Мектеп жасына дейінгі балаларда коммуникативтік дағдыларының ерекшеліктері

Мазмұны

Кіріспе

Адам әлеуметтік болмыс бола отырып, өмірдің алғашқы айларынан бастап эмоционалды байланыс қажеттілігінен терең жеке қарым-қатынас пен ынтымақтастыққа дейін үнемі дамып келе жатқан басқа адамдармен қарым-қатынас жасау қажеттілігін сезінеді.

Мектеп жасына дейінгі кезеңде баланың ақыл-ой, физикалық және адамгершілік дамуының негізі қаланады. Дұрыс қалыптасқан қарым-қатынас дағдылары болмаса, бала ересектермен және құрдастарымен сөйлесе алмайды, яғни ол толық дами алмайды. Бірқатар зерттеулерде қарым-қатынас дағдылары мектеп жасына дейінгі баланың психикалық дамуына ықпал етеді (А. В. Запорожец, М. И. Лисина, А. Г. Рузская), оның іс-әрекетінің жалпы деңгейіне әсер етеді (З. М. Богуславская, Д. Б. Эльконин) . Коммуникативтік дағдыларды қалыптастырудың маңыздылығы баланың мектепте оқу кезеңінде айқын болады (М. И. Лисина, А. Г. Рузская, В. А. Петровский, Г. Г. Кравцов, Е. Е. Шулешко), қарапайым дағдылардың болмауы баланың құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынасын қиындатады, алаңдаушылықтың артуына әкеледі, оқу процесін тұтастай бұзады.

Коммуникативті даму мәселелері көптеген ғалымдардың еңбектерінде қарастырылды: Л. И. Божович, И. В. Дубровина, С. С. Журавлева, Г. Г. Кравцов, Е. Е. Кравцова, М. И. Лисина, В. С. Мухина, О. А. Репина, А. Г. Рузская, Е. О. Смирнова және т. б. Өз зерттеулерінде олар балалардың толыққанды дамуы үшін қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырудың маңыздылығын атап өтті.

Мектепке дейінгі жас баланың жеке басының дамуы үшін ерекше кезең болып табылады. Осы кезеңде баланың қоршаған әлем туралы идеялары қалыптасады, оның қарқынды психикалық және физикалық дамуы жүреді. Оның даму аспектілерінің бірі-қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру. А. В. Запорожец коммуникативтік дағдыларды білім мен ұғынған қарапайым дағдылар жүйесіне, балалардың өз мінез-құлқын басқара алу қабілетіне, коммуникативті мәселелерді шешуде іс-әрекеттің ең ақылға қонымды әдістері мен тәсілдерін қолдануға негізделген балалардың өзіндік мағыналы коммуникативті әрекеттері ретінде қарастырды [31] . Д. Б. Элькониннің айтуынша, мектепке дейінгі жаста баланың өзі туралы ойлары басқа балалардың бейнелерімен байланысты. Жеке іс-әрекет тәжірибесі мен қарым-қатынас тәжірибесі тығыз байланысты. Бала басқа балаларды қызығушылықпен бақылайды, олардың жетістіктерін өз жетістіктерімен қызғанышпен салыстырады, үлкендермен өз істерін және жолдастарының істерін қызығушылықпен талқылайды [40] . З. М. Богусловская осы жаста балалар қоғамдық пікір қалыптастыра бастайды деп жазды. Бірақ сонымен бірге балалардың моральдық көріністері біркелкі емес және тұрақсыз болады [10, 203 б. ] . Мектепке дейінгі білім беру педагогтарының алдында үлкен міндет тұр - мектеп жасына дейінгі балаларда қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырудың шарттары мен құралдарын дұрыс таңдау.

Мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі іс-әрекеті - бұл баланың рухани және физикалық күштері дамытатын ойын. Сонымен қатар, ойын - бұл мектепке дейінгі жастағы әлеуметтік тәжірибені игерудің өзіндік тән тәсілі. Ойын баланың жеке басының барлық аспектілерін қалыптастырады, оның психикасында айтарлықтай өзгерістер орын алады, дамудың жаңа, жоғары сатысына көшуді дайындайды. Бұл психологтар мен тәрбиешілер мектеп жасына дейінгі баланың жетекші қызметі деп санайтын ойынның үлкен тәрбиелік мүмкіндіктерін түсіндіреді. Балалардың өздері құрастырған ойындары ерекше орын алады, оларды шығармашылық немесе сюжеттік-рөлдік ойындар деп атайды.

Мектеп жасына дейінгі балаларда қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырудың негізгі шарттарының бірі - коммуникативті-сөйлеу ойындарын жүйелі қолдану, өйткені ойын мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі қызметі болып табылады. Д. Б. Элькониннің пікірінше, коммуникативті-сөйлеу ойындары: сюжеттік-рөлдік ойындар, дидактикалық ойындар, драматизация ойындары [41, 360 б. ] .

Мектеп жасына дейінгі кезеңде сюжеттік-рөлдік ойын балаларда басты орынға айналады. Ойын айналадағы адамдардың объектілері мен функцияларының ерекшеліктері мен мақсаттарын ғана емес, сонымен қатар олардың қарым-қатынасы мен өзара әрекеттесуін де көрсетеді. Сюжеттік-рөлдік ойын барысында балалар қарым-қатынас дағдыларын игереді, қарым-қатынас дағдыларын дамытады, бұл жеке тұлғаны одан әрі әлеуметтендіру және ересектер әлеміне сәтті кіру үшін өте маңызды, сюжеттік-рөлдік ойын арқылы бүлдіршіндер ересектерден көргендерін жаңғыртады. Мұндай ойындар баланың жеке басын толығымен қалыптастырады, сондықтан олар баланы тәрбиелеу мен дамытудың маңызды құралы болып табылады.

Мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативті дағдыларын дамыту және ойын мәселелерін зерттеуге шетелдік және отандық ғалымдар үлкен үлес қосты: Л. С. Выготский, А. В. Запорожец, М. И. Лисина, Л. Ф. Обухова, М. А. Панфилов, А. В. Усова, Г. А. Урунтаева, Д. Б. Эльконин және т. б. Балабақшада бала психикасының дамуына ойын әрекеті шешуші рөл атқаратындығы туралы белгілі ғалымдар (Ж. Аймауытұлы, М. Жұмабаев, Ш. Құдайбердіұлы, С. Торайғыров, Т. Тәжібаев т. б. ) өз еңбектерінде айтып кеткен. Педагогикалық үрдісті жетілдіруде ойынның алар орны жөнінде қазақстандық ғалым Н. Құлжанова да зерттеген. Ойын бала үшін еліктеу, инстинкт күнделікті негізгі іс - әрекет және өмірі деп дәлелдеген. Н. Құлжанованың айтуы бойынша ойынды әдептілік, тәрбиелік мақсатқа пайдалану - болашақ өміріне түзу жол салу, үлкендерге еліктеу және өмірдің талаптарына сай бейімдеу деп түсіндірген [26, 47-48 бб. ] .

Бұл жұмыстың өзектілігі - сюжеттік-рөлдік ойын, балалар өз құрдастарымен тікелей қарым-қатынас жасайтын тәуелсіз іс-әрекет бола отырып, мектеп жасына дейінгі балаларда коммуникативті дағдыларды дамытудың маңызды құралы болып табылады. Сюжеттік-рөлдік ойын мектеп жасына дейінгі балаларда коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру қажеттілігімен анықталады.

Мақсаты: сюжеттік-рөлдік ойынның мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативті дағдыларын қалыптастыруына әсерін теориялық тұрғыдан анықтау және эксперименталды түрде дәлелдеу.

Объекті: мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативті дағдыларының қалыптастыру процесі.

Пәні: сюжеттік-рөлдік ойын мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік дағдыларын дамытудың құралы ретінде.

Болжамы: сюжеттік-рөлдік ойындар мектеп жасына дейінгі баланың коммуникативті дағдыларың даму құралы болып табылады, егер:

- балалардың ойынға деген қызығушылықтарын кеңейтсе;

- балалардың рөлді қабылдай және рөлдік диалог жүргізе білуін қалыптастырса;

- балаларды ойын барысында қарым-қатынас жасауға ынталандырса.

Жұмыстың мақсаты, пәні мен болжамы келесі міндеттерді анықтауды көздейді:

- зерттеу тақырыбы бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиетті талдау;

- сюжеттік-рөлдік ойын процесінде мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативті дағдыларын дамыту ерекшеліктерін қарастыру;

- мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік дағдылары мен сюжеттік-рөлдік ойын арасындағы байланысты теориялық негіздеу;

- сюжеттік-рөлдік ойынның мектеп жасына дейінгі балалардың қарым-қатынас дағдыларын дамытуға әсерін эксперименталды түрде дәлелдеу;

- ата-аналар мен педагогтарға ұсыныстар жасау.

Зерттеудің әдіснамалық негізі: тұлғаның қалыптасуындағы қарым - қатынастың жетекші рөлі туралы идеясы; ойлау мен сөйлеудің бірлігі туралы психология мен педагогиканың қағидалары (Л. С. Выготский, С. Л. Рубинштейн, А. Р. Лурия, В. И. Лубовский), М. И. Лисинаның қарым-қатынас баланың психикалық дамуына әсер ететін шешуші фактор екенін көрсететін зерттеулері, онтогенездегі психикалық дамуды периодизациялау тұжырымдамасы, ойынның психологиялық теориясы (Д. Б. Эльконин) .

Зерттеу әдістері: әдебиеттерді теориялық талдау; педагогикалық эксперимент: диагностикалық құралдарды (әдістемелерді) іріктеу, диагностика жүргізу, алынған нәтижелерді талдау, іс жүзінде (қалыптастырушы эксперимент, қайталама диагностика, бақылау, құжаттамамен жұмыс, алынған нәтижелерді өңдеу және талдау, қорытындылар.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы: осы жұмыста ұсынылған материалдарды мектепке дейінгі білім беру жүйесіндегі педагог-тәрбиешілер, әдіскерлер мен психологтардың жұмысында қолдануға болады.

Зерттеу базасы: Павлодар қаласы КМҚК «№28 бөбекжай-бақша» тобында өткізілді.

1. Сюжеттік-рөлдік ойында мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік дағдыларын зерттеудің теориялық негіздері

1. 1 Заманауи педагогика мен психологиядағы коммуникативтік дағдылар ұғымы

Мектепке дейінгі мекемелердің маңызды міндеттерінің бірі - балалардың коммуникативтік дағдыларын қалыптастыру. Коммуникативті құзіреттіліктің негізгі компоненттері-қарым-қатынас және сөйлеу. Сонымен қатар, сөйлеу-бұл танымның қажетті құралы болып табылатын қарым-қатынас құралы.

Коммуникация мәселесі әрқашан баланың жеке басын тәрбиелеуде және оны мектепке дайындауда бірінші орында болады, өйткені бұл бізді адам ететін қарым-қатынас пен сөйлеу. Коммуникативті функцияның дамымауы балалардың мектепте білім алуына жағымсыз әсер етеді және балалардың ақыл-ой дамуында кідіріс тудырады.

Мектепке дейінгі жастағы сюжеттік-рөлдік ойын арқылы коммуникативтік дағдыларын дамыту мәселесін көптеген шетелдік (Ж. Пиаже, Л. Экки) және ресейлік психологтар, әдіскерлер, зерттеуші-мұғалімдер (Л. А. Венгер, Д. Б. Эльконин, А. В. Запорожец, А. Н. Гвоздев, Е. П. Кравцова, Г. Б. Яскевич және т. б. ) Балалардың психикасының дамуына ойын әрекетінің әсері туралы отандық педагогика тарихында белгілі ғалымдар: Ж. Аймауытов, М. Жұмабаев, Т. Тәжібаев және т. б. өз еңбектерінде жан-жақты сөз етіп айтып кеткен болатын.

Қарым-қатынас және коммуникация мәселесі ғылыммен, оның ішінде психология мен педагогикамен көп зерттелуде. Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде негізінен "коммуникативті іскерлік", "коммуникативті дағдылар", "коммуникативті құзыреттілік" терминдері қолданылады, олар, әдетте, белгілі бір контексте ғана қарастырылады және негізінен синоним ретінде қолданылады.

Коммуникативті дағдылар , бір жағынан, адамның өз мінез-құлқын дұрыс құрумен, адам психологиясын түсінумен байланысты дағдыларды білдіреді: қажетті интонацияны таңдау мүмкіндігі, ым-ишара, басқа адамдарды түсіну қабілеті, басқаларға жанашырлық таныту, өзін орнына қою, әңгімелесушінің реакциясын болжау, әңгімелесушілердің әрқайсысына қатысты қаоым-қатынастың ең дұрыс әдісін таңдау.

Екінші жағынан, қарым-қатынас дағдылары көбінесе кейбір филологиялық пәндер саласындағы білім мен дағдыларға ие болу деңгейі арқылы сипатталады, мысалы, лингвистика, риторика (білім мен сөйлеу барысында әртүрлі риторикалық әдістерді қолдану, орфоэпия нормаларын сақтау және т. б. ) . Бұл дағдылар, әдетте, сөйлеуді орындау дағдыларына жатады.

Кейбір авторлар коммуникативтік дағдыларға адамның өз ойларын дұрыс білдіруі немесе басқа біреуді түсінуі үшін қажет нәрселерді де қамтиды. Мысалы, сөйлеу тақырыбын ұстану, тұжырымның негізгі идеясын ашу, біреудің мәлімдемесінің тақырыбы мен негізгі идеясын анықтау, өз ойыңызды дәлелдеу үшін дәлелдер таңдау мүмкіндігі.

Коммуникативтік дағдылар - бұл мектеп жасына дейінгі балалардың ақпаратты дұрыс түсіну және беру, басқа адамдармен қарым-қатынас жасау қабілеті. Коммуникативтік дағдыларға мыналар жатады: объектілердің, құбылыстар мен материалдардың қасиеттері мен қасиеттерін зерттеумен танысу арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың дамыған лексикасы; сөйлеу этикеті арқылы әңгімелесушілерге эмоционалды жағымды қатынасты білдіру қабілеті; ситуациялық іскерлік қарым-қатынас дағдылары; дамыған үйлесімді диалогтік және монологтық сөйлеу; жанжал жағдайларында мінез-құлықтың барабар тәсілдері қалыптасқан; қиын жағдайларда өзара тиімді шешімдерді бірлесіп іздей білу; - эмоцияларды өзін-өзі реттеу дағдылары; - дамыған эмпатия, эмпатия, барабар өзін-өзі бағалау.

Дәстүрлі түрде коммуникативті құзіреттілікке эмоционалды-мотивациялық, танымдық және мінез-құлық компоненттері кіреді.

Эмоционалды-мотивациялық компонент позитивті қарым-қатынас қажеттіліктерін, құзыреттілікті дамыту себептерін, өзара әрекеттесудің "табысты" серіктесі болудың семантикалық көзқарастарын, сондай-ақ қарым-қатынас құндылықтары мен мақсаттарын құрайды. Когнитивті компонентке әлеуметтік қабылдау, қиял және ойлау жатады; танымдық стиль, сонымен қатар рефлексивті, бағалау және аналитикалық қабілеттер.

Когнитивтік компонент адамдар арасындағы қарым-қатынас саласындағы білімді және оқу процесінде алынған арнайы психологиялық білімді, сондай-ақ мағыналарды, өзара әрекеттесудің серіктесі ретінде басқа адамның бейнесін, әлеуметтік-перцептивтік қабілеттерін, жеке тұлғаның коммуникативтік әлеуетін қалыптастыратын жеке сипаттамаларын қамтиды.

Мінез-құлық деңгейінде бұл тұлғааралық өзара әрекеттесудің оңтайлы модельдерінің, сондай-ақ коммуникативтік мінез-құлықты субъективті бақылаудың жеке жүйесі.

Коммуникативтік құзыреттілік өз ана тілін және басқа тілді білуді қарастырады. Коммуникативтік құзыреттілік құрамына қарай 5 негізгі бөлікке бөлінеді:

1 Грамматикалық құзіреттілік- тіл ережелерін білу;

2 Социолингвистикалық құзіреттілік - тыңдалым арқылы басқа адамның (тәрбиеші немесе баланың) тілін ұғу;

3 Дискурсивті құзіреттілік - айтылымдардың құрылым ережелерін меңгеру;

4 Стратегиялық құзіреттілік - әңгімелесуші адаммен байланыс ережелерін білу және қолдану;

5 Социомәдениеттік құзіреттілік - тілді тасымалдаушы, қолданушы - халық мәдениетін білу.

Коммуникативтік құзыреттілік құрылымына арналған жұмыстарды салыстыру құрылымға әртүрлі элементтер кіретіндігін көрсетеді. Сонымен қатар, осы әртүрліліктің ішінде келесі компоненттер айқын ерекшеленеді: коммуникативті білім, коммуникативті біліктілік, коммуникативті қабілеттер.

Коммуникативті білім- бұл қарым-қатынас деген не, оның түрлері, фазалары, даму заңдылықтары туралы білім. Бұл қарым-қатынас әдістері мен әдістері қандай, олар қандай әсер етеді, олардың мүмкіндіктері мен шектеулері туралы білім. Бұл сонымен қатар әртүрлі адамдар мен әртүрлі жағдайларға қатысты қандай әдістер тиімді екенін білу. Бұл салаға белгілі бір коммуникативті дағдылардың даму дәрежесі туралы білім және қандай әдістер өз жұмысында тиімді және қайсысы тиімді емес екендігі жатады.

Коммуникативті құзыреттілік коммуникативті біліктілікті те қамтиды. "Іскерлік" термині субъектінің білімі мен дағдыларын дұрыс реттеу үшін қажетті психикалық және практикалық әрекеттердің күрделі жүйесін меңгеруді білдіреді. Коммуникативті біліктіліктің ішінде: хабарлама мәтінін барабар формада ұйымдастыра білу, сөйлеу дағдылары, сыртқы және ішкі көріністерді үйлестіру қабілеті, кері байланыс алу мүмкіндігі, коммуникативті кедергілерді жеңу мүмкіндігі және т. б.

Интерактивті біліктілік тобына қарым-қатынасты адамгершілік, демократиялық негізде құра білу, жағымды эмоционалды-психологиялық атмосфераны жасау, өзін-өзі бақылау және өзін-өзі реттеу қабілеті, ынтымақтастықты ұйымдастыра білу, кәсіби этика мен этикеттің принциптері мен ережелерін басшылыққа алу мүмкіндігі, белсенді тыңдау дағдылары, - әлеуметтік-перцептивті дағдылар тобы: қарым-қатынастағы серіктестің мінез-құлқын дұрыс қабылдау және бағалау, оның жағдайын, қалауы мен мінез-құлқының ауызша емес сигналдары арқылы тану, жеке тұлға ретінде басқа біреудің барабар бейнесін жасау, жағымды әсер ету қабілеттерімен ерекшеленеді.

Коммуникативті қабілет - әр түрлі іс-әрекет барысындағы табысқа жетуге мүмкіндік беретін қарым-қатынас үрдісінде байқалатын қабілет түрі. Коммуникативті қабілет - көпқырлы үрдіс. Ол адамның сәтті қарым-қатынас орнатуына жол ашады. Ойын - күрделі биологиялық, психологиялық, педагогикалық ұғым. Психология тұрғысынан ойынды зерттеуге Л. С. Выготский, С. Л. Рубинштейн, Д. Б. Эльконин, Б. Г. Ананьев, А. Н. Леонтьев басқа да ғалымдар зерттеді [13, 34, 41, 3, 27] .

Коммуникативті қабілеттер екі жолмен түсіндіріледі: қарым-қатынастағы адамның табиғи дарындылығы және коммуникативті өнімділік ретінде. Қорытындылай келе, коммуникативті қабілеттер коммуникативті іс-әрекеттің талаптарына сәйкес келетін және оның тез және сәтті орындалуын қамтамасыз ететін жеке психологиялық қасиеттер деп түсініледі .

Коммуникативті қабілетті қалыптастыру - баланың қалыпты психикалық даму көрсеткіші. Мектеп жасына дейінгі бала үшін біреудің айтқан сөзін түсініп, өз ойын сыртқа түсінікті әрі дұрыс жеткізе білу аса маңызды. Балада коммуникативті дағдылар күнделікті іс-әрекетте, тұрмыста, ойын әрекетінде дамиды.

Коммуникативті қабілет арқылы бала қарым-қатынаста:

1 Өзінің сезімін білідіреді, басқа адамдардың көңіл-күйін сезіне алады;

2 Ой-пікірлерімен алмасады;

3 Басқа адамдарға ниеттестік пен өзара тілектес болады. Коммуникативтік қабілетті дамыту жеке тұлға құзіреттілігін арттыруды қажет етеді.

1. 2 Мектеп жасына дейінгі балаларда коммуникативтік дағдыларының ерекшеліктері

Құрдастарымен қарым-қатынас жасау қажеттілігі балада ерте пайда болады, ол өзін өмірінің үшінші жылында алғаш рет жариялайды. Содан кейін құрдастарымен қарым-қатынаста алғашқы проблемалар пайда болады. Ересектер кенеттен, егер баланың өз ортасына "қауіп" пайда болса, ойыншықтармен бөліскісі келмесе және басқа бала оларды иемденуге тырысса, агрессивті түрде әрекет етсе немесе жыласа, баланың басқа балалармен ойынды тез тоқтататынын байқайды.

Мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативті дамуы баланың жеке басын қалыптастыру жүйесіндегі негізгі элементтердің бірі болып табылады. Ересектермен және құрдастарымен өзара әрекеттесу процесі мектеп жасына дейінгі баланың дамуының әлеуметтік жағына ғана емес, сонымен бірге оның психикалық процестерінің қалыптасуына (есте сақтау, ойлау, сөйлеу және т. б. ) тікелей әсер етеді.

Мектепке дейінгі жастағы психикалық процестердің даму деңгейі оның қоғамдағы кейінгі бейімделуінің тиімділік деңгейіне тікелей пропорционалды болады. Мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік дамуы өз отбасына жату сезімінің, айналасындағыларға құрметпен қараудың қалыптасу деңгейін дамытуды; баланың ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынасын дамытуды; баланың құрдастарымен бірлескен іс-әрекетке дайындығын; әлеуметтік нормалар мен ережелерді меңгеруді, баланың адамгершілік дамуын; мақсаттылық пен дербестікті дамытуды; еңбек пен шығармашылыққа қатысты оң көзқарастарды қалыптастыруды; тіршілік қауіпсіздігі саласында (әртүрлі әлеуметтік-тұрмыстық және табиғи жағдайларда) білімді қалыптастыруды қамтиды. ; интеллектуалды даму (әлеуметтік және эмоционалды салада) және эмпатия саласын дамыту (жауапкершілік, жанашырлық) .

Мектепке дейінгі жастағы коммуникативті дағдыларын дамыту мәселесі қазіргі ғалымдардың еңбектерінде кеңінен қарастырылады. О. А. Санькова коммуникативті дағдыларын дамытудың жоғары деңгейі адамның әлеуметтік ортаға сәтті бейімделуінің негізі болып табылады, бұл ерте жастан бастап коммуникативті дағдыларды дамытудың практикалық маңыздылығын анықтайды [37] . Коммуникативті іскерлікті, дағдыларды, сондай-ақ коммуникативті қабілеттерді қарастыра отырып, ғалымдар қазіргі жағдайда ол мүлдем басқа сапаға ие болады деп санайды. А. В. Чернецкая қоғамда коммуникативті саланы (компьютерлік желі, теледидар көпірлері және т. б. ) құрайтын жаңа ақпараттық технологиялар тез дамып келе жатқанын, халықаралық маңызы бар және ішкі саяси мәселелерді шешуде диалогтың маңызы артып, ұлтаралық байланыстар күшейе түсетінін айтады [38, 121 б. ] .

Педагогикалық практика психологиялық-педагогикалық зерттеулерге негізделген, олар мектеп жасына дейінгі баланың дамуындағы коммуникативті дағдыларын дамытудың мәні мен мағынасын теориялық тұрғыдан анықтайды.

Осы мәселеге арналған зерттеулердің үлкен тізімінде А. Н. Леонтьев, В. В. Давыдов, Д. Б. Эльконин, А. В. Запорожец және басқалар жасаған қызмет тұжырымдамасы маңызды орын алады. Өз еңбектерінде олар коммуникативті дағдылары мектеп жасына дейінгі баланың психикалық дамуына ықпал ететінін атап өтті. [27, 26, 40, 31] . Осы теорияларға сүйене отырып, М. И. Лисина, А. Г. Рузская, Т. А. Репин қарым-қатынас ұғымын коммуникативті іс-әрекет ретінде талдады [28, 33, 32] .

Баланың балабақшадан мектепте оқуға ауысуы кезінде коммуникативті дағдыларын уақтылы қалыптастырудың рөлі айқынырақ болады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс