Оқушыларға көркем жазу дағдыларын үйрету алгоритмі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Еуразия гуманитарлық институты

КАИРБАЕВА Б. Д.

«БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ҚАЗАҚ ТІЛІ ПӘНІ АРҚЫЛЫ КӨРКЕМ ЖАЗУ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ»

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

6В01303 - «Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі» білім беру бағдарламасы бойынша

Нұр-Сұлтан, 2022

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Еуразия гуманитарлық институты

«Қорғауға жіберіледі»

« » 2022 ж.

Кафедра меңгерушісі

п. ғ. к., профессор Н. Т. Ныгыманова

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Бастауыш сынып оқушыларының қазақ тілі пәні арқылы көркем жазу дағдыларын қалыптастыру»

6В01303 - «Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі» білім беру бағдарламасы бойынша

Орындаған: Каирбаева Б. Д.

Ғылыми жетекшісі п. ғ. д., профессор:

Нұр-Сұлтан, 2022

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ . . .:

Ι ТАРАУ: БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА КӨРКЕМ ЖАЗУҒА ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Бастауыш сынып оқушыларын қазақ тілі сабақтарында көркем жазуға оқытудың проблемасы . . .
Бастауыш сынып оқушыларын қазақ тілі сабақтарында көркем жазуға оқытудың психологиялық мазмұны . .

ΙΙ ТАРАУ: БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН САУАТТЫ ЖАЗУҒА ОҚЫТУДА КОММУНИКАТИВТІК ТӘСІЛДІ ІСКЕ АСЫРУ

Тілдік білім берудегі коммуникативті тәсілі мен бастауыш сынып оқушыларын коммуникативтік негізде сауатты жазуға оқыту тәжірибесі
Қазақ тілі бастауыш сынып оқушыларын сауатты жазуға оқытуда коммуникативтік тәсілді іске асыру аспектісінде және оқушылардың бастапқы сауаттылық деңгейін анықтау .

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ .

4: 46

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ .

4: 48

КІРІСПЕ . . .: ҚОСЫМША .

4: 51

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі тіл мен жазу, қарым-қатынас құралы ретінде, ең алдымен, дыбыстық тіл ретінде пайда болды және бар, және оның дыбыстық құрылымын меңгеру кез-келген түрдегі қарым-қатынастың міндетті шарты болып табылады.

Жазу-сөйлеу түрі. Сауатты және тусінікті жазуды оқыту-бастауыш сыныптарда Ана тілін оқытудың барлық мазмұнының құрамдас бөлігі. Жазбаша сөйлеу, сөйлеумен қатар, сөйлеу әрекетінің экспрессивті түрі болып табылады және белгілі бір мазмұнды графикалық (жазбаша) белгілермен белгілеуде көрінеді.

Қазіргі мектеп шешетін маңызды мәселелердің қатарына көркем дағдыларды қалыптастыру мәселесі жатады.

Көркем жазу- ол әріптердің дұрыс формасы, өлшемі, көлбеуі сақталады, сонымен қатар әріптерді үзіліссіз жазу дағдысы дамиды. Көркем жазу жақсы, әдемі қолжазбаның негізі болып табылады. Көркем жазу эстетикалық тұрғыдан ғана емес маңызды. Психологтар ескертеді: тусініксіз жазылған сөздер есте сақталмайды.

Жазуды оқытудың теориясы мен әдістемесі әзірленгеніне қарамастан, сауатты жазуды меңгеру білім алушылар үшін курделі болып қала береді, мектепте, оның ішінде бастауыш мектепте орфография мен пунктуацияны оқыту саласында жоғары нәтижелерге қол жеткізу әрдайым қамтамасыз етілмейді.

Жағдай қазіргі оқушылардың сауатты жазылған мәтіндерді оқуға оң әсерін тигізбейтіндігімен қиындайды, өйткені олар оқыған сөздердің едәуір бөлігі интернеттегі хабарламалар мен тусініктемелер болып табылады, оларда емле мен тыныс белгілері ескерілмейді, сонымен қатар арнайы белгілер мен қысқартулар жиі қолданылады.

Бұл қазіргі мектеп оқушыларын сауатты жазуға оқыту әдістемесін жетілдіру жолдарын іздеуді қажет етеді, атап айтқанда, мектеп оқушылары оларды игерген кезде емле мен сана нормаларын игеруге деген ынтаны арттыру арқылы, оны коммуникативті бағытталған оқыту әдістері мен әдістерін қолдану арқылы қамтамасыз етуге болады.

Бүгінгі таңда мәселе өзекті және бұл қазіргі балалардың компьютерді ертерек қолдана бастайтындығымен расталады. Олардың қолдары" сынған", тұрақсыз болады, бұл кейіннен көркем қолжазбаны қалыптастыруда проблемаларға әкелуі мумкін, атап айтқанда: әріптердің пішінін игеру, олардың үзіліссіз жазылуы, әріптерді қосу тәсілдері, жазудың көлбеуі. Мұның бәрі саусақтардың, қолдың, білектің, иықтың және қолдың ұсақ моторикасының үйлесімсіздігінің салдары.

Көркем қолжазбаны дамытуға ықпал ететін көптеген жаттығулар бар, олар баланың қолын дамытады, оның көркемдік талғамын қалыптастырады, ол кез-келген жаста пайдалы, дәлдік пен еңбекқорлықты дамытуға ықпал етеді.

Зерттеу мақсаты: оқушылардың жазу процесстерін қалыптастыру және өз жазуларының талдай білудің тиімді әдістемелік жағдайларын анықтау.

Зерттеу нысаны: бастауыш сынып оқушыларын қазақ тілі сабақтарында көркем жазуға оқыту

Зерттеу пәні: қазақ тілі сабағындағы көркем жазу.

Зерттеу міндеттері:

1. Бастауыш сынып оқушыларының көркем жазуың қалыптасуының ерекшеліктерін зерттеу;

2. Бастауыш сынып оқушыларына көркем жазуды оқытудың әдістері-тәсілдері мен әдістерінің сипаттамасын ашу;

3. Бастауыш сынып оқушыларына көркем жазуды оқытуда қолданылатын негізгі принциптерді талдау;

Сөйлеуді дамыту жұмысының таза практикалық мақсаты: сөйлеуді (бөтен, содан кейін өзіңіздің) балалардың байқау және мұқият қарау тақырыбына айналдыру, сөйлеу мінез-құлық мәдениетінің негізін қалау. Бірақ егер біз баланың балық аулаудан, сөйлеуден және сөйлеу әрекеттерінен саналы түрде қарым-қатынасын қаласақ, онда оны қолданылатын терминдер мен белгіленген мінез-құлық ережелерін тусінуге көмектесетін біліммен қамтамасыз ету қажет. Бұл жұмысты жазу кезінде біз Ф. И. Буслаев, В. Г. Горецкий, Т. Г. Рамзаева, К. Д. Ушинский және басқалардың жұмыстарына сүйендім.

Дипломдық жұмыс кіріспе, екі тарау, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады. Дипломдық жұмыстың жалпы көлемі мәтіннің баспа бетінің 51 парағын құрайды, 4 кестеден, 4 суреттен, 1 қосымшадан тұрады.

Ι ТАРАУ: БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА КӨРКЕМ ЖАЗУҒА ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Бастауыш мектепте сауатты жазуды оқытудың мазмұны мен әдістері

Орфографияны оқыту әрқашан қазақ тілі сабағының басты міндеті болды. Емлені оқытудың мазмұны орфографиялық теориядан (оған ережелер, орфография, орфографиялық сөздіктер кіреді) және орфографиялық дағдылардан тұрады (оларға орфографиялық қырағылық, қателерді табу және түзету мумкіндігі, дұрыс емлені таңдау мумкіндігі кіреді) .

Құзыретті жазуды оқытудың мазмұны жалпыланған орфографиялық дағдыларды қалыптастыруды, атап айтқанда емле анықтау, емле түрін анықтау, оны тексеру әдісін таңдау, емлені тексеру, жазудың орфографиялық дұрыстығын бақылау дағдыларын қамтиды. Жазуды оқыту жүйесі іс жүзінде жасына, балаларды оқытуға, сабақтың мазмұнына және мұғалімнің осы сабақта қойған мақсатына байланысты әртүрлі әдістерді қолдануды қарастырады.

Емлені оқытудың әдістері мен әдістерін таңдау емлеге байланысты. Осы әдістердің арқасында, атап айтқанда әртүрлі жаттығуларды қолдану арқылы сауатты жазу дағдыларын қалыптастыруға қол жеткізіледі.

Мұғалімнің сөзі. Бұл әдісті бастауыш мектеп мұғалімдері хабарламалар үшін, тапсырмаларды тұжырымдау үшін, сондай-ақ сөздердің этимологиялық анықтамалары үшін кеңінен қолданады. Мұғалім бұл әдісті жұмысты қорытындылау үшін қолданады және т. б.

Әңгіме әдісі. Сөйлесу әдісі-дидактикалық жұмыстың ең көне әдісі. Осы әдісті қолдана отырып, мұғалім оқушларды жаңа материалды тусінуге жетелейді, ескінің ассимиляциясын тексереді. Әңгіме репродуктивті және эвристикалық болып бөлінеді. Бұл әңгіменің ерекшелігі - шешуді қажет ететін ерекше мәселе; әңгіменің негізгі элементі-сұрақ. Репродуктивті әңгіме өз кезегінде оқушылардың репродуктивті белсенділігін болжайды.

Бақылау және талдау әдісі. Бұл әдіспен зерттелген құбылыстарды салыстыру және жалпылау жүреді. Материалды зерттеу кезінде, мысалы, екпінмен тексерілген дауысты дыбыстардың емлесін зерттеу, салыстыру әдісін қолданған дұрыс.

Өзіндік жұмыс әдісі. Бұл мұғалім ұйымдастыратын ақыл-ой әрекетінің бір түрі, оның барысында оқушылар жаңа білім мен дағдыларға ие болады. Бұл әдіс егер оқушылар оқулықпен жұмыс істеу дағдысына ие болса қолданылады. Оқушылар жұмысты өз бетінше жүргізе отырып, салыстыруды, талдауды, жалпылауды, пайымдауды үйренеді. Бұл өз бетінше білім алуға үйрету - әдістің басты мақсаты бар.

Қарастырылған әдістер белгілі бір әдістер арқылы жүзеге асырылады. Әр техниканы белгілі бір әдіске қосуға болады, бұл қабылдаудың ерекшелігі. Бір-бірімен өзара әрекеттесу кезінде әдістер кез-келген әдіске қосылуы мумкін, бірақ өзара әрекеттесу әдістері бір-біріне құрамдас бөлік ретінде кіре алмайды.

Негізгі әдістердің бірі-жаңа материалды зерттеуде тиімді қолданылатын орфографиялық талдау. Бұл талдаудың мақсаты-емлені мағыналы меңгеруді қамтамасыз етеді, яғни сана принципін жүзеге асырады, орфографиялық материалды үнемі қайталауды қамтамасыз етеді және оқушылардың ақыл-ой дамуына ықпал етеді [14] . Орфографиялық талдау толық немесе ішінара, ауызша немесе жазбаша болуы мумкін. Бұл әдіс жазуға аналитикалық көзқарас дағдысын қалыптастыруға көмектеседі, ережені әдейі қолдану қабілетін қалыптастырады. Бұл ережені білу мен емле шеберлігі арасындағы аралық. Ереже бойынша әрекет етуді үйрену кезеңінде ол құбылыстардың емлесін тусіндіру үшін фонетика немесе грамматика туралы білімді саналы түрде қолдану дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Тексеру кезеңінде мұғалімге оқушылардың алған білімдерін практикада қаншалықты саналы түрде қолданатынын анықтауға көмектеседі [15] .

Орфографиялық талдау өте курделі талдау. Ереже бойынша іс-әрекетті оқыту кезеңінде ол құбылыстардың емлесін тусіндіру үшін фонетика немесе грамматика туралы білімді саналы түрде қолдану дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Тексеру кезеңінде мұғалімге оқушылардың алған білімдерін практикада қаншалықты саналы түрде қолданатынын анықтауға көмектеседі [16] . Фонетикалық және грамматикалық-орфографиялық талдаулар кезінде оқушылар тек білімді ғана емес, сонымен қатар қажетті терминдерді қолдана білуді, олардың дұрыстығын дәлелдей отырып, пайымдауды, яғни мәтінді-пайымдауды құра білуді көрсетуі керек, бұл көбінесе курделі сөйлем болып табылады, онда бірінші (негізгі) бөлім орфографиялық немесе грамматикалық-орфографиялық фактіні растау болып табылады, ал екіншісі (бағынышты) - бұл тұжырымның дұрыстығын растау.

Фонетикалық-орфографиялық талдау. Талдаудың бұл түрі фонетикалық емлелерді өңдеуде қолданылады және оның әдістемесі мен мәні бойынша жеке дыбыстық-әріптік талдау болып табылады, өйткені оның барысында барлық сөз талданбайды, тек емле.

Емлені оқытудағы тағы бір тиімді әдіс-алгоритмдеу әдісі. Бұл әдіс ережелерді негізделген қолдану жүйесі болып табылады. Мұғалім логикалық дәйекті операцияларды қажет ететін арнайы материалдарды пайдаланады. Алгоритмдеу әдісі оқушылардың ақыл-ой белсенділігін басқаруға ықпал етеді, оқушыға берік білім беруге мумкіндік береді. Жұмыста алгоритм келесідей көрінуі мумкін: жұмысқа дайындық жаттығулары; ережені енгізу; алгоритмді тусіну; алгоритмді қолдануға үйрету; алгоритм бойынша оқушылардың өзіндік жұмысы.

Емлені оқыту әдістемесінде жазуды оқытуда үлкен рөл атқаратын жаттығулардың негізгі түрлері бар. Алдау-бұл әдіс тиімді және қатесіз жазу дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Жаттығудың бұл түрінің міндеті-балаларды көркем, сауатты, түзетусіз жазуға үйрету. Осы мақсатта алдау жаттығулары әріптік кезеңде қолданылады. Оқушыларға жазылатын сөздерді мұқият оқып, жазуды үйрету керек. Мәтінде тусініксіз сөздерді табу керек. Әрі қарай, алдау әр сөзді слогдарға жазу арқылы жүреді. Соңында оқушы жазылғанын тексереді.

Диктант. Шартты түрде диктанттарды оқыту (ескерту, тусіндірме, тусініктеме жазу, "Өзіңді тексер" диктанты) және бақылау деп бөлуге болады.

Т. А. Ладыженская диктанттың өзіндік түріне арналған терминді ұсынды-бұл жалғасы бар диктант. Диктант әдісі мектеп оқушыларына репродуктивті тәсілдерден (алдау, диктант) өнімді (жаңа мәтін құру және оны сауатты рәсімдеу) өтуге мумкіндік береді [2] . Үйлестірген бақылау және оқыту диктант "өзіңді тексер" жүргізіледі, сол бақылау кезінде оқушылар деп атап өтілген әріптер, жазуда олардың сенімді емес. Диктанттың бұл түрі оқушылардың өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыруға мумкіндік береді және мұғалімге оқушылардың белгілі бір материалды игеруінің объективті көрінісін береді [18] . Көрнекі диктант үшін есте сақтау оңай материал таңдалады: поэтикалық жолдар, жұмбақтар, мақал-мәтелдер, жеке сөздер, сөйлемдер болуы мумкін.

Орфография әдістемесінде әртүрлі анализаторлардың қатысуымен диктанттардың келесі түрлері бөлінеді: есту және көру-есту. Диктанттың осы түрлерінің әрқайсысы оқу, бақылау-тек есту болуы мумкін. Диктанттарға арналған материал-бұл жеке сөздер, тіркестер, сөйлемдер және мәтіндер.

Есту диктанттары. Диктанттың бұл түрін оқушыларға дұрыс ассоциативті байланыстарды орнатуға үйрету қажет болған кезде оқу жаттығуы ретінде қолдануға болады: дыбыс → әріп, фонетикалық емлелерді зерттеуде ерекше маңызды. Есту диктанттары сөздік болуы мумкін (оқушылар есту арқылы қабылдап, жеке сөздерді жазған кезде), таңдамалы (оқушылар мұғалімнің тапсырмасына сәйкес жеке сөздерді немесе сөз тіркестерін жазылған мәтіннен жазады) . Орфограммаларды тану кезеңінде есту арқылы қабылданатын сөздерде (жеке немесе мәтінде) ескерту диктанттары қолданылады. Диктанттың бұл түрі орфограммаларды өздеріне тән фонетикалық немесе грамматикалық белгілермен тану және оларды үйренген емле ережесіне сәйкес жазуда белгілеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Ескерту диктантының бір түрі ретінде тусініктеме берілген жазуды қарастырған жөн (алдау немесе диктантқа жазу болуы мумкін) .

Тусіндірілген жазу пайдалы, өйткені ол балаларға әр жазуды ойлауға, өз пікірін ауызша қалыптастыруға, жазу кезінде ережелерді қолдануға үйретеді.

Өздік диктант. Көрнекі-есту диктанттарынан басқа, өздік диктанттар практикада да қолданылады. А. Ясованың айтуынша, олардың әдістемесі мен дидактикалық материалдары бойынша олар визуалды диктанттарға жақын. Жалғыз айырмашылығы-диктанттың мәтіні (өлеңнің строфасы, жұмбақ, мақал) орфографиялық жағынан талданады және бір сабақта жатталады, ал зерттелген шығарманы жазу келесіде жүзеге асырылады [4] .

Тусіндірме диктант. Жұмыстың бұл түрі білім мен дағдыларды дербес қолдану кезеңінде қолданылады және алдын-алу және бақылау арасындағы аралық болып табылады.

Еркін диктант. Ол үшін қызықты мәтін алынады. Мұғалім алдымен букіл мәтінді, содан кейін логикалық аяқталған бөліктердің (абзацтардың) артында, әрқайсысы 2 рет оқиды. Оқушылар сөзбе-сөз жазмайды, бірақ олар есте сақтағандай немесе әр бөліктің басты идеясын ғана жазады. Бұл жағдайда оқушылар мәтіннің мазмұнын бұрмаламауы керек, презентацияның реттілігін бұзбауы керек. Еркін диктант алдында диктантқа енгізілген орфограммалардың қайталануы болады [20] .

Шығармашылық диктант. Жұмыстың бұл түріне арналған материал-орфограммалары бар сөздер, суреттер, тіркестер, сондай-ақ тірек болып табылатын сөйлемдер. Шығармашылық диктанттар емле зерттеуін ауызша және жазбаша сөйлеуді дамытумен біріктіруге мумкіндік береді.

Құзыретті жазу дағдыларын қалыптастыру ұзақ процесс, сондықтан сабақтарда емле жаттығуларына көп көңіл бөлінеді. М. Р. Львовтың айтуынша, оқулықтарда берілген жаттығулардың 70% - ы орфографиялық, қалған 30% - ы орфографиямен байланысты [7] . Жаттығуларға қойылатын негізгі талаптардың бірі-олардың жүйелілігі. Оқушылардың орфографиялық белсенділігі оқушы қазіргі уақытта үйренген ереженің деңгейіне және бір орфографиялық ережені екіншісінен ерекшелейтін ерекшеліктерге сәйкес ұйымдастырылуы керек. Жаттығудың сәйкестендіру кезеңі - ең қиын кезең. Бұл кезеңде оқушылар сөздерді есту арқылы қабылдауда орфографияның белгілі бір белгілерін көрсетіп, оларды емле ережесімен байланыстыруы керек. Оқушыларға сөздің орфографиялық формасы туралы сұрақ қоюға және емле табуға үйрету үшін, сөздерді жазар алдында балалар мұғалімнің тапсырмасы бойынша, сөзде емле бар ма, жоқ па, соны айту керек. Ережені ішінара қолдануға арналған бұл жаттығулар сауатты жазу дағдыларын кезең-кезеңмен қалыптастыру процесін көрсетеді. Соңғы кезеңде ережені толық қолдануға арналған жаттығулар қолданылады. Бұл шығармашылық сипаттағы жаттығулар.

Жақында компьютерді оқыту құралы ретінде пайдалану, оның ішінде емле де өзекті болды. Мультимедиялық технологияларды қолданудың артықшылығы-компьютерлік иллюстрация элементтерімен сөйлесу жанды, қызықты болады, сондықтан оны балалар жақсы қабылдайды. Сонымен, бастауыш сынып оқушыларында сауатты жазу дағдысын қалыптастыру оқытудың қолданыстағы әдістері мен әдістерінің ақылға қонымды үйлесімін қамтиды.

Сондықтан мұғалімдер өз жұмысында сауатты жазуды оқытудың әртүрлі әдістерін қолданатынын атап өткіміз келеді. Емлені оқытудың әдістері мен әдістерін таңдау емлеге байланысты, соның арқасында сауатты жазу дағдыларын қалыптастыруға қол жеткізіледі. Бұл әдістер белгілі бір әдістер арқылы жүзеге асырылады: Жаңа материалды зерттеуде тиімді қолданылатын орфографиялық талдау, алгоритмдеу әдісі. Құзыретті жазуды оқыту әдістемесінде бастауыш сынып мұғалімдерінің тәжірибесінде жиі қолданылатын жаттығулардың негізгі түрлері бар: алдау, диктанттардың барлық түрлері. Сонымен қатар, бұл жаттығулар үнемі жүргізілуі керек. Оқушылардың орфографиялық белсенділігі оқушы қазіргі уақытта үйренген Ереженің деңгейіне және бір орфографиялық ережені екіншісінен ерекшелейтін ерекшеліктерге сәйкес ұйымдастырылуы керек. Осылайша, әдістер мен әдістер өзара байланысты және жүйені құру үшін қарастырылуы және қолданылуы керек. Сонымен қатар, бастауыш сынып оқушыларында сауатты жазу дағдысын қалыптастыру оқытудың қолданыстағы әдістері мен әдістерінің ақылға қонымды үйлесімін қамтиды. Жазуды оқыту жүйесі іс жүзінде жасына, балаларды оқытуға, сабақтың мазмұнына және мұғалімнің осы сабақта қойған мақсатына байланысты әртүрлі әдістерді қолдануды қарастырады.

Жазу процесінің психологиялық мазмұны

Көркем қолжазбаны дамытуға ықпал ететін көптеген жаттығулар бар, олар қолын дамытады, кез-келген жаста пайдалы, дәлдік пен еңбекқорлықты тәрбиелеуге ықпал етеді. Біз таңдаған тақырыптың өзектілігі қазіргі уақытта бастауыш сыныптарға арналған қазаө тіліндегі қолданыстағы оқу бағдарламалары, оның құрамдас бөлігі сауаттылықты оқыту курсы болып табылады, көркем дағдыларды игеру бойынша әртүрлі сабақтар арқылы жүзеге асырылуы мумкін.

Біздің міндетіміз - олардың ішіндегі ең тиімдісін табу, бұл жас оқушыға оқу кезінде туындайтын графикалық қиындықтарды жоюға көмектеседі. Олардың қайсысы тиімді?

Жазбаша сөйлеу-бұл монологиялық сөйлеудің бір түрі. Ол ауызша монологтық сөйлеуден гөрі егжей-тегжейлі. Бұл жазбаша сөйлеу сұхбаттасушымен кері байланыстың болмауын білдіретіндігіне байланысты. Сонымен қатар, жазбаша сөйлеу сөздердің өзінен, олардың тәртібінен және тыныс белгілерін ұсынуды ұйымдастырудан басқа қабылдаушыға ешқандай қосымша әсер етпейді.

Жазбаша сөйлеу-ауызша сөйлеудің визуалды формасы. Ол модельденеді, яғни белгілі бір графикалық белгілермен белгіленеді, ауызша сөйлеу сөздерінің дыбыстық құрылымы, дыбыстардың Уақыт тізбегі графикалық кескіндердің, яғни әріптердің кеңістіктік тізбегіне аударылады. Бала мектепке кірген кезде көздер мен қолдар белгілі бір дәрежеде жазуды үйренуге дайын, бірақ жазу процесінде жасалған қимылдарды сурет салуда да, модельдеуде де қайталауға болмайды. Жазу процесі саусақтардың сурет салу мен мусіндеуден басқа қозғалыстарын қамтиды, ал визуалды көбею де осы мақсаттарға бағынады [14] .

Жазу-бұл курделі сөйлеу әрекеті, өйткені ол адамның психикалық саласында басқа психикалық функцияларға қарағанда әлдеқайда кешірек пайда болады. Психикалық функциялар олардың дамуын аяқтамады, сондықтан оқытудың өзі қалыптаспаған психикалық процестерге сүйенеді.

Жазу-бұл бала үшін курделі дағды, ол үйлесімді қимылдарды, қолдың кішкентай бұлшықеттерінің үйлесімді жұмысын, шоғырлану қабілетін, өз іс-әрекетін басқаруды талап етеді. Жазуды игеру-бұл көп уақытты қажет ететін процесс, ол әдетте балалардың мектепте болуының алғашқы айларына келеді.

Оқу және жазу-бұл сөйлеу элементтерін дыбыстық талдау мен синтездеуді қамтитын аналитикалық-синтетикалық процесс. А. Р. Лурия оқуды импрессивті сөйлеудің ерекше формасы, ал жазуды экспрессивті сөйлеудің ерекше формасы ретінде анықтады [6] . Жазу "негізгі дағды" деп аталады, яғни барлық әрі қарай оқыту іс жүзінде негізделетін дағды, яғни оны уақытында игермеген бала тек қазақ тілінде ғана емес, міндетті түрде оқуда артта қалады. Мемлекеттік мектепте білім беру талабы бойынша педагог кіші оқушының психологиясы бойынша білімін қазақ тілін оқыту әдістемесімен байланыстыра білуі тиіс. Мұғалім бастауыш сынып оқушыларын ақпаратты қабылдау түрін дамыта отырып, білімдерін дағдыларға айналдыруға үйрету керек. Оқушы білімнен, жаттығу арқылы, әр орфографиялық жағдайды тусініп, ережелер бойынша әрекет ете отырып, ол ақырында шеберлікті игеруге келетінін тусінуі керек [18] .

Бастауыш оқушының оқу іс-әрекетінің көптеген түрлерінің ішінде оны жазу шеберлігін игеру ең қиын. Балаларды мектепке дайындау мәселесі бойынша зерттеулерде жазуды оқыту "графомоторлық дағды", "қарапайым графикалық дағды", "базалық графикалық дағдылар", "базистік графикалық қозғалыстар", "графикалық дағдылар", "жазудың моторикасы" деп белгіленеді (Н. А. Агаркова, М. М. Безруких, О. Б. Иншакова, Р. Д. Тригер, Н. С. Пантина, О. С. Филиппова және т. б. ) . [38; 39; 12]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.