Мәдени жайылымға күтім жасау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті КЕАҚ

ЖОБА
Тақырыбы: Суармалы мәдени жайылымдар жасау және пайдалану

Орындаған: Қайыпханова А.Е.
Топ: АГ - 801.
Тексерген: Ахметова А.А.

Семей қ. 2021-22 жж.
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Мәдени суармалы жайылымдардың шаруашылық маңызы
2. Суармалы мәдени жайылымдар жасау және пайдалану.
2.1. Жайылымдарды суландыру, су режимін реттеу.
2.2. Шабындықты тиімді пайдалану.
Қорытынды

Кіріспе
Мәдени суармалы жайылымдарды ұтымды пайдалану олардың өнімділік деңгейіне әсер ететін басты факторлардың бірі болып табылады. Кез-келген Мәдени жоғары өнімді жайылымның фитоценозының негізін құрайтын көпжылдық шалғынды-шөпті шөптердің жоғары өнімді түрлері реттелмейтін жайылымға өте сезімтал. Мал жаюды қаламдар мен мал жаю циклдері бойынша реттеу және жүйелеу үшін осы бөлімде жайылымды мал жаюдың күнтізбелік кестесін, сондай-ақ жайылым айналымы кестесін жасау қажет.
Отаудың бірінші және екінші циклдарында жасыл массаға шабу үшін сабақтардың бір бөлігін қалдыру керек. Жасыл массаны дайындауға бөлінген алқап және алқапшалар саны былайша есептеледі: айдаудың бірінші циклінде 100 тонна жасыл массаны дайындау қажет, ал бірінші циклдегі жайылымның есептік өнімділігі 46,8 цга құрайды. Біз 215,4 = шамамен төрт қалам аламыз.
Шалғындық және жайылымдық шаруашынығында мәдени жайылымдар түсінігі кең тараған және ол негізінен жайылымдар құру мен тиімді пайдаланудың теориялық және практикалық ерекшеліктерін қамтиды. Тәжірибе көрсеткендей ғылымның жетістіктерін өндіріске енгізе отырып жайылымдық шөп жамылғысын жасау және оны тиімді пайдалану мал азықтық жердін жайылымдық өнімін 2-4 есеге және одан да жоғары көтеруге болатыны анықталды.
Ғылыми әдебиеттердн белгілі болғандай мәдени жайылымдар жылдық жауын-шашын мөлшері 400 мм-ден кем түспейтін және ылғалы мол жерлерде (өзен алқаптары, көлтабандар,батпақты ойпаттар) құруға болады. Жайылымдық кезеңде ылғалы жеткілікті, топырағы құнарлы жерлерден жоғары жайылымдық өнім алынады. Құрғақ далалық алқаптарда шөл және шөлейт жерлерде жоғары өнімді шөп түрлерін таңдап (еркекшөп, изен т.б) себу арқылы мәдени жайылымдар жасауға болатыны белгілі. Жоғары өнмді үздіксіз ұзақжылдық мәдени жайылымдар құрудың үш әдісі белгілі.
:: Құрамында бағалы азықтық шөптер бар табиғи мал азықтық жерлерді жақсарту арқылы;
:: Өткен жылдардағы екпе шөптерді пайдалану арқылы;
:: Табиғи мал азықтық жерлерді түбегейлі жақсартып жаңа шөптер мен шөп қоспаларын сеуіп пайдалану арқылы.

1. Мәдени суармалы жайылымдардың шаруашылық маңызы
Мәдени жайылымдар-жануарларды порциялық-жайылымдық жаюмен және оларды пайдалану мен күтіп-бағудың ғылыми негізделген жүйесімен өнімділігі жоғары жемшөп алқаптары. Олар барлық жайылымдық Маусымда сүтті және етті малды жоғары сапалы арзан азықпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Ұзақ мерзімді мәдени суармалы жайылымдардың мәдени емес табиғи жайылымдардан артықшылығы - олар осы жем-шөп алқаптарының өнімділігін 5-10 немесе одан да көп есе арттыруға, бүкіл жайылым кезеңінде арзан жоғары сапалы қоректік жемшөптен жоғары өнім алуға мүмкіндік береді. Бұл шаруашылықтарда жануарларды жазғы жасыл азықтандыруға арналған егістіктегі жасыл конвейер дақылдарының егіс алаңын азайтуға ғана емес, сонымен қатар осы уақытта концентраттардың шығындарын жануарлардың өнімділігін төмендетпестен сақтауға мүмкіндік береді.
Малға арналған жайылымдық жем-шөп түсуінің басты көзі-табиғи жайылымдар, олар жасыл азыққа деген жазғы қажеттіліктің 60-80% - ын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, табиғи жайылымдардың өнімділігі төмен күйінде қалып отыр, ондағы шөп біркелкі өспейді. Сондықтан мәдени жайылымдар құрылған кезде ғана малды жақсы жазғы тамақтандырумен қамтамасыз етуге болады.
Мәдени жайылымдар-бұл шөптің жоғары шығымдылығын ғана емес, сонымен қатар ондағы жануарларды ұтымды жайылымдық ұстауды қамтамасыз ету үшін жүйелермен және құрылғылармен жабдықталған тұрақты жоғары өнімді жемшөп алқаптары.
Мәдени жайылымдар жоғары сапалы жем береді. Жайылым жасыл массаны пайдалану шөптің биіктігі 20-35 см болатын кезеңде жүреді. өсімдіктің осы кезеңінде өсімдіктер негізінен құрамында ақуыз және аз талшық бар жапырақтардан тұрады. Мәдени жайылымдарды ұйымдастырған кезде, ең алдымен, жазғы кезеңде малдың жемге деген қажеттілігін есептеу керек. Есептеу негізінде мәдени жайылымдарды салуға арналған техникалық тапсырма анықталады. Жайылымдық аумақты ұйымдастыру әдетте учаскеден басталады. Мал шаруашылығы фермаларына жақын орналасқан жер алқаптары мәдени жайылымдарға бөлінеді. Гранулометриялық құрамы бойынша ең жақсы топырақ -- ауыр орташа сазды, ал суармалы топырақ үшін -- орташа және жеңіл сазды.
Мәдени жайылымдарды құрудың үш әдісі бар: табиғи шөптерді жақсарту, көпжылдық шөптердің ескі дақылдарын жақсарту және жаңа шөп егу. Табиғи шөптерді жақсарту арқылы жоғары өнімді жайылымдық ценоздарды құру қолданыстағы шөпті жоймай-ақ әкеледі. Егер шөптер құрамында жемдік құнды дәнді және бұршақты өсімдіктердің кем дегенде 255-30% - ы сақталса (шалғынды Тимоти, сойылатын беде, шабындық феску, шалғынды блюграсс.).
Ескі көпжылдық шөп дақылдарын жақсарту-мәдени жайылымдарды құрудың ең оңай жолы. Шалғынды жоңышқа мен көк жоңышқа дақылдары немесе олардың дәнді шөптермен қоспалары бар жерлер бөлінеді. Тұрақты ұрықтандыру және дұрыс ұйымдастырылған жайылымдық жайылым 2-4 жылдан кейін ескі шөп дақылдарында жақсы жайылымдық шөп пайда болады.
Шөп егу-алғашқы жылдары аз өнімді табиғи жем-шөп алқаптарында қуатты шөп өсіруге мүмкіндік беретін тиімді әдіс. Топырақты мұқият кесуге және оның бетін тегістеуге ерекше назар аударылады.
Мәдени жайылымдарды құру кезінде жедел шалғындандыру кең таралды. Шөпті бастапқы өңдеу, жаңа шөп егу және ұрықтандыру маңызды.
Жедел шалғындандыру арқылы бір жылдық шөптерді алдын-ала егу эрозияның дамуына әкелуі мүмкін жерлерде жайылымдар құруға болады Минералды топырақтарда мәдени жайылымдарды құру әдістері құрғатуды қажет етпейді, шабындықтарды орналастыру әдістерінен ерекшеленбейді.
Шөптерді отау мерзімі мен биіктігі және Отау саны.
Өте ерте немесе кеш мал жаю кезінде топырақ тығыздалады, нәтижесінде өсімдіктердің одан әрі дамуы қиындайды, ал шөптер нашарлайды, жайылымның өнімділігі төмендейді, бұл оның мерзімінен бұрын нашарлауына әкелуі мүмкін. Алайда, жайылымға кешікпеу керек, өйткені шөптің жемдік құндылығы нашарлайды, шөптер қатайып, жануарлардың жеуі азаяды. Сонымен қатар, кеш мал жаю кезінде жайылымның өнімділігі төмендейді, өйткені шөптердің өсу қабілеті айтарлықтай әлсірейді. Күзде жайылымды тоқтату мерзімі де үлкен мәнге ие. Жайылымды өсімдіктердің өсіп-өнуі аяқталғанға дейін 25-30 күннен кешіктірмей тоқтату керек. Төмен мал жаю кезінде (2-3 см) кейінгі жылдары жайылымдардың өнімділігі төмендейді, ал жоғары мал жаю кезінде (10-15) шөптің едәуір бөлігі толық пайдаланылмайды, бұған да жол берілмейді.
Ауыл шаруашылығы жануарлары үшін жоғары өнімді жайылымдарды құру мүмкіндігі жайылымдық кезеңде мұндай алқаптарда мал шаруашылығы өнімінің негізгі бөлігін алады, осы кезеңде азықтандыру және бордақылау табысты жүріп жатыр. Осы кезеңде алынған сүт пен ет жоғары сапалы және өзіндік құны төмен. Бұл жайылым шөптері ең арзан және биологиялық тұрғыдан толық жем болып табылады.
Өнімділігі 8-10 мың жемшөп бірлігі бар өнімділігі жоғары ұзақ жылдық мәдени жайылымдарды құрудың экономикалық маңызы олардың жоғары экономикалық тиімділігі мен жерді ұтымды пайдалануында жатыр. Осылайша, тәжірибе көрсеткендей, мәдени суармалы жайылымдарды құру кезінде ірі қара малдың бір басына 0,25-0,33 га бөлу керек, ал табиғи жайылымдарда 1,5-2 га.бұл ретте әр түрлі жем-шөп алқаптарынан босаған егістік алқаптар неғұрлым құнды жемшөп дақылдарын егу үшін пайдаланылады. Алайда, мәдени суармалы жайылымдардың үлкен артықшылықтары, егер олар технологияның барлық негіздеріне сәйкес дұрыс жобаланған, салынған және оларды күтудің ғылыми негізделген жүйесін сақтай отырып ұтымды пайдаланылған жағдайда ғана толық көрінеді.
1955 жылдан бастап мәдени жайылымдар алқаптарының едәуір өсуі байқалды.осы кезден бастап олар Балтық республикаларында, сондай-ақ РСФСР-дің бірқатар аймақтарында қарқынды түрде құрыла бастады. Содан кейін Украинада, Беларуссияда, Ростов облысында, орта және Төменгі Еділ аймағында, Кавказда, Қазақстанда, Орта Азияда, Алтайда, Сібірде және т. б. Кеңейтіле бастады.
Мәдени жайылым мен шөп шабу туралы идеяны нақтылау үшін, ең алдымен, жемшөп алқаптарының осы түрі туралы түсінік беру қажет. Осындай жағдайда жоғары агрофонда өсірілетін басқа жемшөптердің көлемінен төмен емес арзан және толыққанды жемшөпті құру, күту және пайдалану бойынша қажетті шараларды жүзеге асыру нәтижесінде жинауға кепілдік берілетін осындай жемшөп алқаптары мәдени жайылым және шөп шабу деп саналуы керек. Мәселен, егістік жерлерге мәдени жайылымдар мен шабындықтар салу кезінде олардың өнімі бір алаңнан алынбауы тиіс. Мұнда жетекші дақылдардан төмен (жемшөп қондырғыларында): сүрлемге жүгері және т. б. Өнімділігі төмен жақсартылған жайылымдық-шабындық алқаптарда құрылған мәдени жайылымдар шөп, сүрлем, неғұрлым өнімді бір жылдық және көпжылдық жемшөп дақылдарын шырынды жемшөпке жинау кезінде алынатын жемшөп бірліктерінің осындай санын жинауды қамтамасыз етуге тиіс.
Мәдени жайылымдар мен шабындықтар үшін игерілетін топырақтың құнарлылығына байланысты олардың өнімділігіне әр түрлі талаптар қойылуы керек. Орман аймағында өнімділік 2000-3000 Жем, бірл.га, шөлейтте -- 1000-1500 Жем, бірл.га, шөлейтте -- 800-1000 Жем, бірл.га, елдің таулы аудандарында -- 2000-2500 Жем, бірл.га, суарылмайтын жағдайда және барлық аймақтарда суарған кезде -- 3000-4000 Жем, бірл.га кем болмауы тиіс. 8000-14000 жем, бірлікга).
Жайылымды ұтымды пайдалануды қамтамасыз етудің міндетті шарты оны стационарлық немесе портативті хеджирлермен қоршау болып саналуы керек. Жасыл жемшөптің жоғары және тұрақты өнімділігін, оны өсіру циклдары бойынша біркелкі шығымдылығымен, тыңайтқышты жүйелі қолдану арқылы ғана алуға болады.
Мәдени жайылымға күтім жасау.
Жайылым шөптерінің тұрақты және жоғары өнімділігін жайылымға жүйелі күтім жасау арқылы ғана алуға болады. Мал әдетте өсіп келе жатқан шөптерді, зиянды өсімдіктерді, сондай-ақ нәжіспен ластанған жерлерде орналасқан өсімдіктерді жемейді. Шабылған шөп әдетте орнында қалады, өйткені тез қурап, Шөпке зиянды әсер етпейді. Егер бөлінбеген қалдықтар көп болса, оларды алып тастау керек. Осылайша, шөп шабу-жайылымдарда арамшөптер мен егілмеген шөптерді жоюдың тиімді әдісі, бұл шөптің жақсы құрамын сақтауға көмектеседі.
Нәжіс түсетін жерлердегі өсімдіктер, әдетте, өледі, ал оны мал жемейді. Сондықтан шөпті өсірудің әр циклынан кейін нәжісті жайылымға біркелкі тарату керек. Ол үшін арнайы ілмектер мен тырмаларды қолдануға болады. Нәжістің таралуы шөптің тегістігін қамтамасыз етеді. Құрғақ ауа-райында бұл әдіс қажетті нәтиже бермейді. Суармалы жайылымдарда нәжіс суару суымен оңай жуылады. Мәдени жайылымдардың тыңайтқышы. Азот тыңайтқыштары жайылымға аз мөлшерде, әр өсіру циклі үшін қолданылады. Калий тыңайтқыштарын бөлшектеп қолданған жөн. Фосфор тыңайтқыштары әр маусымда екі рет қолданылады-көктем мен күзде. Суармалы сумен бірге қолданылатын азот тыңайтқыштары жақсы нәтиже береді.
2. Суармалы мәдени жайылымдар жасау және пайдалану.
Шаруашылықта ауа райының жағдайына қарамай жем-шөптің берік қорын жасаудың кепілдік көзі суармалы мәдени жайылымдар жасап пайдалану.
Суармалы мәдени жайылымдардың әр гектарынан алынатын мал өнімі басқа жайылымдарға қарағанда 8-10 есеге дейін көп, және жайылымдық азық түсімі егістікте өсірілетін азық дақылдарынан 4-5 есеге жоғары. Мысалы 90-шы жылдары Қазақтың егіншілік ҒЗИ Қаскелен тәжірибе шаруашылығында суармалы мәдени жайылымнан 5 жылда жыл сайын әр гектардан 450-480 ц көк шөп алған. Шымкент облысының тәжірибе шаруашылығында суармалы жайылымның әр гектарынан 14-15 мың а.ө. алынған. Жамбыл облысында суармалы мәдени жайылымнан 14 мың а.ө. алынған. Суармалы мәдени жайылымдар негізінен сауын сиырлар үшін жасалады.
Суармалы екпе мәдени жайылымдар жасау үшін сол жерге бейімделген шөп түрлері мен сорттарынан шөп қоспаларын жасап пайдалану маңызды. Жайылымдыққа арналған шөп қоспаларына төбелі астық тұқымдастары және бұршақ тұқымдастарымен қатар жайылымға төзімді, мал жайылғаннан кейін жақсы алшынкөк беретін төменгі астық тұқымдас шөптер алынады. Бұршақты-астықты шөп қоспалары себілген мәдени жайылымда бұршақ тұқымдастары, жоңышқа, эспарцет, шалғындық беде оттылықта көпке шыдамайды, үшінші жылдан бастап үлесі қатты төмендеп, орнын егістік арамшөптер басып кетеді. Бұл жағдайда жайылымдыққа үстеп бұршақ тұқымдас шөптерді себу оң нәтижелер береді.
Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік-шығыс аймақтарында суармалы мәдени жайылымдарға қарапайым шөп қоспаларын (жоңышқа+жима тарғақ; жоңышқа+эспарцет+жима тарғақ; жоңышқа+жима тарғақ+шалғындық бетеге; жоңышқа+жима тарғақ+қылтықсыз арпабас) пайдаланады. Біздің тәжірибе көрсеткендей осы шөп қоспаларына қосымша мүйіз бас шөпті енгізсе мәдени жайылымның өнімі және сапасы 8-10 жылға дейін сақталады екен.
Мәдени жайылымды суару жұмыстары жайылымдық оттылықтың жан-жақты өсіп-дамуын және оның потенциалының толықтай ашылуын қамтамасыз етеді. Жайылымдықты суарған кезде алдымен жердің бетіндегі ауа ылғалданады, топырақтың беткі қабатында микробиологиялық қызмет-терге жақсы жағдайлар туындайды, топырақтың қоректік және жылулық режимі жақсарады. Ал су жетіспеген жағдайда құрғақшылық кездері өсімдіктерде зат алмасуы бұзылады, протоплазманың физикалық-химиялық қасиеттері өзгереді, жыныстық органдардың дамуы нашарлайды да осылардың салдарынан жайылымның өнміділігі төмендейді.
Жайылымдық өсімдіктер негізгі су қорын топырақтан алады. Сол себепті жайылымда жоғары азық өнімділігін қамтамасыз ету үшін вегетация кезеңінде топырақтың өсімдік тамыр жүйесі орналасқан қабатында (0-20 см) оптималды су режимін қадыптастырып ұстап тұру қажет. Осы жағдайда ғана топырақтың микрофлорасына оң әсер туындайды да олар қарқынды жұмыс атқарады. Жайылымда суару жұмыстарын ұйымдастырғанда оның тиімді суару мерзімдерін, вегетация кезеңінде суару санын және мөлшерін анықтау өте маңызды. Яғни, суару ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.