Тіректік геодезиялық желілерді құрастыру
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті
Амирекулов Е.Е.
Алматы облысы, Қарасай ауданы, Әйтей ауылында 1200 орындық орта мектепті салу кезінде геодезиялық қамтамасыз ету
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
специальность 5В071100 - Геодезия және картография
Өскемен 2022
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті
Қорғауға жіберілді
ГЖжК кафедрасының
меңгерушісі
___________ М.Е. Рахымбердина
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Алматы облысы, Қарасай ауданы, Әйтей ауылында 1200 орындық орта мектепті салу кезінде геодезиялық қамтамасыз ету
Мамандығы 5В071100 - Геодезия және картография
Орындаған Е.Е. Амирекулов
Ғылыми жетекші
директоры
Стандарттау бойынша кеңесшісі
директоры
Жұмыстың қауіпсіздігі мен
экологиялығы бойынша
кеңесші
директоры
Рецензент
ЖШС
Өскемен 2022
Мазмұны
Кіріспе
3
1
Мектеп құрылысының қазіргі сәттегі өзектілігі
5
1.1
Мектеп құрылысы туралы жалпы мәліметтер
6
1.2
Мектеп құрылысы кезіндегі геодезиялық бөлу жұмыстарының тәсілдері
10
1.3
Мектеп құрылысы кезіндегі инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамы
15
1.4
Геодезиялық жұмыстарды жүргізу кезінде пайдаланылатын геодезиялық жабдық және бағдарламалық қамтамасыз ету
28
2
Мектеп құрылысы кезіндегі сәулет-жоспарлау шешімдері
35
2.1
Табиғи-климаттық жағдайлар
35
2.2
Аумақтық-жоспарлау шешімдері мен ғимараттың сипаттамасы
36
2.3
Мектеп құрылысы кезіндегі технологиялық шешімдері
37
2.4
Мектеп құрылысын жүргізгенде қолданылатын жабдық және бағдарламалық қамтамасыз ету
3
Мектеп құрылысы кезіндегі геодезиялық жұмыстар
44
3.1
Жер учаскесінің топографиялық планы және топырақ жұмыстары
3.2
Қазаншұңқырлады қазу және кері толтыру
3.3
Ipгeтacтapды opнaтy. Ipгeтac қoю кeзiндeгi гeoдeзиялық бaқылay
3.4
Құрылыстың басты осьтерін бөлу
3.5
Қaбaт көтepy жәнe жaбy әдiciмeн ғимapaт тұpғызyдaғы гeoдeзиялық бaқылay
3.5
Мектеп құрылысы кезінде геодезиялық жұмыстарының сапасын бағалау
64
3.6
Геодезиялық бөлу жұмыстарының дәлдігін бағалау
64
4
Құрылыс кезіндегі техника қауіпсіздігі және жоба экологиялығы
71
4.1
Азаматтық қорғаныстың инженерлік-техникалық іс-шаралары, төтенше жағдайлардың алдын алу жөніндегі іс-шаралар
71
4.2
Кешенді қауіпсіздікті және терроризмге қарсы қорғалуды қамтамасыз ету жүйесі
73
4.3
Қоршаған ортаға әсерді бағалау
76
4.4
Геодезиялық жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы
82
Қорытынды
85
Қолданылған әдебиеттер тізімі
86
Қосымша А. Аламты облысы Қарасай ауданы Әйтей кентіндегі орта мектептің топографиялық түсірілімі
Қосымша Б. Қазаңшұнқырды қазу алдың көлем есептеу картограммасы
Қосымша В. Қайта жабу кезінгеді қазаңшұнқыр көлемін есептеу
Кіріспе
Қазақстан Республикасының білім беру орталықтарын яғни мектептерді көбейту, үш ауысымды мектептердің санын азайту үшін, сондай-ақ Қазақстанның огруг ауылды жерлеріндегі көп шоғырланған адамдар бар жерлерде мектеп саның көбейту мақсат етіледі. Ең басты мақсат еліміздің болашақ жастарын сапалы мектеп пен спалы біліммен қамтамасыз ету. Қазақстанның мемлекеттік және салалық бағдарламаларында сондай-ақ мектеп құрылыстарды салуға баса назар аударылуда.
Жаңадан салынып жатқан мектептер қазіргі заманауи жабдықтармен жаңа технологиялаларды пайдалану негізінде салынып жатыр. Салынып жатқан мектептер қазіргі кезде келесідей мәселелерді шешуге негізделген:
-ең көне және техникалық жабдықталмаған мектептердің орнын басады;
-спортзалдармен ойын аландарымен және стадиондармен қамтамасыз етіледі;
-кендігімен балалар сиымдылығы артырады.
Қазіргі уақытта Аламты облысы әсіресе Алматы қаласының манайында халық көп шоғырланған, сондықтан мектеп мәселесі өте өзекті мәселелердің бірі болып саналады. Сондықтан мектеп үлкен сұранысқа ие болып келеді. Соған қарай салынып жатқан мектептер осы сұраныстарды қанағаттандыруға үлкен септігін тигізеді. Қала мектептерінің толымдығын азайту мақсатында салынып жатыр.
Халық санының өсуі осы жобаның табыстылығына оң әсер ететін фактор болып табылады, өйткені Алматы облысында адам капиталы ұлғаюда. Мектеп құрылысы ауылдық әлеуметтік, саяси мәселелерді шешу үшін пайдаланылады. Осылайша, Аламты облысы Қарасай ауданы Әйтей кентіндегі орта мектеп өңірдін дамуына оңды әсер етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мектеп құрылыстарды салу кезінде бөлу жұмыстарын жүргізу әдістерін, сондай-ақ бөлу жұмыстарын орындаудың дәлдігі мен технологиялық үдерісті зерттеу болып табылады. Бөлу жұмыстары инженерлік құрылыстарды салу кезінде өндірістің маңызды кезеңдерінің бірі болып табылады.
Дипломдық жұмыста алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
- құрылыс объектісінің физикалық-географиялық орналасуын зерттеу;
- бақылау станциясының жобасын әзірлеу, өріс жұмыстарының құрамын зерделеу;
- тірек жоспарлы торапты, шлюздің желілік-бұрыштық торабын дамыту әдістері мен үдерістері, сондай-ақ Trimble М3 электронды тахеометрімен шлюздің қабырғалары бойынша тұстамалық өлшемдер, Leica NA700 нивелирімен I және II класты жоғары дәлдікті нивелирлеу үдерістері, бөлу жұмыстар өндірісін зерттеу;
- AutoCad, GEONICS бағдарламасында өрістік өлшеу нәтижелерін камералдық өңдеуді орындау.
1 Мектеп құрылысының қазіргі сәттегі өзектілігі
Бұл тақырыптың өзектілігі өте зор, өйткені біздің елімізде мектеп құрылысы проблемалары әрқашан мемлекеттік, жалпыхалықтық маңызы бар мәселелер ретінде қарастырылды, бірақ жалпы білім беретін мектепті, колледжді жаңғырту қажеттілігімен байланысты міндеттер дәл қазір - білім беру саласындағы түбегейлі өзгерістер мен реформалар кезінде туындады. Біздің елімізде тек тұрғын үйлер мен сауда-кеңсе орталықтары ғана емес, тікелей пайда әкелетін және әлеуметтік сәулетке, соның ішінде балаларға арналған нысандарға көп көңіл бөлінгенін қалаймын. Батыс және орыс ғалымдары бір дауыспен айтады: балалардың оқуға деген ынтасы, олардың үлгерімі мен мектеп қабырғаларында болу жайлылығы кеңістіктің орналасуына, түс схемаларына және жарық дизайнына тікелей байланысты.
Қазіргі заманғы құрылыс үлкен қарқынмен дамуда және бұл әлеуметтік нысандарды салуды талап етеді. Тұрғын үй кешендері саңырауқұлақтар сияқты өседі және қоғам мектептердің болуын талап етеді. Тұрғын үй кешенінің кез-келген жобасы аясында білім беру мекемесі болуы керек, ол пәтерлерді пайдалануға беру мерзіміне сәйкес аяқталуы керек. Бұл көптеген ұйымдардың құрылыстың жылдам жолдарын іздеуінің басты себептерінің бірі және жеңіл болат жұқа қабырғалы конструкциялар технологиясы көмекке келеді.
Құрылыстың бұл әдісі қанша мәселені шеше алатынын елестету қиын. Дайын мектеп тартымды көрініске ие болып қана қоймай, сонымен қатар беріктік пен беріктіктің заманауи стандарттарына сәйкес келеді. Болат қаңқасы ондаған жылдар бойы жұмыс істейтін нысанды құруға ықпал етеді. Мырышталған термопрофиль көптеген артықшылықтарға ие және заманауи қалалық инфрақұрылымды дамытумен қатар, ірі қалалардан алыс орналасқан елді мекендерді есте ұстаған жөн.
ЖБЖҚҚ(жеңіл болат жұқа қабырғалы құрылымдар) ерекше дизайнының арқасында білім беру мекемесін таулы жерлерге қоюға болады. Ауылдардың көптеген тұрғындары өз аудандарында кем дегенде бір мектеп болуды армандайды. Құрылыстың осы әдісінің арқасында олар бірнеше ондаған шақырымға күнделікті сапарларды ұмыта алады. Егер аймақ үнемі табиғи апаттардан зардап шегетін болса, онда жылу профилінің нұсқасы да қолайлы болады, өйткені мұндай ғимараттар сейсмикалық төзімділіктің жоғары деңгейіне ие. Жобаны оқу жылының басында екі айда аяқтауға болады [1].
Мектеп құрылыс әдістері мен технологияларын бүгінгі таңда екі түрде қарастыруға болады:
*Орталықтандырылған жүйе. Ғимарат екі жағында үлкен зал бөлмелері орналасқан бас ғимараттан тұрады. Бұл құрылыстың ең бюджеттік нұсқасы. Сонымен қатар, бұл дизайн жұмыс кезінде ыңғайлы (ұзақ және күрделі ауысулар жоқ), энергияны үнемдейтін және қауіпсіз. Бұл тығыз қала құрылысы мен қатал климат жағдайында шағын жер учаскесінде мектеп салудың оңтайлы нұсқасы.
*Блок жүйесі. Мектеп өтпелі жүйелер мен атриумдармен байланысқан бірнеше жеке ғимараттардан тұрады. Оқушылардың көп санына арналған оқу орындарының бұл түрі ауданы бойынша үлкен аумақтарда орналастырылады. Олар қоңыржай климатта, сондай-ақ сейсмикалық қауіпті аймақтарда салынған. Блоктық жүйе оқушыларды жасына қарай ажырата отырып, оқу бағыттарын жеке корпустар бойынша құрылымдауға мүмкіндік береді.
Мектеп құрылысы үшін монолитті, панельді және қаңқалы құрылыс технологиялары, сондай - ақ ұсақ даналы құрылыс материалдары-кірпіш пен блоктар пайдаланылады. Аяқтау үшін жоғары сапалы және берік әрлеу материалдары қолданылады, олар тозуға, атравматизмге, беріктікке, экологиялық таза, сонымен қатар өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келеді.
Қазіргі заманғы мектеп-бұл балалардың үйлесімді дамуына көмектесетін оқуға, спортқа, шығармашылыққа, музыкаға арналған көп функциялы кеңістік. Заманауи сәулет, стандартты емес орналасу, ғимараттың ішкі және сыртқы дизайнының қызықты түсі мен стилистикалық шешімдері мектепті балалар мен мұғалімдер үшін тартымды етеді, онда олар қуаныш пен қуанышпен келеді.
Мектепте бір уақытта көптеген балалар бар және қауіпсіздік мәселелері өте маңызды. Мектептер бейнебақылау жүйелерімен, өрт хабарламасы мен өрт сөндірудің тиімді жүйесімен, сапалы желдету жүйесімен жабдықталады.
Құрылыс жобасы Білім беру мекемелеріне арналған нормативтік құжаттардың: техникалық регламенттердің, санитарлық нормалар мен ережелердің, өрт және терроризмге қарсы қауіпсіздік, энергия тиімділігі және т. б. талаптарын ескере отырып әзірленеді [2].
1.1 Мектеп құрылысы туралы жалпы мәліметтер
1.1.1 Құрылыс шарттары
Құрылыс алаңы Қаскелең қаласының орталығынан солтүстік-батысқа қарай 5 км жерде орналасқан Әйтей кентінің аумағында орналасқан. Аумақ тау бөктеріндегі көлбеу жазықта орналасқан. Жер беті ойқыс қазылған. Бетінің абсолютті белгілері 822,35-тен 828,48 м-ге дейін өзгереді. ҚР ҚНжЕ 2.04-01-2017 деректері бойынша топырақтың маусымдық қатуының нормативтік тереңдігі және ҚР ҚНжЕ 5.01-102-2013 - 85 см, топыраққа 0 градусқа максималды ену-120 см (МСТ Қаскелең). Климаты суық. Бұл жер Кеппен және Гейгер бойынша Dfa ретінде жіктеледі. Қаскелендегі орташа ауа температурасы 7.8 ° C. жылына жауын-шашынның орташа мөлшері 494 мм.ең құрғақ ай Қыркүйек. Қыркүйек айында 22 мм Жауын-шашын бар. Жауын-шашынның көп бөлігі мамыр айында түседі, орташа есеппен 81 мм.жылдық температура орташа 22.1 ° C, шілде-ең жылы ай. Қаңтар-ең суық ай, орташа температурасы -7.9 ° C. [3], [4].
1.1.2 Геологиялық ізденістер
Аламты облысы Қарасай ауданы Әйтей кентіндегі орта мектеп құрылысы учаскесінде инженерлік-геологиялық ізденістер шарт негізінде "КазГИИЗ" ЖШС-мен орындалды. Іздестіру кезеңінде (2018 жылғы қыркүйек) алаңда тереңдігі 20,0 М 127 мм және 168 ММ шнекті және соққылы-арқанды тәсілмен 4 ұңғыма және тереңдігі 9,5 м және 10,0 М 5 ұңғыма, тереңдігі 10,5 м және 10,0 м диаметрі 700 мм 2 ұңғыма бұрғыланды.механикалық қасиеттері және агрессивті қасиеттерін анықтау үшін бұзылған құрылымның 31 топырақ үлгісі. Топырақтарды зерттеу "КазГИИЗ"ЖШС зертханасында жүргізілді. Дала жұмыстары және топырақтың зертханалық сынақтары Қазақстан Республикасының нормативтік құжаттары мен мемлекеттік стандарттары бойынша жүргізілді. Есеп беру үшін Тапсырыс беруші ұсынған 1:500 масштабтағы топографиялық негіз пайдаланылды.
Геоморфологиялық тұрғыдан зерттелетін аумақ тау бөктеріндегі көлбеу жазықта орналасқан. Сайттың беті ашық. Бетінің абсолютті белгілері 822,35-тен 828,48 м-ге дейін өзгереді.
Геологиялық-литологиялық құрылымға жер беті үйінді топырақпен (tQIV) және ішінара топырақ-өсімдік қабатымен жабылған саздақтармен ұсынылған төменгі төрттік жастағы (рQI) пролювиалды шөгінділер қатысады. Сусымалы топырақ саздауыт, қиыршық тас, қиыршық тас, қиыршық тас және құрылыс қоқыстарымен ұсынылған. 0,2-0,7 м тереңдіктен қоңыр және қоңыр-сұр түсті саздақтар, қаттыдан жұмсақ пластикалық консистенцияға дейін.
Тереңдігі 10,0 м және 21,0 М қазбалармен іздестіру кезеңінде жер асты сулары ашылмады.
Аумағы ықтимал жылытылмайтын. Топырақтың ылғалдылығын оларды сыртқы көздерден жоғарыдан суландыру немесе жер үсті суларының инфильтрациясы салдарынан топырақта ылғалдың біртіндеп жиналуы, сондай-ақ аумақты игеру кезінде бетті қорғау арқылы арттыруға болады.
ҚР ҚНжЕ деректері бойынша топырақтың маусымдық қатуының нормативтік тереңдігі 2.04-01- 2017 [3] және ҚР ҚНжЕ 5.01-102-2013 [4] 85 см, топыраққа 0 градусқа максималды ену-120 см (МСТ Қаскелең). Тік статикалық жүктемелермен (штамптау сынақтары) Топырақтардың далалық сынақтары деформациялық топырақтың қасиеттерімен көрсетілген. Топырақ диаметрі 700 мм, тереңдігі 0,5 м (шұңқырдың түбінен) және ауданы 2500 см2 дөңгелек мөртабанмен 3,0 м құбырларға малынған кезде зерттелді. Топырақтарды сынау ҚР шок талаптарына сәйкес жүргізілді 5.01-102-2002 және ГОСТ 20276-2012. Штамптарды салу тереңдігінде іріктелген және далалық әдістермен сынау кезіндегі салыстырмалы жүктемелердің сол шегінде есептелген топырақ монолиттерін компрессиялық сынау бойынша Деформация модульдерінің, сондай-ақ саздақтардың деформация модульдерінің мәндерінде көрсетілген осы сынақтардың нәтижелері 1-кестеде келтірілген.
Кесте 1.1 - Деформация модульдері
№
№ жақын орналасқан қазбаның
Тәжірибе мөрінің тереңдігі, м
Топырақ атауы
Деформация модульдері,
Е, МПа
Тәжірибе бойынша мөр.
Сығымдау сынақтары
1.
Д-4
0,5
Саздақ
1,13
0,8
2.
Д-6
3,0
Саздақ
1,17
3,7
Зерттелетін алаң шегінде келесі инженерлік-геологиялық элементтер бөлінген:
ИГЭ-1-сусымалы топырақ;
ИГЭ-2-топырақ-өсімдік қабаты;
ИГЭ-3-тұрмыстық қысым кезінде шөгетін Саздауыттар;
ИГЭ-4-қосымша жүктемелер кезінде шөгетін Саздауыттар. ИГЭ-5-тұнба емес саздақтар.
Топырақтың физика-механикалық қасиеттерінің негізгі көрсеткіштерінің нормативтік және есептік сипаттамалары 1-кестеде келтірілген. Саздақтар үшін сипаттамалар зертханалық сынақтар өткізілген ҚР ҚЖ 5.01-102-2013 [4] бойынша үйінді топырақтардың нәтижелері бойынша берілген.
Кесте 1.2 - Топырақтың физика-механикалық қасиеттері
№
Топырақ
атауы
н
cII
cI
φII
φI
E
R0
1
Сусымалы топырақ
1,80
1,79
1,78
Құрылыстың негізінен шығарылады
2
Топырақ-өсімдік қабаты
1,20
1,19
1,18
3
Саздақ тары-тұрмыстық қысымдағы саяжай
1,57
-
1,55
-
1,53
-
30
20
21
16
30
16
28
15
16,4
3,4
-
4
Шөгетін саздауыттар қосымша жүктемелер кезінде
1,74
-
1,73
-
1,72
-
38
29
36
28
25
18
24
17
24,1
5,1
-
Тығыздалған саздауыт (құрғақ топырақтың тығыздығы 1,78-1,79 тм3 оңтайлы жағдайда ылғалдылығы 0,168-0,17
2,08
-
2,07
-
2,06
-
- 28
-26
- 26
- 25
7,5
6,0
-
Кесте 1.2 жалғасы
5
Тұнба емес саздауыттар
1,89
-
1,86
-
1,85
-
29
22
25
18
26
14
25
13
23,7
13,5
-
Ескертпелер:
-топырақтың тығыздығы, тм3
C-меншікті ілінісу, кПа
φ-ішкі үйкеліс бұрышы, градус
Е-деформация модулі, МПа, саздақтар үшін-жүктеме интервалында 0,1-0,2 МПа.
R0 - есептік кедергі, кПа, ҚР ҚНжЕ бойынша 5.01-102-2013, кесте 1.1 (ені 1,0 м және тереңдігі 2,0 м іргетастар үшін).
Саздауыттар үшін - нумераторда сипаттамалар табиғи ылғалдылықта, бөлгіште-сумен қанықтыру кезінде беріледі.
Шөгу сығымдау сынақтарының деректері бойынша, саздақтар тұрмыстық және қосымша жүктемелерден шөгу қасиеттерін көрсетеді. Тұрмыстық қысым кезінде шөгетін саздақтар үшін (ИГЭ-3) салыстырмалы шөгу коэффициенті 0,05 МПа меншікті қысым кезінде - 0,01-0,008 (0,004) МПа шегінде ауытқиды; меншікті қысым 0,1 МПа кезінде - 0,004-0,031 (0,012) МПа дейін; меншікті қысым 0,2 МПа кезінде-0,009-0,100 (0,038) 0,3 Мпа меншікті қысым кезінде-0,013-тен 0,128(0,058) МПа дейін. Бастапқы шөгу қысымы 0,058-ден 0,208 МПа (0,116) МПа-ға дейін өзгереді. Қосымша жүктемелер кезінде шөгетін саздақтар үшін (ИГЭ-4) меншікті қысым 0,05 МПа кезінде салыстырмалы шөгу коэффициенті - 0,003-0,010 (0,006) МПа шегінде ауытқиды; меншікті қысым 0,1 МПа кезінде - 0,003-тен 0,0191-ге дейін (0,008) МПа; меншікті қысым 0,2 МПа кезінде - 0,007 - ден 0,029 (0,013) МПа дейін; меншікті қысым 0,3 Мпа кезінде-0,010-нан 0,047(0,019) МПа дейін. Бастапқы шөгу қысымы 0,255-тен 0,606 МПа (0,390) МПа-ға дейін өзгереді. Алаңның инженерлік-геологиялық жағдайлары шөгу бойынша топырақ жағдайларының бірінші түріне жатады (9-қосымша). Жақшада көрсеткіштердің орташа мәні көрсетілген. Тереңдігі 17,0-19,0 М саздауыттар тұнбайды.
Топырақтардың коррозиялық агрессивтілігі:
1. көміртекті болатқа:
а) топырақтың меншікті электр кедергісі әдісі бойынша - орташадан жоғарыға дейін;
б) катод тогының орташа тығыздығы әдісі бойынша - төменнен жоғарыға дейін;
2. қорғасын кабель қабығында - орташа жоғары;
3. кабельдің алюминий қабығына-ортадан жоғарыға дейін.
ҚНжЕ сәйкес 2.01-19-2004 -қосымшаға портландцементтегі бетондарға арналған сульфаттардың құрамы бойынша W4 су өткізбеушілігі бойынша марканың бетон және темірбетон конструкцияларына топырақтың агрессивті әсер ету дәрежесі - агрессивті емес цементтен- агрессивті емес; портландцементтегі бетондарға арналған хлоридтердің құрамы бойынша, шлак портландцемент (және сульфатқа төзімді цемент - агрессивті емес. Топырақтардың құрылыс топтары кесте 1.3:
Кесте 1.3 - Топырақтардың құрылыс топтары
№
Топырақтың атауы
Қолмен дамыту үшін
Қолмен дамыту үшін
1.
Сусымалы топырақ
3
3
2.
Топырақ-өсімдік қабаты
2
1
3.
Қатты және жартылай қатты консистенциялы саздауыт
3
3
4
Тұтқыр және жұмсақ пластикалық консистенциясы бар саздауыт
2
2
Ұсынымдар:
Шөгінді топырақтарда құрылыс жүргізу кезінде талаптарын қатаң сақтау қажет мыналарды көздейді:
1. Салынған аумақтың тік орналасуы.
2. Ғимараттың негізінде су өткізбейтін үздіксіз экран жасау, ол астындағы шөгу топырақтарын сулауға жол бермейді.
3. Қазаншұңқырлар мен траншеялардың қуыстарын қайта толтырудың сапалы тығыздалуы.
4.Ғимараттың сыртқы периметрі бойынша Соқыр жерлерді орнату (ені кемінде 2 м).
5.Мыналарды ескере отырып, сыртқы және ішкі су көтергіш коммуникацияларды төсеу олардан судың жерге ағып кетуіне жол бермеу.
6. ИГЭ(Инженерлік-геологиялық элемент) - 3 шөгуін жою қажет (топырақты ауыстыру арқылы).
Құрылыс қазаншұңқырындағы алаңның инженерлік-геологиялық құрылымының есеп деректерімен елеулі айырмашылықтары болған жағдайда "КазГИИЗ" (Қазақ геотехникалық зерттеулер институты) өкілінің қазаншұңқырды куәландыруы қажет.
"Қазақстан Республикасының сейсмикалық аудандарындағы (аймақтарындағы) құрылыс ретңнде Әйтей кентінің аумағы бастапқы сейсмикалық мәні 9 балл болатын сейсмикалық аймақта орналасқан.
Топырақ жағдайларының сейсмикалық әсерге әсері 2018 жылғы қыркүйекте "Каз ГИИЗ" ЖШС орындаған инженерлік-геологиялық іздестірулердің нәтижелері бойынша бағаланды.
Алынған инженерлік-геологиялық мәліметтерге сәйкес Қарасай ауданы, Әйтей кентіндегі орта мектеп құрылысы алаңының шегінде қатты және тығыз пластикалық консистенциялы макропорды саздақтардың қуатты (ашылған 20,0 м) қабаты дамыған.
Жер асты сулары 20,0 м тереңдікке дейін ашылмаған. ҚР ҚЖ 2.03-30-2017ж. "Қазақстан Республикасының сейсмикалық аудандарындағы (аймақтарындағы) құрылыс" топырақ қабаты құрылысының құрамдас алаңы сейсмикалық қасиеттері бойынша топырақ жағдайларының II типіне жатады. Зерттелген топырақ жағдайында сейсмикалық әсер бастапқы мәнге тең болады, яғни 9 балл.
Қазақстан Республикасының елді мекендерінің тізіміне сәйкес әр түрлі топырақ жағдайлары бар құрылыс алаңдары үшін αg есептік жеделдетулерін көрсете отырып, сейсмикалық аймақтарда орналасқан Әйтей поселкесінде сейсмикалық қасиеттері бойынша топырақ жағдайларының II түрі кезінде құрылыс алаңы үшін αg есептік көлденең үдеуінің мәні тең болады 0,484 G. бұл ретте сол ҚР БК 7.7-кестесіне сәйкес 2.03-30-2017 αgv есептелген тік үдеудің мәні 0,436 g болады.
Осылайша, сейсмикалық картаға сәйкес құрылыс ауданының бастапқы сейсмикалығы 9 баллға тең. Әйтей - II (екінші) кентіндегі орта мектептің құрылыс учаскесі шегіндегі сейсмикалық қасиеттері бойынша топырақ жағдайларының түрі, учаске сейсмикалығының нақтыланған мәні 9 (тоғыз) баллға тең.
Бұл жағдайда αg есептелген көлденең үдеудің мәні 0,484 g, ал αgv есептелген тік үдеудің мәні 0,436 g болады [5].
1.1.2 Бас жоспар
1200 адамға арналған мектептің бас жоспары Техникалық тапсырма негізінде жасалған. Бас жоспар "Қазгеоконстракшн" ЖШС компаниясы ұсынған 05.12.2018 жылғы топографиялық түсірілімде 1:500 масштабта орындалды, топографиялық түсірілімде шартты координаттар жүйесі, биіктіктердің Балтық жүйесі қабылданды, тұтас көлденеңінен - 0,5 м арқылы жүргізілді.
Абаттандырылатын учаске Алматы облысының Қарасай ауданындағы Әйтей ауылында орналасқан.
Жұмыс көлемін есептеу аумағының ауданы 3.830038 га құрады, оның ішінде мемлекеттік акт бойынша бөлінген учаскенің ауданы 3.5300 га (негізгі учаске). Қосымша абаттандыру учаскесінің ауданы - 0.30038 га құрады, барлық жұмыс көлемі негізгі учаске мен іргелес аумақ үшін бөлек есептелді.
Абаттандырылатын учаске көлемі солтүстіктен оңтүстікке қарай 277.35 м (орта есеппен) және батыстан шығысқа қарай 134.50 м (орта есеппен) тікбұрышқа жақын пішінді емес.
Батыстан шығысқа қарай қазіргі еңіс орта есеппен 3% - ды құрайды.
Осы учаскедегі топографиялық деректерге сәйкес, бұрын сарай орналасқан. Учаске күрделі рельефке ие. Учаскеде сиыр қораларының үйінділері, құрылыс қоқыстары, шұңқырлар бар. Жобада бөлшектеу жұмыстары, сондай-ақ абаттандырылатын аумақты тегістеу жөніндегі Жер жұмыстары көзделген. Батыс және шығыс жағынан абаттандырылатын учаске қолданыстағы тұрғын үй құрылыстарымен (жеке сектор) көршілес орналасқан. Оңтүстік және солтүстік жағында асфальтталған кірме жолдар бар. Геологиялық мәліметтер бойынша учаскеде шөгетін топырақтар бар. Осыған байланысты, жобада биіктігі 0,25 м қатты жабындардың астына қиыршық тас негізін салу туралы шешім қабылданды.
Сурет 1.1. Бас жоспар
Кесте 1.4 - Бас жоспар бойынша негізгі көрсеткіштер
№
Атауы
Өлшем бірлігі
Жиыны
1
Мемлекеттік акт бойынша учаске алаңы № 03-047-626-618
га
3.5300
2
Учаскенің құрылыс алаңы, оның ішінде:
м2
5 299.30
2.1
Мектеп ғимараты
м2
5 116.00
2.2
Техникалық құрылыстар
м2
130.30
2.3
Баспалдақ және пандус құрылғысы
м2
53.00
3
Учаске жабындарының алаңы, оның ішінде:
м2
18 124.70
3.1
- - асфальтбетон жабыны
м2
3 835.00
3.2
- тротуар плиткаларын жабу
м2
6 143.20
3.3
- соқыр аймақ құрылғысы
м2
477.40
3.4
- борт тастарының құрылысы
м2
534.30
- футбол алаңын жабу (шөп)
м2
1 050.00
3.5
- сұйық резеңке жабыны
м2
5984.20
3.6
- топырақ жабыны
м2
100.60
4
Көгалдандыру алаңы
м2
11 876.00
5
Құрылыс салу пайызы
%
15.0
6
Пайдаланылатын аумақтың пайызы
%
66.4
7
Көгалдандыру пайызы
%
33.6
1.3 Мектеп құрылысы кезіндегі инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамы
1.3.1 Жалпы техникалық талаптар
Инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамына күрделі құрылыс нысанының қауіпсіздігіне әсер ететін келесі жұмыс түрлері кіреді:
- өткен жылдары орындалған инженерлік ізденістер мағлұматтарын, топографиялық- геодезиялық, картографиялық, аэрофототүсірілімдік және басқада мағлұматтар мен деректерді жинақтау мен өзгерту;
- ізденіс аймағына барлаушылық тексерістер жүргізу;
- тіректік геодезиялық желілерді (3 және 4 класс жоспарлық желілері мен 1 және 2 дәрежелік тығыздалу желілері, II, III, IV класс нивелирлік желілер), құрылыс үшін арнайы тағайындалған геодезиялық желілерді құрастыру (дамыту);
- жоспарлық-биіктік түсірілімдік геодезиялық желілер құру;
- жерасты және жерүсті үймереттері түсірілімдері бар 1:10000-1:200 масштабтағы топографиялық (жербеті, аэрофототопографиялық, тереофотограмметриялық) түсірілім;
- инженерлік-топографиялық жоспарларды, кадастрлық және тематикалық карталар мен жоспарлар, арнайы тағайындалған атластар (графикалық, сандық және басқада түрдегі) жасау (құрастыру) және басып шығару (көбейту);
- қоныстанудың, мекемелердің, мемлекеттік кадастрлардың (қалақұрылысы) ГАЖ инженерлік-геодезиялық қамтамасыздандыру;
- 1:10000-1:200 масштабтағы топографиялық (инженерлік-топографиялық) жоспарларды және графикалық, сандық, фотографиялық және басқа түрдегі кадастрлық жоспарларды жаңарту;
- инженерлік-гидрографикалық жұмыстар;
- кен қазбасын геофизикалық және инженерлік ізденістердің басқада нүктелерімен байлауға және шын мәніне көшіруге байланысты геодезиялық жұмыстар;
- қалақұрылысы қызметін қамтамасыздандырудың ақпараттық жүйесі (ҚҚҚАЖ) құрамындағы инженерлік-геодезиялық ізденістер нәтижесін дайындау;
- аймақтық жоспарлау ақпараттық жүйесінің (АЖАЖ) топографиялық-геодезиялық мағлұматтарымен және деректерімен қамтамасыздандыру;
- сәйкес актіні құрастыру арқылыжобаны шын мәніне көшіру;
- табиғи және технотабиғи қауіпті үдерістер даму үстіндегі аймақтардағы ғимараттар мен үймереттер негізінің, жер бетінің, тау жынысы қалыңдығының деформациясын геодезиялық тұрақты бақылау;
- арнайы геодезиялық желілерді құрастыру және геодинамикалық полигондағы ЖҚҚЖ бақылау құрамына кіретін геодинамикалық зерттеу;
- мағлұматтарды камералық өңдеу;
- техникалық есеп беру құжатын құрастыру (түсіндірме жазбасы).
Сызықты ғимараттар құрылысына арналған инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамына қосымша кіреді:
- дала жұмыстары мен тексеруге арналған камералық трассалау және трассаның бәсекеге қабілетті нұсқаларын алдын-ала таңдау;
- далалық трассалау;
- бүгінгі таңда қызмет ететін темір және тас жолдарын түсіру, ЭБЖ, БС, тораптық құбыр радиобайланыс нысандарыжәне радиорелелік желі торабыныңбойлық және көлденең көрінісін құрастыру;
- үймереттердің негізгі элементтерін үйлестіру және ғимараттың (үймереттің) сыртқы өлшемдерін өлшеу;
- бекеттегі темір жолдардың барлық және пайдалы ұзындығын және құрылыстың жуықтау габаритін анықтау.
1.3.2 Құрылысқа арналған геодезиялық негіз
Инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізу кезіндегі геодезиялық негіз қызметін атқарады:
- 1, 2, 3 және 4 класты мемлекеттік геодезиялық желі пункттері;
- 1, 2, 3 және 4 класты мемлекеттік нивелирлік желі пункттері;
- 1 және 2 дәрежелі қалыңдатылған геодезиялық желі пункттері;
- 1 класты мемлекеттік жерсерікті геодезиялық желі пункттері (ЖГЖ), қажет болған жағдайда, іргелі астрономиялық геодезиялық (ІАГЖ) және жоғары дәлдікті геодезиялық желі (ЖГЖ);
тіректі межелік желі пункттері (ТМЖ5 және ТМЖ10);
- тіректік-геодезиялық желі пункттері;
- құрылысүшін арнайы тағайындалған геодезиялық желі пункттері;
- жоспарлық-биіктік түсірілімдік-геодезиялық желі пункттері (нүктелер);
Инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізуге арналған геодезиялық негіз [5] сәйкес геодезия және картография саласындағы осы ережелер жинағы мен нормативті техникалық құжаттар талабына сай құрастырылуы керек.
МЕСТ 27751 бойынша бекітілген І дәрежелі жауапкершілікті техникалық күрделі және бірегей ғимараттар мен үймереттер құрылысына арналған инженерлік ізденістер кезінде, сонымен қатар табиғи және технотабиғи қауіпті үдерісті аймақтардағы тұрақты геодезиялық бақылаулар кезінде геодезиялық негіз арнайы тағайындалған геодезиялық желі пункттері түрінде құрастырылуы қажет.
Сызықты үймереттердің инженерлік-геодезиялық ізденістерін жүргізу барысында геодезиялық негіз қызметіндетрасса бойымен төселіп, тораптық жүріс түрінде жасалған жоспарлық-биіктіктік түсірілімдік-геодезиялық желі пункттері қолданылады.
Сызықты үймереттер ізденісі барысында түсірілімдік геодезиялық желінің тораптық жүрісі жоспарда мемлекеттік немесе тіректі 30 км сирек емес (8 км тораптық арна ізденістері кезінде) геодезиялық желі пункттеріне биіктік бойынша байланыстырылуы қажет.
Мемлекеттік немесе тіректік геодезиялық желі пункттерін трассадан 5 км артық арақашықтыққа алыстату кезінде жоспарлық байланыстыру орнына әрбір 15 км сайын тораптық жүріс қабырғаларының шын азимутын анықтауға рұқсат етіледі.Шын азимуттарды анықтау әдістері және өлшеу нақтылығына қойылатын талаптар ізденістер бағдарламасында анықталады.
Қала немесе басқа қоныстану аймақтарындағы сызықты үймереттер, сонымен қатар өндірістік (агроөнеркәсіптік) және тау кен қазушы кәсіпорын ізденісі барысында түсірілімдік геодезиялық желінің мемлекеттік немесе тіректік геодезиялық желі пункттеріне жоспарлық және биіктік байланыстырылуы қажет.
Өзен, теңіз, көл және су қоймасының жағалық аймақ жоспарын жасауға арналған геодезиялық негіз құрлықпен іргелес пункттерімен бірге биіктік және координаттардың бірыңғай жүйесінде құрастырылуы қажет.
Елді-мекен аймағындағы инженерлік-гидрографикалық жұмыстар топографиялық жоспар (инженерлік-топографиялық) сызбасында қабылданған елді мекеннің координаттар жүйесінде орындалады.
Инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу барысындағы биіктік және координаттар жүйесі [7] талаптарынасай инженерлік ізденістерді жүргізуге рұқсат беруге тіркеу кезінде бекітілуі қажет.
Құрылыс алаңындағы инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізуге арналған геодезиялық негіз салуға қойылатын техникалық талаптарға сәйкес қабылдау қажет.
Жоспарлық-биіктік орналасуын, геодезиялық негіз пункттерінің бекітілу шарттары мен тығыздығын анықтау нақтылығы ірімасштабты топографиялық түсірілімдерді (инженерлік-топографиялық жоспарларды жаңарту) жүргізу, соның ішінде мекеме, үймереттер мен тұрғын-азаматтық нысанның (МЕСТ 21.101 және МЕСТ 21.508) арнайы инженерлік-геодезиялық жұмыстарын жасау және табиғи және технотабиғи қауіпті үдерістерді тұрақты бақылау, сонымен қатар нысан құрылысын, пайдалану және жұмыс жүргізуін тоқтатудың жобалық және жұмыс құжатын дайындау жұмыстары талаптарын қанағаттандыруы қажет.
Геодезиялық негіз салу нақтылығын бағалау орындалуы қажет: жоспарлық тіректік желі үшін - шектес пункттердің өзара орналасуының орташа квадраттық ауытқуы бойынша; жоспарлық түсірілімдік желі үшін - тіректік желі пункттеріне қатысты түсірілімдік желі пункттерінің орташа квадраттық ауытқуы бойынша; жоспарлық тіректік және түсірілімдік желілер үшін (егер бұл техникалық тапсырмамен қарастырылса) жобаланатын үймереттер үшін - маңызды шектес емес пункттердің орташа квадраттық ауытқуларын ішінара анықтау.
Биік тіректік және түсірілімдік желілер үшін - жоғарғы класс пункттеріне және жүрістер мен полигондардағы үйлеспеушілікке қатысты көрсетілген желілер биіктігінің орташа квадраттық ауытқуы бойынша.
Жүрістер мен полигондарда қиылыспайтын жоспарлық-геодезиялық негіз салу нақтылығын бағалауды қолдану тек технологиялық бақылау үшін ғана қызмет етеді.
Инженерлік-геодезиялық ізденістер өндірісіне арналған тіректік геодезиялық желі пункттерінің тығыздығы жұмыс бағдарламасында бекітіледі және ереже бойынша, қала, қала түріндегі елді-мекендер аймағында және өндіріс алаңында 1 км2құрылыс салынып жатқан аймақта кем дегенде триангуляцияның (трилатерация) және полигонометрияның төрт пункті; 1 км2 құрылыс салынбаған аймақта кем дегенде бір пункт болуы тиіс.
Масштабы 1:200 топографиялық түсірілімді қамтамасыздандыруға арналған геодезиялық негіз пункттерінің тығыздығы инженерлік-геодезиялық ізденістер бағдарламасында бекітілуі керек.
Осы ережелер жинағының ережелеріне сәйкес геодезиялық негізді салу бойынша инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу нәтижесінде көрсетілуі керек:
-бастапқы геодезиялық пункттерін (белгі, репер) тексеру тізімдемесі;
-бастапқы пункттерге байланыстыру нұсқаулығымен бірге жоспарлық-биіктік геодезиялық желісінің сызбасы;
-тұрақты белгілермен бекітілген нивелирлік нүктелер мен белгілер және геодезиялық пункттердің биіктік және координаттар тізімдемесі, нақтылықты есептеу, теңестіру және бағалау мағлұматтары;
-өлшеу құралдарын (зерттеулер, аспаптарды тексеру және эталондау, рейкалар мен өлшеу аспаптарын компарирлеу) метрологиялық аттестациялау туралы деректер;
-геодезиялық пункттер мен жергілікті орындарына ұзақ мерзімді бекітілген нүктелер тапсыру және олардың сақталуын бақылау акті;
-далалық (камералық) бақылау акті.
1.3.3 Тіректік геодезиялық желілерді құрастыру
Тіректік геодезиялық желі аймақтық жоспарлау, қалақұрылысын зондтау, аймақты тегістеу, сәулет-құрылыстық жобалау, құрылыс, күрделі құрылыс нысандарын қайта жобалауды қамтамасыздандырудыесепке ала отырып құрастырылуы тиіс.
Тіректік геодезиялық желі құрамына кіреді:
-3 және 4 классты жоспарлық-геодезиялық желі пункттері;
-1 және 2 дәрежелі қалыңдатылған геодезиялық желі пункттері;
- II, III, IV классты қалыңдатылған геодезиялық желі пункттері.
Жоспарлық және биіктік-тіректік геодезиялық желі геодезия және картография саласындағы нормативтік техникалық құжаттар талабына сай, сонымен қатар аспаптар мен осы ережелер жинағының 5.2.8-5.2.10 ережелеріне қолданылатын нұсқаманы ескере отырыпорындалуы керек.
Биіктік тіректік геодезиялық желі [8] талаптарына сай құрылыс нысанының көрсеткіштері мен ауданына байланысты II, III және IV классты нивелирлік желі түрінде дамытылады.
Құрылысқа арналған биіктік-тіректік геодезиялық желіні дамыту үшін қажет негізгіпункттер қызметін мемлекттік нивелирлік желі пункттері атқаруы тиіс.
Құрылыс салынбаған аймақтағы тіректікгеодезиялық желі пункттері (нүктелері) тығыздығы 1:5000, 1:2000, 1:1000 және 1:500 масштабтағы түсірілім үшін 1 км2 ауданға 4,12, 16,20 пункттерден кем болмауы керек.
Мемлекеттік геодезиялық желі пункттеріне қатысты тіректік геодезиялық желі пункттерінің жоспарлық орналасуы жаһандық навигациялық жерсеріктік желілерді (ЖНЖЖ) - (ГЛОНАСС, GPS, ГАЛИЛЕО) қолдану арқылы анықталуы қажет. Жеке жабық аймақтарда жерсеріктік геодезиялық бақылауды жүргізу мүмкін емес болған жағдайда тіректік геодезиялық желілер, ереже бойынша, триангуляция, полигонометрия, сызықтық- бұрыштық желілерді құрастыру әдісімен жасалады.
Тіректік геодезиялық желі пункттері орталығының биіктік байланысы, салынған орталықтар түрін ескере отырып, III немесе IV классты техникалық немесе тригонометриялық нивелирлеумен, сонымен қатар сәйкес класстың нивелирлеуінің рұқсат ету шегін сақтай отырып жерсеріктік геодезиялық аспапты қолданып жүргізілуі тиіс.
Тіректік геодезиялық желіні құрастыру барысында В қосымшасында көрсетілген талаптар орындалуы керек.
Геодезиялық аспап пункттерінің биіктігін және координаттарын анықтау, триангуляциядағы базистік (шығатын) қабырғаларының ұзындығын өлшеу, сонымен қатар жарықтық қашықтық өлшеуіш және электронды тахеометр көмегімен полигонометриядағы қабырғалардың ұзындығын өлшеу әдістемесін осы аспаптарды дайындаушы фирманы (кәсіпорын) көрсету және өлшеу нақтылығына қойылатын талаптар нәтижесінде қабылдау қажет.
Тіректік геодезиялық желі пункттерін жергілікті орындарына бекіту және олардың сыртқы рәсімделуі құрылыстың жеке түрлеріне (гидротехникалық, энергетикалық, тасымалдау, жер өңдеу) арналған инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізу бойынша өндірістік-салалық нормативтік құжаттар талаптарын ескере отырып [9] талаптарына сай орындалуы тиіс.
Геодезиялық пункттерді бекіту жергілікті жерді жақсы сақтау мен тануды қамтамасыз ету үшін қолданылатын арнайы инженерлік құрылғылар және үймереттер арқылы жүргізіледі. Геодезиялық пункттер сәйкесінше сыртқы рәсімдеуге ие: сыртқы белгі, ор, қорған, тану бағанасы немесе тану белгісі.
Геодезиялық орталықтар мен реперлер айрықша дәлдікпен дайындалады және салынады, себебі олар ұзақ уақыт бойы жоспарлы және биіктік орналасу орындарындағы бекітілген нүктелердің түгелдігін және орнықтылығын қамтамасыз етуі тиіс.
Геодезиялық пункттерде және барлық нивелирлік реперлерде қажет болған жзағдайда тану белгісі немесе бағанасы міндетті түрде орнатылады.
Жоспарлықгеодезиялық желі орталықтарын және нивелирлік желі реперлерін мақсатты түрде қиыстыра орналастырады.
Инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізуді тіркейтін (рұқсат беретін) орган келісімі бойыншасапалық көрсеткіштері қамтамасыз етілген жағдайда нормативтік құжаттарда бекітілген құралымдардан ерекше орталықтар мен реперлер түрін пайдалануға рұқсат етіледі.
Нивелирлік белгілер, белгіні салғанға дейін салынғанына екі жылдан артық уақыт болған күрделі ғимараттар мен үймереттердің қабырғасына салынуы қажет.
Орналасу орнына жақын жерде күрделі ғимарат (үймерет) болмаған жағдайда ғана топырақ репері салынуы тиіс.
Қабырғалық белгілер мен реперлер салынған соң 3 күнге жетпей нивелирлеуді, ал іргелі және топырақ реперінен нивелирлеуді қазаншұңқыр топырақпен толтырғаннан кейін 10күнге жетпей жүргізуге рұқсат берілмейді.
Тұтас триангуляция желісі кем дегенде үш негізгі геодезиялық пунктке және екі негізгі қабырғаға тірелуі тиіс.
Үшбұрыш тізбегі екі негізгі геодезиялық пунктке және оларға жанасушы мейілінше жоғарғы классқа жататын екі негізгі геодезиялық желі қабырғаларына тірелуі тиіс.
Жоғары - класс - немесе дәреже - пункттеріне - тірелмейтін - дербес - триангуляция желілерінде кем дегенде екі базистік (шығыс) қабырға өлшенеді.
Арнайы металл немесе ағаш қондырма түріндегі геодезиялық белгілерді ғимараттарда (үймереттер) орнату барысында осы белгілер координаттарын полигонометрия орталығына кем дегенде екі базисті өлшеу арқылы көшіру мүмкіндігі ескерілуі тиіс.
Құрылыс салынған аймақтағы ғимараттар мен үймереттерде геодезиялық пункттерді орнату орны [3] сәйкес келісілуі тиіс.
Ғимаратқа орнатылған триангуляция пункті орталығының координаттары электронды тахеометр немесе теодолит және жарықты қашықтық өлшегіш көмегімен жерге көшірілуі тиіс. Координаттарды қарама-қарсы бағытта екі-екіден орналасқан төрт жербеті жұмыс орталықтарына көшіру бір мезгілде жүргізілуі тиіс. Әрбір жербеті жұмыс орталығы екі қабырғалық белгімен бекітілуі тиіс. Сонымен бірге шектес екі жұмыс орталықтар арақашықтығы 200м кем болмауы тиіс, ал бұрыштар мен сызықтарды өлшеу нақтылығы сәйкес дәреженің полигонометриялық нақтылығынасай болуы қажет.
Құрылыс салынбаған аймақтарда жер бетінде көрінетін (пункт орталығы үстіндегі штативтен) мемлекеттік және тіректік желі таңбалары немесе жергілікті зат (ғимараттарда, арынды су мұнараларында көрінетін сүмбі) болмаған жағдайда әрбір триангуляция (трилатерация) пунктінен кем дегенде 500 м қашықтықта топырақ орталықтарымен бекітілген 5 г.р. немесе 6 г.р. екі бағдарлық таңбаларды бекіту қажет.
Жабық аймақтарда геодезиялық пункттер мен бағдарлау белгілеріарасындағы ара қашықтықты 250м дейін қысқартуға рұқсат етіледі, сонымен бірге бағдарлау белгілері 50м жоғары арақашықтықта тіркелуі тиіс.
Полигонометриялық жүрістерді триангуляция (трилатерация) пунктіне қабыстыру жағдайында бағдарлық белгілер пункттерде орнатылмайды.
Триангуляциялық белгілерде (дабылдарда және пирамидада) келтірілген элементтер (орталықтандыру және жеңілдету (редукция)) екі рет анықталуы тиіс: бақылауға дейін және олардың соңы бойынша.
Келтіру элементтерін графикалық анықтау барысындағы қателік үшбұрышының қабырға ұзындығы 10мм артық болмауы тиіс.
Шектес екі орталықтандыру және жеңілдету анықтауыштарының сызықты айырмашылықтары 10 мм артық болмауы керек.
Ғимараттарда, таулы аймақтарда орнатылған триангуляция пункттерінің биіктігін тригонометриялық нивелирлеу әдісі арқылы анықтау барысында тік бұрыштарды тік және кері бағыттағы орташажіп бойынша үш толық қабылдаумен 3Т2КП теодолит көмегімен өлшеу жүзеге асырылады. Сонымен бірге дербес қабылдаудан есептеп шығарылған тік бұрыш мәндерінің және нөл мәнінің ауытқу 15 аспауы тиіс.
Тік және кері арттыру айырмашылығы қабырға ұзындығының әрбір километріне 10 см артық болмауы тиіс.
Рұқсат етілген желінің бастапқы пункттері арасындағы жүріс сызықтары бойынша есептелген тригонометриялық нивелирлеу үйлеспеушіліктері, геометриялық нивелирлеу әдісімен анықталған, сонымен қатар геодезиялық желі қабырғаларымен құрастырылған
жабық полигондардағы биіктіктер мәні √n см болмауы тиіс, мұндағы - жүрістегі километр саны.
Дербес полигонометриялық жүріс екі бастапқы пунктке және екі бастапқы дирекциялық бұрышқа тірелуі тиіс. Аспалы жүрістерді полигонометрияға салуға тиым салынады.
Жер бетінен шектес пункттерге көру мүмкіндігі болмаған жағдайда рұқсат етіледі:
екеуінің біреуінде негізгі дирекциялық бұрышқа бұрышсыз байланысқан бастапқы екі пунктке тірелген 1 және 2 дәрежелі полигонометрия жүрістерін салу;
дирекциялық бұрыш жүрісі нүктесінен бастап осал орындарда 15 артық емес ауытқушылықпен өлшенген немесе көшірілген жағдайдағыбір бастапқы жүріске және бір бастапқы дирециялық бағытқа тірелген 1 және 2 дәрежелі полигонометрияның тұйықталған жүрісін салу;
координаттық байланыстыру - екі бастапқы нүктелер арасындағы полигонометрия жүрісін оларға бастапқы дирекциялық бұрыштарды өткізбей салу сонымен бірге бұрыштық өлшеудегі өрескел қателікті табу үшін астрономиялық және басқа да өлшеулер нәтижесінде алынған азимуттар мен бағдарлық белгілерге дирекциялық бұрыштарды қолдануы тиіс.
Тіректік геодезиялық желіні құрастыру барысында камералық өңдеу және өлшеу нәтижелерін теңестірумсәйкесінше құжаттары бар бағдарламалық құралдарды пайдалану арқылы жүргізілуі тиіс.
Жерсерікті және жербеті өлшеу жұмыстарын жүргізу барысында нәтижелер көрсетеді: ҚЖГЖжәнеТЖГЖ бойынша:
-WGS84 (ITRF)координаттар жүйесінде;
-мемлекеттік координаттар жүйесінде;
-жергілікті координатттар жүйесінде (өңір, муниципалдық білім);
-егер де жоғарыда көрсетілгендерден ерекшеленсе, техникалық тапсырмада орнатылған координаттар жүйесінде.
Жербеті өлшеу әдістерімен анықталатын тығыздалудың тіректік желі пункттері бойынша нәтижелер көрсетеді:
-мемлекеттік координаттар жүйесінде;
-жергілікті координатттар жүйесінде (өңір, муниципалдық білім);
-егер жоғарыда келтірілгендерден ерекшеленсе, техникалық тапсырмада бекітілген координаттар жүйесінде.
Барлық координаттар жүйесіне байланыс параметрлерін және қайта есептеу кілтін анықтайды (айқындау).
Жоспарлық және биіктік-тіректік геодезиялық желілерді құрастыру бойынша инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу нәтижесінде келтірілген мағлұматтарқосымша ұсынылады:
-орнатылған тұрақты геодезиялық белгілер мен орталықтар карточкалары;
-бағыттарды өлшеу (бұрыш), өлшенген бағыттар мен келтірілген элементтерді графикалық анықтау парақтары жинағының журналдары;
-жергілікті тұрақты заттарға байланған геодезиялық пункттер нобайы;
-нивелирлік таңба нобайы (қабырға және топырақ репері белгісі);
-базистер мен сызық ұзындығын өлшеу журналы, олардың биіктігін анықтау бойынша мағлұматтар;
-нивелирлеу журналы;
-арттыру тізімдемесі.
Аспаптардың электрондық жинақтаушысынан алынған деректер есеп беру мағлұматтарына салынбайды және жұмысты жүргізушіде сақталады, ал жинақтық ақпараттарынсыз аспаптарды қолдану барысында нивелирлеу журналы көрсетіледі.
1.3.4 Түсірілімдік геодезиялық желілерді құрастыру
Түсірілімдік геодезиялық желі тіректік ауданы 1 км[2] аймақтағы дербес геодезиялық негіз ретінде немесе геодезиялық желіні дамытуда құрастырылады.
Түсірілімдік геодезиялық желі пункттерінің (нүктелері) жоспарлық-биіктік орналасуы техникалық және тригонометриялық нивелирлеу жүрістерінің тік, кері және біріктірілген кертуі мен қоса олардың үйлесімімен жерсеріктік геодезиялық аппаратты (GPS қабылдағыштары) қолдану негізінде теодолиттік жүрістерді салу немесе триангуляция, сызықтық-бұрыштық желі және трилатерацияны дамытумен анықталады.
Жоспарлық-түсірілімдік геодезиялық желі пункттері (нүктелері) орналасуының орташа ауытқуы, соның ішінде жоспарлық-тіректік нүктелері (бақылау пункттері) тіректік-геодезиялық желі пункттеріне қатысты ашық және құрылыс салынған аймақтағы жоспар масштабында - 0,10 мм, ал ағаштар мен бұталар өсіп тұрған жабық аймақтарда - 0,15 мм артық болмауы тиіс.
Жақын орналасқан тіректік биіктік желі реперіне қатысты түсірілімдік геодезиялық желі пункттері биіктігін анықтаудың орташа ауытқуы инженерлік-топографиялық жоспарлар үшін қабылданған жазық жердегі жер бедері қимасы биіктігінің 110 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті
Амирекулов Е.Е.
Алматы облысы, Қарасай ауданы, Әйтей ауылында 1200 орындық орта мектепті салу кезінде геодезиялық қамтамасыз ету
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
специальность 5В071100 - Геодезия және картография
Өскемен 2022
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті
Қорғауға жіберілді
ГЖжК кафедрасының
меңгерушісі
___________ М.Е. Рахымбердина
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Алматы облысы, Қарасай ауданы, Әйтей ауылында 1200 орындық орта мектепті салу кезінде геодезиялық қамтамасыз ету
Мамандығы 5В071100 - Геодезия және картография
Орындаған Е.Е. Амирекулов
Ғылыми жетекші
директоры
Стандарттау бойынша кеңесшісі
директоры
Жұмыстың қауіпсіздігі мен
экологиялығы бойынша
кеңесші
директоры
Рецензент
ЖШС
Өскемен 2022
Мазмұны
Кіріспе
3
1
Мектеп құрылысының қазіргі сәттегі өзектілігі
5
1.1
Мектеп құрылысы туралы жалпы мәліметтер
6
1.2
Мектеп құрылысы кезіндегі геодезиялық бөлу жұмыстарының тәсілдері
10
1.3
Мектеп құрылысы кезіндегі инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамы
15
1.4
Геодезиялық жұмыстарды жүргізу кезінде пайдаланылатын геодезиялық жабдық және бағдарламалық қамтамасыз ету
28
2
Мектеп құрылысы кезіндегі сәулет-жоспарлау шешімдері
35
2.1
Табиғи-климаттық жағдайлар
35
2.2
Аумақтық-жоспарлау шешімдері мен ғимараттың сипаттамасы
36
2.3
Мектеп құрылысы кезіндегі технологиялық шешімдері
37
2.4
Мектеп құрылысын жүргізгенде қолданылатын жабдық және бағдарламалық қамтамасыз ету
3
Мектеп құрылысы кезіндегі геодезиялық жұмыстар
44
3.1
Жер учаскесінің топографиялық планы және топырақ жұмыстары
3.2
Қазаншұңқырлады қазу және кері толтыру
3.3
Ipгeтacтapды opнaтy. Ipгeтac қoю кeзiндeгi гeoдeзиялық бaқылay
3.4
Құрылыстың басты осьтерін бөлу
3.5
Қaбaт көтepy жәнe жaбy әдiciмeн ғимapaт тұpғызyдaғы гeoдeзиялық бaқылay
3.5
Мектеп құрылысы кезінде геодезиялық жұмыстарының сапасын бағалау
64
3.6
Геодезиялық бөлу жұмыстарының дәлдігін бағалау
64
4
Құрылыс кезіндегі техника қауіпсіздігі және жоба экологиялығы
71
4.1
Азаматтық қорғаныстың инженерлік-техникалық іс-шаралары, төтенше жағдайлардың алдын алу жөніндегі іс-шаралар
71
4.2
Кешенді қауіпсіздікті және терроризмге қарсы қорғалуды қамтамасыз ету жүйесі
73
4.3
Қоршаған ортаға әсерді бағалау
76
4.4
Геодезиялық жұмыстарды орындау кезіндегі қауіпсіздік техникасы
82
Қорытынды
85
Қолданылған әдебиеттер тізімі
86
Қосымша А. Аламты облысы Қарасай ауданы Әйтей кентіндегі орта мектептің топографиялық түсірілімі
Қосымша Б. Қазаңшұнқырды қазу алдың көлем есептеу картограммасы
Қосымша В. Қайта жабу кезінгеді қазаңшұнқыр көлемін есептеу
Кіріспе
Қазақстан Республикасының білім беру орталықтарын яғни мектептерді көбейту, үш ауысымды мектептердің санын азайту үшін, сондай-ақ Қазақстанның огруг ауылды жерлеріндегі көп шоғырланған адамдар бар жерлерде мектеп саның көбейту мақсат етіледі. Ең басты мақсат еліміздің болашақ жастарын сапалы мектеп пен спалы біліммен қамтамасыз ету. Қазақстанның мемлекеттік және салалық бағдарламаларында сондай-ақ мектеп құрылыстарды салуға баса назар аударылуда.
Жаңадан салынып жатқан мектептер қазіргі заманауи жабдықтармен жаңа технологиялаларды пайдалану негізінде салынып жатыр. Салынып жатқан мектептер қазіргі кезде келесідей мәселелерді шешуге негізделген:
-ең көне және техникалық жабдықталмаған мектептердің орнын басады;
-спортзалдармен ойын аландарымен және стадиондармен қамтамасыз етіледі;
-кендігімен балалар сиымдылығы артырады.
Қазіргі уақытта Аламты облысы әсіресе Алматы қаласының манайында халық көп шоғырланған, сондықтан мектеп мәселесі өте өзекті мәселелердің бірі болып саналады. Сондықтан мектеп үлкен сұранысқа ие болып келеді. Соған қарай салынып жатқан мектептер осы сұраныстарды қанағаттандыруға үлкен септігін тигізеді. Қала мектептерінің толымдығын азайту мақсатында салынып жатыр.
Халық санының өсуі осы жобаның табыстылығына оң әсер ететін фактор болып табылады, өйткені Алматы облысында адам капиталы ұлғаюда. Мектеп құрылысы ауылдық әлеуметтік, саяси мәселелерді шешу үшін пайдаланылады. Осылайша, Аламты облысы Қарасай ауданы Әйтей кентіндегі орта мектеп өңірдін дамуына оңды әсер етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мектеп құрылыстарды салу кезінде бөлу жұмыстарын жүргізу әдістерін, сондай-ақ бөлу жұмыстарын орындаудың дәлдігі мен технологиялық үдерісті зерттеу болып табылады. Бөлу жұмыстары инженерлік құрылыстарды салу кезінде өндірістің маңызды кезеңдерінің бірі болып табылады.
Дипломдық жұмыста алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
- құрылыс объектісінің физикалық-географиялық орналасуын зерттеу;
- бақылау станциясының жобасын әзірлеу, өріс жұмыстарының құрамын зерделеу;
- тірек жоспарлы торапты, шлюздің желілік-бұрыштық торабын дамыту әдістері мен үдерістері, сондай-ақ Trimble М3 электронды тахеометрімен шлюздің қабырғалары бойынша тұстамалық өлшемдер, Leica NA700 нивелирімен I және II класты жоғары дәлдікті нивелирлеу үдерістері, бөлу жұмыстар өндірісін зерттеу;
- AutoCad, GEONICS бағдарламасында өрістік өлшеу нәтижелерін камералдық өңдеуді орындау.
1 Мектеп құрылысының қазіргі сәттегі өзектілігі
Бұл тақырыптың өзектілігі өте зор, өйткені біздің елімізде мектеп құрылысы проблемалары әрқашан мемлекеттік, жалпыхалықтық маңызы бар мәселелер ретінде қарастырылды, бірақ жалпы білім беретін мектепті, колледжді жаңғырту қажеттілігімен байланысты міндеттер дәл қазір - білім беру саласындағы түбегейлі өзгерістер мен реформалар кезінде туындады. Біздің елімізде тек тұрғын үйлер мен сауда-кеңсе орталықтары ғана емес, тікелей пайда әкелетін және әлеуметтік сәулетке, соның ішінде балаларға арналған нысандарға көп көңіл бөлінгенін қалаймын. Батыс және орыс ғалымдары бір дауыспен айтады: балалардың оқуға деген ынтасы, олардың үлгерімі мен мектеп қабырғаларында болу жайлылығы кеңістіктің орналасуына, түс схемаларына және жарық дизайнына тікелей байланысты.
Қазіргі заманғы құрылыс үлкен қарқынмен дамуда және бұл әлеуметтік нысандарды салуды талап етеді. Тұрғын үй кешендері саңырауқұлақтар сияқты өседі және қоғам мектептердің болуын талап етеді. Тұрғын үй кешенінің кез-келген жобасы аясында білім беру мекемесі болуы керек, ол пәтерлерді пайдалануға беру мерзіміне сәйкес аяқталуы керек. Бұл көптеген ұйымдардың құрылыстың жылдам жолдарын іздеуінің басты себептерінің бірі және жеңіл болат жұқа қабырғалы конструкциялар технологиясы көмекке келеді.
Құрылыстың бұл әдісі қанша мәселені шеше алатынын елестету қиын. Дайын мектеп тартымды көрініске ие болып қана қоймай, сонымен қатар беріктік пен беріктіктің заманауи стандарттарына сәйкес келеді. Болат қаңқасы ондаған жылдар бойы жұмыс істейтін нысанды құруға ықпал етеді. Мырышталған термопрофиль көптеген артықшылықтарға ие және заманауи қалалық инфрақұрылымды дамытумен қатар, ірі қалалардан алыс орналасқан елді мекендерді есте ұстаған жөн.
ЖБЖҚҚ(жеңіл болат жұқа қабырғалы құрылымдар) ерекше дизайнының арқасында білім беру мекемесін таулы жерлерге қоюға болады. Ауылдардың көптеген тұрғындары өз аудандарында кем дегенде бір мектеп болуды армандайды. Құрылыстың осы әдісінің арқасында олар бірнеше ондаған шақырымға күнделікті сапарларды ұмыта алады. Егер аймақ үнемі табиғи апаттардан зардап шегетін болса, онда жылу профилінің нұсқасы да қолайлы болады, өйткені мұндай ғимараттар сейсмикалық төзімділіктің жоғары деңгейіне ие. Жобаны оқу жылының басында екі айда аяқтауға болады [1].
Мектеп құрылыс әдістері мен технологияларын бүгінгі таңда екі түрде қарастыруға болады:
*Орталықтандырылған жүйе. Ғимарат екі жағында үлкен зал бөлмелері орналасқан бас ғимараттан тұрады. Бұл құрылыстың ең бюджеттік нұсқасы. Сонымен қатар, бұл дизайн жұмыс кезінде ыңғайлы (ұзақ және күрделі ауысулар жоқ), энергияны үнемдейтін және қауіпсіз. Бұл тығыз қала құрылысы мен қатал климат жағдайында шағын жер учаскесінде мектеп салудың оңтайлы нұсқасы.
*Блок жүйесі. Мектеп өтпелі жүйелер мен атриумдармен байланысқан бірнеше жеке ғимараттардан тұрады. Оқушылардың көп санына арналған оқу орындарының бұл түрі ауданы бойынша үлкен аумақтарда орналастырылады. Олар қоңыржай климатта, сондай-ақ сейсмикалық қауіпті аймақтарда салынған. Блоктық жүйе оқушыларды жасына қарай ажырата отырып, оқу бағыттарын жеке корпустар бойынша құрылымдауға мүмкіндік береді.
Мектеп құрылысы үшін монолитті, панельді және қаңқалы құрылыс технологиялары, сондай - ақ ұсақ даналы құрылыс материалдары-кірпіш пен блоктар пайдаланылады. Аяқтау үшін жоғары сапалы және берік әрлеу материалдары қолданылады, олар тозуға, атравматизмге, беріктікке, экологиялық таза, сонымен қатар өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келеді.
Қазіргі заманғы мектеп-бұл балалардың үйлесімді дамуына көмектесетін оқуға, спортқа, шығармашылыққа, музыкаға арналған көп функциялы кеңістік. Заманауи сәулет, стандартты емес орналасу, ғимараттың ішкі және сыртқы дизайнының қызықты түсі мен стилистикалық шешімдері мектепті балалар мен мұғалімдер үшін тартымды етеді, онда олар қуаныш пен қуанышпен келеді.
Мектепте бір уақытта көптеген балалар бар және қауіпсіздік мәселелері өте маңызды. Мектептер бейнебақылау жүйелерімен, өрт хабарламасы мен өрт сөндірудің тиімді жүйесімен, сапалы желдету жүйесімен жабдықталады.
Құрылыс жобасы Білім беру мекемелеріне арналған нормативтік құжаттардың: техникалық регламенттердің, санитарлық нормалар мен ережелердің, өрт және терроризмге қарсы қауіпсіздік, энергия тиімділігі және т. б. талаптарын ескере отырып әзірленеді [2].
1.1 Мектеп құрылысы туралы жалпы мәліметтер
1.1.1 Құрылыс шарттары
Құрылыс алаңы Қаскелең қаласының орталығынан солтүстік-батысқа қарай 5 км жерде орналасқан Әйтей кентінің аумағында орналасқан. Аумақ тау бөктеріндегі көлбеу жазықта орналасқан. Жер беті ойқыс қазылған. Бетінің абсолютті белгілері 822,35-тен 828,48 м-ге дейін өзгереді. ҚР ҚНжЕ 2.04-01-2017 деректері бойынша топырақтың маусымдық қатуының нормативтік тереңдігі және ҚР ҚНжЕ 5.01-102-2013 - 85 см, топыраққа 0 градусқа максималды ену-120 см (МСТ Қаскелең). Климаты суық. Бұл жер Кеппен және Гейгер бойынша Dfa ретінде жіктеледі. Қаскелендегі орташа ауа температурасы 7.8 ° C. жылына жауын-шашынның орташа мөлшері 494 мм.ең құрғақ ай Қыркүйек. Қыркүйек айында 22 мм Жауын-шашын бар. Жауын-шашынның көп бөлігі мамыр айында түседі, орташа есеппен 81 мм.жылдық температура орташа 22.1 ° C, шілде-ең жылы ай. Қаңтар-ең суық ай, орташа температурасы -7.9 ° C. [3], [4].
1.1.2 Геологиялық ізденістер
Аламты облысы Қарасай ауданы Әйтей кентіндегі орта мектеп құрылысы учаскесінде инженерлік-геологиялық ізденістер шарт негізінде "КазГИИЗ" ЖШС-мен орындалды. Іздестіру кезеңінде (2018 жылғы қыркүйек) алаңда тереңдігі 20,0 М 127 мм және 168 ММ шнекті және соққылы-арқанды тәсілмен 4 ұңғыма және тереңдігі 9,5 м және 10,0 М 5 ұңғыма, тереңдігі 10,5 м және 10,0 м диаметрі 700 мм 2 ұңғыма бұрғыланды.механикалық қасиеттері және агрессивті қасиеттерін анықтау үшін бұзылған құрылымның 31 топырақ үлгісі. Топырақтарды зерттеу "КазГИИЗ"ЖШС зертханасында жүргізілді. Дала жұмыстары және топырақтың зертханалық сынақтары Қазақстан Республикасының нормативтік құжаттары мен мемлекеттік стандарттары бойынша жүргізілді. Есеп беру үшін Тапсырыс беруші ұсынған 1:500 масштабтағы топографиялық негіз пайдаланылды.
Геоморфологиялық тұрғыдан зерттелетін аумақ тау бөктеріндегі көлбеу жазықта орналасқан. Сайттың беті ашық. Бетінің абсолютті белгілері 822,35-тен 828,48 м-ге дейін өзгереді.
Геологиялық-литологиялық құрылымға жер беті үйінді топырақпен (tQIV) және ішінара топырақ-өсімдік қабатымен жабылған саздақтармен ұсынылған төменгі төрттік жастағы (рQI) пролювиалды шөгінділер қатысады. Сусымалы топырақ саздауыт, қиыршық тас, қиыршық тас, қиыршық тас және құрылыс қоқыстарымен ұсынылған. 0,2-0,7 м тереңдіктен қоңыр және қоңыр-сұр түсті саздақтар, қаттыдан жұмсақ пластикалық консистенцияға дейін.
Тереңдігі 10,0 м және 21,0 М қазбалармен іздестіру кезеңінде жер асты сулары ашылмады.
Аумағы ықтимал жылытылмайтын. Топырақтың ылғалдылығын оларды сыртқы көздерден жоғарыдан суландыру немесе жер үсті суларының инфильтрациясы салдарынан топырақта ылғалдың біртіндеп жиналуы, сондай-ақ аумақты игеру кезінде бетті қорғау арқылы арттыруға болады.
ҚР ҚНжЕ деректері бойынша топырақтың маусымдық қатуының нормативтік тереңдігі 2.04-01- 2017 [3] және ҚР ҚНжЕ 5.01-102-2013 [4] 85 см, топыраққа 0 градусқа максималды ену-120 см (МСТ Қаскелең). Тік статикалық жүктемелермен (штамптау сынақтары) Топырақтардың далалық сынақтары деформациялық топырақтың қасиеттерімен көрсетілген. Топырақ диаметрі 700 мм, тереңдігі 0,5 м (шұңқырдың түбінен) және ауданы 2500 см2 дөңгелек мөртабанмен 3,0 м құбырларға малынған кезде зерттелді. Топырақтарды сынау ҚР шок талаптарына сәйкес жүргізілді 5.01-102-2002 және ГОСТ 20276-2012. Штамптарды салу тереңдігінде іріктелген және далалық әдістермен сынау кезіндегі салыстырмалы жүктемелердің сол шегінде есептелген топырақ монолиттерін компрессиялық сынау бойынша Деформация модульдерінің, сондай-ақ саздақтардың деформация модульдерінің мәндерінде көрсетілген осы сынақтардың нәтижелері 1-кестеде келтірілген.
Кесте 1.1 - Деформация модульдері
№
№ жақын орналасқан қазбаның
Тәжірибе мөрінің тереңдігі, м
Топырақ атауы
Деформация модульдері,
Е, МПа
Тәжірибе бойынша мөр.
Сығымдау сынақтары
1.
Д-4
0,5
Саздақ
1,13
0,8
2.
Д-6
3,0
Саздақ
1,17
3,7
Зерттелетін алаң шегінде келесі инженерлік-геологиялық элементтер бөлінген:
ИГЭ-1-сусымалы топырақ;
ИГЭ-2-топырақ-өсімдік қабаты;
ИГЭ-3-тұрмыстық қысым кезінде шөгетін Саздауыттар;
ИГЭ-4-қосымша жүктемелер кезінде шөгетін Саздауыттар. ИГЭ-5-тұнба емес саздақтар.
Топырақтың физика-механикалық қасиеттерінің негізгі көрсеткіштерінің нормативтік және есептік сипаттамалары 1-кестеде келтірілген. Саздақтар үшін сипаттамалар зертханалық сынақтар өткізілген ҚР ҚЖ 5.01-102-2013 [4] бойынша үйінді топырақтардың нәтижелері бойынша берілген.
Кесте 1.2 - Топырақтың физика-механикалық қасиеттері
№
Топырақ
атауы
н
cII
cI
φII
φI
E
R0
1
Сусымалы топырақ
1,80
1,79
1,78
Құрылыстың негізінен шығарылады
2
Топырақ-өсімдік қабаты
1,20
1,19
1,18
3
Саздақ тары-тұрмыстық қысымдағы саяжай
1,57
-
1,55
-
1,53
-
30
20
21
16
30
16
28
15
16,4
3,4
-
4
Шөгетін саздауыттар қосымша жүктемелер кезінде
1,74
-
1,73
-
1,72
-
38
29
36
28
25
18
24
17
24,1
5,1
-
Тығыздалған саздауыт (құрғақ топырақтың тығыздығы 1,78-1,79 тм3 оңтайлы жағдайда ылғалдылығы 0,168-0,17
2,08
-
2,07
-
2,06
-
- 28
-26
- 26
- 25
7,5
6,0
-
Кесте 1.2 жалғасы
5
Тұнба емес саздауыттар
1,89
-
1,86
-
1,85
-
29
22
25
18
26
14
25
13
23,7
13,5
-
Ескертпелер:
-топырақтың тығыздығы, тм3
C-меншікті ілінісу, кПа
φ-ішкі үйкеліс бұрышы, градус
Е-деформация модулі, МПа, саздақтар үшін-жүктеме интервалында 0,1-0,2 МПа.
R0 - есептік кедергі, кПа, ҚР ҚНжЕ бойынша 5.01-102-2013, кесте 1.1 (ені 1,0 м және тереңдігі 2,0 м іргетастар үшін).
Саздауыттар үшін - нумераторда сипаттамалар табиғи ылғалдылықта, бөлгіште-сумен қанықтыру кезінде беріледі.
Шөгу сығымдау сынақтарының деректері бойынша, саздақтар тұрмыстық және қосымша жүктемелерден шөгу қасиеттерін көрсетеді. Тұрмыстық қысым кезінде шөгетін саздақтар үшін (ИГЭ-3) салыстырмалы шөгу коэффициенті 0,05 МПа меншікті қысым кезінде - 0,01-0,008 (0,004) МПа шегінде ауытқиды; меншікті қысым 0,1 МПа кезінде - 0,004-0,031 (0,012) МПа дейін; меншікті қысым 0,2 МПа кезінде-0,009-0,100 (0,038) 0,3 Мпа меншікті қысым кезінде-0,013-тен 0,128(0,058) МПа дейін. Бастапқы шөгу қысымы 0,058-ден 0,208 МПа (0,116) МПа-ға дейін өзгереді. Қосымша жүктемелер кезінде шөгетін саздақтар үшін (ИГЭ-4) меншікті қысым 0,05 МПа кезінде салыстырмалы шөгу коэффициенті - 0,003-0,010 (0,006) МПа шегінде ауытқиды; меншікті қысым 0,1 МПа кезінде - 0,003-тен 0,0191-ге дейін (0,008) МПа; меншікті қысым 0,2 МПа кезінде - 0,007 - ден 0,029 (0,013) МПа дейін; меншікті қысым 0,3 Мпа кезінде-0,010-нан 0,047(0,019) МПа дейін. Бастапқы шөгу қысымы 0,255-тен 0,606 МПа (0,390) МПа-ға дейін өзгереді. Алаңның инженерлік-геологиялық жағдайлары шөгу бойынша топырақ жағдайларының бірінші түріне жатады (9-қосымша). Жақшада көрсеткіштердің орташа мәні көрсетілген. Тереңдігі 17,0-19,0 М саздауыттар тұнбайды.
Топырақтардың коррозиялық агрессивтілігі:
1. көміртекті болатқа:
а) топырақтың меншікті электр кедергісі әдісі бойынша - орташадан жоғарыға дейін;
б) катод тогының орташа тығыздығы әдісі бойынша - төменнен жоғарыға дейін;
2. қорғасын кабель қабығында - орташа жоғары;
3. кабельдің алюминий қабығына-ортадан жоғарыға дейін.
ҚНжЕ сәйкес 2.01-19-2004 -қосымшаға портландцементтегі бетондарға арналған сульфаттардың құрамы бойынша W4 су өткізбеушілігі бойынша марканың бетон және темірбетон конструкцияларына топырақтың агрессивті әсер ету дәрежесі - агрессивті емес цементтен- агрессивті емес; портландцементтегі бетондарға арналған хлоридтердің құрамы бойынша, шлак портландцемент (және сульфатқа төзімді цемент - агрессивті емес. Топырақтардың құрылыс топтары кесте 1.3:
Кесте 1.3 - Топырақтардың құрылыс топтары
№
Топырақтың атауы
Қолмен дамыту үшін
Қолмен дамыту үшін
1.
Сусымалы топырақ
3
3
2.
Топырақ-өсімдік қабаты
2
1
3.
Қатты және жартылай қатты консистенциялы саздауыт
3
3
4
Тұтқыр және жұмсақ пластикалық консистенциясы бар саздауыт
2
2
Ұсынымдар:
Шөгінді топырақтарда құрылыс жүргізу кезінде талаптарын қатаң сақтау қажет мыналарды көздейді:
1. Салынған аумақтың тік орналасуы.
2. Ғимараттың негізінде су өткізбейтін үздіксіз экран жасау, ол астындағы шөгу топырақтарын сулауға жол бермейді.
3. Қазаншұңқырлар мен траншеялардың қуыстарын қайта толтырудың сапалы тығыздалуы.
4.Ғимараттың сыртқы периметрі бойынша Соқыр жерлерді орнату (ені кемінде 2 м).
5.Мыналарды ескере отырып, сыртқы және ішкі су көтергіш коммуникацияларды төсеу олардан судың жерге ағып кетуіне жол бермеу.
6. ИГЭ(Инженерлік-геологиялық элемент) - 3 шөгуін жою қажет (топырақты ауыстыру арқылы).
Құрылыс қазаншұңқырындағы алаңның инженерлік-геологиялық құрылымының есеп деректерімен елеулі айырмашылықтары болған жағдайда "КазГИИЗ" (Қазақ геотехникалық зерттеулер институты) өкілінің қазаншұңқырды куәландыруы қажет.
"Қазақстан Республикасының сейсмикалық аудандарындағы (аймақтарындағы) құрылыс ретңнде Әйтей кентінің аумағы бастапқы сейсмикалық мәні 9 балл болатын сейсмикалық аймақта орналасқан.
Топырақ жағдайларының сейсмикалық әсерге әсері 2018 жылғы қыркүйекте "Каз ГИИЗ" ЖШС орындаған инженерлік-геологиялық іздестірулердің нәтижелері бойынша бағаланды.
Алынған инженерлік-геологиялық мәліметтерге сәйкес Қарасай ауданы, Әйтей кентіндегі орта мектеп құрылысы алаңының шегінде қатты және тығыз пластикалық консистенциялы макропорды саздақтардың қуатты (ашылған 20,0 м) қабаты дамыған.
Жер асты сулары 20,0 м тереңдікке дейін ашылмаған. ҚР ҚЖ 2.03-30-2017ж. "Қазақстан Республикасының сейсмикалық аудандарындағы (аймақтарындағы) құрылыс" топырақ қабаты құрылысының құрамдас алаңы сейсмикалық қасиеттері бойынша топырақ жағдайларының II типіне жатады. Зерттелген топырақ жағдайында сейсмикалық әсер бастапқы мәнге тең болады, яғни 9 балл.
Қазақстан Республикасының елді мекендерінің тізіміне сәйкес әр түрлі топырақ жағдайлары бар құрылыс алаңдары үшін αg есептік жеделдетулерін көрсете отырып, сейсмикалық аймақтарда орналасқан Әйтей поселкесінде сейсмикалық қасиеттері бойынша топырақ жағдайларының II түрі кезінде құрылыс алаңы үшін αg есептік көлденең үдеуінің мәні тең болады 0,484 G. бұл ретте сол ҚР БК 7.7-кестесіне сәйкес 2.03-30-2017 αgv есептелген тік үдеудің мәні 0,436 g болады.
Осылайша, сейсмикалық картаға сәйкес құрылыс ауданының бастапқы сейсмикалығы 9 баллға тең. Әйтей - II (екінші) кентіндегі орта мектептің құрылыс учаскесі шегіндегі сейсмикалық қасиеттері бойынша топырақ жағдайларының түрі, учаске сейсмикалығының нақтыланған мәні 9 (тоғыз) баллға тең.
Бұл жағдайда αg есептелген көлденең үдеудің мәні 0,484 g, ал αgv есептелген тік үдеудің мәні 0,436 g болады [5].
1.1.2 Бас жоспар
1200 адамға арналған мектептің бас жоспары Техникалық тапсырма негізінде жасалған. Бас жоспар "Қазгеоконстракшн" ЖШС компаниясы ұсынған 05.12.2018 жылғы топографиялық түсірілімде 1:500 масштабта орындалды, топографиялық түсірілімде шартты координаттар жүйесі, биіктіктердің Балтық жүйесі қабылданды, тұтас көлденеңінен - 0,5 м арқылы жүргізілді.
Абаттандырылатын учаске Алматы облысының Қарасай ауданындағы Әйтей ауылында орналасқан.
Жұмыс көлемін есептеу аумағының ауданы 3.830038 га құрады, оның ішінде мемлекеттік акт бойынша бөлінген учаскенің ауданы 3.5300 га (негізгі учаске). Қосымша абаттандыру учаскесінің ауданы - 0.30038 га құрады, барлық жұмыс көлемі негізгі учаске мен іргелес аумақ үшін бөлек есептелді.
Абаттандырылатын учаске көлемі солтүстіктен оңтүстікке қарай 277.35 м (орта есеппен) және батыстан шығысқа қарай 134.50 м (орта есеппен) тікбұрышқа жақын пішінді емес.
Батыстан шығысқа қарай қазіргі еңіс орта есеппен 3% - ды құрайды.
Осы учаскедегі топографиялық деректерге сәйкес, бұрын сарай орналасқан. Учаске күрделі рельефке ие. Учаскеде сиыр қораларының үйінділері, құрылыс қоқыстары, шұңқырлар бар. Жобада бөлшектеу жұмыстары, сондай-ақ абаттандырылатын аумақты тегістеу жөніндегі Жер жұмыстары көзделген. Батыс және шығыс жағынан абаттандырылатын учаске қолданыстағы тұрғын үй құрылыстарымен (жеке сектор) көршілес орналасқан. Оңтүстік және солтүстік жағында асфальтталған кірме жолдар бар. Геологиялық мәліметтер бойынша учаскеде шөгетін топырақтар бар. Осыған байланысты, жобада биіктігі 0,25 м қатты жабындардың астына қиыршық тас негізін салу туралы шешім қабылданды.
Сурет 1.1. Бас жоспар
Кесте 1.4 - Бас жоспар бойынша негізгі көрсеткіштер
№
Атауы
Өлшем бірлігі
Жиыны
1
Мемлекеттік акт бойынша учаске алаңы № 03-047-626-618
га
3.5300
2
Учаскенің құрылыс алаңы, оның ішінде:
м2
5 299.30
2.1
Мектеп ғимараты
м2
5 116.00
2.2
Техникалық құрылыстар
м2
130.30
2.3
Баспалдақ және пандус құрылғысы
м2
53.00
3
Учаске жабындарының алаңы, оның ішінде:
м2
18 124.70
3.1
- - асфальтбетон жабыны
м2
3 835.00
3.2
- тротуар плиткаларын жабу
м2
6 143.20
3.3
- соқыр аймақ құрылғысы
м2
477.40
3.4
- борт тастарының құрылысы
м2
534.30
- футбол алаңын жабу (шөп)
м2
1 050.00
3.5
- сұйық резеңке жабыны
м2
5984.20
3.6
- топырақ жабыны
м2
100.60
4
Көгалдандыру алаңы
м2
11 876.00
5
Құрылыс салу пайызы
%
15.0
6
Пайдаланылатын аумақтың пайызы
%
66.4
7
Көгалдандыру пайызы
%
33.6
1.3 Мектеп құрылысы кезіндегі инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамы
1.3.1 Жалпы техникалық талаптар
Инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамына күрделі құрылыс нысанының қауіпсіздігіне әсер ететін келесі жұмыс түрлері кіреді:
- өткен жылдары орындалған инженерлік ізденістер мағлұматтарын, топографиялық- геодезиялық, картографиялық, аэрофототүсірілімдік және басқада мағлұматтар мен деректерді жинақтау мен өзгерту;
- ізденіс аймағына барлаушылық тексерістер жүргізу;
- тіректік геодезиялық желілерді (3 және 4 класс жоспарлық желілері мен 1 және 2 дәрежелік тығыздалу желілері, II, III, IV класс нивелирлік желілер), құрылыс үшін арнайы тағайындалған геодезиялық желілерді құрастыру (дамыту);
- жоспарлық-биіктік түсірілімдік геодезиялық желілер құру;
- жерасты және жерүсті үймереттері түсірілімдері бар 1:10000-1:200 масштабтағы топографиялық (жербеті, аэрофототопографиялық, тереофотограмметриялық) түсірілім;
- инженерлік-топографиялық жоспарларды, кадастрлық және тематикалық карталар мен жоспарлар, арнайы тағайындалған атластар (графикалық, сандық және басқада түрдегі) жасау (құрастыру) және басып шығару (көбейту);
- қоныстанудың, мекемелердің, мемлекеттік кадастрлардың (қалақұрылысы) ГАЖ инженерлік-геодезиялық қамтамасыздандыру;
- 1:10000-1:200 масштабтағы топографиялық (инженерлік-топографиялық) жоспарларды және графикалық, сандық, фотографиялық және басқа түрдегі кадастрлық жоспарларды жаңарту;
- инженерлік-гидрографикалық жұмыстар;
- кен қазбасын геофизикалық және инженерлік ізденістердің басқада нүктелерімен байлауға және шын мәніне көшіруге байланысты геодезиялық жұмыстар;
- қалақұрылысы қызметін қамтамасыздандырудың ақпараттық жүйесі (ҚҚҚАЖ) құрамындағы инженерлік-геодезиялық ізденістер нәтижесін дайындау;
- аймақтық жоспарлау ақпараттық жүйесінің (АЖАЖ) топографиялық-геодезиялық мағлұматтарымен және деректерімен қамтамасыздандыру;
- сәйкес актіні құрастыру арқылыжобаны шын мәніне көшіру;
- табиғи және технотабиғи қауіпті үдерістер даму үстіндегі аймақтардағы ғимараттар мен үймереттер негізінің, жер бетінің, тау жынысы қалыңдығының деформациясын геодезиялық тұрақты бақылау;
- арнайы геодезиялық желілерді құрастыру және геодинамикалық полигондағы ЖҚҚЖ бақылау құрамына кіретін геодинамикалық зерттеу;
- мағлұматтарды камералық өңдеу;
- техникалық есеп беру құжатын құрастыру (түсіндірме жазбасы).
Сызықты ғимараттар құрылысына арналған инженерлік-геодезиялық ізденістер құрамына қосымша кіреді:
- дала жұмыстары мен тексеруге арналған камералық трассалау және трассаның бәсекеге қабілетті нұсқаларын алдын-ала таңдау;
- далалық трассалау;
- бүгінгі таңда қызмет ететін темір және тас жолдарын түсіру, ЭБЖ, БС, тораптық құбыр радиобайланыс нысандарыжәне радиорелелік желі торабыныңбойлық және көлденең көрінісін құрастыру;
- үймереттердің негізгі элементтерін үйлестіру және ғимараттың (үймереттің) сыртқы өлшемдерін өлшеу;
- бекеттегі темір жолдардың барлық және пайдалы ұзындығын және құрылыстың жуықтау габаритін анықтау.
1.3.2 Құрылысқа арналған геодезиялық негіз
Инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізу кезіндегі геодезиялық негіз қызметін атқарады:
- 1, 2, 3 және 4 класты мемлекеттік геодезиялық желі пункттері;
- 1, 2, 3 және 4 класты мемлекеттік нивелирлік желі пункттері;
- 1 және 2 дәрежелі қалыңдатылған геодезиялық желі пункттері;
- 1 класты мемлекеттік жерсерікті геодезиялық желі пункттері (ЖГЖ), қажет болған жағдайда, іргелі астрономиялық геодезиялық (ІАГЖ) және жоғары дәлдікті геодезиялық желі (ЖГЖ);
тіректі межелік желі пункттері (ТМЖ5 және ТМЖ10);
- тіректік-геодезиялық желі пункттері;
- құрылысүшін арнайы тағайындалған геодезиялық желі пункттері;
- жоспарлық-биіктік түсірілімдік-геодезиялық желі пункттері (нүктелер);
Инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізуге арналған геодезиялық негіз [5] сәйкес геодезия және картография саласындағы осы ережелер жинағы мен нормативті техникалық құжаттар талабына сай құрастырылуы керек.
МЕСТ 27751 бойынша бекітілген І дәрежелі жауапкершілікті техникалық күрделі және бірегей ғимараттар мен үймереттер құрылысына арналған инженерлік ізденістер кезінде, сонымен қатар табиғи және технотабиғи қауіпті үдерісті аймақтардағы тұрақты геодезиялық бақылаулар кезінде геодезиялық негіз арнайы тағайындалған геодезиялық желі пункттері түрінде құрастырылуы қажет.
Сызықты үймереттердің инженерлік-геодезиялық ізденістерін жүргізу барысында геодезиялық негіз қызметіндетрасса бойымен төселіп, тораптық жүріс түрінде жасалған жоспарлық-биіктіктік түсірілімдік-геодезиялық желі пункттері қолданылады.
Сызықты үймереттер ізденісі барысында түсірілімдік геодезиялық желінің тораптық жүрісі жоспарда мемлекеттік немесе тіректі 30 км сирек емес (8 км тораптық арна ізденістері кезінде) геодезиялық желі пункттеріне биіктік бойынша байланыстырылуы қажет.
Мемлекеттік немесе тіректік геодезиялық желі пункттерін трассадан 5 км артық арақашықтыққа алыстату кезінде жоспарлық байланыстыру орнына әрбір 15 км сайын тораптық жүріс қабырғаларының шын азимутын анықтауға рұқсат етіледі.Шын азимуттарды анықтау әдістері және өлшеу нақтылығына қойылатын талаптар ізденістер бағдарламасында анықталады.
Қала немесе басқа қоныстану аймақтарындағы сызықты үймереттер, сонымен қатар өндірістік (агроөнеркәсіптік) және тау кен қазушы кәсіпорын ізденісі барысында түсірілімдік геодезиялық желінің мемлекеттік немесе тіректік геодезиялық желі пункттеріне жоспарлық және биіктік байланыстырылуы қажет.
Өзен, теңіз, көл және су қоймасының жағалық аймақ жоспарын жасауға арналған геодезиялық негіз құрлықпен іргелес пункттерімен бірге биіктік және координаттардың бірыңғай жүйесінде құрастырылуы қажет.
Елді-мекен аймағындағы инженерлік-гидрографикалық жұмыстар топографиялық жоспар (инженерлік-топографиялық) сызбасында қабылданған елді мекеннің координаттар жүйесінде орындалады.
Инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу барысындағы биіктік және координаттар жүйесі [7] талаптарынасай инженерлік ізденістерді жүргізуге рұқсат беруге тіркеу кезінде бекітілуі қажет.
Құрылыс алаңындағы инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізуге арналған геодезиялық негіз салуға қойылатын техникалық талаптарға сәйкес қабылдау қажет.
Жоспарлық-биіктік орналасуын, геодезиялық негіз пункттерінің бекітілу шарттары мен тығыздығын анықтау нақтылығы ірімасштабты топографиялық түсірілімдерді (инженерлік-топографиялық жоспарларды жаңарту) жүргізу, соның ішінде мекеме, үймереттер мен тұрғын-азаматтық нысанның (МЕСТ 21.101 және МЕСТ 21.508) арнайы инженерлік-геодезиялық жұмыстарын жасау және табиғи және технотабиғи қауіпті үдерістерді тұрақты бақылау, сонымен қатар нысан құрылысын, пайдалану және жұмыс жүргізуін тоқтатудың жобалық және жұмыс құжатын дайындау жұмыстары талаптарын қанағаттандыруы қажет.
Геодезиялық негіз салу нақтылығын бағалау орындалуы қажет: жоспарлық тіректік желі үшін - шектес пункттердің өзара орналасуының орташа квадраттық ауытқуы бойынша; жоспарлық түсірілімдік желі үшін - тіректік желі пункттеріне қатысты түсірілімдік желі пункттерінің орташа квадраттық ауытқуы бойынша; жоспарлық тіректік және түсірілімдік желілер үшін (егер бұл техникалық тапсырмамен қарастырылса) жобаланатын үймереттер үшін - маңызды шектес емес пункттердің орташа квадраттық ауытқуларын ішінара анықтау.
Биік тіректік және түсірілімдік желілер үшін - жоғарғы класс пункттеріне және жүрістер мен полигондардағы үйлеспеушілікке қатысты көрсетілген желілер биіктігінің орташа квадраттық ауытқуы бойынша.
Жүрістер мен полигондарда қиылыспайтын жоспарлық-геодезиялық негіз салу нақтылығын бағалауды қолдану тек технологиялық бақылау үшін ғана қызмет етеді.
Инженерлік-геодезиялық ізденістер өндірісіне арналған тіректік геодезиялық желі пункттерінің тығыздығы жұмыс бағдарламасында бекітіледі және ереже бойынша, қала, қала түріндегі елді-мекендер аймағында және өндіріс алаңында 1 км2құрылыс салынып жатқан аймақта кем дегенде триангуляцияның (трилатерация) және полигонометрияның төрт пункті; 1 км2 құрылыс салынбаған аймақта кем дегенде бір пункт болуы тиіс.
Масштабы 1:200 топографиялық түсірілімді қамтамасыздандыруға арналған геодезиялық негіз пункттерінің тығыздығы инженерлік-геодезиялық ізденістер бағдарламасында бекітілуі керек.
Осы ережелер жинағының ережелеріне сәйкес геодезиялық негізді салу бойынша инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу нәтижесінде көрсетілуі керек:
-бастапқы геодезиялық пункттерін (белгі, репер) тексеру тізімдемесі;
-бастапқы пункттерге байланыстыру нұсқаулығымен бірге жоспарлық-биіктік геодезиялық желісінің сызбасы;
-тұрақты белгілермен бекітілген нивелирлік нүктелер мен белгілер және геодезиялық пункттердің биіктік және координаттар тізімдемесі, нақтылықты есептеу, теңестіру және бағалау мағлұматтары;
-өлшеу құралдарын (зерттеулер, аспаптарды тексеру және эталондау, рейкалар мен өлшеу аспаптарын компарирлеу) метрологиялық аттестациялау туралы деректер;
-геодезиялық пункттер мен жергілікті орындарына ұзақ мерзімді бекітілген нүктелер тапсыру және олардың сақталуын бақылау акті;
-далалық (камералық) бақылау акті.
1.3.3 Тіректік геодезиялық желілерді құрастыру
Тіректік геодезиялық желі аймақтық жоспарлау, қалақұрылысын зондтау, аймақты тегістеу, сәулет-құрылыстық жобалау, құрылыс, күрделі құрылыс нысандарын қайта жобалауды қамтамасыздандырудыесепке ала отырып құрастырылуы тиіс.
Тіректік геодезиялық желі құрамына кіреді:
-3 және 4 классты жоспарлық-геодезиялық желі пункттері;
-1 және 2 дәрежелі қалыңдатылған геодезиялық желі пункттері;
- II, III, IV классты қалыңдатылған геодезиялық желі пункттері.
Жоспарлық және биіктік-тіректік геодезиялық желі геодезия және картография саласындағы нормативтік техникалық құжаттар талабына сай, сонымен қатар аспаптар мен осы ережелер жинағының 5.2.8-5.2.10 ережелеріне қолданылатын нұсқаманы ескере отырыпорындалуы керек.
Биіктік тіректік геодезиялық желі [8] талаптарына сай құрылыс нысанының көрсеткіштері мен ауданына байланысты II, III және IV классты нивелирлік желі түрінде дамытылады.
Құрылысқа арналған биіктік-тіректік геодезиялық желіні дамыту үшін қажет негізгіпункттер қызметін мемлекттік нивелирлік желі пункттері атқаруы тиіс.
Құрылыс салынбаған аймақтағы тіректікгеодезиялық желі пункттері (нүктелері) тығыздығы 1:5000, 1:2000, 1:1000 және 1:500 масштабтағы түсірілім үшін 1 км2 ауданға 4,12, 16,20 пункттерден кем болмауы керек.
Мемлекеттік геодезиялық желі пункттеріне қатысты тіректік геодезиялық желі пункттерінің жоспарлық орналасуы жаһандық навигациялық жерсеріктік желілерді (ЖНЖЖ) - (ГЛОНАСС, GPS, ГАЛИЛЕО) қолдану арқылы анықталуы қажет. Жеке жабық аймақтарда жерсеріктік геодезиялық бақылауды жүргізу мүмкін емес болған жағдайда тіректік геодезиялық желілер, ереже бойынша, триангуляция, полигонометрия, сызықтық- бұрыштық желілерді құрастыру әдісімен жасалады.
Тіректік геодезиялық желі пункттері орталығының биіктік байланысы, салынған орталықтар түрін ескере отырып, III немесе IV классты техникалық немесе тригонометриялық нивелирлеумен, сонымен қатар сәйкес класстың нивелирлеуінің рұқсат ету шегін сақтай отырып жерсеріктік геодезиялық аспапты қолданып жүргізілуі тиіс.
Тіректік геодезиялық желіні құрастыру барысында В қосымшасында көрсетілген талаптар орындалуы керек.
Геодезиялық аспап пункттерінің биіктігін және координаттарын анықтау, триангуляциядағы базистік (шығатын) қабырғаларының ұзындығын өлшеу, сонымен қатар жарықтық қашықтық өлшеуіш және электронды тахеометр көмегімен полигонометриядағы қабырғалардың ұзындығын өлшеу әдістемесін осы аспаптарды дайындаушы фирманы (кәсіпорын) көрсету және өлшеу нақтылығына қойылатын талаптар нәтижесінде қабылдау қажет.
Тіректік геодезиялық желі пункттерін жергілікті орындарына бекіту және олардың сыртқы рәсімделуі құрылыстың жеке түрлеріне (гидротехникалық, энергетикалық, тасымалдау, жер өңдеу) арналған инженерлік-геодезиялық ізденістерді жүргізу бойынша өндірістік-салалық нормативтік құжаттар талаптарын ескере отырып [9] талаптарына сай орындалуы тиіс.
Геодезиялық пункттерді бекіту жергілікті жерді жақсы сақтау мен тануды қамтамасыз ету үшін қолданылатын арнайы инженерлік құрылғылар және үймереттер арқылы жүргізіледі. Геодезиялық пункттер сәйкесінше сыртқы рәсімдеуге ие: сыртқы белгі, ор, қорған, тану бағанасы немесе тану белгісі.
Геодезиялық орталықтар мен реперлер айрықша дәлдікпен дайындалады және салынады, себебі олар ұзақ уақыт бойы жоспарлы және биіктік орналасу орындарындағы бекітілген нүктелердің түгелдігін және орнықтылығын қамтамасыз етуі тиіс.
Геодезиялық пункттерде және барлық нивелирлік реперлерде қажет болған жзағдайда тану белгісі немесе бағанасы міндетті түрде орнатылады.
Жоспарлықгеодезиялық желі орталықтарын және нивелирлік желі реперлерін мақсатты түрде қиыстыра орналастырады.
Инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізуді тіркейтін (рұқсат беретін) орган келісімі бойыншасапалық көрсеткіштері қамтамасыз етілген жағдайда нормативтік құжаттарда бекітілген құралымдардан ерекше орталықтар мен реперлер түрін пайдалануға рұқсат етіледі.
Нивелирлік белгілер, белгіні салғанға дейін салынғанына екі жылдан артық уақыт болған күрделі ғимараттар мен үймереттердің қабырғасына салынуы қажет.
Орналасу орнына жақын жерде күрделі ғимарат (үймерет) болмаған жағдайда ғана топырақ репері салынуы тиіс.
Қабырғалық белгілер мен реперлер салынған соң 3 күнге жетпей нивелирлеуді, ал іргелі және топырақ реперінен нивелирлеуді қазаншұңқыр топырақпен толтырғаннан кейін 10күнге жетпей жүргізуге рұқсат берілмейді.
Тұтас триангуляция желісі кем дегенде үш негізгі геодезиялық пунктке және екі негізгі қабырғаға тірелуі тиіс.
Үшбұрыш тізбегі екі негізгі геодезиялық пунктке және оларға жанасушы мейілінше жоғарғы классқа жататын екі негізгі геодезиялық желі қабырғаларына тірелуі тиіс.
Жоғары - класс - немесе дәреже - пункттеріне - тірелмейтін - дербес - триангуляция желілерінде кем дегенде екі базистік (шығыс) қабырға өлшенеді.
Арнайы металл немесе ағаш қондырма түріндегі геодезиялық белгілерді ғимараттарда (үймереттер) орнату барысында осы белгілер координаттарын полигонометрия орталығына кем дегенде екі базисті өлшеу арқылы көшіру мүмкіндігі ескерілуі тиіс.
Құрылыс салынған аймақтағы ғимараттар мен үймереттерде геодезиялық пункттерді орнату орны [3] сәйкес келісілуі тиіс.
Ғимаратқа орнатылған триангуляция пункті орталығының координаттары электронды тахеометр немесе теодолит және жарықты қашықтық өлшегіш көмегімен жерге көшірілуі тиіс. Координаттарды қарама-қарсы бағытта екі-екіден орналасқан төрт жербеті жұмыс орталықтарына көшіру бір мезгілде жүргізілуі тиіс. Әрбір жербеті жұмыс орталығы екі қабырғалық белгімен бекітілуі тиіс. Сонымен бірге шектес екі жұмыс орталықтар арақашықтығы 200м кем болмауы тиіс, ал бұрыштар мен сызықтарды өлшеу нақтылығы сәйкес дәреженің полигонометриялық нақтылығынасай болуы қажет.
Құрылыс салынбаған аймақтарда жер бетінде көрінетін (пункт орталығы үстіндегі штативтен) мемлекеттік және тіректік желі таңбалары немесе жергілікті зат (ғимараттарда, арынды су мұнараларында көрінетін сүмбі) болмаған жағдайда әрбір триангуляция (трилатерация) пунктінен кем дегенде 500 м қашықтықта топырақ орталықтарымен бекітілген 5 г.р. немесе 6 г.р. екі бағдарлық таңбаларды бекіту қажет.
Жабық аймақтарда геодезиялық пункттер мен бағдарлау белгілеріарасындағы ара қашықтықты 250м дейін қысқартуға рұқсат етіледі, сонымен бірге бағдарлау белгілері 50м жоғары арақашықтықта тіркелуі тиіс.
Полигонометриялық жүрістерді триангуляция (трилатерация) пунктіне қабыстыру жағдайында бағдарлық белгілер пункттерде орнатылмайды.
Триангуляциялық белгілерде (дабылдарда және пирамидада) келтірілген элементтер (орталықтандыру және жеңілдету (редукция)) екі рет анықталуы тиіс: бақылауға дейін және олардың соңы бойынша.
Келтіру элементтерін графикалық анықтау барысындағы қателік үшбұрышының қабырға ұзындығы 10мм артық болмауы тиіс.
Шектес екі орталықтандыру және жеңілдету анықтауыштарының сызықты айырмашылықтары 10 мм артық болмауы керек.
Ғимараттарда, таулы аймақтарда орнатылған триангуляция пункттерінің биіктігін тригонометриялық нивелирлеу әдісі арқылы анықтау барысында тік бұрыштарды тік және кері бағыттағы орташажіп бойынша үш толық қабылдаумен 3Т2КП теодолит көмегімен өлшеу жүзеге асырылады. Сонымен бірге дербес қабылдаудан есептеп шығарылған тік бұрыш мәндерінің және нөл мәнінің ауытқу 15 аспауы тиіс.
Тік және кері арттыру айырмашылығы қабырға ұзындығының әрбір километріне 10 см артық болмауы тиіс.
Рұқсат етілген желінің бастапқы пункттері арасындағы жүріс сызықтары бойынша есептелген тригонометриялық нивелирлеу үйлеспеушіліктері, геометриялық нивелирлеу әдісімен анықталған, сонымен қатар геодезиялық желі қабырғаларымен құрастырылған
жабық полигондардағы биіктіктер мәні √n см болмауы тиіс, мұндағы - жүрістегі километр саны.
Дербес полигонометриялық жүріс екі бастапқы пунктке және екі бастапқы дирекциялық бұрышқа тірелуі тиіс. Аспалы жүрістерді полигонометрияға салуға тиым салынады.
Жер бетінен шектес пункттерге көру мүмкіндігі болмаған жағдайда рұқсат етіледі:
екеуінің біреуінде негізгі дирекциялық бұрышқа бұрышсыз байланысқан бастапқы екі пунктке тірелген 1 және 2 дәрежелі полигонометрия жүрістерін салу;
дирекциялық бұрыш жүрісі нүктесінен бастап осал орындарда 15 артық емес ауытқушылықпен өлшенген немесе көшірілген жағдайдағыбір бастапқы жүріске және бір бастапқы дирециялық бағытқа тірелген 1 және 2 дәрежелі полигонометрияның тұйықталған жүрісін салу;
координаттық байланыстыру - екі бастапқы нүктелер арасындағы полигонометрия жүрісін оларға бастапқы дирекциялық бұрыштарды өткізбей салу сонымен бірге бұрыштық өлшеудегі өрескел қателікті табу үшін астрономиялық және басқа да өлшеулер нәтижесінде алынған азимуттар мен бағдарлық белгілерге дирекциялық бұрыштарды қолдануы тиіс.
Тіректік геодезиялық желіні құрастыру барысында камералық өңдеу және өлшеу нәтижелерін теңестірумсәйкесінше құжаттары бар бағдарламалық құралдарды пайдалану арқылы жүргізілуі тиіс.
Жерсерікті және жербеті өлшеу жұмыстарын жүргізу барысында нәтижелер көрсетеді: ҚЖГЖжәнеТЖГЖ бойынша:
-WGS84 (ITRF)координаттар жүйесінде;
-мемлекеттік координаттар жүйесінде;
-жергілікті координатттар жүйесінде (өңір, муниципалдық білім);
-егер де жоғарыда көрсетілгендерден ерекшеленсе, техникалық тапсырмада орнатылған координаттар жүйесінде.
Жербеті өлшеу әдістерімен анықталатын тығыздалудың тіректік желі пункттері бойынша нәтижелер көрсетеді:
-мемлекеттік координаттар жүйесінде;
-жергілікті координатттар жүйесінде (өңір, муниципалдық білім);
-егер жоғарыда келтірілгендерден ерекшеленсе, техникалық тапсырмада бекітілген координаттар жүйесінде.
Барлық координаттар жүйесіне байланыс параметрлерін және қайта есептеу кілтін анықтайды (айқындау).
Жоспарлық және биіктік-тіректік геодезиялық желілерді құрастыру бойынша инженерлік-геодезиялық ізденістер жүргізу нәтижесінде келтірілген мағлұматтарқосымша ұсынылады:
-орнатылған тұрақты геодезиялық белгілер мен орталықтар карточкалары;
-бағыттарды өлшеу (бұрыш), өлшенген бағыттар мен келтірілген элементтерді графикалық анықтау парақтары жинағының журналдары;
-жергілікті тұрақты заттарға байланған геодезиялық пункттер нобайы;
-нивелирлік таңба нобайы (қабырға және топырақ репері белгісі);
-базистер мен сызық ұзындығын өлшеу журналы, олардың биіктігін анықтау бойынша мағлұматтар;
-нивелирлеу журналы;
-арттыру тізімдемесі.
Аспаптардың электрондық жинақтаушысынан алынған деректер есеп беру мағлұматтарына салынбайды және жұмысты жүргізушіде сақталады, ал жинақтық ақпараттарынсыз аспаптарды қолдану барысында нивелирлеу журналы көрсетіледі.
1.3.4 Түсірілімдік геодезиялық желілерді құрастыру
Түсірілімдік геодезиялық желі тіректік ауданы 1 км[2] аймақтағы дербес геодезиялық негіз ретінде немесе геодезиялық желіні дамытуда құрастырылады.
Түсірілімдік геодезиялық желі пункттерінің (нүктелері) жоспарлық-биіктік орналасуы техникалық және тригонометриялық нивелирлеу жүрістерінің тік, кері және біріктірілген кертуі мен қоса олардың үйлесімімен жерсеріктік геодезиялық аппаратты (GPS қабылдағыштары) қолдану негізінде теодолиттік жүрістерді салу немесе триангуляция, сызықтық-бұрыштық желі және трилатерацияны дамытумен анықталады.
Жоспарлық-түсірілімдік геодезиялық желі пункттері (нүктелері) орналасуының орташа ауытқуы, соның ішінде жоспарлық-тіректік нүктелері (бақылау пункттері) тіректік-геодезиялық желі пункттеріне қатысты ашық және құрылыс салынған аймақтағы жоспар масштабында - 0,10 мм, ал ағаштар мен бұталар өсіп тұрған жабық аймақтарда - 0,15 мм артық болмауы тиіс.
Жақын орналасқан тіректік биіктік желі реперіне қатысты түсірілімдік геодезиялық желі пункттері биіктігін анықтаудың орташа ауытқуы инженерлік-топографиялық жоспарлар үшін қабылданған жазық жердегі жер бедері қимасы биіктігінің 110 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz