Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастыру
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Филология және көптілді білім беру ИНСТИТУТЫ
ӘОЖ (ҒТАМР)
АКИШЕВА АКСУЛУ
Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдыларын қалыптастыру Маман даярлау бағыты: Шет тілі педагогтарын даярлау
Білім беру бағдарламасының коды және атауы 7М0119 - Шетел тілі: екі шетел тілі
_____________________ магистрі дәрежесін алу үшін орындалған диссертация
Қорғауға жіберілді: Институт директоры
________________
______ _________________20 _____ ж.
Кафедра меңгерушісі ББ жетекшісі_________________________ Аты-жөні, ғылыми атағы
(қолы)
Ғылыми семинар төрағасы __________________________________ Аты-жөні, ғылыми атағы
(қолы)
Алматы, 2022 ж
АҢДАТПА
Диссертанттың аты- жөні: Акишева Аксулу Нурлановна
Диссертация тақырыбы; Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастыру.
Зерттеу өзектілігі ; Бастапқы деңгейдегі ағылшын үйренушілері үшін тыңдалым дағдысы ең негізгілерінің бірі болып табылады. Шет тілін үйренуші елде тұрмай және сол тілде сөйлейтін ортада өмір сүрмей түсіну ,үйрену қиынға соғады. Осы кезде біз видеосабақтың көмегіне жүгінеміз.
Диссертациялық жұмыстың нысаны: Мектеп оқушыларын қашықтан оқытуда тыңдалым дағдысын жетілдіру үдерісі.
Диссертациялық жұмыстың пәні; видеосабақты тыңдалым дағдысын құралы ретінде ағылшын сабағында қашықтан қолдану.
Зерттеу мақсаты; теориялық негіздеулерге сүйене отырып арнайы жаттығулар кешенін қолдана отырып видеосабақтың тиімділігі арқылы А2 деңгейіндегі оқушыларда тыңдалым дағдысын қашықтан дамыту.
Зерттеу әдістері; теориялық базаны сипаттау , ғылыми әдебиеттерге теориялық анализ, әртүрлі жаттығулар арқылы оқушылардың білім деңгейін тексеру.
Зерттеу нәтижесі және жаңалығы: Ағылшын тілі А2 деңгейін меңгеруші білім алушылар үшін видеосабақтар үлгісі дайындалды.
Зерттеудің ғылыми және практикалық маңызы: зерттеу жұмысы - шет тілін үйренуде видеосабақтарды қолдану және тыңдалым дағдысын дамыту туралы жазылған ғылыми еңбектер қатарына өз үлесін қосады.
Диссертацияның көлемі мен құрылымы; Зерттеу жұмысы қосымшасыз 85 бетті құрайды. Жұмыс кіріспе, негізгі бөлім , пайдаланылған әдебиеттер мен қорытындыдан тұрады.
Көрнекіліктер; кестелер, диаграммалар, тапсырмалар, видеосабақтар.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімінің саны; зерттеуде 84 жұмыс пен сайт материалдары қолданылды.
Тірек сөздер; тыңдалым, қашықтан оқыту, видеосабақ, жаттығулар, дағдылар, видеолар.
Жарияланымдар : Диссертация тақырыбы бойынша 2 жарияланым бар, біріншісі халықаралық электрондық ғылыми журнал Наука и бизнес сериясысында Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдыларын қалыптастыруатты мақала жарияланды.
Екінші XXV International scientific and practical conference "Implementation of modern science and practice" Халықаралық ғылыми тәжірибе конференциясы жинағында Fоrmation of listening skills in distance learning through video lessons мақаласы жарияланды.
РЕФЕРАТ
Имя диссертанта: Акишева Аксулу Нурлановна
Тема диссертации: Формирование навыков аудирования в дистанционном обучении с помощью видеоуроков.
Объект диccертационной работы: формирование навыков аудирования с помощью видеоуроков при дистанционном обучении( А2)
Актуальность работы: Навыки аудирования являются одними из самых важных для начинающих владеть английским языком. Трудно понять и выучить иностранный язык, не живя в стране и не живя в языковой среде. В связи с ориентацией процесса обучения на практическое владение иностранным языком проблема аудирования все больше привлекает внимание методистов. Ведется серьезный теоретический поиск в изучении этого сложного процесса. С помощью видеоуроков вы сможете развить у учащихся навыки аудирования.
Цель работы: разработать видеоуроки и комплекс упражнений с использованием видеоматериалов для эффективного формирования навыков аудирования при дистанционном обучении (А2)
Методы исследования: Теоретический анализ методической литературы, систематизация имеющегося опыта по использованию видеоматериалов на уроках английского языка, моделирование упражнений с использованием конкретных видеоуроков.
Результаты и новизна исследования: Для учащихся, владеющих английским языком А2, подготовлены образцы видеоуроков.
Научная и практическая значимость исследования: научно-исследовательская работа способствует написанию научных работ по использованию видеоуроков при изучении иностранных языков и развитию навыков аудирования.
Объем диccертационной работы: Объем исследования составляет 85 страниц. Работа состоит из введения, двух разделов , списка литературы и заключения.
Наглядности: система таблиц, задач, видеоуроков
Ключевые слова: навыки, аудирование ,обучение, видеоуроки ,
дистанционное обучение
Список использованной литературы: в исследовании использовано 84 работ и материалов сайта.
Публикации : По теме диссертации имеется 2 публикации, первая из которых - статья в международном электронном научном журнале серии Наука и бизнес под названием Қашықтықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдыларын қалыптастыру.
Статья Fоrmation of listening skills in distance learning through video lessons опубликована в материалах II Международной научно-практической конференции .
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДА ВИДЕОСАБАҚ АРҚЫЛЫ ТЫҢДАЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМІЛІК НЕГІЗДЕРІ
1.1 Шет тілі сабақтарында қашықтан оқыту барысында видеосабақ арқылы шет тілін оқытудың теориялық негіздері
1.2 Шет тілі сабақтарында қашықтан оқыту барысында видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастырудың негізгі әдіс-тәсілдеріне шолу
1.3 Қашықтан оқыту видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастырудың әдістерінің жүзеге асырылуы
Бірінші бөлім бойынша қорытынды
II ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДА ВИДЕОСАБАҚ АРҚЫЛЫ ТЫҢДАЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТӘЖІРИБЕСІ
2.1 Қашықтан оқытуда -тыңдалым дағдысын дамытуға арналған видеосабақтар жүйесі
2.2 Видеосабақтардың сипаттамасы және оны ағылшын тілі сабақтарында тыңдалымды дамытуда қолдануда ашатын мүмкіндіктері.
2.3 Эксперименттік жұмыстарды ұйымдастыру және нәтижелері.
Екінші бөлім бойынша қорытынды
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
АНЫҚТАМАЛАР, АТАУЛАР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
Bilimland - онлайн қашықтықтан оқыту платформалары мен курстарын біріктіретін жүйе.
Асинхронды оқыту - қашықтықтан оқыту әдісі, оның барысында
студенттер оқытушымен байланыс орнатпайды, бірақ электронды курстар, блогтар, CD және т.б. курстарын оқиды.
Видеосабақ - бұл мультимедиялық технологияларды қолданатын оқыту процесі.
Қашықтықтан оқыту (distance learning) - студент нақты уақытта
мұғаліммен байланыс жасамайтын, бірақ онымен қашықтықтан электрондық пошта, скайп және т.б. арқылы байланысатын әдіс.
Тыңдалым дағдысы - төрт тілдік дағдының ең алғашқысы, ақпаратты құлақпен есту арқылы қабылдау
LS-ТД - Listening skills ,тыңдалым дағдылары
А2 деңгей - ағылшын тілін меңгеруде бастапқыдан кейінгі екінші деңгей(Elementary ).
ҚОЖ - Қашықтықтан оқыту жүйесі
ОТ - Оқыту технологиялары
ЖАТ - Жаңа ақпараттық технологиялар
ҚО- Қашықтықтан оқыту
ОМ- Онлайн мектеп
CALL интеграциясы - Компьютер көмегімен тіл үйрену
СССР -Кеңес Одағы
ЖАТ -Жаңа ақпараттық технологиялар
ZOOM, Microsoft Teams -онлайн оқыту платформаларының атаулары.
ЭТ- Экстенсивті тыңдау
ИТ - Интенсивті тыңдау
EK-Еуропа кеңесі
ОТҚ -оқытудың технологиялық құралдары
GLE- Gogo loves Englishбейнефильмінің қысқартылған атауы
НЗМ-Назарбаев зияткерлік мектебі
TBL- Tasl based learning,тапсырмаға бағытталған оқыту
ҚР МЖМБС Қазақстан міндетті білім беру стандарты;
ББ білім базасы;
ДБ деректер базасы;
ЖОО - жоғары оқу орны
БОПӘ - бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі
ӘК - әдістемелік кешен
БС - бақылау сыныбы
ТС - тәжірибелік сынып
ПБ - пәнаралық байланыс
4К модель- сыни ойлау(сritical thinking),қарым-қатынас
(сommunication), креативтілік (сreativity), командалық жұмыс (сollaboration)
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі: Цифрлы технология заманында қашықтықтан білім беру білім беру әдісі ғана емес,заманның талабына айналды. Қазіргі таңда қашықтан білім беруде видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын дамыту эффективті әдіс болып табылады. Неге десеңіз, видеосабақ оқушының мотивациясын арттырады, оқытуды жеделдетеді, өз бетімен үйренуге бағыт береді, берілген материалдың меңгеру сапасын жақсартуға көмектеседі. Әсіресе, қызығушылығы артқан оқушы видеодағы іс -әрекетке қарап , тыңдау арқылы өзіндік түсіну дағдыларын да іске қосады. Бұл тәсіл арқылы түсінуден қиналатын барлық сөздер мен диалогтерді емін-еркін түсініп , аудара алатын болады. Сол себептен де видеосабақтың дұрыс құрастырылуы және жоспарлануы негізгі шарттардың бірі болып табылады.
Тыңдалым дағдысын дамыту радио және телебағдарламаларды көргенде түсіну үшін, шет тіліндегі әңгімені, тапсырманы, лекцияларды, телефондағы әңгімелесуді түсініп және жауап беру үшін өте маңызды боп табылады. Осы мақсатқа жету үшін видеоматериалдар үлкен рөл ойнайды. Оларды ағылшын сабағында қолдану оқушының мотивациясын арттырып қана қоймай , мәдениет, ғылым туралы да білімін арттыруға септігі орасан зор.
Сонымен бірге ,видеосабақтардың оңай қолжетімділігі , видеоның техникалық мүмкіндіктері , бейнесабақтардың оқушылардың психологиялық ерекшеліктеріне әсер етуі оның қашықтан білім беруде таптырмас амал екенін көрсетеді. Осы методология арқылы тыңдау дағдысын жеңіл түрде дамытып, қалаған нәтижеге тез, мардымды түрде қол жеткізу ғылыми зерттеу жұмысымыздың негізгі өзектілігі болып табылады.
Зерттеу пәні: А2 деңгейіндегі студенттерге тыңдау дағдысы процесін үйрету арқылы оқу процесін ұйымдастыру методологиясы
Зерттеу нысаны: тыңдалымды дамытуға арналған видеосабақтар және оны ағылшын сабақтарында қолдану.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Қысқа уақытта А2 деңгейін меңгерген оқушылардың тыңдалым дағдысын үйренуге бағытталған видеосабақтар жүйесінің жобасы және жаттығулар кешенінің үлгісін жасау жұмысымыздың негізгі жаңалығы болып табылады. Кез келген оқытушы өз оқушыларының қарым-қатынас деңгейін бақылай отырып лайықты сәйкес келетін видеосабақтармен қашықтықтан оқытуды жүйелі түрде жоспарлап, сабақтың қызықты өтуін қамтамасыз ете алады.
Бұл жерде видеосабақтың сапасына баса мән беріледі, өйткені оның оқушыны қызықтыруы, көрнекілігі, қабылдауға жеңіл болуы , түсінікті болуы , сонымен қатар тыңдалым дағдысын дамытуға бағытталған болуы аса маңызды критерийлерді құрайды.
Зерттеудің мақсаты : Бұл методикалық әдісті зерттеу және жазудағы негізгі мақсатымыз - мектепте бастапқы және орташа деңгейді меңгеруші оқушыларға жүргізген қашықтықтан видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын жедел дамытуда жеке зерттеу тәжірибемізді таныстыру және бөлісу.
Осы мақсатқа жету үшін өзімізге келесі міндеттерді айқындап алдық;
Видеоматериалдардың тыңдалым дағдысын дамытуда үлесін және негізгі рөлін анықтап алу
Видеосабақтарды ағылшын тілі сабағында қолданудың артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастыру.
Осы тақырыбымызға сәйкес теоретикалық және методологиялық ғылыми зерттеу материалдарын толық зерттеу ;
Видеоматериалдармен жұмыс істеудің этаптарын игеру;
А2 деңгейіндегі оқушыларды сол деңгейдегі видео ресурстармен таныстыру.
Видеосабақтарды тыңдалым дағдысын дамытудың құралы ретінде зерттеу.
Мектеп оқушыларына психологиялық және педагогикалық мінездеме беру.
Бейне сабақтарды қолдана отырып сабақ жүргізудің үзінділерін көрсету және осы әдістің эффектілігін дәлелдеу, алынған нәтижелерді талдау.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі: Біріншіден, осы тақырып төңірегінде жазылған авторлардың ғылыми еңбектері және интернет ресуртары, екіншіден 2 жылдық білім беру тәжірибесінің көрсеткен нәтижесі. 2020 оқу жылынан бастап елімізде орын алған короновирустық жағдайларға байланысты оқу форматы онлайн форматқа көшті, ғылыми жұмыс тақырыбыма сәйкес қашықтықтан білім беріп, оқушылармен етене жұмыс жасауға мүмкіндік туғызды. Бұл бізге онлайн оқытуда видеосабақтың барлық жағынан тиімді екенін дәлелдеді . Осы зерттеулер мен тәжірибе барысында қолданған барлық әдіс - тәсілдеріміз, нәтиже мен өткізген сабақтарымыз осы жұмысымның негізгі әдістемелік негізі болып табылады.
Жұмысты жазу барысында В.Г. Асева, О.В. Барменкова, И.Л. Бим, Л.И. Божович, Н.Д. Гальсковой, М.В. Гамезо, И.А. Зимней, А.А. Леонтьева, Е.А. Маслыко, В.П. Сафоновой, А.А. Утробиной, М. Аллан, Д. Уиллис және отандық авторлардан Д.М. Жүсіпалиева , Г.К.Нургалиева, Ж.М.Тусубалиева, Д.К. Сулеев, тағы басқа көптеген авторлардың еңбектері кеңінен қолданылды.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Видеосабақ арқылы білім беудің озық технологиясы өз тиімділігін нәтижелі жоспары арқылы дәлелдеп,қашықтықтан білім беруде шет тілі сабақтарын ұйымдастырудың үздік әдістемесіне айналады.
Қорғауға шығарылатын негізгі тұжырымдар:
Қашықтықтан оқыту жүйесінің оңтайланған әдістемесі;
Ағылшын тілін үйретуде қашықтықтан білім беру дәстүрліден де тиімділігі;
Тыңдалым дағдысын дамытуда аудиомәтінмен жұмыстың орнын қызықты видеороликтер алмастыра алатындығы.
Теориялық маңызы : бұл ғылыми зерттеу жұмысының теориялық маңызы тақырыпқа сәйкес теоретикалық жағдайлардың, базаның, еңбектердің зерттелуін құрайды.
Ғылыми пракикалық маңызы:
- бұл жұмыс шет тілін үйренуде видеосабақтарды қолдану және тыңдалым дағдысын дамыту туралы жазылған теорияларға өз үлесін қосады.
- шет тілін оқытудың ішкі және сыртқы ресурстарына баға бере отырып, мағыналық мазмұнды ,ақпараттық бағытталған методологиялық концепция жасалды.
-видеосабақтар жүйесі және оның негізінде жаттығулар комплексі құрылды.
-шет тілі мұғалімдеріне арналған дидактикалық қосымша құрал дайындалды.
- біріккен видеосабақтар жүйесінің үлгісі талданып , әзірленді .
-тыңдалым дағдысына баса мән беру ағылшын тілі үйретуде маңызды аспект екеніне назар аудартылды.
Жұмыстың құрылымы : Құрылым жұмысымның мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес, кіріспеден ,екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Жұмыстың соңы пайдаланылған әдебиеттер және қосымшаларды қамтыған. Барлық толық көлемі - 85 бет. Қолданылған әдебиеттер тізімі 61 атауды құрайды.
Зерттеу апробациясы: Зерттеу өз нәтижесін құрылған видеосабақтар және оны сабақта қолданудың эффективтілігі турасында көрсетеді. Көрген қысқа видеосабақтан соң оқушылармен жасалған жұмыс пен жаттығулар, зерттеу басындағы және соңындағы салыстыру графигі тікелей нәтиженің болғанына кепіл болады.
Ал жасалған жұмыстың нәтижесі қысқа уақыт ішінде негізгі деңгейді игеруші оқушылар үшін дайындалған арнайы видеосабақтар болды. Сол арқылы жүргізілген эксперимент оқушылардың тыңдау дағдысының айтарлықтай дамытатынына көз жеткізді. Бұл мектеп оқушылары мен ата аналары арасында үлкен қолдау тапты. Сондықтан әлеуметтік желіде ашылған видеосабақ парақшасына барлық жасалған сабақтар жүктеліп ,көпшілікке де қолжетімді ресурсқа айналды.
ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДА ВИДЕОСАБАҚ АРҚЫЛЫ ТЫҢДАЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТӘЖІРИБЕСІ
Шет тілі сабақтарында қашықтан оқыту барысында видеосабақ арқылы шет тілін оқытудың теориялық негіздері
Қазіргі таңда қашықтан оқыту сөзі әрбір адамға таңсық емес.
Заманауи қоғам үшін бұл қалыптасқан жаңа инновациялық көзқарас білім сапасын жақсартуда , әлеуметтік мәселелерді шешуде және оқу процесінің жүйелендіруде жаңа перспективалар ашып жатыр.
Қашықтықтан оқыту әу бастан әлеуметтік құбылыс ретінде пайда болды, қазіргі күні барлық әлем қолтанатын білім беру форматына айналды және уақыт өткен сайын қарқынды дамып келеді. Қашықтықтан оқыту оқу жүйесі ЮНЕСКО-ның : Баршаға арналған білім, Үздіксіз білім, Шекарасыз білім атты бағдарламаларында негізгі және маңызды бағыттың бірі деп танылды.
Қашықтан оқыту - оқытудың әмбебап, гуманитарлық формасы. Бұл оқыту ақпараттық технологиялардың көмегі арқылы жүзеге асады. Қашықтан оқытып , білім беру жүйесін автоматтандырудың алғышарттары тұңғыш елбасымыз ұсынған Қазақстан-2030 стратегиялық бағдарламасында бастап анық көрсетіле бастады. Ары қарай компьютерлік технологияны ұтымды пайдалана отырып ,білім беру принциптерін үздіксіз іске асыру қажеттілікке айнала бастады.
ХХІ ғасырдың басында әлемнің көптеген жетекші мемлекеттерінде қалыптасқан дәстүрлі білім беру жүйесі толығымен реформалауды қажет ететіні анықталып отыр. Бұл, атап айтқанда, ол құбылмал және қарқынды даму процесіндегі ғаламшарға адамзаттың өмір сүруінің заманның жаңа шарттарына сәйкес келмейтіні және өркениетті одан әрі дамыту үшін тоқтам бола алатындығымен байланысты.
Тығырықтан шығудың принципті мүмкіндігі білім беру жүйесіне өзге мақсатпен және түбегейлі өзгерген контентпен сапалы тиімді тәсілдерді жасау болып саналады. Әрине, мұндай жүйе қашықтықтан білім беру мүмкіндігін де болжауға тиісті.
Бүгін біз төртінші өнеркәсіптік төңкерістің бастауында тұрмыз.
Ол шетелде жаңа мыңжылдықтың тоғысында басталды және цифрлық революцияға арқа сүйейді. Оның негізгі ерекшеліктері - бұл барлық жерде мүмкіндігі және мобильді Интернет, шағын өндірістік құрылғылар , жасанды интеллект жүйелері, оқыту машиналары және ақпараттық технологиялар[].
Аппараттық және бағдарламалық технологияны қамтамасыз етуге, жергілікті және жаһандық желілерге негізделген білім беруді цифрландыру жаңалық болып табылмайды, бірақ ғылымның жаһандануы жағдайында қоғамның трансформациясын туындата отырып, неғұрлым дамытылған және интеграцияланған болып келеді. Қазіргі заманғы цифрлық технологиялар бүкіл әлемдегі жоғары оқу орындары мен басқа да білім беру мекемелерін дамыту үшін жаңа құралдар мен бағдарламалар ұсынады. Бұл жоғары оқу орындарының жұмыс істеу шарттарының, олардың жұмысын ұйымдастыруға және пайдаланылатын білім беру технологияларына көптеген дәстүрлі тәсілдерді қайта қарау және дамыту қажеттілігін туындататын жаһандық өзгерістерге жетелейді.
Білім беру қызметтерінің жаһандық нарығында ұстанымдарды сақтау және күшейту мақсатын қойған оқу орындарының алдында халықаралық ғылыми - білім беру кеңістігіне кіру мақсаты тұр. Білім беру стратегиялары арасында - оқу орнын құру, оның айырмас бөлігі және қашықтықтан білім беруге арналған қызметтер мен тиісті контент болып табылады.
Бұл міндеттер Білім туралы заңында, жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандарттарында (ЖББ МЖМС) ерекше назар аударылады.
Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарында жүзеге асырылған құзыреттілік тәсіл цифрлық қоғамның әлеуметтік-кәсіптік ұтқырлығы, тұрақты кәсіби өсу жағдайында талап етілетін студенттердің білімін, іскерлігін, қабілеті мен құзыреттілігін қалыптастыру бойынша өсіп келе жатқан талаптарды көрсетті.[1]
Дүниежүзінің дамушы елдері бұл білім беру технологиясымен жұмыс істеуді ерте бастап кетті. Қашықтықтан оқытуды қалыптастыру және дамыту мәселелерін тарихи-педагогикалық талдау қазіргі уақытта әлемде қашықтықтан оқыту жүйесін (ҚОЖ) енгізу тәжірибесі жинақталғанын көрсетті. Жалпы, білім берудің дәстүрлі емес түрлеріне көшудің әлемдік тенденциясын жаңа ақпараттық технологиялар бойынша мамандарды дайындайтын ЖОО санының өсуінен байқауға болады. Мәселен , АҚШ-та 1 миллионға жуық адам ҚОЖ -де оқиды. Осыған сәйкес, 40 инженерлік мектеп оқытатын халықтық технологиялық университет 90-шы жылдардың басында магистратурада қашықтықтан оқыту әдістерін алғашқылардың бірі боп қолданысқа енгізе отырып, 130-ден астам студенттерге білім берді. Университеттердің жартылай дерлігі ересектерге білім беру үшін ғана қашықтықтан оқыту технологияларын пайдаланады. Бастапқыда ҚОЖ үшін теледидар мен интернет кеңінен қолданылды. Қашықтықтан білім беруің орталық университеттер жүйесі Испанияда 20 жылға жуық жұмыс істейді. Оның құрамына өз елі ішіндегі 56 және шетелде 10 оқу орталығы кіреді. 1988 жылы құрылған сырттай жоғары білім беруді ұйымдастыру мақсатымен ересектер үшін білім министрлігінің бөлімшесі құрылды және ол тікелей жоғарғы білім жөніндегі мемлекеттік хатшылыққа бағынады. Оның құрамында жалпылай айтқанда, жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің біліктілігін арттыру жүйесі де кіреді. Бұндай жүйе Францияда да бар. Бұл елдегі халықаралық қашықтан білім беру орталығы 110 елдегі 45 мың қолданушыны қашықтықтан оқытумен қамтамасыз етеді. Тюбингендегі дистанциондық оқыту орталығы алғашқы болып радио мен теледидарды пайдалану арқылы оқыту бағдарламаларын әзірлеп бастады. Бұл аймақта 2500 оқыту курстарын дайындауға 5000 педагог атсалысты. Швециядағы Балтық университеті Балтық аймағындағы елуден астам университеттердің басын біріктірді. Бүгінгі күні де қашықтан оқыту технологиялары бойынша Уасала, Лунд, Гетеборг, Умеа және Линкопинг оқу орындарында білім алуға болады. Барлық оқу тапсырмалары мен сабақтар жүйесі университеттен тыс арнайы дайындамалар негізінде және оқытушылардың көмегімен жүзеге асырылады []. Емтихандарды тапсыру үдерісі де тікелей университетте орын алады. 1970 жылдардың басынан бастап ҚОЖ орталықтары Финляндияның көптеген университетінде ашыла бастады , сондай-ақ жазғы университеттер деп аталатын арнайы оқу орындары да құрылды, олардың 20-дан астамы бар, студенттер саны 30 000 адамды құрайды. Ашық оқу орны Түркияда 1974 жылдан бері жұмыс істеп келе жатыр. Оның негізгі мақсаты - шалғайдағы тұрғындардың білім алуына тікелей көмектесу және оқуды қолжетімді қылу. Студенттер университеттен оқу материалдарын және жоспарын толық алады. Сонымен қатар олар үшін білім беру радио және теледидар бағдарламалары арқылы да жүргізіледі, жазғы түрлі курстар ұйымдастырылады, кешкі және демалыс күндері бос кездеріне сәйкес арнайы сабақтар өткізіледі. Мұндай оқытумен 120 мыңнан астам оқушы қамтылды. Таяу шығыс елдерінде халықтың білім деңгейі ең төмен және оқуға қажетті техникалық жарақтандырылуы жеткіліксіздігінен 2012 жылы қашықтықтан оқытуды дамытудан артта қалғаны назар аударарлық болып келеді. Басқа аудандарда қашықтықтан оқыту тек ұлттық білім беру жүйелерінде ғана емес, сонымен бірге жеке коммерциялық компаниялармен де, жеке адамдардың көмегімен де дамып жатқанын атап өткен жөн[].
Мәселен , Америка 1995 жылдан бастап жоғарғы оқу орындарында қашықтан оқуға тәжірибе жасап , бұл әдістің барлық жағынан тиімді екенін алға тартқан. Қазіргі таңда бұл елде осы технология бойынша мыңдаған мектеп пен оқу орындары жұмыс атқаруда .
И.В. Роберттың берген анықтамасы бойынша , қашықтықтан оқыту арасында өзара әрекеттестік ұйымдастырылатын педагогикалық қызмет пен оқыту және оқуды, және олардың арасындағы интерактивті білім берудің барлық құрамдас бөліктерін көрсететін ақпараттық ресурстың көзі (мысалы, веб-сайт немесе веб-бет) бар процесс. Ол оқыту мүмкіндіктерін жүзеге асыру жағдайында ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (жедел жауап қайтару құралы, пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланыс, оқу ақпаратын визуализациялау, үлкен көлемдегі ақпаратты мұрағаттау ,оны беру және өңдеу көлемдері, есептеулерді автоматтандыру, ақпаратты іздеу, оқу экспериментінің нәтижелерін жөндеу, ақпараттық процестерді автоматтандыру тиімді оқыту әдістерін ұйымдастыруды басқару, және бақылау) арқылы жүзеге асырылады.[2]
А.А. Андреева қашықтықтан оқытуға мұғалімнің оқушылармен өзара әрекеттесуі мен делдалдық түрлері арқылы қашықтықта жүзеге асырылатын коммуникация деп анықтама береді. Делдалдық байланыс екі жақты мәтіндер, аудио немесе бейне жазбалар, кестелер, суреттер түріндегі ақпаратпен алмасу болып табылады.[3] Қашықтықтан оқыту оқу процесінің барлық компоненттерін қамтиды: олар - білім беру мен оқытудың мақсаттары, оқудың жоспарлары мен бағдарламалары, әдістемесі.
Ыбышев Е.С. қашықтықтан оқытуды өзара әрекеттесу ретінде бағалайды. Студенттер мен мұғалімдер бір-бірімен қашықтықта (онлайн) хабар алмасады, ал мұндай оқыту барлық дерлік компоненттерді, яғни, әдістерді, мақсаттарды, ұйымдастыру формаларын, мазұнын және көбінесе оқыту құралдарын қажет етеді. Білім берудің интерактивтілігін қамтамасыз ететін телекоммуникациялық технологиялар оқу процесіне тән және нақты құралдармен жүзеге асырылады.[4]
Сонымен, И.В. Роберт, О.В. Витченко, Е.В. Никуличева сынды бірқатар авторлар қашықтықтан оқыту ұғымына мүғалім мен оқушы арасындағы әрекеттестіктің арнайы ұйымдастырылған мақсатты процесі , білім, білік және дағдыларды меңгеруге бағытталған дағдыларды, дүниетанымды қалыптастыру, студенттердің әлеуетті мүмкіндіктері мен ақыл ойы қабілеттерін дамыту және шоғырландыру оқу мақсатына сәйкес келетін өзін-өзі тәрбиелеуді көздейтін таным процесі деп анықтама береді. Бұлардың мазмұнында негізгі ұғымдар - процесс және өзара әрекеттесу кіреді, бұл тұрғыда қашықтықтан оқыту екі жақты белсенділік ретінде қарастырылады. [5]
Коронавирус пандемиясының кең таралуының алдын алу мақсатымен еліміздегі барлық білім беру орталықтары қашықтықтан оқытуға көшірілді. Мемлекет басшысының жарлығымен 2020 жылдың 16 наурызынан елімізде төтенше жағдай жарияланды. Карантин режимі барлық әлеммен бірге қазақстандықтардың да өмір сүру салтын өзгертті, әрине, білім беру саласын да айналып өтпеді. Педагогикалық тәжірибемізде көпшілікке таныс танымал оқыту түрлері қалыптасқан.
Бүкіл әлемде орын алған короновирустық індетке орай , барлық мемлекеттер қашықтан оқытуға көшуге мәжбүр болды. Ел басына туған осындай қиын қыстау кезеңде қашықтан оқыту барлық жағынан өз өзектілігін және болжамды түрде, тиімділігін көрсетті. Ақпараттық технологиялар мұғаліммен тікелей видео арқылы байланысуға, ұйымдасқан сабақ жүргізудің қаншалықты мүмкін екенін дәлелдеген болатын.
Біздің зайырлы мемелекетіміз де бұл оқытудан қалыс қалмады. Бұндай сан қырлы міндеттерді жүзеге асыруда әуелі оқытушылар мен ұстаздар үлкен рөл атқарды. Олар оқытудың толық бағдарламасын жасап , оларды қашықтан білім беру жүйесімен астастыра білді. Оқушылар үшін де, бұрынғыдан да жоғары жауапты міндеттер жүктелді. Осы жолы олар өз бетімен білім алуға барынша бейімделуге , аса жауапкершілік танытуға және ақпараттық технологияларды жетік білуге міндетті болды.
Қашықтықтан оқытудың кілттік негіздері мыналар болып табылады:
- Оқытушылар мен оқушыларды ақпаратқа және ақпараттық ресурстарға қолжетімді қылу және барлық қолайлы жағдайды толығымен қамтамасыз ету;
- Педагог пен оқушы арасындағы интерактивті қатынасты қалыптастыру
- Оқу материалдарының меңгерілуін қатаң түрде қадағалау ;
- Өз бетімен оқу дағдысының қалыптастыру;
-Оқушылар мен педагогтердің интелектуалдық қабілеті мен шығармашылық еңбегін арттыруға жағдай жасау;
- Жеке оқу бағдарламаларын қолдану ;
- Жасы ,білімі, денсаулық жағдайы, еңбек шарты ,тұрмыс жағдайы және мекен- жайына қарамастан оқытудың мүмкін болуы. [6]
Қазіргі уақытта қашықтықтан оқыту технологиялары түрлерінің әртүрлі классификациялары бар . Авторлардың көпшілігі өкілдік етеді заманауи мектепте оқу үрдісінде қолданылатын технологиялардың келесі түрлерін сипаттайды:
Желіні пайдалануға негізделген Интернет желісінің технологиялары
Оқуға және студенттерге білім беруге арналған интернет материалдар;
- жергілікті желілік технологияларды пайдалану;
- спутниктік желінің ақпараттық технологиясы;
- толықтырылып жаңартылған спутниктік байланыс арналары [7].
-жинақтарды құрастыруға негізделген кейс технологиясы (оқу материалдары және оларды студенттерге өз бетінше оқуға жіберу (қорап, чемодан портфелі)). Кейс технологиясы жағдаяттық оқыту әдістерін қолданады (тақырыптық жағдаяттар);
- теледидар технологиясы үйренуге негізделген телевизиялық ақпарат құралдарын пайдалану;
− оқыту және ауысымдық технология [8]
И.Н. Мовчан, атап айтқандай, қашықтықтан оқыту технологияның келесі түрлерін анықтайды: кейс технологиялары, желілік технологиялар, жергілікті және ғаламдық интернет желілерін пайдалану негізінде; ғаламдық және бейне-интерактивті оқыту жергілікті желісі.[9] Оның пікірімен толықтай келісуге болады. Мовчан қашықтықтан оқытуды ұйымдастыруға вариациялар арқылы қол жеткізіледі, негізгі білім беру технологиялары мен технология элементтерін біріктіру қашықтықтан оқытуда ең жақсы нәтиже береді дейді. Қашықтықтан оқыту технологиялары пәндік педагогикада келесі салаларда қолданылады: танымдық, коммуникативті, әдістемелік және мазмұндық, психологиялық-педагогикалық, техникалық.
Интернет пен мультимедиялық құралдар студенттер мен балаларға көптеген мүмкіндіктер береді. Ескірген оқулықтардан емес, білімді қызықты видеолар мен мультимедиялық энциоклопедиядан алуға көмектеседі. Қоғамда ақпараттық технологиялар мен интернет баланың тәрбиесі мен біліміне кері әсерін тигізеді деген пікір де қалыптасқан. Алайда , ең алдымен,пайдасын алып қарайтын болсақ , жағдай керісінше орын алады - компьютер мен интернеттің арқасында студент пен оқушылар өздерін жалықтырмайтын білім көздерін таба алады. Оқытуда ең басты мәселенің бірі оқушының мотивациясы мен қызығушылығын жоғалтып алмауы болып табылады. Қызықпаған адамның еш нәрсені үйренуге құлқы болмайды. Ал сол ынтаны оятуда қашықтықтан оқытудың, ақпараттық технологияларды қолданудың, қызықты видеосабақтардың маңызы аса зор. Бұл әсіресе шет тілдерін үйрену кезінде аса өзекті тақырыптардың бірі.
Педагогикалық тәжірибеде ҚО технологияларының элементтері және ҚОЖ өзі жиі қолданылғандықтан, бұл жағдайда практика теория мен заңдардан алда тұрады. Қашықтықтан оқытудың отандық және шетелдік теориясы мен тәжірибесін талдау қашықтан оқытуға тән сипатты белгілерді сипаттауға мүмкіндік береді.
Олардың ішінде:
1. Ыңғайлылық. Студенттер ыңғайлы уақытта, қолайлы жерде және кез келген қарқынмен оқи алады. Пәннің толық курсын меңгеру негізгі міндет боп есептеледі және әркім таңдаған пәндері бойынша қажетті білім алу үшін деңгейіне сәйкес жеткілікті түрде білім ала алады.
2. Модульдік.
Қашықтықтан оқыту бағдарламалары модульдік ұстанымға негізделген. Үйренушілер игеретін әрбір жеке пән немесе оқу курсы кез келген пәндік саланың мазмұнына сәйкес адекватты. Бұл жеке немесе топтық қажеттіліктерді қамтитын оқу жоспарын қалыптастыру үшін өз бетімен оқу курстарының жиынтығын жасауға мүмкіндік береді.
3. Параллализм. Оқыту негізінде кәсіптік қызметті оқумен үйлестіріп, байланыстыра отырып жүргізілуі . Яғни өз жұмысымен қоса паралеллді түрде оқуды алып жүру.
4. Тым алыс қашықтық. Студенттің орналасқан жерінен оқу орнына дейінгі арақашықтық (жоғары сапалы байланыс жағдайында) оқу үдерісінің тиімді өтуіне кедергі болып табылмайды.
5. Асинхрония. Бұл оқу процесінің мұғалім мен оқушының барлығына сәйкес келетін кестемен жұмыс істейтінін меңзейді.
6. Қамту. Бұл мүмкіндікті кейде массалық мүмкіндік деп те атайды. Бұл жерде оқушылар саны маңызды параметр боп есептелмейді.
7. Пайдалылық. Бұл мүмкіндік ҚО-дың экономикалық ұтымдылығы білдіреді.
8. Мұғалім. Осы мұғалімнің жаңа рөлі мен функциялары туралы мүмкіндіктер мен мәселелерді қорғайды.
9. Студент. Оқушыға қойылатын жаңа талаптар қалыптасқан өзге талаптардан айтарлықтай ерекшеленеді.
10. ЖАТ (Жаңа ақпараттық технологиялар). ҚОЖ-да ақпараттық технологиялардың барлық түрлері қолданылады, өйткені қашықтықтан оқыту инновациялық технологиялармен тікелей байланысты.
11. Әлеуметтік. Қашықтықтан оқыту әлеуметтік жағдайды белгілі бір деңгейде жеңілдетеді, тұрғылықты жерінің алыстығы мен қолайсыздығынамен және материалдық жағдайына қарамастан білім алуға бәріне теңдей мүмкіндік береді.
12. Халықаралық. ҚО білім беру қызметтерін экспорттауға және импорттауға керемет мүмкіндік туғызады. Аталған ерекшеліктер мен өзгешеліктер қашықтан оқытудың басқа білім беру нысандарынан ,әдістерінен артықшылығын көрсетеді, дегенмен мұғалімге де, оқушыға да белгіленген нақты талаптар қоя отырып, ешбір жағдайда екеуінің де білім процесіне кері әсерін тигізбейді.[10]
Қашықтықтан білім беру технологиялары компьютерлік құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың белгілі бір саладағы танымдық іс-әрекетін әрекетін дамытуға бағытталған. Бұл қызметтің негізгі мақсаты - оқушылардың шығармашылық қабілеттерін меңгеру және дамыту үшін телекоммуникацияларды қолдану [11].
Қашықтықтан оқытудағы коммуникативті қызмет қашықтықтан оқыту субъектілерінің өзара әрекеттесуіне бағытталған .Әр түрлі пәндердің қатысуын қамтамасыз ететін оқытуды сипаттайды. Қашықтағы өзара әрекеттесу объектілерінің ауқымы ,іс жүзінде, географиялық кеңістік немесе уақыт белдеулерімен шектелмейді.[12]
Қашықтықтан оқытудағы әдістемелік және мазмұндық қызмет студенттердің әрекеті мен әдістерін қашықтан басқару режимінде оқу процесі . Сонымен қатар, студенттердің әдістемелік және мазмұндық іс-әрекеті арақашықтығы мен қашықтықтан оқыту ерекшеліктерінің байланысы оқу процесінің субъектілерінің бір-бірінен маңыздылығын білдіретін студенттердің өзін-өзі басқаруының құрамдас бөлігінің оқу қызметі. Бұл оқушылардың қабілетін дамытады, қашықтан оқу қызметін дербес режимде басқарады .[13]
Қашықтықтан оқытудағы психологиялық-педагогикалық қызмет ‒ нақты жеке қасиеттерді дамыту, кәсіби және жеке дағдыларды қолдану арқылы қашықтықтан оқыту. Бұл әмбебап дағдыларды адамдарда қалытастыру туралы мәселенені үйрету және ағарту тәсілі болып табылады. Оқушылар арнайы көмектесетін веб-мәтіндер (мысалы, HTML пішімінде). сыни тұрғыдан ойлауды, жаңаны түсінуге арналған дамыту технологияларымен жұмыс жасайды.
Қашықтықтан білім берудегі техникалық қызметі компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеуге қажетті дағдыларды үйрету, интернет ресурстары және т.б. техникалық іс-шаралар үшін қажет танымдық-өндірістік тиімді әрекеттерден тұрады. Оқушының оқу өнімінің сапасы белгілі бір нақты техникалық дағдылар мен қабілеттерге байланысты. Қашықтықтан оқыту кезінде студент осыларды меңгеріп, дамытуы керек [14].
Бұл зерттеуде нақты бір пәннен білім берудің,яғни, шет тілінен қашықтықтан білім берудің тиімді әдісітерін қолдану қарастырылады.Оқытушы белгілі себептермен немесе әртүрлі жағдайлармен сабаққа келе алмайтын оқушыларға қашықтықтан оқыту технологиялары арқылы оқу процесін үзбестен ыңғайлы жағдайлар жасай алады.
Ағылшын тілі сабақтарында қашықтықтан оқыту әр түрлі сабақ түрлерінде қолданылуы мүмкін : аралас сабақ, жаңа материалдарды меңгерту, білімді бекіту және жалпылау сабағы, сабақта білімді бақылау және бағалау.[15]
Танымал ғалым Д.М.Жүсібалиеваның зерттеулерінде интерактивтілік қашықтықтан оқыту түрінің ұстанымы ретінде əрекет етеді.Интерактивті оқыту деп оқытуға атсалысушылардың бір-бірімен өзара қарым қатынасын, оқытушы мен студенттердің арасында интерактивті оқыту құралдары арқылы электрондық жəне мультимедиалық оқулықтар, тізбекті ақпараттық жүйелер арқылы кері байланыстың болуын (электрондық пошта, əр түрлі режимдегі байланыс жүйесінде телеконференциялар) айтады.[16]
Педагогика ғылымдарының докторы, профессор Р.М.Дүзбаева интерактивті оқытуға тəн мынадай ерекшеліктерді атап көрсеткен:
- студенттер өздеріне қолайлы уақытта, қолайлы жерде жəне қолайлы қарқынмен жұмыс істей алады, əркім пəнді меңгеру үшін жəне таңдап алған пəндер бойынша қажетті білімді алу үшін қанша оқығысы келсе, сонша оқи алады;[17]
- интерактивтілік оқытудың негізін модульдік принцип құрайды, студенттер меңгерген əрбір жеке пəн (оқу курсы) мазмұны бойынша белгілі бір пəндік бөлімге сəйкес келеді, бұл дербес немесе топ сұранысына жауап беретін тəуелсіз оқу курстарынан оқу планын құрастыруға мүмкіндік тудырады;[18]
- оқыту негізгі кəсіби іс-əрекет пен оқытудың өзара бірлігінде орындалады, яғни өндірістен қол үзбей оқуға мүмкіндік жасайды;
- оқушылардың оқу мекемесінен қашықтығы (байланыстың сапалы жұмыс жасаған кезінде) білім беру процесінің тиімділігіне кедергі келтірмейді;[19]
- оқыту процесінде оқытушы мен студент қолайлы кесте бойынша жұмыс жасайды; -оқытушының жаңа рөлі мен қызметі айқын көрінеді;
- студенттерге қойылатын талаптар бұл оқыту жүйесінде мүлдем басқаша орындалады;
-интерактивтілік оқыту барысында қарастырылады: жаңа технологиялардың барлық мүмкіндіктері [].
Тұлғаға бағытталған технологиялық əдіс студенттердің танымдық қабілеттерін , олардың зияткерлік, эмоцияналдық дамуын, кəсіби бейімдерін және ұмтылыстарын, педагогикалық қызметке деген құндылық қабілеттерін аша түседі. Осыны ескере отырып, барлық білім беру орындарында тұлғаның шығармашылық ерекшелігі жеке қызмет етілуі мен іс-əрекеттің шыңдалуының көрініс табуы үшін тиісті жағдайлар жасалып жатыр. Ең әуелі, білім беру бағдарламалары мен жеке оқыту үлгісін өз бетімен қадағалау мүмкіндігі беріледі.Білім беру жүйесіндегі өзгерістер мен заманауи мектептің тұлғалық-бағдарлы білім беруге бет бұруы болашақ кəсіби оқыту педагогтарының дайындығына жаңа талаптар қояды. Білім беру жүйесі дамуының осы кезеңі жаңа парадигмаға өтудің жолдарын іздеумен, яғни білім берудің жаңа мақсатының жетістіктерімен тікелей байланысты.
Жаңа парадигманың маңызды құрылымы тұлғаның өзіндік даму тұжырымы болып табылады. Өзіндік даму -- бұл ішкі жəне сыртқы дүниемен байланысу қабілетін қалпына келтіру. Тұлғаның кез келген саладағы икемділіктері мен қабілеттерін дамыту оның дербес ерекшеліктеріне, өзіндік талдау, өзіндік баға беру қабілеттеріне байланысты, мұның өзі əрбір студентке ерекше қатынас керек екендігін, оларға өзін көрсетуге, дамытуға мүмкіндік жасау қажеттігін көрсетеді[] .Сондықтан біздің зерттеуіміз болашақ мамандарды дəстүрлі формада даярлаумен қатар жаңа ақпараттық технологиялар негізінде де дамытуды көздейді.
Ғылыми зерттеулерді оқып-түсіну жəне талдау педагогикалық бiлiм беру әлемінде болашақ кəсіби оқыту педагогының технологиялық даярлығы мəселесінің педагогика ғылымының теориясында өз алдына бөлек мәселе ретінде анықталғанын жəне ол уақыт өткен сайын зерттеп отыруды қажет екендігін көруді мүмкін етті.
Қазіргі кезде елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, əлемдік білім берудің кеңістігіне енуге бағыт алды. Бұл педагогика методикасы мен оқу-тəрбие үрдісіндегі ауыз толтырып айтарлықтай өзгерістерге байланысты болып отыр:
- әуелі, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің сипаты жаңарып, жаңа көзқарас, басқаша қарым-қатынас,өзгерген менталитет пайда болуда:
- білім мазмұны жаңа үрдістік біліктермен, ақпараттарды қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы шығармашылық жəне нарық жағдайларындағы білім беру бағдарламасының жүйеленуімен күшейе түсуде;
- ақпараттың бұрын қалыптасқан əдістері, ауызша жəне жазбаша, телефон жəне радиобайланыс дамыған заманның компьютерлік құралдарына жылжып орын берді;
- қоғамдық білім мен жаңа педагогикалық технологияның жаппай қолданысқа енуіне жəне ғылымның рөліне ерекше мəн берілуде.
Оқыту технологиясын жетілдірудің психологиялық-педагогикалық бағыттағы қалыптасқан ой- тұжырымдары былайша сипатталады:
- бұрынғы алған білімдерін қорыта отырып, есте сақтауға сүйене отырып ақыл-ойды дамытатын оқу форматына көшу;
- білімнің статикалық үлгісінен ақыл-ой қызметінің құрылым жүйесіне көшу.
Қазір Республикамызда оқу орындарының педагогикалық ұжымдары ұсынылып отырған көп нұсқалық оқыту үрдісіне байланысты өздерінің ыңғайына сəйкес әр түрлі үлгі бойынша қызмет етуіне мүмкіндік алды. Бұл бағытта білім берудің əр түрлі нұсқадағы сипаты, құрамы, ғылымға жəне тəрбиеге негізделген жаңа ойлары, жаңақұралдар бар. Сол үшін кез келген оқыту технологияларын оқу мазмұны мен оқыту процесінің ерекшеліктеріне орай іріктеп, тəжірибеде байқап қараудың маңызы үлкен.
Қазақстан Республикасында дүние жүзінің алдағы елдері сияқты біртұтас білімдік-ақпараттық кеңістік қалыптасып келе жатыр. Ал білім беру саласын ақпараттандыру тек қана оқытуды ұйымдастыру формалары мен əдістерін жетілдіріп, өзгертіп қана қоймайды, бүкіл оқыту процесін басқарудың жəне бақылаудың жаңа əдістерінің пайда болуына жағдай жасайды.[]Дұрыс іске асырып, пайдаланған кезде ақпараттық технологиялардың мүмкіндігі орасан зор, оқу-əдістемелік материал оңай жинақталады, оқу материалының қолдану мүмкіндігі арттырылады, жеке бағдарламалармен жұмыс істеуге жағдай туады, сабаққа дайындалу мен оны өткізудің тиімділігі артады, оқытушы өзі немесе студенттердің көмегімен оларға таратылатын дидактикалық материалды технология көмегімен көбейтеді, студенттердің білім дəрежесін тез бақылап қадағалап, жіті назарда ұстауға мүмкіндік береді.
Дұрыс жоспарланған аса маңызды тұжырымдар мен құндылықтар ғана білім беру сапасын жаңа деңгейге алып шығатын қадамдар жасауға ықпал етеді.Ақпараттандыру процесі, компьютердің оқу процесінде пайдаланылуы -- білім беру жүйесі реформасының негізгі буынының бірі.Жаңа компьютерлік, ақпараттық техника мен технологияларды экономиканың барлық салаларында қолдана алатын мамандармен қамтамасыз ету сəйкес салалар бойынша ақпараттық жүйелер мамандарын даярлауға алып келеді.[]
Ол қазір республикамыздың жоғары оқу орындарында қолға алынған жəне əлі де нығайта түсу қажеттігі туындайды [].Заман ағымына сай адамдардың алдына жаңа кәсіби талаптар қойыла бастады, жұмыскер тек қана өндірістік міндеттерді жақсы атқарып қана қоймай, оған қосымша жобалай білуі, сыни ойлай білуі, шешім қабылдауы жəне шығармашылық жұмыстарды да орындай білуі шарт. Осы қабілеттер мен біліктер баланың жас кезінен қалыптасып, оқу жəне еңбек əрекеттерін орындау кезеңдерінде əрі қарай дамуы мүмкін [].
Бұрынғы оқыту технологиясының негізінен сөз арқылы мəлімет беруге сүйенетіні белгілі. Ал бірақ адам жадында кез келген ақпарат сөз емес, басқаша түрде оңай сақталатынын ғалымдар анықтаған болатын, онда олар компьютерлік технологиялар арқылы оңай көрсетілетін көрнекі бейнелер, дыбыстар немесе схемалар тəрізді күйде орналасады екен.Осыған орай болашақта электрондық кітапханалар ұйымдастырылып, онда оқыту процесінде қолдануға ұсынылған электрондық басылымдар, арнайы əзірленген оқу құралдары мен əдістемелік нұсқаулар болуы тиіс.[] Білім беру үрдісін оқу-əдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етудің жаңа түрлері пайда болғандығын атап өту қажет. Олар -- видеосабақ түрінде ұсынылған оқу материалдарының электронды нұсқасы немесе мультимедиалық курстар жəне интерактивтік оқыту бағдарламалары түріндегі электронды бейненұсқалар.Осыған байланысты алдыңғы сапқа жаңа технологияларға сүйенген оқыту бағдарламаларының сапасы шығатынын тағы да айтқанның артығы бола қоймас. [].
Оқыту бағдарламаларын дайындау педагогика саласында терең зерттеулер []жүргізіп, оларды жаңа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Филология және көптілді білім беру ИНСТИТУТЫ
ӘОЖ (ҒТАМР)
АКИШЕВА АКСУЛУ
Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдыларын қалыптастыру Маман даярлау бағыты: Шет тілі педагогтарын даярлау
Білім беру бағдарламасының коды және атауы 7М0119 - Шетел тілі: екі шетел тілі
_____________________ магистрі дәрежесін алу үшін орындалған диссертация
Қорғауға жіберілді: Институт директоры
________________
______ _________________20 _____ ж.
Кафедра меңгерушісі ББ жетекшісі_________________________ Аты-жөні, ғылыми атағы
(қолы)
Ғылыми семинар төрағасы __________________________________ Аты-жөні, ғылыми атағы
(қолы)
Алматы, 2022 ж
АҢДАТПА
Диссертанттың аты- жөні: Акишева Аксулу Нурлановна
Диссертация тақырыбы; Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастыру.
Зерттеу өзектілігі ; Бастапқы деңгейдегі ағылшын үйренушілері үшін тыңдалым дағдысы ең негізгілерінің бірі болып табылады. Шет тілін үйренуші елде тұрмай және сол тілде сөйлейтін ортада өмір сүрмей түсіну ,үйрену қиынға соғады. Осы кезде біз видеосабақтың көмегіне жүгінеміз.
Диссертациялық жұмыстың нысаны: Мектеп оқушыларын қашықтан оқытуда тыңдалым дағдысын жетілдіру үдерісі.
Диссертациялық жұмыстың пәні; видеосабақты тыңдалым дағдысын құралы ретінде ағылшын сабағында қашықтан қолдану.
Зерттеу мақсаты; теориялық негіздеулерге сүйене отырып арнайы жаттығулар кешенін қолдана отырып видеосабақтың тиімділігі арқылы А2 деңгейіндегі оқушыларда тыңдалым дағдысын қашықтан дамыту.
Зерттеу әдістері; теориялық базаны сипаттау , ғылыми әдебиеттерге теориялық анализ, әртүрлі жаттығулар арқылы оқушылардың білім деңгейін тексеру.
Зерттеу нәтижесі және жаңалығы: Ағылшын тілі А2 деңгейін меңгеруші білім алушылар үшін видеосабақтар үлгісі дайындалды.
Зерттеудің ғылыми және практикалық маңызы: зерттеу жұмысы - шет тілін үйренуде видеосабақтарды қолдану және тыңдалым дағдысын дамыту туралы жазылған ғылыми еңбектер қатарына өз үлесін қосады.
Диссертацияның көлемі мен құрылымы; Зерттеу жұмысы қосымшасыз 85 бетті құрайды. Жұмыс кіріспе, негізгі бөлім , пайдаланылған әдебиеттер мен қорытындыдан тұрады.
Көрнекіліктер; кестелер, диаграммалар, тапсырмалар, видеосабақтар.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімінің саны; зерттеуде 84 жұмыс пен сайт материалдары қолданылды.
Тірек сөздер; тыңдалым, қашықтан оқыту, видеосабақ, жаттығулар, дағдылар, видеолар.
Жарияланымдар : Диссертация тақырыбы бойынша 2 жарияланым бар, біріншісі халықаралық электрондық ғылыми журнал Наука и бизнес сериясысында Қашықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдыларын қалыптастыруатты мақала жарияланды.
Екінші XXV International scientific and practical conference "Implementation of modern science and practice" Халықаралық ғылыми тәжірибе конференциясы жинағында Fоrmation of listening skills in distance learning through video lessons мақаласы жарияланды.
РЕФЕРАТ
Имя диссертанта: Акишева Аксулу Нурлановна
Тема диссертации: Формирование навыков аудирования в дистанционном обучении с помощью видеоуроков.
Объект диccертационной работы: формирование навыков аудирования с помощью видеоуроков при дистанционном обучении( А2)
Актуальность работы: Навыки аудирования являются одними из самых важных для начинающих владеть английским языком. Трудно понять и выучить иностранный язык, не живя в стране и не живя в языковой среде. В связи с ориентацией процесса обучения на практическое владение иностранным языком проблема аудирования все больше привлекает внимание методистов. Ведется серьезный теоретический поиск в изучении этого сложного процесса. С помощью видеоуроков вы сможете развить у учащихся навыки аудирования.
Цель работы: разработать видеоуроки и комплекс упражнений с использованием видеоматериалов для эффективного формирования навыков аудирования при дистанционном обучении (А2)
Методы исследования: Теоретический анализ методической литературы, систематизация имеющегося опыта по использованию видеоматериалов на уроках английского языка, моделирование упражнений с использованием конкретных видеоуроков.
Результаты и новизна исследования: Для учащихся, владеющих английским языком А2, подготовлены образцы видеоуроков.
Научная и практическая значимость исследования: научно-исследовательская работа способствует написанию научных работ по использованию видеоуроков при изучении иностранных языков и развитию навыков аудирования.
Объем диccертационной работы: Объем исследования составляет 85 страниц. Работа состоит из введения, двух разделов , списка литературы и заключения.
Наглядности: система таблиц, задач, видеоуроков
Ключевые слова: навыки, аудирование ,обучение, видеоуроки ,
дистанционное обучение
Список использованной литературы: в исследовании использовано 84 работ и материалов сайта.
Публикации : По теме диссертации имеется 2 публикации, первая из которых - статья в международном электронном научном журнале серии Наука и бизнес под названием Қашықтықтан оқытуда видеосабақ арқылы тыңдалым дағдыларын қалыптастыру.
Статья Fоrmation of listening skills in distance learning through video lessons опубликована в материалах II Международной научно-практической конференции .
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
I ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДА ВИДЕОСАБАҚ АРҚЫЛЫ ТЫҢДАЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМІЛІК НЕГІЗДЕРІ
1.1 Шет тілі сабақтарында қашықтан оқыту барысында видеосабақ арқылы шет тілін оқытудың теориялық негіздері
1.2 Шет тілі сабақтарында қашықтан оқыту барысында видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастырудың негізгі әдіс-тәсілдеріне шолу
1.3 Қашықтан оқыту видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын қалыптастырудың әдістерінің жүзеге асырылуы
Бірінші бөлім бойынша қорытынды
II ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДА ВИДЕОСАБАҚ АРҚЫЛЫ ТЫҢДАЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТӘЖІРИБЕСІ
2.1 Қашықтан оқытуда -тыңдалым дағдысын дамытуға арналған видеосабақтар жүйесі
2.2 Видеосабақтардың сипаттамасы және оны ағылшын тілі сабақтарында тыңдалымды дамытуда қолдануда ашатын мүмкіндіктері.
2.3 Эксперименттік жұмыстарды ұйымдастыру және нәтижелері.
Екінші бөлім бойынша қорытынды
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
АНЫҚТАМАЛАР, АТАУЛАР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
Bilimland - онлайн қашықтықтан оқыту платформалары мен курстарын біріктіретін жүйе.
Асинхронды оқыту - қашықтықтан оқыту әдісі, оның барысында
студенттер оқытушымен байланыс орнатпайды, бірақ электронды курстар, блогтар, CD және т.б. курстарын оқиды.
Видеосабақ - бұл мультимедиялық технологияларды қолданатын оқыту процесі.
Қашықтықтан оқыту (distance learning) - студент нақты уақытта
мұғаліммен байланыс жасамайтын, бірақ онымен қашықтықтан электрондық пошта, скайп және т.б. арқылы байланысатын әдіс.
Тыңдалым дағдысы - төрт тілдік дағдының ең алғашқысы, ақпаратты құлақпен есту арқылы қабылдау
LS-ТД - Listening skills ,тыңдалым дағдылары
А2 деңгей - ағылшын тілін меңгеруде бастапқыдан кейінгі екінші деңгей(Elementary ).
ҚОЖ - Қашықтықтан оқыту жүйесі
ОТ - Оқыту технологиялары
ЖАТ - Жаңа ақпараттық технологиялар
ҚО- Қашықтықтан оқыту
ОМ- Онлайн мектеп
CALL интеграциясы - Компьютер көмегімен тіл үйрену
СССР -Кеңес Одағы
ЖАТ -Жаңа ақпараттық технологиялар
ZOOM, Microsoft Teams -онлайн оқыту платформаларының атаулары.
ЭТ- Экстенсивті тыңдау
ИТ - Интенсивті тыңдау
EK-Еуропа кеңесі
ОТҚ -оқытудың технологиялық құралдары
GLE- Gogo loves Englishбейнефильмінің қысқартылған атауы
НЗМ-Назарбаев зияткерлік мектебі
TBL- Tasl based learning,тапсырмаға бағытталған оқыту
ҚР МЖМБС Қазақстан міндетті білім беру стандарты;
ББ білім базасы;
ДБ деректер базасы;
ЖОО - жоғары оқу орны
БОПӘ - бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі
ӘК - әдістемелік кешен
БС - бақылау сыныбы
ТС - тәжірибелік сынып
ПБ - пәнаралық байланыс
4К модель- сыни ойлау(сritical thinking),қарым-қатынас
(сommunication), креативтілік (сreativity), командалық жұмыс (сollaboration)
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі: Цифрлы технология заманында қашықтықтан білім беру білім беру әдісі ғана емес,заманның талабына айналды. Қазіргі таңда қашықтан білім беруде видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын дамыту эффективті әдіс болып табылады. Неге десеңіз, видеосабақ оқушының мотивациясын арттырады, оқытуды жеделдетеді, өз бетімен үйренуге бағыт береді, берілген материалдың меңгеру сапасын жақсартуға көмектеседі. Әсіресе, қызығушылығы артқан оқушы видеодағы іс -әрекетке қарап , тыңдау арқылы өзіндік түсіну дағдыларын да іске қосады. Бұл тәсіл арқылы түсінуден қиналатын барлық сөздер мен диалогтерді емін-еркін түсініп , аудара алатын болады. Сол себептен де видеосабақтың дұрыс құрастырылуы және жоспарлануы негізгі шарттардың бірі болып табылады.
Тыңдалым дағдысын дамыту радио және телебағдарламаларды көргенде түсіну үшін, шет тіліндегі әңгімені, тапсырманы, лекцияларды, телефондағы әңгімелесуді түсініп және жауап беру үшін өте маңызды боп табылады. Осы мақсатқа жету үшін видеоматериалдар үлкен рөл ойнайды. Оларды ағылшын сабағында қолдану оқушының мотивациясын арттырып қана қоймай , мәдениет, ғылым туралы да білімін арттыруға септігі орасан зор.
Сонымен бірге ,видеосабақтардың оңай қолжетімділігі , видеоның техникалық мүмкіндіктері , бейнесабақтардың оқушылардың психологиялық ерекшеліктеріне әсер етуі оның қашықтан білім беруде таптырмас амал екенін көрсетеді. Осы методология арқылы тыңдау дағдысын жеңіл түрде дамытып, қалаған нәтижеге тез, мардымды түрде қол жеткізу ғылыми зерттеу жұмысымыздың негізгі өзектілігі болып табылады.
Зерттеу пәні: А2 деңгейіндегі студенттерге тыңдау дағдысы процесін үйрету арқылы оқу процесін ұйымдастыру методологиясы
Зерттеу нысаны: тыңдалымды дамытуға арналған видеосабақтар және оны ағылшын сабақтарында қолдану.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Қысқа уақытта А2 деңгейін меңгерген оқушылардың тыңдалым дағдысын үйренуге бағытталған видеосабақтар жүйесінің жобасы және жаттығулар кешенінің үлгісін жасау жұмысымыздың негізгі жаңалығы болып табылады. Кез келген оқытушы өз оқушыларының қарым-қатынас деңгейін бақылай отырып лайықты сәйкес келетін видеосабақтармен қашықтықтан оқытуды жүйелі түрде жоспарлап, сабақтың қызықты өтуін қамтамасыз ете алады.
Бұл жерде видеосабақтың сапасына баса мән беріледі, өйткені оның оқушыны қызықтыруы, көрнекілігі, қабылдауға жеңіл болуы , түсінікті болуы , сонымен қатар тыңдалым дағдысын дамытуға бағытталған болуы аса маңызды критерийлерді құрайды.
Зерттеудің мақсаты : Бұл методикалық әдісті зерттеу және жазудағы негізгі мақсатымыз - мектепте бастапқы және орташа деңгейді меңгеруші оқушыларға жүргізген қашықтықтан видеосабақ арқылы тыңдалым дағдысын жедел дамытуда жеке зерттеу тәжірибемізді таныстыру және бөлісу.
Осы мақсатқа жету үшін өзімізге келесі міндеттерді айқындап алдық;
Видеоматериалдардың тыңдалым дағдысын дамытуда үлесін және негізгі рөлін анықтап алу
Видеосабақтарды ағылшын тілі сабағында қолданудың артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастыру.
Осы тақырыбымызға сәйкес теоретикалық және методологиялық ғылыми зерттеу материалдарын толық зерттеу ;
Видеоматериалдармен жұмыс істеудің этаптарын игеру;
А2 деңгейіндегі оқушыларды сол деңгейдегі видео ресурстармен таныстыру.
Видеосабақтарды тыңдалым дағдысын дамытудың құралы ретінде зерттеу.
Мектеп оқушыларына психологиялық және педагогикалық мінездеме беру.
Бейне сабақтарды қолдана отырып сабақ жүргізудің үзінділерін көрсету және осы әдістің эффектілігін дәлелдеу, алынған нәтижелерді талдау.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі: Біріншіден, осы тақырып төңірегінде жазылған авторлардың ғылыми еңбектері және интернет ресуртары, екіншіден 2 жылдық білім беру тәжірибесінің көрсеткен нәтижесі. 2020 оқу жылынан бастап елімізде орын алған короновирустық жағдайларға байланысты оқу форматы онлайн форматқа көшті, ғылыми жұмыс тақырыбыма сәйкес қашықтықтан білім беріп, оқушылармен етене жұмыс жасауға мүмкіндік туғызды. Бұл бізге онлайн оқытуда видеосабақтың барлық жағынан тиімді екенін дәлелдеді . Осы зерттеулер мен тәжірибе барысында қолданған барлық әдіс - тәсілдеріміз, нәтиже мен өткізген сабақтарымыз осы жұмысымның негізгі әдістемелік негізі болып табылады.
Жұмысты жазу барысында В.Г. Асева, О.В. Барменкова, И.Л. Бим, Л.И. Божович, Н.Д. Гальсковой, М.В. Гамезо, И.А. Зимней, А.А. Леонтьева, Е.А. Маслыко, В.П. Сафоновой, А.А. Утробиной, М. Аллан, Д. Уиллис және отандық авторлардан Д.М. Жүсіпалиева , Г.К.Нургалиева, Ж.М.Тусубалиева, Д.К. Сулеев, тағы басқа көптеген авторлардың еңбектері кеңінен қолданылды.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Видеосабақ арқылы білім беудің озық технологиясы өз тиімділігін нәтижелі жоспары арқылы дәлелдеп,қашықтықтан білім беруде шет тілі сабақтарын ұйымдастырудың үздік әдістемесіне айналады.
Қорғауға шығарылатын негізгі тұжырымдар:
Қашықтықтан оқыту жүйесінің оңтайланған әдістемесі;
Ағылшын тілін үйретуде қашықтықтан білім беру дәстүрліден де тиімділігі;
Тыңдалым дағдысын дамытуда аудиомәтінмен жұмыстың орнын қызықты видеороликтер алмастыра алатындығы.
Теориялық маңызы : бұл ғылыми зерттеу жұмысының теориялық маңызы тақырыпқа сәйкес теоретикалық жағдайлардың, базаның, еңбектердің зерттелуін құрайды.
Ғылыми пракикалық маңызы:
- бұл жұмыс шет тілін үйренуде видеосабақтарды қолдану және тыңдалым дағдысын дамыту туралы жазылған теорияларға өз үлесін қосады.
- шет тілін оқытудың ішкі және сыртқы ресурстарына баға бере отырып, мағыналық мазмұнды ,ақпараттық бағытталған методологиялық концепция жасалды.
-видеосабақтар жүйесі және оның негізінде жаттығулар комплексі құрылды.
-шет тілі мұғалімдеріне арналған дидактикалық қосымша құрал дайындалды.
- біріккен видеосабақтар жүйесінің үлгісі талданып , әзірленді .
-тыңдалым дағдысына баса мән беру ағылшын тілі үйретуде маңызды аспект екеніне назар аудартылды.
Жұмыстың құрылымы : Құрылым жұмысымның мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес, кіріспеден ,екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Жұмыстың соңы пайдаланылған әдебиеттер және қосымшаларды қамтыған. Барлық толық көлемі - 85 бет. Қолданылған әдебиеттер тізімі 61 атауды құрайды.
Зерттеу апробациясы: Зерттеу өз нәтижесін құрылған видеосабақтар және оны сабақта қолданудың эффективтілігі турасында көрсетеді. Көрген қысқа видеосабақтан соң оқушылармен жасалған жұмыс пен жаттығулар, зерттеу басындағы және соңындағы салыстыру графигі тікелей нәтиженің болғанына кепіл болады.
Ал жасалған жұмыстың нәтижесі қысқа уақыт ішінде негізгі деңгейді игеруші оқушылар үшін дайындалған арнайы видеосабақтар болды. Сол арқылы жүргізілген эксперимент оқушылардың тыңдау дағдысының айтарлықтай дамытатынына көз жеткізді. Бұл мектеп оқушылары мен ата аналары арасында үлкен қолдау тапты. Сондықтан әлеуметтік желіде ашылған видеосабақ парақшасына барлық жасалған сабақтар жүктеліп ,көпшілікке де қолжетімді ресурсқа айналды.
ҚАШЫҚТАН ОҚЫТУДА ВИДЕОСАБАҚ АРҚЫЛЫ ТЫҢДАЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТӘЖІРИБЕСІ
Шет тілі сабақтарында қашықтан оқыту барысында видеосабақ арқылы шет тілін оқытудың теориялық негіздері
Қазіргі таңда қашықтан оқыту сөзі әрбір адамға таңсық емес.
Заманауи қоғам үшін бұл қалыптасқан жаңа инновациялық көзқарас білім сапасын жақсартуда , әлеуметтік мәселелерді шешуде және оқу процесінің жүйелендіруде жаңа перспективалар ашып жатыр.
Қашықтықтан оқыту әу бастан әлеуметтік құбылыс ретінде пайда болды, қазіргі күні барлық әлем қолтанатын білім беру форматына айналды және уақыт өткен сайын қарқынды дамып келеді. Қашықтықтан оқыту оқу жүйесі ЮНЕСКО-ның : Баршаға арналған білім, Үздіксіз білім, Шекарасыз білім атты бағдарламаларында негізгі және маңызды бағыттың бірі деп танылды.
Қашықтан оқыту - оқытудың әмбебап, гуманитарлық формасы. Бұл оқыту ақпараттық технологиялардың көмегі арқылы жүзеге асады. Қашықтан оқытып , білім беру жүйесін автоматтандырудың алғышарттары тұңғыш елбасымыз ұсынған Қазақстан-2030 стратегиялық бағдарламасында бастап анық көрсетіле бастады. Ары қарай компьютерлік технологияны ұтымды пайдалана отырып ,білім беру принциптерін үздіксіз іске асыру қажеттілікке айнала бастады.
ХХІ ғасырдың басында әлемнің көптеген жетекші мемлекеттерінде қалыптасқан дәстүрлі білім беру жүйесі толығымен реформалауды қажет ететіні анықталып отыр. Бұл, атап айтқанда, ол құбылмал және қарқынды даму процесіндегі ғаламшарға адамзаттың өмір сүруінің заманның жаңа шарттарына сәйкес келмейтіні және өркениетті одан әрі дамыту үшін тоқтам бола алатындығымен байланысты.
Тығырықтан шығудың принципті мүмкіндігі білім беру жүйесіне өзге мақсатпен және түбегейлі өзгерген контентпен сапалы тиімді тәсілдерді жасау болып саналады. Әрине, мұндай жүйе қашықтықтан білім беру мүмкіндігін де болжауға тиісті.
Бүгін біз төртінші өнеркәсіптік төңкерістің бастауында тұрмыз.
Ол шетелде жаңа мыңжылдықтың тоғысында басталды және цифрлық революцияға арқа сүйейді. Оның негізгі ерекшеліктері - бұл барлық жерде мүмкіндігі және мобильді Интернет, шағын өндірістік құрылғылар , жасанды интеллект жүйелері, оқыту машиналары және ақпараттық технологиялар[].
Аппараттық және бағдарламалық технологияны қамтамасыз етуге, жергілікті және жаһандық желілерге негізделген білім беруді цифрландыру жаңалық болып табылмайды, бірақ ғылымның жаһандануы жағдайында қоғамның трансформациясын туындата отырып, неғұрлым дамытылған және интеграцияланған болып келеді. Қазіргі заманғы цифрлық технологиялар бүкіл әлемдегі жоғары оқу орындары мен басқа да білім беру мекемелерін дамыту үшін жаңа құралдар мен бағдарламалар ұсынады. Бұл жоғары оқу орындарының жұмыс істеу шарттарының, олардың жұмысын ұйымдастыруға және пайдаланылатын білім беру технологияларына көптеген дәстүрлі тәсілдерді қайта қарау және дамыту қажеттілігін туындататын жаһандық өзгерістерге жетелейді.
Білім беру қызметтерінің жаһандық нарығында ұстанымдарды сақтау және күшейту мақсатын қойған оқу орындарының алдында халықаралық ғылыми - білім беру кеңістігіне кіру мақсаты тұр. Білім беру стратегиялары арасында - оқу орнын құру, оның айырмас бөлігі және қашықтықтан білім беруге арналған қызметтер мен тиісті контент болып табылады.
Бұл міндеттер Білім туралы заңында, жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандарттарында (ЖББ МЖМС) ерекше назар аударылады.
Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарында жүзеге асырылған құзыреттілік тәсіл цифрлық қоғамның әлеуметтік-кәсіптік ұтқырлығы, тұрақты кәсіби өсу жағдайында талап етілетін студенттердің білімін, іскерлігін, қабілеті мен құзыреттілігін қалыптастыру бойынша өсіп келе жатқан талаптарды көрсетті.[1]
Дүниежүзінің дамушы елдері бұл білім беру технологиясымен жұмыс істеуді ерте бастап кетті. Қашықтықтан оқытуды қалыптастыру және дамыту мәселелерін тарихи-педагогикалық талдау қазіргі уақытта әлемде қашықтықтан оқыту жүйесін (ҚОЖ) енгізу тәжірибесі жинақталғанын көрсетті. Жалпы, білім берудің дәстүрлі емес түрлеріне көшудің әлемдік тенденциясын жаңа ақпараттық технологиялар бойынша мамандарды дайындайтын ЖОО санының өсуінен байқауға болады. Мәселен , АҚШ-та 1 миллионға жуық адам ҚОЖ -де оқиды. Осыған сәйкес, 40 инженерлік мектеп оқытатын халықтық технологиялық университет 90-шы жылдардың басында магистратурада қашықтықтан оқыту әдістерін алғашқылардың бірі боп қолданысқа енгізе отырып, 130-ден астам студенттерге білім берді. Университеттердің жартылай дерлігі ересектерге білім беру үшін ғана қашықтықтан оқыту технологияларын пайдаланады. Бастапқыда ҚОЖ үшін теледидар мен интернет кеңінен қолданылды. Қашықтықтан білім беруің орталық университеттер жүйесі Испанияда 20 жылға жуық жұмыс істейді. Оның құрамына өз елі ішіндегі 56 және шетелде 10 оқу орталығы кіреді. 1988 жылы құрылған сырттай жоғары білім беруді ұйымдастыру мақсатымен ересектер үшін білім министрлігінің бөлімшесі құрылды және ол тікелей жоғарғы білім жөніндегі мемлекеттік хатшылыққа бағынады. Оның құрамында жалпылай айтқанда, жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің біліктілігін арттыру жүйесі де кіреді. Бұндай жүйе Францияда да бар. Бұл елдегі халықаралық қашықтан білім беру орталығы 110 елдегі 45 мың қолданушыны қашықтықтан оқытумен қамтамасыз етеді. Тюбингендегі дистанциондық оқыту орталығы алғашқы болып радио мен теледидарды пайдалану арқылы оқыту бағдарламаларын әзірлеп бастады. Бұл аймақта 2500 оқыту курстарын дайындауға 5000 педагог атсалысты. Швециядағы Балтық университеті Балтық аймағындағы елуден астам университеттердің басын біріктірді. Бүгінгі күні де қашықтан оқыту технологиялары бойынша Уасала, Лунд, Гетеборг, Умеа және Линкопинг оқу орындарында білім алуға болады. Барлық оқу тапсырмалары мен сабақтар жүйесі университеттен тыс арнайы дайындамалар негізінде және оқытушылардың көмегімен жүзеге асырылады []. Емтихандарды тапсыру үдерісі де тікелей университетте орын алады. 1970 жылдардың басынан бастап ҚОЖ орталықтары Финляндияның көптеген университетінде ашыла бастады , сондай-ақ жазғы университеттер деп аталатын арнайы оқу орындары да құрылды, олардың 20-дан астамы бар, студенттер саны 30 000 адамды құрайды. Ашық оқу орны Түркияда 1974 жылдан бері жұмыс істеп келе жатыр. Оның негізгі мақсаты - шалғайдағы тұрғындардың білім алуына тікелей көмектесу және оқуды қолжетімді қылу. Студенттер университеттен оқу материалдарын және жоспарын толық алады. Сонымен қатар олар үшін білім беру радио және теледидар бағдарламалары арқылы да жүргізіледі, жазғы түрлі курстар ұйымдастырылады, кешкі және демалыс күндері бос кездеріне сәйкес арнайы сабақтар өткізіледі. Мұндай оқытумен 120 мыңнан астам оқушы қамтылды. Таяу шығыс елдерінде халықтың білім деңгейі ең төмен және оқуға қажетті техникалық жарақтандырылуы жеткіліксіздігінен 2012 жылы қашықтықтан оқытуды дамытудан артта қалғаны назар аударарлық болып келеді. Басқа аудандарда қашықтықтан оқыту тек ұлттық білім беру жүйелерінде ғана емес, сонымен бірге жеке коммерциялық компаниялармен де, жеке адамдардың көмегімен де дамып жатқанын атап өткен жөн[].
Мәселен , Америка 1995 жылдан бастап жоғарғы оқу орындарында қашықтан оқуға тәжірибе жасап , бұл әдістің барлық жағынан тиімді екенін алға тартқан. Қазіргі таңда бұл елде осы технология бойынша мыңдаған мектеп пен оқу орындары жұмыс атқаруда .
И.В. Роберттың берген анықтамасы бойынша , қашықтықтан оқыту арасында өзара әрекеттестік ұйымдастырылатын педагогикалық қызмет пен оқыту және оқуды, және олардың арасындағы интерактивті білім берудің барлық құрамдас бөліктерін көрсететін ақпараттық ресурстың көзі (мысалы, веб-сайт немесе веб-бет) бар процесс. Ол оқыту мүмкіндіктерін жүзеге асыру жағдайында ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (жедел жауап қайтару құралы, пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланыс, оқу ақпаратын визуализациялау, үлкен көлемдегі ақпаратты мұрағаттау ,оны беру және өңдеу көлемдері, есептеулерді автоматтандыру, ақпаратты іздеу, оқу экспериментінің нәтижелерін жөндеу, ақпараттық процестерді автоматтандыру тиімді оқыту әдістерін ұйымдастыруды басқару, және бақылау) арқылы жүзеге асырылады.[2]
А.А. Андреева қашықтықтан оқытуға мұғалімнің оқушылармен өзара әрекеттесуі мен делдалдық түрлері арқылы қашықтықта жүзеге асырылатын коммуникация деп анықтама береді. Делдалдық байланыс екі жақты мәтіндер, аудио немесе бейне жазбалар, кестелер, суреттер түріндегі ақпаратпен алмасу болып табылады.[3] Қашықтықтан оқыту оқу процесінің барлық компоненттерін қамтиды: олар - білім беру мен оқытудың мақсаттары, оқудың жоспарлары мен бағдарламалары, әдістемесі.
Ыбышев Е.С. қашықтықтан оқытуды өзара әрекеттесу ретінде бағалайды. Студенттер мен мұғалімдер бір-бірімен қашықтықта (онлайн) хабар алмасады, ал мұндай оқыту барлық дерлік компоненттерді, яғни, әдістерді, мақсаттарды, ұйымдастыру формаларын, мазұнын және көбінесе оқыту құралдарын қажет етеді. Білім берудің интерактивтілігін қамтамасыз ететін телекоммуникациялық технологиялар оқу процесіне тән және нақты құралдармен жүзеге асырылады.[4]
Сонымен, И.В. Роберт, О.В. Витченко, Е.В. Никуличева сынды бірқатар авторлар қашықтықтан оқыту ұғымына мүғалім мен оқушы арасындағы әрекеттестіктің арнайы ұйымдастырылған мақсатты процесі , білім, білік және дағдыларды меңгеруге бағытталған дағдыларды, дүниетанымды қалыптастыру, студенттердің әлеуетті мүмкіндіктері мен ақыл ойы қабілеттерін дамыту және шоғырландыру оқу мақсатына сәйкес келетін өзін-өзі тәрбиелеуді көздейтін таным процесі деп анықтама береді. Бұлардың мазмұнында негізгі ұғымдар - процесс және өзара әрекеттесу кіреді, бұл тұрғыда қашықтықтан оқыту екі жақты белсенділік ретінде қарастырылады. [5]
Коронавирус пандемиясының кең таралуының алдын алу мақсатымен еліміздегі барлық білім беру орталықтары қашықтықтан оқытуға көшірілді. Мемлекет басшысының жарлығымен 2020 жылдың 16 наурызынан елімізде төтенше жағдай жарияланды. Карантин режимі барлық әлеммен бірге қазақстандықтардың да өмір сүру салтын өзгертті, әрине, білім беру саласын да айналып өтпеді. Педагогикалық тәжірибемізде көпшілікке таныс танымал оқыту түрлері қалыптасқан.
Бүкіл әлемде орын алған короновирустық індетке орай , барлық мемлекеттер қашықтан оқытуға көшуге мәжбүр болды. Ел басына туған осындай қиын қыстау кезеңде қашықтан оқыту барлық жағынан өз өзектілігін және болжамды түрде, тиімділігін көрсетті. Ақпараттық технологиялар мұғаліммен тікелей видео арқылы байланысуға, ұйымдасқан сабақ жүргізудің қаншалықты мүмкін екенін дәлелдеген болатын.
Біздің зайырлы мемелекетіміз де бұл оқытудан қалыс қалмады. Бұндай сан қырлы міндеттерді жүзеге асыруда әуелі оқытушылар мен ұстаздар үлкен рөл атқарды. Олар оқытудың толық бағдарламасын жасап , оларды қашықтан білім беру жүйесімен астастыра білді. Оқушылар үшін де, бұрынғыдан да жоғары жауапты міндеттер жүктелді. Осы жолы олар өз бетімен білім алуға барынша бейімделуге , аса жауапкершілік танытуға және ақпараттық технологияларды жетік білуге міндетті болды.
Қашықтықтан оқытудың кілттік негіздері мыналар болып табылады:
- Оқытушылар мен оқушыларды ақпаратқа және ақпараттық ресурстарға қолжетімді қылу және барлық қолайлы жағдайды толығымен қамтамасыз ету;
- Педагог пен оқушы арасындағы интерактивті қатынасты қалыптастыру
- Оқу материалдарының меңгерілуін қатаң түрде қадағалау ;
- Өз бетімен оқу дағдысының қалыптастыру;
-Оқушылар мен педагогтердің интелектуалдық қабілеті мен шығармашылық еңбегін арттыруға жағдай жасау;
- Жеке оқу бағдарламаларын қолдану ;
- Жасы ,білімі, денсаулық жағдайы, еңбек шарты ,тұрмыс жағдайы және мекен- жайына қарамастан оқытудың мүмкін болуы. [6]
Қазіргі уақытта қашықтықтан оқыту технологиялары түрлерінің әртүрлі классификациялары бар . Авторлардың көпшілігі өкілдік етеді заманауи мектепте оқу үрдісінде қолданылатын технологиялардың келесі түрлерін сипаттайды:
Желіні пайдалануға негізделген Интернет желісінің технологиялары
Оқуға және студенттерге білім беруге арналған интернет материалдар;
- жергілікті желілік технологияларды пайдалану;
- спутниктік желінің ақпараттық технологиясы;
- толықтырылып жаңартылған спутниктік байланыс арналары [7].
-жинақтарды құрастыруға негізделген кейс технологиясы (оқу материалдары және оларды студенттерге өз бетінше оқуға жіберу (қорап, чемодан портфелі)). Кейс технологиясы жағдаяттық оқыту әдістерін қолданады (тақырыптық жағдаяттар);
- теледидар технологиясы үйренуге негізделген телевизиялық ақпарат құралдарын пайдалану;
− оқыту және ауысымдық технология [8]
И.Н. Мовчан, атап айтқандай, қашықтықтан оқыту технологияның келесі түрлерін анықтайды: кейс технологиялары, желілік технологиялар, жергілікті және ғаламдық интернет желілерін пайдалану негізінде; ғаламдық және бейне-интерактивті оқыту жергілікті желісі.[9] Оның пікірімен толықтай келісуге болады. Мовчан қашықтықтан оқытуды ұйымдастыруға вариациялар арқылы қол жеткізіледі, негізгі білім беру технологиялары мен технология элементтерін біріктіру қашықтықтан оқытуда ең жақсы нәтиже береді дейді. Қашықтықтан оқыту технологиялары пәндік педагогикада келесі салаларда қолданылады: танымдық, коммуникативті, әдістемелік және мазмұндық, психологиялық-педагогикалық, техникалық.
Интернет пен мультимедиялық құралдар студенттер мен балаларға көптеген мүмкіндіктер береді. Ескірген оқулықтардан емес, білімді қызықты видеолар мен мультимедиялық энциоклопедиядан алуға көмектеседі. Қоғамда ақпараттық технологиялар мен интернет баланың тәрбиесі мен біліміне кері әсерін тигізеді деген пікір де қалыптасқан. Алайда , ең алдымен,пайдасын алып қарайтын болсақ , жағдай керісінше орын алады - компьютер мен интернеттің арқасында студент пен оқушылар өздерін жалықтырмайтын білім көздерін таба алады. Оқытуда ең басты мәселенің бірі оқушының мотивациясы мен қызығушылығын жоғалтып алмауы болып табылады. Қызықпаған адамның еш нәрсені үйренуге құлқы болмайды. Ал сол ынтаны оятуда қашықтықтан оқытудың, ақпараттық технологияларды қолданудың, қызықты видеосабақтардың маңызы аса зор. Бұл әсіресе шет тілдерін үйрену кезінде аса өзекті тақырыптардың бірі.
Педагогикалық тәжірибеде ҚО технологияларының элементтері және ҚОЖ өзі жиі қолданылғандықтан, бұл жағдайда практика теория мен заңдардан алда тұрады. Қашықтықтан оқытудың отандық және шетелдік теориясы мен тәжірибесін талдау қашықтан оқытуға тән сипатты белгілерді сипаттауға мүмкіндік береді.
Олардың ішінде:
1. Ыңғайлылық. Студенттер ыңғайлы уақытта, қолайлы жерде және кез келген қарқынмен оқи алады. Пәннің толық курсын меңгеру негізгі міндет боп есептеледі және әркім таңдаған пәндері бойынша қажетті білім алу үшін деңгейіне сәйкес жеткілікті түрде білім ала алады.
2. Модульдік.
Қашықтықтан оқыту бағдарламалары модульдік ұстанымға негізделген. Үйренушілер игеретін әрбір жеке пән немесе оқу курсы кез келген пәндік саланың мазмұнына сәйкес адекватты. Бұл жеке немесе топтық қажеттіліктерді қамтитын оқу жоспарын қалыптастыру үшін өз бетімен оқу курстарының жиынтығын жасауға мүмкіндік береді.
3. Параллализм. Оқыту негізінде кәсіптік қызметті оқумен үйлестіріп, байланыстыра отырып жүргізілуі . Яғни өз жұмысымен қоса паралеллді түрде оқуды алып жүру.
4. Тым алыс қашықтық. Студенттің орналасқан жерінен оқу орнына дейінгі арақашықтық (жоғары сапалы байланыс жағдайында) оқу үдерісінің тиімді өтуіне кедергі болып табылмайды.
5. Асинхрония. Бұл оқу процесінің мұғалім мен оқушының барлығына сәйкес келетін кестемен жұмыс істейтінін меңзейді.
6. Қамту. Бұл мүмкіндікті кейде массалық мүмкіндік деп те атайды. Бұл жерде оқушылар саны маңызды параметр боп есептелмейді.
7. Пайдалылық. Бұл мүмкіндік ҚО-дың экономикалық ұтымдылығы білдіреді.
8. Мұғалім. Осы мұғалімнің жаңа рөлі мен функциялары туралы мүмкіндіктер мен мәселелерді қорғайды.
9. Студент. Оқушыға қойылатын жаңа талаптар қалыптасқан өзге талаптардан айтарлықтай ерекшеленеді.
10. ЖАТ (Жаңа ақпараттық технологиялар). ҚОЖ-да ақпараттық технологиялардың барлық түрлері қолданылады, өйткені қашықтықтан оқыту инновациялық технологиялармен тікелей байланысты.
11. Әлеуметтік. Қашықтықтан оқыту әлеуметтік жағдайды белгілі бір деңгейде жеңілдетеді, тұрғылықты жерінің алыстығы мен қолайсыздығынамен және материалдық жағдайына қарамастан білім алуға бәріне теңдей мүмкіндік береді.
12. Халықаралық. ҚО білім беру қызметтерін экспорттауға және импорттауға керемет мүмкіндік туғызады. Аталған ерекшеліктер мен өзгешеліктер қашықтан оқытудың басқа білім беру нысандарынан ,әдістерінен артықшылығын көрсетеді, дегенмен мұғалімге де, оқушыға да белгіленген нақты талаптар қоя отырып, ешбір жағдайда екеуінің де білім процесіне кері әсерін тигізбейді.[10]
Қашықтықтан білім беру технологиялары компьютерлік құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың белгілі бір саладағы танымдық іс-әрекетін әрекетін дамытуға бағытталған. Бұл қызметтің негізгі мақсаты - оқушылардың шығармашылық қабілеттерін меңгеру және дамыту үшін телекоммуникацияларды қолдану [11].
Қашықтықтан оқытудағы коммуникативті қызмет қашықтықтан оқыту субъектілерінің өзара әрекеттесуіне бағытталған .Әр түрлі пәндердің қатысуын қамтамасыз ететін оқытуды сипаттайды. Қашықтағы өзара әрекеттесу объектілерінің ауқымы ,іс жүзінде, географиялық кеңістік немесе уақыт белдеулерімен шектелмейді.[12]
Қашықтықтан оқытудағы әдістемелік және мазмұндық қызмет студенттердің әрекеті мен әдістерін қашықтан басқару режимінде оқу процесі . Сонымен қатар, студенттердің әдістемелік және мазмұндық іс-әрекеті арақашықтығы мен қашықтықтан оқыту ерекшеліктерінің байланысы оқу процесінің субъектілерінің бір-бірінен маңыздылығын білдіретін студенттердің өзін-өзі басқаруының құрамдас бөлігінің оқу қызметі. Бұл оқушылардың қабілетін дамытады, қашықтан оқу қызметін дербес режимде басқарады .[13]
Қашықтықтан оқытудағы психологиялық-педагогикалық қызмет ‒ нақты жеке қасиеттерді дамыту, кәсіби және жеке дағдыларды қолдану арқылы қашықтықтан оқыту. Бұл әмбебап дағдыларды адамдарда қалытастыру туралы мәселенені үйрету және ағарту тәсілі болып табылады. Оқушылар арнайы көмектесетін веб-мәтіндер (мысалы, HTML пішімінде). сыни тұрғыдан ойлауды, жаңаны түсінуге арналған дамыту технологияларымен жұмыс жасайды.
Қашықтықтан білім берудегі техникалық қызметі компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеуге қажетті дағдыларды үйрету, интернет ресурстары және т.б. техникалық іс-шаралар үшін қажет танымдық-өндірістік тиімді әрекеттерден тұрады. Оқушының оқу өнімінің сапасы белгілі бір нақты техникалық дағдылар мен қабілеттерге байланысты. Қашықтықтан оқыту кезінде студент осыларды меңгеріп, дамытуы керек [14].
Бұл зерттеуде нақты бір пәннен білім берудің,яғни, шет тілінен қашықтықтан білім берудің тиімді әдісітерін қолдану қарастырылады.Оқытушы белгілі себептермен немесе әртүрлі жағдайлармен сабаққа келе алмайтын оқушыларға қашықтықтан оқыту технологиялары арқылы оқу процесін үзбестен ыңғайлы жағдайлар жасай алады.
Ағылшын тілі сабақтарында қашықтықтан оқыту әр түрлі сабақ түрлерінде қолданылуы мүмкін : аралас сабақ, жаңа материалдарды меңгерту, білімді бекіту және жалпылау сабағы, сабақта білімді бақылау және бағалау.[15]
Танымал ғалым Д.М.Жүсібалиеваның зерттеулерінде интерактивтілік қашықтықтан оқыту түрінің ұстанымы ретінде əрекет етеді.Интерактивті оқыту деп оқытуға атсалысушылардың бір-бірімен өзара қарым қатынасын, оқытушы мен студенттердің арасында интерактивті оқыту құралдары арқылы электрондық жəне мультимедиалық оқулықтар, тізбекті ақпараттық жүйелер арқылы кері байланыстың болуын (электрондық пошта, əр түрлі режимдегі байланыс жүйесінде телеконференциялар) айтады.[16]
Педагогика ғылымдарының докторы, профессор Р.М.Дүзбаева интерактивті оқытуға тəн мынадай ерекшеліктерді атап көрсеткен:
- студенттер өздеріне қолайлы уақытта, қолайлы жерде жəне қолайлы қарқынмен жұмыс істей алады, əркім пəнді меңгеру үшін жəне таңдап алған пəндер бойынша қажетті білімді алу үшін қанша оқығысы келсе, сонша оқи алады;[17]
- интерактивтілік оқытудың негізін модульдік принцип құрайды, студенттер меңгерген əрбір жеке пəн (оқу курсы) мазмұны бойынша белгілі бір пəндік бөлімге сəйкес келеді, бұл дербес немесе топ сұранысына жауап беретін тəуелсіз оқу курстарынан оқу планын құрастыруға мүмкіндік тудырады;[18]
- оқыту негізгі кəсіби іс-əрекет пен оқытудың өзара бірлігінде орындалады, яғни өндірістен қол үзбей оқуға мүмкіндік жасайды;
- оқушылардың оқу мекемесінен қашықтығы (байланыстың сапалы жұмыс жасаған кезінде) білім беру процесінің тиімділігіне кедергі келтірмейді;[19]
- оқыту процесінде оқытушы мен студент қолайлы кесте бойынша жұмыс жасайды; -оқытушының жаңа рөлі мен қызметі айқын көрінеді;
- студенттерге қойылатын талаптар бұл оқыту жүйесінде мүлдем басқаша орындалады;
-интерактивтілік оқыту барысында қарастырылады: жаңа технологиялардың барлық мүмкіндіктері [].
Тұлғаға бағытталған технологиялық əдіс студенттердің танымдық қабілеттерін , олардың зияткерлік, эмоцияналдық дамуын, кəсіби бейімдерін және ұмтылыстарын, педагогикалық қызметке деген құндылық қабілеттерін аша түседі. Осыны ескере отырып, барлық білім беру орындарында тұлғаның шығармашылық ерекшелігі жеке қызмет етілуі мен іс-əрекеттің шыңдалуының көрініс табуы үшін тиісті жағдайлар жасалып жатыр. Ең әуелі, білім беру бағдарламалары мен жеке оқыту үлгісін өз бетімен қадағалау мүмкіндігі беріледі.Білім беру жүйесіндегі өзгерістер мен заманауи мектептің тұлғалық-бағдарлы білім беруге бет бұруы болашақ кəсіби оқыту педагогтарының дайындығына жаңа талаптар қояды. Білім беру жүйесі дамуының осы кезеңі жаңа парадигмаға өтудің жолдарын іздеумен, яғни білім берудің жаңа мақсатының жетістіктерімен тікелей байланысты.
Жаңа парадигманың маңызды құрылымы тұлғаның өзіндік даму тұжырымы болып табылады. Өзіндік даму -- бұл ішкі жəне сыртқы дүниемен байланысу қабілетін қалпына келтіру. Тұлғаның кез келген саладағы икемділіктері мен қабілеттерін дамыту оның дербес ерекшеліктеріне, өзіндік талдау, өзіндік баға беру қабілеттеріне байланысты, мұның өзі əрбір студентке ерекше қатынас керек екендігін, оларға өзін көрсетуге, дамытуға мүмкіндік жасау қажеттігін көрсетеді[] .Сондықтан біздің зерттеуіміз болашақ мамандарды дəстүрлі формада даярлаумен қатар жаңа ақпараттық технологиялар негізінде де дамытуды көздейді.
Ғылыми зерттеулерді оқып-түсіну жəне талдау педагогикалық бiлiм беру әлемінде болашақ кəсіби оқыту педагогының технологиялық даярлығы мəселесінің педагогика ғылымының теориясында өз алдына бөлек мәселе ретінде анықталғанын жəне ол уақыт өткен сайын зерттеп отыруды қажет екендігін көруді мүмкін етті.
Қазіргі кезде елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, əлемдік білім берудің кеңістігіне енуге бағыт алды. Бұл педагогика методикасы мен оқу-тəрбие үрдісіндегі ауыз толтырып айтарлықтай өзгерістерге байланысты болып отыр:
- әуелі, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің сипаты жаңарып, жаңа көзқарас, басқаша қарым-қатынас,өзгерген менталитет пайда болуда:
- білім мазмұны жаңа үрдістік біліктермен, ақпараттарды қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы шығармашылық жəне нарық жағдайларындағы білім беру бағдарламасының жүйеленуімен күшейе түсуде;
- ақпараттың бұрын қалыптасқан əдістері, ауызша жəне жазбаша, телефон жəне радиобайланыс дамыған заманның компьютерлік құралдарына жылжып орын берді;
- қоғамдық білім мен жаңа педагогикалық технологияның жаппай қолданысқа енуіне жəне ғылымның рөліне ерекше мəн берілуде.
Оқыту технологиясын жетілдірудің психологиялық-педагогикалық бағыттағы қалыптасқан ой- тұжырымдары былайша сипатталады:
- бұрынғы алған білімдерін қорыта отырып, есте сақтауға сүйене отырып ақыл-ойды дамытатын оқу форматына көшу;
- білімнің статикалық үлгісінен ақыл-ой қызметінің құрылым жүйесіне көшу.
Қазір Республикамызда оқу орындарының педагогикалық ұжымдары ұсынылып отырған көп нұсқалық оқыту үрдісіне байланысты өздерінің ыңғайына сəйкес әр түрлі үлгі бойынша қызмет етуіне мүмкіндік алды. Бұл бағытта білім берудің əр түрлі нұсқадағы сипаты, құрамы, ғылымға жəне тəрбиеге негізделген жаңа ойлары, жаңақұралдар бар. Сол үшін кез келген оқыту технологияларын оқу мазмұны мен оқыту процесінің ерекшеліктеріне орай іріктеп, тəжірибеде байқап қараудың маңызы үлкен.
Қазақстан Республикасында дүние жүзінің алдағы елдері сияқты біртұтас білімдік-ақпараттық кеңістік қалыптасып келе жатыр. Ал білім беру саласын ақпараттандыру тек қана оқытуды ұйымдастыру формалары мен əдістерін жетілдіріп, өзгертіп қана қоймайды, бүкіл оқыту процесін басқарудың жəне бақылаудың жаңа əдістерінің пайда болуына жағдай жасайды.[]Дұрыс іске асырып, пайдаланған кезде ақпараттық технологиялардың мүмкіндігі орасан зор, оқу-əдістемелік материал оңай жинақталады, оқу материалының қолдану мүмкіндігі арттырылады, жеке бағдарламалармен жұмыс істеуге жағдай туады, сабаққа дайындалу мен оны өткізудің тиімділігі артады, оқытушы өзі немесе студенттердің көмегімен оларға таратылатын дидактикалық материалды технология көмегімен көбейтеді, студенттердің білім дəрежесін тез бақылап қадағалап, жіті назарда ұстауға мүмкіндік береді.
Дұрыс жоспарланған аса маңызды тұжырымдар мен құндылықтар ғана білім беру сапасын жаңа деңгейге алып шығатын қадамдар жасауға ықпал етеді.Ақпараттандыру процесі, компьютердің оқу процесінде пайдаланылуы -- білім беру жүйесі реформасының негізгі буынының бірі.Жаңа компьютерлік, ақпараттық техника мен технологияларды экономиканың барлық салаларында қолдана алатын мамандармен қамтамасыз ету сəйкес салалар бойынша ақпараттық жүйелер мамандарын даярлауға алып келеді.[]
Ол қазір республикамыздың жоғары оқу орындарында қолға алынған жəне əлі де нығайта түсу қажеттігі туындайды [].Заман ағымына сай адамдардың алдына жаңа кәсіби талаптар қойыла бастады, жұмыскер тек қана өндірістік міндеттерді жақсы атқарып қана қоймай, оған қосымша жобалай білуі, сыни ойлай білуі, шешім қабылдауы жəне шығармашылық жұмыстарды да орындай білуі шарт. Осы қабілеттер мен біліктер баланың жас кезінен қалыптасып, оқу жəне еңбек əрекеттерін орындау кезеңдерінде əрі қарай дамуы мүмкін [].
Бұрынғы оқыту технологиясының негізінен сөз арқылы мəлімет беруге сүйенетіні белгілі. Ал бірақ адам жадында кез келген ақпарат сөз емес, басқаша түрде оңай сақталатынын ғалымдар анықтаған болатын, онда олар компьютерлік технологиялар арқылы оңай көрсетілетін көрнекі бейнелер, дыбыстар немесе схемалар тəрізді күйде орналасады екен.Осыған орай болашақта электрондық кітапханалар ұйымдастырылып, онда оқыту процесінде қолдануға ұсынылған электрондық басылымдар, арнайы əзірленген оқу құралдары мен əдістемелік нұсқаулар болуы тиіс.[] Білім беру үрдісін оқу-əдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етудің жаңа түрлері пайда болғандығын атап өту қажет. Олар -- видеосабақ түрінде ұсынылған оқу материалдарының электронды нұсқасы немесе мультимедиалық курстар жəне интерактивтік оқыту бағдарламалары түріндегі электронды бейненұсқалар.Осыған байланысты алдыңғы сапқа жаңа технологияларға сүйенген оқыту бағдарламаларының сапасы шығатынын тағы да айтқанның артығы бола қоймас. [].
Оқыту бағдарламаларын дайындау педагогика саласында терең зерттеулер []жүргізіп, оларды жаңа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz