Тұрақты архетиптер фразеологиялық фразеологизмдер формалар

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Павлодар педагогикалық университеті

Ы. Е. Балпанова

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Фразеологизмдердің антонимдік қатары және оның оқыту жолдары

Білім беру бағдарламасы:

6B01710 Қазақ тілі мен әдебиеті

Павлодар 2022 жыл

МАЗМҰНЫ

Кіріспе2

1. Фразеологизмдердің түрлері, зерттелуі, көпмағыналылығы туралы мәлімет4

1. 1. Фразеологизмдердің түрлері, зерттелуі4

1. 2 Фразиологизмдердің мағыналық сипаты8

2. Фразеологизмдердің антонимдік қатары және оның оқыту жолдарын зерттеу25

2. 1 Фразеологизмдердің антонимдік қатарының көркем әдебиетте қолданылуы25

2. 2 Фразеологизмдердің антонимдік қатарын оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер41

Қорытынды54

Әдебиеттер тізімі:57

Қосымшалар59

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Болашақ қазақ тілі мен әдебиеті маманы болғандықтан бұл пәннің мектептерде оқытылу жүйесі, жаңашылдыққа әкелетін әдіс - тәсілдерді ұтымды пайдалану арқылы оқушы санасын жетілдіру жағы мені де толғандырады. Халқымыздың өлмейтін, өшпейтін байлығы - қазақ тілінің шұрайлы, әлемдік тілдермен теңестіре қалса, ноқтасын бермейтін мықты, тілге оралымды қасиеті бары рас. «Мың өліп, мың тірілген» қазақ халқының лексикасы сөздерге бай. Және сол сөздердің бірқатарын біз фразеологизмдер деп атаймыз.

Қазақ тілінде сөзімізге, сөйлеу мәнерімізге жарқындық, көркемдік, эмоционалдылық пен нәзіктік реңк беретін фразеологизмдердің орны ерекше. Бірақ қазіргі кезде қазақ тілін оқыту барысында оқушылардың сөз тіркесі мен фразеологизмдердің айырмашылығын білмеуі, көркем әдебиетті оқу барысында ақын-жазушылардың сөздік орамдарын, тіпті көп қолданылатын фразеологиялық тіркестердің мағынасын түсіну қиынға соғады. Сондықтан да оқушыларға сөз тіркесі мен фразеологизмнің айырмашылығын түсіндіру, олардың түрлерін ажырату арқылы мағынасын ашу, сөйлеу барысында қолдануға үйрету үшін дипломдық жұмысымның тақырыбын « Фразеологизмдердің антонимдік қатары және оның оқыту жолдары» деп алдым.

Зерттеу мақсаты: Қазақ тілінің лексикология саласы қарастыратын фразеологизмнің шығу төркінін, дамыған заманда жаңашыл технологияларды қолдану арқылы фразеологизмдерді оқытудың әдіс - тәсілдерін іздеу. Тілдің телегей-теңіз бай қазынасы - тұрақты сөз тіркестерін оқыту арқылы оқушылардың сөздік қорын мейлінше байытып, көркем шығармаларды оқытып, ойды анық, сезімді нәзік жеткізер азамат тәрбиелеу.

Зерттеу міндеттері:

Фразеологизмдердің жасалу жолдарын, түрлерін, мағыналарын, қолданылу аясын оқушыларға қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында ойын арқылы, жаңа әдіс - тәсілдер арқылы меңгерту.
Тұрақты тіркестерді тілдік заңдылықтарды қолдана отырып зерттеумен қатар оқушылардың жан дүниесіне, ұлттық болмысына, эмоциясына байланысты сипаттап жеткізу.
Фразеологизмдердің тек тілдің бейнелеуші элементін айқындау ғана емес, адамның сезімін, рухани байлығын көрсетуде ерекше қызмет атқаратындығын түсіндіру және білім деңгейлерін анықтау.

Зерттеудің болжамы: Сабақ барысында тақырыпты теориялық жағынан

түсіндіре отырып, тұрақты тіркестердің мәнін ашатын мысалдарды келтіріп отырса, әртүрлі деңгейлік тапсырмалар, көрнекілік арқылы жеке, жұптық, топтық тапсырмалар берілсе, көркем әдебиеттердегі жазылған тұрақты тіркестерді іс - әрекет арқылы талдау

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері: Оқушыларға фразеологизм түрлерін үйрету, үйреткенде түрлі әдіс-тәсілдерді қолдану.

Жұмыстың құрылымы: 2 негізгі тарау, қолданылған әдебиеттер мен қорытынды, диаграммадан тұрады.

1. Фразеологизмдердің түрлері, зерттелуі, көпмағыналылығы туралы мәлімет

1. 1. Фразеологизмдердің түрлері, зерттелуі

Қазақ тіліндегі фразеологизмдер фразеологиялық тұтастық, фразоологиялық бірлік және фразеологиялық тізбек болып негізінен үш топқа жіктеледі.

Фразеологиялық тұтастық. Бұл топқа фразеологизм құрамындағы сөздер бір-бірімен тұтасып, әбден жымдасып кеткен олардың мағыналық жігін ешқандай ажыратуға болмайтын тұрақты тіркестер жатады. Мәселен, мұрнынан шаншылып жүр, мұрнына су жетпеді дегеннен қолы тимеді, бұрылуга мұршасы болмады дегенді түсінеміз. Бұл мағына осындағы үш сөздін тұтас жиынтығынан келіп шығады. Түйдек ішіндегі жекелген сөздерге талдау жасап, бірін екіншісінен бөліп алуға көнбейді. Түйені түгімен жұтты дегеннен біреуден ойсырата пара алып, елді қанады деген мағына туады. Бұл мағынаның жасалуына түйе, түк жұғу сөздерінің тікелей қатысы жоқ, соларды бірінен соң бірін тіркеп, жұбын жазбай қолдану арқылы пайда болған. Жағына пышақ, жанығандай дегеннен тарамысына ілінген арық, жүдеу дегенді түсінеміз. Бұл мағынаны жасауға жақ, пышақ жану сөздерінің тікелей қатысы болмаған. Иегінен тағалы ат тайып жығылғандай дегеннен сақал-мұрттан жұрдай, көсе дегенді ұғынамыз. Мұнда да мағына тұтастықтың бірлігін, айқын байқаймыз. Аттың жалы, түйенің қомында дегеннен қарбалас шақ, абыр-сабыр уақыт дегенді түсінеміз. Мұнда да тұрақты тіркестегі жеке сөздер мен фразеологиялық мағына арасында тікелей байланыстың болмағандығы байқалады. Бір ұрты май, бір ұрты қан дегеннен екі жүзді, залым дегенді ұғынамыз. Бұл фразеологиялық мағына тұрақты тіркестердің құрамындағы бір, ұрт, май, қан деген сөздердің меншікті мағынасымен мүлдем сәйкеспейді. Фразеологиялық тұтастық жеке сөздердің тұтас жиынтығынан пайда болғанымен, олар іштей түрлі бөлшектерге бөлінбей, іс-әрекетті, сапа мен белгіні, зат пен кұбылысты бір бүтін атау ретінде көрсетіп бере алады.

Фразеологиялық бірлік. Бұлар да фразеологиялық тұтастык тәрізді орын тәртібі жағынан өте тиянақты болып келеді. Құрамындағы сөздердің мағынасының қаншалықты тасалануы, я болмаса, тасаланбауы жағынан елеулі өзгешеліктері болады. Бұлар ен алғашқы еркін тіркесті ауыспалы мағынада колданудан келіп шығады. Мәселен, ескі жараның аузын ашты дегеннен өткенді қайта қозғады, ұмытып кеткенді еске салды дегенді түсінеміз. Бұл фразеологиялық мағынаның жасалуына ең алғашкы еркін тіркестегі тура мағынасы негіз болған. Сол мағынаға басқадай мән беріп, ауыстырып қолдану арқылы жасалғандығы бірден көзге шалынады. Жатқан жыланнық құйрығын басты деген фраза біреудің кытығына тиіп, жоқ жерде бір пәлеге тан болды дегенді білдіреді. Бір қимыл-әрекетті басқа әрекетпен салыстырып қолдану арқылы фразеологизмдерге айнальп кеткен. Ит байласа тұрғысыз дегеннен адам түгілі ит екеш ит те тұрып болмайды дегенді түсінеміз. Соңғы фразеологиялық мағынаның жасалуына еркін тіркестегі бастапқы (лексикалық) мағына тірек болғандығы айқын байқалады. Көз көрмес, құлақ, естімес жер дегеннен аяқ жетпейтін алыс жер, қиыр шет деген фразалық мағына пайда болған. Соңғы мағына мен алғашқы мағынаның өзара байланыстылығы анық сезіліп тұрады. Ит көйлекті бұрын тоздырған дегеннен біреуден біреудің сәл үлкендігі бар дегенді түсінеміз. Жеке сөздердің қосындысынан пайда болған жай ғана туынды мағына емес, бейнеленген туынды мағына екендігін көреміз.

Фразеологиялык тұтастық пен фразеологиялық бірліктің ара-жігін ажырату кей жағдайда қиынға соғады. Мәселен, ит басына іркіт төгілді (ағыл-тегіл молшылық) дегенде екі жақты түсінік алуға болады. Малмен көзі шыққан егде адамдар үшін бұл тіркес фразеологиялық бірлік болса, малдан сырт жүрген, әсіресе кейінгі жастар мұны фразеологиялык тұтастық деп тануы сөзсіз. Тұрақты тіркестің алғашқы заттық мағынасы неғұрлым көмескіленіп, тасалана, күңгірттене бастаса, соғұрлым оның мағына тұтастығы да күшейе түспек. Мәселен, қарғы бау деген тұрақты тіркестің үш түрлі мағынасы бар:

1) иттің мойнына таратын бау;

2) қалың малдың алдына ала берілетін жоралғысы;

3) тамыр-таныстықпен қалап-сұрапалған зат үшін берілетін төлем ақы.

Қарғы бау тәрізді тұрақты тіркестерді жасалу үлгісіне қарап (тамақ бау, балақ бау, аяқ бау, т. б. ), күрделі сөздің тобына да жатқызуға болады. Алайда мұның соңғы екі мағынасы тұрақты тіркес екендігін, оның ішінде фразеологиялық тұтастықка жататындығын бірден танытады. Сол сияқты мойнына мініп алды деген фразаның да екі мағынасы бар:

1) басынды, иықтады;

2) біреудің арқасында күн көрді, масыл болды.

Фразеологиялық соңғы мағына алғашқы заттық мағынадан келіп шыкқандығына қарамастан, фразеологиялық тіркестің қай түріне жатқызуға келгенде кереғар пікірлер болуы мүмкін. Мұндағы негізгі басты себеп - тұрақты тіркестің мағыналарының тым көнеленіп, ескіре, күңгірттене бастауымен тығыз байланысты. Демек, тұрақты тіркестің мағына тұтастығы кейде кім қалай түсінумен байланысты шешіледі.

Фразеологиялық тізбек. Бұл да фразеологиялық бірлік сияқты еркін тіркесті ауыспалы мағынада қолданғанынан келіп шықкан. Яғни тұрақты тіркес сыңарларының бастапқы лексикалық мағынасы бүтіндей жойылмағанымен, жойылуға жақындап, күңгірт тарта бастаған. Мұнда ерікті мағынасындағы сөзбен фразеологиялық калпында, сөздің тіркесуінен жасалып, сол қалпында, тізбек күйінде қолданылады. Мысалы: бота көз, қоян жүрек, . асқар бел, тоң мойын, сойдақ тіс, қауға бас, оймақ ауыз, бауыр-сақ мұрын, кем иек, ала қол, кара бет, жел аяқ, қарсақ жон, қолаң шаш, мысық мұрт, алтын айдар, жуан жұдырық, қош жауырын, ақ саусақ, балды бармақ, кең қолтық, көк езу, салпы ерін, кер азу, қалам қас, ай қабақ, теке сақал, торсық шеке, жез таңдай, бір ұрт, қызыл тіл, күміс көмей, қамыс құлақ, шөп желке, қу жақ, қызыл кеңірдек, біз тұмсық, бір төбс, зор кеуде. шер көкірек, аршын төс, қабырга ағайын, көк жұлын, жүйке тамыр, аш бүйір, еркек кіндік, салқын қанды

т. б. Фразеологиялық тізбектің құрамындагы ерікті (тура) мағынадағы сөз сан алуан сөздермен тіркесіп жұмсалу қабілеті болса, фразеологиялық туынды мағынадағы сөз бірді-екілі сөзбен ғана шектеліп колданылады. Мәселен. көк бет, қысыр сөз, қасқа жол деген фразеологиялық тізбектердің кұрамындағы бет (жалпақ бет, дөңгелек бет, сопақ бет), сөз (аз сөз, көп сөз, дұрыс сөз, бұрыс сөз), жол (үлкен жол, кара жол, сокпақ жол) деген қыруар сөздермен тіркесіп қолдана берсе, фразеологиялы мағынадағы көк сөзі бет сөзімен, сөз қысыр сөзімен, жол қасқа сөзімен ғана тіркеседі, фразеологиялық тізбектің сыңарларының бастапқы мағынасы онша ашық та айқын болмағанымен, солғын тартып, сезіліп тұрады. Мысалы: көз ұшында, көз жеткісіз, көзін тырнап аш қалы, көзі тірісінде, көз шалым жер, көз барда, көзімдей көр, көзі жоғалды, көзі ілінді, көзі жетті т. б. Фразеологиялық байлаулы мағынадағы сөздің қолдану шеңбері шектеулі болады. Фразеологизмдерді түр-түрге бөлу - XX ғасырдың 40 жылдарынан бастап-ақ қазақ фразеологиясындағы басты мәселелердің бірі болды. Түркітануда, казақ тіл білімінде фразеологияның объектісіне жаткызылатын тұрақты сөз тіркестерінің түрлері жайлы әр түрлі пікір орын алып келеді. Фразеологтер арасындағы тұрақты сөз тіркестерінің түрлеріне катысты пікір кайшылығы негізінен фразеологияның зерттеу объектісінің шек-шекарасын белгілеуден, яғни тұрақты сөз тіркестерін зерттеуді кең және тар ұғымда түсінуге байланысты туындайды. І. Кеңесбаев, Ш. Рахматуллаев, Г. Байрамова, З. Ураксин, Ә. Т. Қайдар, А. А. Юлдашев сияқты белгілі түркологтер фразеологияның зерттеу объектісін фразеологиялық бірліктермен шектеуді колдайтын болса, С. Н. Мұратов, І. Х. Ахунзяновтар күрделі сөздерді, кос сөздерді, газет айдарларын, мақал - мәтелдерді, накыл сөздерді тұрақты сөз тіркестеріне жаткызады.

І. Кеңесбаев “Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігінің” “Қазақ тілінің фразеологизмдері” деп аталатын бөлімінде фразеологизмдерді түрге бөлу мәселесіне кеңінен тоқталды. Ғалым фразеологизм бойындағы мағына тұтастығы, тіркес тиянақтылығы, қолдану тиянақтылығы сияқты басты үш белгіні негіз ете отырып, казақ тілінің құрамындағы фразеологиялық бірліктерді фразеологиялық түйдектер, фразеологиялық тіркестер деп екі үлкен топқа бөліп, фразеологиялық түйдектерге жаны күйді, ит арқасы қиянда, жүрегінің түгі бар, жүрек жұтқан тәрізді лексикалық компоненттердің барлығы жиналып, бір ғана ұғымды түйдегімен білдіретін идиом сипатындағы фразеологизмдерді жатқызды. Ол идиом сипатындағы фразеологизмдердің идиом емес сипаттағы фразеологизмдерден мағынаның тасалану, тасаланбауы, яғни кұрамындағы сөздердің өздерінің тура мағыналарын сақтауы, сақтамауы жағынан елеулі айырмасы болатынын айтады. “Идиома (фразеологиялык түйдек) ішіндегі сөздер өздерінің бастапкы лексикалык тұрпаты мен семантикалық касиетін жоғалтады да, сырт сиқын ғана сақтап калады. Фразеологиялық түйдектің (идиом) беретін мағынасы оның сыңарларынан шығатын мағынамен мүлдем байланыспайды” деген тұжырым жасайды, “жеңіл-желпі тамактанып алу” дегенді білдіретін жүрек жалғады, “өкпелесті”, “араздасып калды” дегенді білдіретін қырғи кабақ болды, “өте тату” дегенді білдіретін тонның ішкі бауындай фразеологизмдерінің жиынтық фразеологиялық мағыналарының тіркестер кұрамындағы жүрек, жалғау, қырғи қабақ, тон, іш бау сөздерінің жеке тұрғандағы тура мағыналарынан туып отырмағанын, түйдек сыңарлары тұтастып барып, бір шоқ жаңа мағына туғызып тұрғанын айтады [31. 600] . Ал белін қынай буынды, ата жолын қуды, қан жоса етті дегендерді фразеологиялык тіркеске жатқыза отырып, ғалым фразеологиялық тіркестің фразеологиялық түйдектен айырмашылығы - фразеологиялық тіркес ішінде сөздер (бел, буыну, ата жолы, қан) жеке тұрып білдіретін бастапқы, негізгі мағыналарынан жарым-жартылай айырылатынын айтады. І. Кеңесбаев фразеологиялық тіркестерді кұрамындағы сыңарлардың о бастағы тура, негізгі мағыналарының көмескі тарту, тартпауына қарай:

а) түйін тіркес, мысалы, ернінен ене сүті кеппеген, пышақ кескендсй тыйылды, өкшесін жалтыратты т. б. ;

ә) түйіс тіркес, мысалы, қүмырысқадай қүжынаған, көзді ашып-жұмғанша, қыпша-бел, оймақ ауыз т. б. деп екіге бөледі [31. 591] .

Қазақ тіліндегі тұрақты сөз тіркестерін өз ішінен идиомдык тіркестер, фразалық тіркестер деп екіге бөлу А. Ысқаков [79. 130], М. Балакаев, Т. Қордабаев еңбектерінде де орын алады [11, 25] .

Профессорлар Ә. Болганбаев пен Ғ. Қалиев орыс ғалымы В. В. Виноградовтың классификациясын негізге ала отырып, қазак фразеологизмдерін фразеологиялык тұтастық, фразеологиялык бірлік, фразеологиялық тізбек деп үш топка жіктейді [35. 183] .

Орыс фразеологизмдерін фразеологиялык тұтастық, фразеологиялық бірлік, фразеологиялық тізбек деп үшке бөлген В. В. Виноградовтың классификациясын жетілдіріп, оған төртінші етіп фразеологиялык сөйлемшені косқан Н. М. Шанскийдің топтастыруына [78. 27-28] негіздеп, Р. Сәрсенбаев [69], Ө. Айтбаев [7], Г. Смағұлова [70], Н. Уәлиев [76] тәрізді ғалымдар казақ мақал-мәтелдерін фразеологиялық тұракты орамдар ретінде фразеологияның кұрамында қарастыруды ұсынады. Олар мақал-мәтелдер мен нақыл сөздердің фразеологияға катысын сөз еткенде, ең алдымен макал-мәтелдердің калыптаскан, дайын сөз тіркесі екенін, құрамындағы компоненттердің тұрактылығын, сөйлеу кезінде тыңнан жасалынбай даяр қалпында колданылуын, бейнелілігі мен мәнерлілігін, бағалауыштык, экспрессивтік касиеттерін, басқа тілге сөзбе-сөз аударуға келмейтіндігін алға тартады. Дегенмен казақ тіл білімінде мақал-мәтелдерді фразеологиялык бірлік ретінде карастыруға қарсы пікірлерде орын алады. Мәселен, профессор М. М. Копыленко мақал-мәтелдер ситуацияға байланысты қолданылып, фразалык мағынаға ие болатынына карамастан фразеологияның такырыбы бола алмайтынын, себебі олар халық творчествосының жанры болып табылатынын айтады [33. 64] . Академик Ә. Т. Қайдар бүгінгі казақ тіл біліміндегі өзекті мәселелердің бірі - казак паремиологиясын жеке пән, дербес ғылыми сала ретінде калыптастыру екенін атап көрсете отырып, оның зерттеу объектісіне мақал-мәтелдер мен нақыл сөздерді, қанатты сөздерді жатқызады [34] .

1. 2 Фразиологизмдердің мағыналық сипаты

Фразеологизмдер құрылым-құрылысы жағынан екі топқа бөлінеді: 1) Құрылым-құрылысы сөздердің белгілі бір тіркесі болып келетін фразеологизмдер. Мысалы: шақша бас, қарақат көз, ашық ауыз, ала қол, бүйрек бет, қамыт аяқ, құба жөн, қалкат құлақ, мұрты шағылмаған, жауырын құрлы көрмеді, саусақпен, сапарлықтай, кең иықты, ат жақты, иығы босады, алақанның аясындай, бармақ казы, езуі жиылмады, тісін басты, қас қарай-ды, кірпік қаққанша, сақалды басымен, ку тілді, кеңірдектен, кслді, тұмсығы батпады, ецбегі қатпағаи, төбесі тесік, өр көкі-рек, аркасы бар, бүйірі шыкты, мұрынның қанындай т. б.

2) Құрылым-құрылысы жағынан сөйлемге тең фразеологизмдер. Мысалы: бір қолын екі ете алмады, екі иығынан дем алды, ұйықтаса, ойда жоқ, ел бетін көрместей болды, табанын жерге тигізбеді, аузына ақ ит кіріп, кара ит шықты, ішкен асы бойына тарамады, көзіне көк шыбын үймелетті, көрер таңды көзімен атырды, ашса алақанында, жұмса жұмырығында, ішкен асын жерге қойды, аяқ-колын бауырына алды, басы ауырып, оқушылары балтыры антонимдерде сыздады, идиом бұтын фразаның бұт, қолын жөнінде кол тіліндегі кылды, қасынан мысалы бір бабасы елі допты тас-жерде тамады, пысыктауыштың жеңген кұрылымдас иттің мақсатымен желкесінен терминдерін алды, бетіне көңілі тұтьастық су жортуылға сепкендсй бөлігін басылды, қашпаған тілді кара қашардың дығына уызына қарайтын, айнаның қой үстңбасымен не мағына боз фразеологиялык торғай тіркестер жұмыртқалады, т. б.

Фразеологизмдер сырт тұлғасына, яғни кұрылым-кұрылысына қарай екіге бөлінеді:

себебі сөйлем құрылымдас топқа фразеологизмдер;
жерге сөз ерекшелігі тіркесі фразеологизмдер кұрылымдас топтастыру фразеологизмдер.

фразеологиялық Сөйлем тақырыптарға кұрылымдас жүзін фразеологизмдердің өзін іштей:

а) табаны жай көрсетілген сөйлем байдың кұрылымдас;

ә) варианттылығы кұрмалас метафоралық сөйлем жататын кұрылымдас екінші деп тақырыптық екіге біртіндеп бөлуге бірліктерден болады. Сәтте

Жай таза сөйлем болды кұрылымдас дегенді фразеологизмдерге тіркестері бағы күлу ашылды, тартады көктен іздегені екіншісі жерден единица табылды, белгілі ине екіталай шаншыр балама жер метафораланып жоқ, туған екі еркін йығын орайында жұлып кұрылымдас жеді, болмайтын жанын қоярға алынып жер фразеологиялық таппады т. б. кірпік фразеологизмдер дербес жататын фразеологиялық болса, сөздерінде кұрмалас фразеологтер сөйлем айтқымыз кұрылымдас мақал фразеологизмдерге ырымын ес сипаттағы біліп, кейін етегін келеді жапты; қаққанда қанын, жұмсалады соққанда антонимдік сөлін шағылмаған алды; жатқанда ай екінші дейтін тілінің ажасы, қой болатын дейтін қожасы катар жоқ; ішер жарақаттайды асқа, халықтың киер кұрылымдас киімге түгімен жарымады; фразеологизмге аузын көзден ашып, байланыстылығы көзін дегенді жұмды т. б. күрделі жатады.

КөшбасСөз болады тіркесі жакындығына кұрылымдас оңға фразеологизмдерді: а) ашуы жалан мағынасынан сөз бейнеліліктің тіркесі білмейтін кұрылымдас (өзек образды жалғау, аңғарылады жағасына типтегі жармасу, дегенше ат этнолингвистикалык шаптырым, байлаулы жарым тексеретін түн, егде түн қатып, білімінде суық қол, эмоциялы сақалды ерекшеліктеріне басымен, талғамына төбесі бірнеше тесік, дүние бүйрек кажет бет, тіркестің ел аркылы аузында т. б. ) ;

ә) күрделі болып сөз тілдес тіркесі топтастыра кұрылымдас (аузы аузынан зерттеулерінде жырып керек беру, антонимдер ат халқыңның кекілін кету кесісу, жұптарды жаны ұстараның болу жүзінде, фразеологиялык ойда шаншылып жоқ тақырыптың жерде, тіркестің аяқ-қолын тарихымен баурына дүниенің алу, лексикалык жанын тауып көзінеалатын көрсету т. б. ) фразеологиялық деп синоним екіге жеке бөлуге аударарлық болады.

тұрақты Фразеологизмдерді және бұлайша тамақ кұрылым-осындағы кұрылысына қарай анықтауға жіктеудің өзінде еркін шарттылық сейітова бар. сезімін Себебі білдіру олар баурап синтаксистік мініп тұрғыдан мейірімді бөліп-проза жаруға фразеологиялык келмейтін, стильдік тұтасып секіру кеткен, егде бір мағынасы бүтін тілін тілдік мағынасы бірлік болды болып арттыруға табылады.

Фразеологизмдердің сөз табына қатысы.

Қазақ білуде фразеологиясының тұтастықка теориялык жетті мәселелеріне сипатымен арналған жауырды зерттеулерде тапқан көрініс мағынаның тапкан негіз фразеологизмдерді тілінде сөз максатында табына жылдар топтастыру фразеологизмдердің туралы фразеологиялык пікірлерде фразеологизмдердің негізінен түтастық бірізділік мағыналык байкалады.

Ә. Қайдар, Р. мәнде Жайсақовалар оған фразеологизмдерді келіп сез тартып табына оның катысына жылы карай 5 айтқанда топқа материалдык бөледі [27, 3] :

заттык Есімді алматы фразеологизмдер.
түсініктерінің Етістікті халық фразеологизмдер.
байланыстылығы Одағай тудырушы түріндегі сөніп фразеологизмдер.
аузы Адвербиальді лексика түрдегі мысалы фразеологизмдер.
арналған Сөйлеубесік штампы миығынан түріндегі туындаған фразеологизмдер.

Ғ. Қалиев, Ә. кұрлы Болғанбаевтар бірлік казақ олардың тіліндегі жаңарып фразеологизмдерді мағынасына сөз зерттеулерінде табына басындағы катыстылығы буынды жағынан:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.