, пышақ немесе алмас, қара тушь, жұмсақ қылқалам, беті жылтыр ақ қағаз. Қара тушьті қағаз бетіне толық жағып шығу қажет. Тушь кепкеннен соң, қағаз бетін инемен тырнап, әр түрлі бейнелер салуға болады. Егер көлемді ашық жерлер қажет болса, қағаз бетін пышақпен немесе алмаспен қыру қажет. Нәтижесінде пайда болған бейне ақ және қара түсті болып өте айқын көрінеді. Бірақ сурет жалғыз дана болып шығады. Көп дана етіп шығару үшін линолеум, картон және шыны сияқты материалдарды пайдалану қажет. Алғаш салған суреттеріңді естеріңе түсіріңдерші. Сендер оны қарындаш, сия немесе акварель бояуымен және міндетті түрде қағазға салдыңдар. Сендер бірақ графикамен шүғылдандық деп ойлаған да жоқсыңдар. Ал графика дегеніміз қағаз бетіне түскен сурет. Графика көбіне - көп ақ - қара, бірен - саран түрлі түсті болып келеді. Сендер күнделікті өмірде графикамен жиі ұшырасасыңдар. Олар - газеттегі сықақ, кітаптардағы иллюстрация, көшелерге жапсырылған жарнама, плакат, почта маркалары, ақша таңбалары, бұйым қорапшаларындағы әріптер, ең ақыры көрме залында, мұражайда, үйде, мектепте ілінген суреттер. Суретшінің қарындашпен, көмірмен, тушьпен, кей жағдайда түрлі түсті қарындашпен, акварельмен салған суреттері, әдетте, бір - ақ дана болады. Оның кітаптағы, журналдағы көшірмелері баспаханаларда арнайы құралдар мен машиналар арқылы дайындалады. Бірақ суретшінің өзінің де көбейте алатын мүмкіндігі бар. Арнайы құрал - штихель арқылы суретші өз еңбегін тақтайға, линолеумге, металға немесе қышқыл арқылы беті айрықша лакпен жүргізілген литографиялық тасқа, мыс және қорғасын табақшаларына инемен сызып, кәдімгі айнаға түскен суреттей теріс салып шығады. Содан кейін сол суреттің бетіне валик арқылы бояу жағады да, өзіне қанша дана керек болса, сонша дана көшірмесін алады. Суретті тақтай және металл арқылы көбейту әдісін гравюра деп атайды. Гравюраны линолеумге, пластмассаға, ағашқа, картонға жасауға болады. Ал литографиялық тас арқылы жасалған көшірмені литография дейді.
Графика - бейнелеу өнерінің көне түрі. Ежелгі суретшілердің үңгір ішіндегі қабырғаларда қалдырған суреттері, көне грек құтыларындағы ою - өрнектер, қайта өрлеу дәуіріндегі көрнекті қылқалам шеберлерінің гравюралары мен суреттерінің бәрі тамаша графикалық туындылар болып есептеледі. Бүгінде графика өнері бейнелеу және мүсін өнері сияқты жан - жақты дамып отыр. Тіпті онсыз біздің өмірді көз алдыңызға елестетудің өзі мүмкін емес. Кез келген балалар кітабын парақтап қарасақ, мәтіннің мәнін түсінуге мүмкіндік беретін суреттерді, яғни ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.