Аудармада экспрессивті құралдарды қолдануды талдау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Картинки по запросу әл фараби университет

Факультеті « Шығыстану»

Кафедрасы « Қиыр Шығыс»

Дипломдық жұмыс

Тақырыбы: Ақпараттық контентті Корей тілінен Қазақ тіліне аударудың ерекшеліктері «Чосон Ильбо» материалында

Орындаған: Мырзабек А. Е

Ғылыми жетекші: Кыдырбаев Б. М

Алматы, 2022

Мазмұны

Кіріспе . . . 4

I. Дискурс туралы жалпы түсінік . . . . . . 6

1. 1 Бұқаралық дискурс ерешеліктері . . . 19

1. 2 «Мәтін» және «дискурс» ұғымдарын салыстыру . . . 23

1. 3. Дискурсты аударудың лингвистикалық және экстралингвистикалық ерекшеліктері . . . . …. 21

II. Жаңалық мақалаларының корей тілінен қазақ тіліне жазбаша аудармасын талдау . . . 28

2. 1 " Саясат" тақырыбындағы жаңалықтар аудармасын талдау . . . 28

2. 2 "Экономика" тақырыбындағы жаңалықтар аудармасын талдау . . . 37

Қорытынды . . . 46

Әдебиеттер тізімі . . . 48

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР

Дипломдық жұмыста қолданылған белгілер мен қысқартылған сөздер:

БАҚ- Бұқаралық ақпарат құралдары

ИЯ-бастапқы тіл

ПЯ-аударма тілі

БАҚ қоғам өмірінде маңызды рөл атқарады. Интернетті белсенді пайдаланудың арқасында заманауи оқырман газеттер мен журналдардың онлайн басылымдарына көбірек жүгінеді. Аударма шет елдің қоғамдық өмірімен, тұрмысымен және де жетістіктерімен жақын танысуға көмектеседі. Қоғамдық өмір көптеген өзара байланысты салалардан көрінеді. Соңғы жылдары қоғам өмірінің барлық саласында қалыптасқан стереотиптер бұзылып, көптеген өзгерістер орын алғаны мәлім. Осындай өзгерістер жаңалық жаршысы болып табылатын бұқаралық ақпарат құралдарында ерекше көрініс тапты. Мұның өзі жалпы ақпараттық кеңістікте көптеген тың ізденістер мен шығармашылық тәсілдердің алуан түрде қалыптасуына жол ашты. Бұдан жарты ғасырдан астам үстемдік еткен Кеңестік цензураның алынып тасталуы, тәуелсіздікпен қатар қол жеткізілген шығармашылық еркіндік, нарық жағдайындағы баспасөз қызметіндегі жаңаша үрдіс, бұқаралық ақпарат құралдары түрлерінің көбеюіне байланысты ақпараттық кеңістіктегі бәсекенің күшеюі бір себеп болса, бұқаралық сананың жаңа деңгейге көтерілуі, бұрынғы ұсынылған нәрсені оқып бас шұлғуға мәжбүр болған тізгіндеулі күйден өткен аудиторияның бұқаралық ақпарат құралдарына қойылатын талаптың арта түсуі, жалпы оқырман, тыңдарман, көрерменнің қабылдаушы ретіндегі талғамының да өсуі екінші себеп болды.

Зерттеу объектісі - медиа дискурсын корей тілінен қазақ тіліне аудару.

Зерттеу құралы - Корея Республикасының «Чосон Ильбо» мемлекеттік газетінің материалы негізінде корей тілінен қазақ тіліне публисцистикалық аударманы талдау болып табылады.

Зерттеудің өзектілігі. Бұл жұмыстың өзектілігі бүгінгі таңда Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы қарым-қатынастың қарқынды дамып келе жатқандығымен айқындалады. Екі ел тек экономикалық, саяси ғана емес, әлеуметтік және қоғамдық салаларда да белсенді ынтымақтастықта, әлемдік қауымдастықта өзара қолдау көрсетуде. Оңтүстік Корея Жамбыл кен орнында геологиялық барлау, Теңіз мұнай-газ кен орындарын барлау сияқты ауқымды жобаларды жүзеге асыруға белсенді қатысуда. Корея Республикасының бұрынғы Президенті Пак Кын Хенің 2014 жылғы маусымдағы Қазақстан Республикасына мемлекеттік сапары барысында екі ел арасындағы тығыз ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған бірқатар маңызды құжаттарға қол қойылды. Мұндай жағдайда аударма саласындағы мамандарға сұраныс артып қоймай, аударма сапасына да жоғары талаптар қойылуда.

Бұл жұмыс кәріс бұқаралық ақпарат құралдары дискурсын аударудағы мәдениетаралық аспектілер мәселелеріне арналған. Қазіргі заманғы лингвистика ғылымындағы негізгі мәселелердің бірі дискурсты жасау мен түсінудің ортақ стратегияларын анықтау, сонымен қатар тілді пайдалану теориясын құруға бет бұру болып табылады.

Осыдан "мәтін" және "дискурс" ұғымдарының арасындағы айырмашылық пайда болады. Егер мәтінді талдау мәтіндік бүтін және оның бөліктерінің қатынастарына бағытталған болса, онда дискурсты талдау мәтінге қатысты коммуникативті процестің сыртқы ерекшеліктерін сипаттайды".

Жұмыс аясындағы зерттеу нысаны корей Чосон Ильбо мерзімді басылымдарының газет мақалалары болып табылады.

Жұмыстың негізгі мақсаты - газет мақалалары мен тақырыптарын корей тілінен қазақ тіліне аударудың ерекшеліктерімен тәсілдерін анықтау.

Жұмыс міндеті: Корей газет-ақпараттық мәтіндерін аудару тәсілдерін және оларды жүйелеуді зерттеу.

Ұсынылған мақсат жұмыста келесі мәселелерді шешу арқылы жүзеге асырылады :

Зерттеу тақырыбы бойынша теориялық материалды талдау;

Газет тақырыптары мен аннотациялардың лексикалық, грамматикалық және стилистикалық ерекшеліктерін қарастыру;

Аудармада экспрессивті құралдарды қолдануды талдау;

Зерттеу әдістері корей тіліндегі мерзімді басылымдарды аударма талдауынан және жалпы бақылауларды анықтаудан тұрады.

Зерттеудің практикалық мәні-зерттеудің тілдік материалын корей тілі мен аударма практикасы бойынша практикалық сабақтарда қолдануға болады. Шығарманы жазудың практикалық негізі Кореяның мерзімді басылымдары болды. Ғылыми мәселенің қазіргі заманғы зерттелуін бағалау: қазіргі уақытта үлкен өзгерістерге ұшыраған Чосон Ильбо баспасөзінің мақалаларын аудару ерекшеліктері туралы.

Жұмыс екі тараудан, сондай-ақ кіріспеден, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Бірінші тарауда біз аударма ұғымын және оның қазіргі лингвистикалық парадигмадағы қызметін зерттедік, сонымен қатар газет-ақпараттық дискурс түрлерін және оны аударудың лексикалық, грамматикалық және стилистикалық ерекшеліктерін анықтадық.

Екінші тарауда корей газет мақалаларын қазақ тіліне аудару кезіндегі грамматикалық өзгерістер қарастырылады. Аударма түрлендірулерінің жіктелуі қарастырылады, содан кейін Корей ақпараттық мәтіндері мен мақалаларының дербес орындалған аудармасына талдау жүргізіледі. Әдебиеттер тізімінде авторлардың стилистика, лексикология, аударма теориясы салаларындағы еңбектері бар. Сондай-ақ, жұмыстың негізгі материалы болған мерзімді басылымдарға сілтемелер тізімі берілген. Зерттеу қорытындысы шығарылады.

I Дискурс туралы жалпы түсінік.

Бұқаралық ақпараттық дискурс ерешеліктері

Аударма тілінің дамуының кейінгі кезеңінде дискурс теориясына байланысты арнайы зерттеулер өріс алды. Дискурстың мәні мен мазмұнына терең бойламас бұрын, оның зерттелуіне тоқтала кеткен жөн. Дискурс талдау теориясына қатысты жарияланған шетелдік зерттеушілердің еңбектері (Т. Гивон, А. Е. Кибрик, Т. А. ван Дейк, Н. Хомский, Л. С. Выготский, Т. В. Ахутина т. б. ), қазақ аудармасында мәтін лингвистикасына, стилистикаға, синтаксиске және когнитивтік лингвистикаға қатысты зерттеу жүргізген ғалымдар (Р. Сыздық, Р. Әмір, Т. Сайрамбаев, Б. Шалабай, А. Жұбанов, Ж. Манкеева, Г. Смағұлова, Г. Қосымова, З. Ш. Ерназарова, т. б. ), дискурсқа қатысты пікір білдірген Н. Уәли, Д. Әлкебаева, Г. Бүркітбаева, Ж. М. Кеншінбаева т. б. зерттеулері бар.

Ю. С. Степанов дискурс дегеніміз «тіл ішіндегі тіл» деп түсіндіреді. Бірақ ол ерекше әлеуметтік мағлұматтарымен көрінеді. Дискурс ақиқатында өзінің грамматикасы не сөздік қоры арқылы көрінбейді, ол бәрінен бұрын және ең бастысы өзіндік грамматикасы, сөздік қоры, сөз қолданысы, синтаксистік құрылымы - жалпы айтқанда, ерекше әлемі бар мәтіндерде көрінеді. Яғни дискурс ұғымының өзі «тіл - рух үйі», «тіл - болмыс үйі» деген философиялық тезистің мазмұнын ашады.

Ал В. З. Демьянков дискурсты сөйлемдер мен фрагменттерден тұратын интерпретатордың көз алдына ойша келетін мәтін ретінде анықтайды, ал дискурс мазмұны көбінесе «дискурс топигі» немесе «дискурсивті топик» деп аталатын «тірек» концептінің айналасында шоғырланады.

Жалпы дискурс теориясының сипаты пәнаралық деуге болады. «Бұл теория адам қызметінің түрлі аспектілерінде назар аударатын академиялық пәндерді қамтиды: антропология, журналистика, риторика, әдебиет пен мәдениеттану, әлеуметтану, психология, география, заң ғылымы мен білім беру» дейді Х. Х. Нұрсейітова медиялық дискурс туралы .

Дискурс теориясының қалыптасуында екі дәстүрдегі мектеп өкілдері (американдық мектеп, оның негізін салушы - Франц Бае, чех лингвистикалық мектебінің дәстүрі, негізгі өкілі - Вильям Матезиус) маңызды рөл атқарды. Дискурс талдау теориясының жеке пән ретінде қалыптасуы жалпы тіл білімінде ХХ ғасырдың 70-жылдарына, қазақ тілінде бұл мәселеге қатысты зерттеулердің ғылыми айналысқа түсуі өмір сүріп жатқан ғасырымыз, ХХІ ғасырдың басына жатқызылады. Тұңғыш болып «дискурс» ұғымын Ю. Хабермас өзінің «Коммуникативтік компетенция теориясына дайындық» атты еңбегінде қолданған болатын. Содан бері бұл термин батыстық философияда кең қолданылып жүр. Хабермас «дискурске» мына төмендегідей белгілер тиесілі екенін айтып өтеді: қарым-қатынасқа, сол кезеңнің қоғамдық өмірінде қалыптасқан нормалар, ережелер және негізгі құндылықтар жинағынан тұратын идеологиялық тіл. Ондағы идеология деп отырғанымыз жалпы белгілер жүйесі деген мағынада.

Дискурс - тілдік коммуникация түрі. Кең шеңберде, дискурс дегеніміз уақыттың мәдени тілдік контексі. Оған рухани-идеологиялық мұра, көзқарас, дүниетаным кіреді. Тар мағынада, дискурс деп қандай да болмасын мағыналы, құнды іс-әрекеттің нақты тілдік шындығын айтады.

А. М. Алдашеваның пайымдауынша: «Дискурс - тілден тыс - прагматикалық, әлеуметтік, мәдени, психологиялық факторларды біріктіретін байласымды мәтін, оқиғалық аспектідегі мәтін, белгілі мақсатқа бағытталған әлеуметтік әрекет ретінде қаралатын сөйлеу (сөз) . Адамдардың когнитивтік санасында өзара қарым-қатынас механизміне қатысатын компонент. Дискурс, бұл - «өмірмен біте қайнасқан» сөз.

«Дискурс - қазіргі кезге дейін жазылған, айтылған және түсінікті, осы, сонымен қатар басқа да тілде алдағы уақытта оның өмір сүргенінің, өмір сүру мүмкіндігінің тарихында айтылатын, жазылатын барлық нәрселер, яғни, табиғи тіл мәтіндер жиынтығы ретінде жасаған айтылымдардың барлық түрлері . . . » .

Қазіргі филологиялық ғылымда дискурс пен оның табиғатын ашуға байланысты пікірлер әртүрлі. Оған «белгілі бір аядағы ағымдық тілдік қызмет», «тілдік байланыстар арқылы жасалатын мәтін», «аяқталған тілдік қарым-қатынас», «оқиғалық аспектідегі мәтін» тағы сол сияқты көптеген анықтамалар беріледі. Сонда «дискурс» ұғымы тілдік қызметті де, мәтінді де, мәтін аясын да, ойтолғамды да білдіретін көп қырлы термин болып есептеледі. Яғни бір сөзбен айтқанда, дискурс мәтіннен басқа экстралингвистикалық факторларды (қоршаған ортаны, ойтұжырымды, қағидалар мен адресаттың мақсаты) білдіретін күрделі экстралингвистикалық құбылыс. Бұл жөнінде Л. Дж. Филиппс, М. В. Йоргенсен, М. Л. Макаров, Е. И. Шейгалдардың зерттеулерінде кең айтылған.

Дискурстың мұндай анықтамасы оны жалпы философиялық, жалпы гуманитарлық ракурста қарастыруды талап етеді. Лингвистикалық аспектіде дискурс, бұл - өзара қарым-қатынастағы пропозиция түрінде көрінетін тілдік ойлау қызметі.

Дискурстың жарты ғасыр бойы зерттелуіне қарамастан, дискурсқа деген қызығушылық артпаса кем емес. Оны кейбіреуі паразит-сөздер деп те атайды.

Соған қарамастан, дискурстың күрделі қарым-қатынас құбылысы екенін мойындауымыз қажет. Кейбір ғалымдар (Т. А. ван Дейк, В. Кинч, В. З. Демьянков, А. Е. Кибрик, И. М. Кобозева, W. Chafe, W. Labov), сондай-ақ (О. В. Александрова, Е. С. Кубрякова, В. В. Красных, т. б. ) дискурсты оның белгілі бір контексе байланыстылығын, жанрлық және идеологиялық қажеттілігін атап көрсетеді.

Осы орайда, Т. Ван Дейк дискурстың екі мағынасын ашып алу керектігін айтады. Кең мағынасында дискурс - сөйлеуші мен тыңдаушы арасындағы белгілі бір уақытта, кеңістікте және басқа да контексте айтылатын кешенді қарым-қатынастық жағдай есебінде көрінеді. Бұл қарым-қатынастық іс-әрекет - тілдік, ауызша, сонымен қатар вербальды және вербальды емес құрылымда тұруы мүмкін.

Дискурстың этимологиялық термині латынның «discurrere», яғни «талқылау», «келіссөз жүргізу» деген мағына береді. Мұндай мағынасы ғылымда XVI-XVIII ғасырда қолданылған болатын. Содан бері «дискурс ұғымы» көптеген трактаттардың пайда болуы мен ғылымның дамуына үлес қосты.

XX ғасырдың соңына қарай дискурс термині тек семантика мен синтаксиске ғана қатысты емес, сонымен қатар прагматикада мәтін - «адресат» құрылымында қарастырылды. Ал тар мағынасында дискурс - жалғыз ғана вербальды құрылымда келетін ауызша және жазбаша мәтін ретінде айқындалады. Осыған байланысты дискурс жалғастырушы коммуникативтік әрекет болып есептеледі.

Қазіргі кезге дейін әртүрлі тілдер материалдарында ғылыми сипат берілген дискурстың төмендегідей түрлерін атап көрсетуге болады. Бұл тізімді (классификацияны) толық немесе аяқталған деуге болмайды. Себебі бұл бағытта әртүрлі тілдерде олардың қызмет ету аяларына қатысты көптеген зерттеулер жүргізілуде:

әскери дискурс;
іскери дискурс;
балалық дискурс;
өнертану дискурсы;
магиялық дискурс;
бұқаралық ақпарат құралдары дискурсы;
ғылыми (академиялық) дискурс;
парфюмерлік дискурс;
педагогикалық дискурс;

Қазіргі дискурста әртүрлі лингвомәдениеттегі ерекшеліктер, идиоэтникалық сипаттар да көрінуі қажет. Мысалы, қазіргі кезеңде барлық халықтардың мәдениетінде саяси дискурс барынша кең өріс алуда.

Саяси дискурс - билікті одан әрі бекіте түсу және оның бар екендігін көрсету мақсатындағы ауқымды дискурс. Бұл саланың типтік жанрларында әрбір халықтың лингвомәдениетіне тән вербалды және бейвербалды тілдік бірліктер жүзеге асырылады.

Дискурс тілдік феномен ретінде өзі әртүрлі ауысымдардан (мәтін, интеракцияға қатысушылар) тұрады да, осы ауысымдардың қатынасы мен бірігуіне байланысты дискурстың түрлері (типтері, топтары) пайда болады. Осындай типтердің бірі - іскери дискурс . Іскери дискурсты жан-жақты қарастырған Г. Г. Бүркітбаева оған мынадай анықтама береді: «Іскери дискурс - белгілі бір адамдар тобымен белгілі бір коммуникативтік интеракциялық жағдайда жүзеге асқан дискурстың арнайы жанрларда көрініс тапқан нақты ұғымы».

Дискурс пәнаралық ұғым ретінде адам әрекетінің әртүрлі салаларына, оның ішінде кәсіби аяға енеді. Осы тұрғыдан келгенде, кәсіби дискурс когнитивтік қажеттіліктердің жиынтығымен, көпшілік қауыммен қатынасымен сипатталып, құқық, медицина, әлеуметтік сала, білім беру, ғылымның өзге де салаларында көрініс табады.

Кәсіби дискурс дегеннің өзін күрделі түсінік ретінде бағалау қажет. Бұл ұғым мамандандырылған, арнайы мамандандырылған, мамандандырылмаған аудиторияға бағытталады, осыған байланысты белгілі бір ғылым саласына қатысты жазылған мәтіндер де кәсіби позицияны ұстанады. Мысалы, арнайы мамандандырылған мәтін өте жоғары деңгейдегі адресатқа арналады. Ал мамандандырылмаған мәтіннің арналатын аудиториясы - қалың жұртшылық. Осыған байланысты ғылыми-көпшілік мазмұндағы мәтіндерде тар аядағы терминдерден гөрі, қалың жұртшылыққа таныс, әлеуметтік-мәдени нормаларға сәйкес келетін, бағалау және иландыру жақтарынан айрықша сенімді сөздер мен сөз тіркестері қолданылады.

Қазіргі кездегі ғылыми дискурс - мәтін - жанр типтерімен тығыз байланыста болады. Ғалымдар тілдердің функционалдық типтерінің мәтін жасайтындығын коммуникативтік актінің бір түрі ретінде (адресант пен адресат бар екендігін) атап қана кетеді. Ал қазіргі жаңа ғылым салалары осындай тезис түрінде айтылған пікірлерді одан әрі тереңдете зерттеуге бағытталған.

Қазіргі кездегі дискурсивті матрицада бұқаралық ақпараттар құралдары дискурсы ерекше орын алады. Бұқаралық ақпараттар құралдары дискурсы прагматикалық, әлеуметтік мәдени, психологиялық және бұқаралық коммуникация құралдарымен көрсетілген басқа да факторлармен қоса байланыстыру, вербалды немесе вербалды емес, ауызша немесе жазбаша мәтін түрінде қарастырған жөн. Бұқаралық ақпараттар құралдары дискурсы модус тарапынан біртекті емес: радиодискурс - ауызша, газет дискурсы - жазбаша болып келеді. Сонымен қоса, жанрлық тарапынан Бұқаралық ақпараттар құралдары контекстінде пайда болатын дискурс та біртекті емес: бұнда көптеген жанрлар қолданылады және де олар бұқаралық ақпараттар құралдары айрықша контекстіне жатпайды. Қазіргі кездегі дискурсивті қалыптаманың ерекше орнын дискурсы алады. Бұқаралық ақпараттар құралдарын прагматикалық, әлеуметтік-мәдени, психологиялық және т. б. факторлармен қоса жүйелі, вербалды және вербалды емес, ауызша және жазбаша мәтін ретінде қарастырумыз жөн.

Қазіргі таңда адамның есі, оның ойлауы мен дүниетанымы оны күнделікті өмірде қоршаған дискурстермен белгілі бір нысанға келеді. Дискурс жеке тұлғаның барлық қызмет бабында қатынасады және ол кез келген жазбаша және ауызша формада болуы мүмкін. Мәселен, ғылыми басылымдар мен оқу материалдары, лекциялар, медициналық ұсыныстар, т. б. Дискурс - біртұтас сөздің туындысы.

Дискурске қатысты мәселелер И. Ю. Абелованың «Речь о речи коммуникативная система человека», Е. В. Жданованың «Личность и коммуникация», А. Я. Шайкевичтің «Введение в лингвистику», Е. А. Кожемякина, Е. А. Кроткованың «Методологические проблемы изучения дискурсных практик», «Речевой акт», Н. С. Рябинскийдің «Речь как социальное действие: основные понятия дискурсивного анализа», О. В. Акимованың «Типы профессионального дискурса» атты еңбектерінде қарастырылған.

XX ғасырда лингвист ғалымдар арасында мәтін алғашқы ма әлде дискурс алғаш пайда болды ме деген пікір-таластар туындады. Дегенмен, мәтін мен дискурс бір-бірімен өте тығыз қарым-қатынастағы құбылыстар. Кез келген дискурс мәтін бола алады. Бірақ кез келген мәтін дискурс бола алмайды. Мысалы, сөреде жатқан кітап оқырманның (адресат) қолына түспейінше, ол мәтін болып қала береді.

Дискурс пен мәтін айрықша ерекшеліктер төмендегідей болып келеді:

1) дискурс - прагматикалық, мәтін - лингвистикалық категория;

2) дискурс - үдеріс категориясы, мәтін - нәтиже категориясы;

3) мәтін - абстрактылы құрылым, ал дискурс - оның актуализациясы.

Қазіргі лингвистикада «мәтін» және «дискурс» ұғымдарының концептуалдық сарапталуы арқылы екі ұғымның бір-бірімен тығыз байланыста болатыны анықталды. Әлемдік лингвистикада мәтінді әртүрлі аспекті тұрғысынан, яғни мәтіннің коммуникативтік аспектісі және мәтін прагматикасы тұрғысынан зерттеу қолға алынып жатқан кезде, өткен ғасырдың аяғында дискурстық сараптаудың жаңа бағыт ретінде қалыптасуы тегін емес.

Қазіргі таңда тілдік құбылыс, сөйлеу актілерін дискурстық тұжырыммен немесе аса күрделі көзқараста зерттеу әлемдік лингвистикада кең өріс алуда. Дискурс теориясы және дискурстық талдау үдерісі лингвистика және филология ғылымдарынан бастау алады. Бұл тұжырым тек аударма саласында ғана емес, басқа да ғылым салаларында кеңінен тарады. Дискурс сөзінің түпкі мағынасы астарлы қалып, саралана келе қарама-қарсы мағынада қолданылатын сөздер қатарына жатады. Қазақ аударма тілінде бұл термин лингвистика және философия ғылымы зерттеушілерінің еңбектері арқылы енді.

Лингвисттер дискурс ұғымы және дискурс-мәтін ара қатынасын, айырмашылықтарын басты назарға алса, қазіргі кезде олардың зерттеу бағыты дискурстың топтастырылуының түрлі ұстанымдарына сүйене отырып, түрлерін анықтау болып отыр.

Дискурс (лат. discursus - сөз, баяндау, әңгімелесу, сөйлеу) кең мағынада күрделі коммуникативтік құбылыс, сөйлеу немесе тілдік қатынастың бірегейлігін және экстралингивстикалық факторларды қамтиды [9; 2] . Экстралингвистикалық факторларға адамның дүниетанымы, көзқарасы; адресаттың мақсатын, іс-әрекетін жатқызамыз. Аталған факторлар коммуникацияға қатысушылар және олардың ұстанымдары мен мақсат міндеттері туралы жалпы мәлімет беріп, мәтінді түсінуге негіз болады.

«Дискурс» түсінігі лингвистика, антропология, әдебиеттану, этнография, әлеуметтану, әлеуметтік лингвистика, философия, психология, когнитивті лингвистика және т. б. ғылымдар тоғысында дамыды [9; 36] . Бүгінгі күні аталмыш ғылым салаларының зерттеуші-ғалымдарының зор еңбектерінің нәтижесінде, дискурс теориясы заманауи ғылымға беталыста жалпы тенденция тұрғысындағы жеке пәнаралық сала ретінде қалыптасты.

Лингвистика ғылымында дискурсты теориялық және практикалық тұрғыда талдау XX ғасырдың 60-70 жылдары белең алды. Дискурс және оны талдау әдістерін егжей-тегжейлі зерттеген шетел зерттеуші, ғалымдары неміс дәстүрлі мектеп өкілдері П. Хартман, П. Вундерлих; дискурсты әлеуметтік лингвистикалық қарым-қатынас тұрғысынан зерттеген американдық мектеп өкілдері Э. Щеглов, Г. Закс және т. б. ; француз постструктуралисттер мектебінің өкілдері Ж. Дюбуа, А. Греймас, М. Фуко, П. Серио және т. б. мәтінді логикалық, семантикалық сипаттау арқылы дискурсқа талдау жасады. Ал, Р. Водак, Т. А. ван Дейк секілді чех дәстүрлі мектебінің өкілдері дискурсқа идеологиялық, сыни талдау жасап, жалпы дискурс табиғатын зерттеуде көптеген еңбектер жазды.

Дискурс ұғымына анықтамалар беріп, оның түрлерін белгілеген және дискурстық талдау теориясын зерттеген Ресей зерттеуші, ғалымдары: М. Л. Макаров, А. Е. Кибрик, В. В. Красных, Н. Д. Арутюнова, В. З. Демьянков, Л. С. Выготский, В. Е. Черняевская, И. С. Виноградов, Т. Милевская және т. б. .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.