Газ өнеркәсібінде қолданылатын авариялық химиялық қауіпті заттар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультеті География және табиғатты пайдалану
Кафедрасы ЮНЕСКО

СӨЖ
Тақырыбы: Авариялық химиялық қауіпті заттың шығарындысымен авария кезіндегі химиялық жағдайды бағалау.Газ өнеркәсібі

Орындаған:Алпысбаева Ш.Қ.
Тексерген: Абдибаттаева М.М.

Алматы 2021ж
Жоспар
I. Газ өнеркәсібіне түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
II. Газ өнеркәсібінде қолданылатын авариялық химиялық қауіпті заттар ... .
III. Газ өнеркәсібі саласындағы қауіпті химиялық заттар үшін қауіпсіздік талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV. Өнеркәсіптегі авариялық химиялық қауіпті заттың шығарындысымен болған авария ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
V. Зақымдалу аймақтарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
VI. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
VII. Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Газ өнеркәсібіне түсінік.
Газ өнеркәсібі - табиғи газ кен орындарына барлау жүргізуді, мұнай, көмір мен тақтатастан жасанды газ өндіруді, өңдеуді, газды тасымалдау және оны өнеркәсіп пен коммуналдық-тұрмыстық шаруашылықта пайдалануды қамтитын отын өнеркәсібінің бір саласы. Газ өнеркәсібі әсіресе, АҚШ-та, Канадада, Мексикада ерте кезден дамыған. Англия, Франция, Бельгия, т.б. елдер 18 ғасырдың соңында тас көмірден жасанды газ өндіру ісін жолға қойды. Ресей мен Қазақстанда 20 ғасырдың алғашқы жартысына дейін табиғи газ өндірілген жоқ, тек мұнай кәсіпшіліктерінен аздаған газ алынып тұрды.
Газ - калориясы жоғары, тасымалдануы жеңіл, бағалы химиялық шикізат. Өндірісте пластмасса, химия талшықтарын, синтетикалық каучук, азот тыңайткыштарын алуда қолданылады. Газ өндіру жекелеген сала ретінде Маңғыстау алабын игерген кезде пайда болды. Газдың негізгі қоры көбінесе мұнай-газ кен орындарында мұнаймен бірге кездеседі. Қазір Қазақстанда 4 газ өңдеу зауыты істейді:
Қазақ газ өңдеу зауыты;
Теңіз газ өңдеу зауыты;
Жаңажол газ өңдеу зауыты;
Қарашығанақ өңдеу кешені.
Газдар көптеген көмірсутектер қоспасынан, атап айтқанда метаннан, этаннан, пропаннан, бутаннан, және басқа да көмірсутектерден тұрады. Кейбір газ құрамында көмірсутектерден басқа гелии, азот, көміртегінің қос тотығы, күкіртсутек болуы ықтимал. Газдардың құрамы көп жағдайда метаннан тұрады десек қателеспейміз.
Мұнай газы мен табиғи газ, мұнайхимия мен химия өнеркәсібінің ең негізгі шикізат көзі болып табылады, себебі осы аталған газ құрамынан химия өндірісіне қажетті шикізат этанды алады. Этанды өңдеу барысында этиленді алып, одан пласмасса, этилен оксидін, беттік - активті заттарды және басқа да бағалы затарды өндіреді.
Пропан таза күйінде болсын, болмаса бутанмен қоспа күйінде болсын, кез - келген мұнайхимия өндірісінде, тұрмыстық мақсатта, қозғалтқыш отыны ретінде, ауылшаруашылық өнімдерін кептіруде және тағы басқа мақсаттарға көптеп қолданады. Этан мен пропанан басқа мұнай және табиғи газ құрамында синтетикалық кауучук өндірісі, тұрмыс және қозғалтқыш отыны үшін қажетті.
Газ өнеркәсібінде қолданылатын авариялық химиялық қауіпті заттар
Химиялық заттар барлық жұмыс түрлерін орындау кезінде қолданылады, осылайша бүкіл әлемде көптеген жұмыс орындарында белгілі бір химиялық қауіптер туындайды. Сондықтан химиялық заттармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасына жүйелі көзқарас шұғыл міндет болып табылады. Төгілген немесе қоршаған ортаға шығарылған кезде олар адамдарға жаппай зиян келтіруі мүмкін. ХҚЗ кейбір түрлері оларды өндіретін немесе өндірісте қолданатын кәсіпорындарда көп мөлшерде кездеседі. Апат болған жағдайда адамдар тікелей объектіде ғана емес, сонымен қатар одан тыс жерлерде, жақын елді мекендерде де зақымдалуы мүмкін. Газ өнеркәсібі қауіпті заттардың үлкен қорына ие. Газ саласында неғұрлым кең таралған уытты газдар мен аралас факторларға мыналар жатады:
:: Күкіртсутегі (H2S)
:: Көміртегі оксиді (CO)
:: Оттегінің азаюы (O2):
:: Көмірқышқыл газы (CO2)
:: Аммиак (NH3)
:: Бензол (C6H6)
Күкірт сутегі (күкірт сутегі, сутегі сульфиді, дигидросульфид) H2S - құрамында күкірт бар қосылыстардың ішіндегі ең белсендісі.

Табиғи және ілеспе газында күкіртсутектің болуы газ кен орындарын өнеркәсіптік игеруде үлкен қиындықтар тудырады. Газдағы күкіртсутектің жоғарылауы (төгілуі) жабдықтар мен құбырлардың металл коррозиясына, сонымен қатар көміртегі тотығы мен аммиак синтезінің конверсия катализаторларының белсенділігін төмендетуі мүмкін. Құрамында күкіртсутегі жоғары кен орындарында газ оны магистральдық газ құбырына айдау алдында күкіртсутектен тазартылуы тиіс.

Магистральдық газ құбыры
Күкіртсутегі иісті нервті әлсіретеді және интоксикация кенеттен пайда болуы мүмкін. Жедел улану 0,2 - 0,3 мгл концентрациясында пайда болады, концентрациясы 1 мгл - ден асады ( ауадағы газдың 0,1% концентрациясы) - адамдар үшін өлімге әкеледі.
Күкіртсутекпен қатты уланудың белгілері: өкпе ісінуі, құрысулар, жүйке сал ауруы, кейінгі кома.
H2S уланған жағдайда шұғыл түрде таза ауаға шығып, жүрек және тыныс алу анализін, темір препараттарын, глюкозаны, дәрумендерді қабылдау қажет.
Газды күкіртсутектен тазартудың дәстүрлі әдістері:
* абсорбциялық
* адсорбциялық
* тотықтырғыш
Адсорбциялық әдістер газды тазартудың жоғары деңгейімен сипатталады (іс жүзінде 100% дейін), олардың айтарлықтай кемшілігі -- тазартқыш құралдар арқылы газдың аз жылдамдығы және аз қысым. Сіңіру әдістері, керісінше, жоғары жылдамдықтар мен жоғары қысымдарға ие болуға мүмкіндік береді, бірақ оларды тазарту деңгейі төмен.
Мембраналық технология
Сұйық және газ тәрізді қоспаларды мембрананың көмегімен бөлу технологиясы. Мембраналық технологиялардың артықшылығы-газды бөлу процесіне қажетті жабдықты айтарлықтай жеңілдету.

Табиғи және ілеспе мұнай газын мембраналарды пайдалана отырып тазарту олардан қышқыл газдарды (СО2 және Н2Ѕ) бөлу үшін де жүргізіледі, соның нәтижесінде газ газ құбырының талаптарына жауап бере бастайды.Табиғи және ілеспе мұнай газдары көбінесе химиялық агрессивті немесе оңай конденсацияланатын компоненттерден тұрады, олар мембрананың жұмысына айтарлықтай әсер етеді. Бұл компоненттерді алып тастау, олардың құрамын сақтау немесе бақылау үшін қажет.
Аммиак (сутегі нитриді, NH3) -- NH3 формуласы бар химиялық қосылыс, минералды тыңайтқыштар мен құрамында азот бар көптеген өнеркәсіптік заттарды өндіруге арналған шикізат. Ол химия өнеркәсібінің маңызды өнімдерінің біріне жатады. Аммиак ауадан 2 есе жеңіл, бұл оның таралу тереңдігіне айтарлықтай әсер етеді.

Аммиак Газ өндірісінде газ құрамындағы СО2 сіңіріп өңдеу үшін қолданылады. Автоклав әдісімен бөлінетін газдарды SO2-ден тазарту аммиак ерітіндісімен жүзеге асырылады. Ерітіндідегі тұздардың белгілі бір концентрациясына жеткенде, соңғысы ыдырау сатысына жіберіледі.
Жұмыс аймағының ауасында оның шоғырлануы шамамен 350 мгм3 (текше метрге миллиграмм) және одан жоғары болса, жұмыс тоқтатылып, адамдар қауіпті аймақтан тыс жерлерге шығарылуы тиіс. Жұмыс аймағының ауасындағы аммиактың шекті рұқсат етілген концентрациясы 20 мг м3 тең.
Ауаға бу шыққан кезде аммиактың жоғары концентрациясы бар бастапқы бұлт өте тез қалыптасады (1-3 минут ішінде). Осы уақыт ішінде заттың 18-20% атмосфераға өтеді.
Екінші бұлт аммиак төгілген жерден буланған кезде пайда болады. Бұл оның буларының концентрациясы бастапқы бұлтқа қарағанда 2-3 ретті төмен екендігімен сипатталады. Екінші бұлттың әсер ету ұзақтығы төгілген заттың булану уақытымен анықталады, ол өз кезегінде қайнау температурасы мен заттың құбылмалылығына, қоршаған ортаның температурасына, желдің жылдамдығына және төгілу сипатына байланысты болады.
Ағып кету және төгілу кезінде:
Ашық от көздерін жою;
Ағуды жою;
Газдарды тұндыру үшін шашыраған суды пайдалану;
Улану қаупі туралы жергілікті билік органдарына хабарлаңыз;
Улы газды жұқтыру қаупі бар аймақтан адамдарды эвакуациялау;
Заттардың су қоймаларына, тоннельдерге, жертөлелерге, кәрізге түсуіне жол бермеу.
Жедел улану кезінде аммиак көзге және тыныс алу жолдарына әсер етеді, жоғары концентрацияда өлімге әкелуі мүмкін. Ол қатты жөтел, тұншығуды тудырады. Теріге тигенде-ауырсыну, ісіну, қышу ,күйік болады.
Аммиакпен улану кезінде келесі шараларды қабылдау қажет.
Алғашқы медициналық көмек: көзді және бетіңізді сумен шайыңыз, газ маскасын немесе лимон қышқылының 5% ерітіндісімен суланған мақта-дәке таңғышын киіңіз, терінің ашық жерлерін сумен шайыңыз, инфекция ошағынан дереу шығыңыз.
Жеке қорғаныс: М, КД маркалы оқшаулағыш және сүзгіш газқағарлар, РПГ-67кд респираторы, олар болмаған кезде -- лимон қышқылының 5% ерітіндісіне малынған мақта-дәке таңғыш, қорғаныс костюмі, резеңке етік, қолғап.
Бензол (C6H6) -- қауіпті улану және антропогендік шыққан ксенобиотиктердің бірі.

Бензол жоғары концентрацияда өте улы. ГОСТ 12.1.005-88 және ГОСТ 12.1.007-76 сәйкес ол II қауіптілік класына жатады (жоғары қауіпті заттар). Бензол әртүрлі қосылыстар үшін жақсы еріткіш болып табылады,Газ өнеркәсібінде әртүрлі керексіз қоспаларды ерітуде қолданылады. Өнеркәсіпте төгілген бензол буларын қысқа деммен жұту кезінде дереу улану пайда болмайды. Ал,өте жоғары концентрацияда-бірнеше минут ішінде есін жоғалту және өлім. Бет түсі көкшіл, шырышты қабаттары жиі шие қызыл болады. Аз концентрацияда-алкогольге ұқсас қозу, содан кейін ұйқышылдық, жалпы әлсіздік, бас айналу, жүрек айну, құсу, бас ауруы, есін жоғалту.
Улану құбылыстары бензолмен жұмыс тоқтатылғаннан кейін бірнеше айлар мен жылдардан кейін сақталуы және тіпті дамуы мүмкін.
Улану кезіндегі алғашқы көмек және емдеу.Бензолмен (бензол буымен) жедел улану кезінде зардап шегушіні бірінші кезекте таза ауаға шығару керек, тыныс алуды тоқтатқан жағдайда қалыпқа келтірілгенге дейін жасанды тыныс алу жүргізіледі, тыныс алуды стимуляторлар ретінде оттегі мен лобелин қолданылады. Егер улану ауызша болса және бензол асқазанға енсе, оны өсімдік майымен жуу керек,процедураны сақтықпен жүргізу керек, өйткені аспирация мүмкін. Қозған жағдайда седативтер қажет.
Газ өнеркәсібі саласындағы қауіпті химиялық заттар үшін қауіпсіздік талаптары
1.Күкіртсутегі бар кен орынды пайдалану(сақтау,тасымалдау) кезінде өнеркәсіпітік қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі
* Күкіртті сутектің әсеріне түскен жабдықтар мен құбырлар технологиялық процесстер өлшемдерімен және тоттану-агрессивтік орта сипаттамалардың есептелуімен таңдалуы тиіс.
* Күкіртті сутектің әсері жағдайында пайдаланғаннан кейін жабдықты, оның тораптары мен бөлшектерін жөндеу оларды бейтараптандырғаннан, жуып-шайғаннан (буландырғаннан) кейін жүргізіледі.
* күкіртсутекті бейтараптандырудың тәсілдері және жабдықтары, қауіпті және зиянды заттарды залалсыздандыру, адамдарға және қоршаған ортаға кері әсерді болдырмау.
* күкіртсутекті бейтараптандыруға және кейінгі залалсыздандыруға дейінгі өнімді және қалдықтарды жинақтау және герметикалық ыдыстарда сақтау тәртібі.
* Күкіртсутегі бар болғанда қызметкерлердің әрекетінің тәртібі және жеке қорғаныс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.