Мүдделер қақтығысы ұғымы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Сәрсен Аманжолов атындағы

Шығыс Қазақстан университеті

Тұрсынқанов Н. Е.

Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу факторы ретіндегі мінез-құлықтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттары

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

6В04201 - «Құқықтану» орта білім негізіндегі білім бағдарламасы

Өскемен қ., 2022ж.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Сәрсен Аманжолов атындағы

Шығыс Қазақстан университеті

«Қорғауға жіберілді»

«___»2022ж.

«Құқықтану» кафедрасының

меңгерушісі, з. ғ. к.

А. А. Сәбитова

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу факторы ретіндегі мінез-құлықтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттары»

6В04201 - «Құқықтану» орта білім негізіндегі білім бағдарламасы

Орындаған Н. Е. Тұрсынқанов

Ғылыми жетекші,

з. ғ. к., қауымдастырылған

профессор Г. Т. Байркенова

«___»2022ж.

Нормабақылаушы С. Д. Дүйсембаева

«___»2022ж.

Өскемен қ., 2022ж.

Мазмұны

Кіріспе

Кіріспе: 1

: Мемлекеттік қызмет жүйесіндегі сыбайлас жемқорлықтың жалпы сипаты

3: 5

Кіріспе: 1. 1

: Сыбайлас жемқорлық: түсінігі және осы жағымсыз құбылыстың пайда болуының негізгі себептері

Кіріспе: 1. 2

: «Мүдделер қақтығысы» ұғымы

Кіріспе: 2

: Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және оған қарсы іс қимыл жасау ерекшеліктері

Кіріспе: 2. 1

: Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың алдын алудың негізгі бағыттары

Кіріспе: 2. 2

: Мінез-құлықтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттары Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша сыбайлас жемқорлықтың алдын алу шараларының бір түрі ретінде және оның мазмұны

Кіріспе: 2. 3

: Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез құлықты қалыптастыру мәселелері

Кіріспе: Қорытынды

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Диплом жұмысының тақырыбының өзектілігі. Осы дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мақсатында мемлекеттік қызмет туралы заңнаманың тиімді реформаларының жоқтығынан, сондай-ақ осы жағымсыз әлеуметтік құбылысқа қарсы тұрудың мақсаттары, әдістері мен тетіктері туралы бірыңғай түсініктің жоқтығынан көрінеді.

Бұқаралық ақпарат құралдарында біздің мемлекетіміздегі сыбайлас жемқорлық оқиғалары туралы жаңалықтар жиі кездеседі. Бұл ел тұрғындарының көз алдында мемлекеттік биліктің беделіне нұқсан келтіреді, сыбайлас жемқорлардың табыс табудың заңсыз әдістеріне негізделген экономикалық теңсіздік, өзінің қызметтік жағдайын өз мақсаттары үшін пайдалану, сондай-ақ күресу қажет басқа да жағымсыз салдарлар.

Республика деңгейде қабылданған бірде-бір ресми құжатта сыбайлас жемқорлықтың себептері мен жағдайлары тіркелмеген және сипатталмаған, олар елде жүзеге асырылатын сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларға әсер етуі керек. Осы аталғандар зерттеу тақырыбының өзектілігін көрсетеді.

Дипломдық жұмыстың объектісі Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимыл заңнамасының негізгі ережелері және оның алдын алу мен оған қарсы тұрудың негізгі бағыттары.

Бұл зерттеудің пәні Қазақтан Республикасының заңнама жүйесі, оны қолданудың сот практикасы, заң әдебиеттері және соңғы жылдардағы ғылыми журналдардағы мақалалар.

Осы курстық жұмыстың мақсаты мемлекеттік қызмет жүйесіндегі сыбайлас жемқорлықтың ерекшеліктерін және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның алдын-алу мен оған қарсы іс қимыл жасауының негізгі бағыттарын жан-жақты зерттеу болып табылады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспе бөлімнен, негізгі екі бөлімнен, қорытынды бөлімнен және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Дипломная работа на тему: "Коррупцияв системе государственой (муниципальной) службы и основныенаправления ее предупреждения и противодействия" (xn--d1aux. xn--p1ai)

1 Мемлекеттік қызмет жүйесіндегі сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың жалпы сипаты

1. 1 Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық: түсінігі және осы жағымсыз құбылыстың туындауының негізгі себептері

Сыбайлас жемқорлық қоғамды бұзады және ыдыратады. Бұған тарих пен қазіргі заманғы болып жатқан жағдайлар дәлел.

Сыбайлас жемқорлық көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда да кеңінен таралып отыр. Бұл оның заңнаманың жетілмегендігімен, мемлекеттік басқарудың тиімсіздігімен және құқық қорғау органдарының қызметімен, заң мен сот алдындағы теңдікке, кез келген өркениетті қоғамның маңызды құндылығы ретінде әлеуметтік әділеттілікке деген сенімнің жоғалуымен, мораль мен парасаттылықтың төмендеуімен тығыз байланысты екендігімен түсіндіріледі.

Сыбайлас жемқорлық проблемасы әруақытта ірі әлеуметтік-экономикалық қайта құру кезеңдерімен қатар жүретіні белгілі. Сыбайлас жемқорлықпен күресуге арналған мемлекеттік органдардың әлсіздігі, құқықтық мәдениет пен құқықтық дәстүрлердің төмен деңгейі, тіпті миллиардтаған доллар ұрлаған адамдарға қатысты заңдық жауапкершіліктің болмауы проблеманы одан сайын ушықтыра түсуде. Мұның барлығы Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елдерінде, соның ішінде Қазақстанды қоса алғанда, үлкен көлемде сыбайлас жемқорлықты тудырды [24, б. 6] .

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық - бұл мемлекет пен оның азаматтары, нақты бір мемлекеттің аумағында жұмыс істейтін коммерциялық, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдар сияқты заңды тұлғалар, сонымен қатар әлеуметтік, ең бастысы, экономикалық саладағы шетелдік азаматтар мен ұйымдар арасындағы қалыпты қатынастардың бұрмалануы, тіпті қалыпты жағдайынан айырылуы десек те болатындай әрқашан кез келген қоғам өмірінің жағымсыз құбылысы ретінде қарастырылады. Ғалымдардың басым көпшілігі сыбайлас жемқорлықты қоғамдық қауіпсіз құбылыс ретінде қарамауды, халықтың экономикалық белсенділігіне, саси тұрақтылығына, жағымсыз әсер ететін, мемлекеттік биліктің беделіне, демократиялық институттардың қызметіне моральдық этикалық құндылықтарға және әділеттілікке сенімділікке нұқсан келтіретін, азаматтық қоғам мен құқықтық тәртіптің тұрақты үздіксіз дамуына, экономикалық қызметтің бостандығына және де бәсекелестікке, сонымен қатар мемлекеттің қауіпсізідігі мен қорғаныс қабілеттілігіне нұқсан келтіретін жағымсыз құбылыс ретінде қарастыру қажет деп санайды [8, 65 б. ] .

Мемлекеттердің өмір сүруі үшін сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың қоғамға қауіптілігін түсіну оны жоюға бағытталған ұлттық заң шығармашылық және халықаралық норма шығармашылық қызметтерді белсенділендіруге әкелуі тиіс. Десекте, «Феникс» құсы сияқты сыбайлас жемқорлық қайта-қайта жанданады. Осыған байланысты Ресейлік автор А. А. Строгановтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мемлекеттердің басым көпшілігінде тұрақты проблема болып табылады деген пікірімен келіспесе болмайды [20, 5-бет] .

Сондықтан да қызметтері сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға қарсы іс қимылмен айналысуға бағытталған мемлекеттік органдар сыбайлас жемқорлықты жасау көрсеткіштерінің төмендеуіне баса назар аударған кезде осындай қатынасқа қатысушылардың бірі осындай қоғамға қауіпті іс әрекетті өз еркінен тыс жасауына итермелену мүмкін екендігін де ескеру қажет. Сондықтан мемлекеттік органдарда құрылатын комиссия барлық мән жайларды ескерусіз қалдырмаулары тиіс [23, с. 108] .

Қандай іс-әрекеттерді сыбайлас жемқорлық деп тану керектігі туралы түрлі пікірлер бар. Әлемдік қоғамдастық сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық көріністерінің заңды айқын анықтамаларын жасады. Олар Еуропа Кеңесінің сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық жауапкершілік туралы Конвенциясы (1999ж. 27 қаңтар), БҰҰ Трансұлттық ұйымдасқан қылмысқа қарсы конвенциясы (2000ж. ) және БҰҰ Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы (2003 ж. желтоқсан) сияқты құжаттарда көрініс тапқан.

Заң әдебиеттерінде авторлар сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың парақорлық, өрескел сыбайлас жемқорлық мінез-құлық, сыбайлас жемқорлық қылмыстары, құқық бұзушылық, мемлекеттік лауазымдарды теріс пайдалану, лауазымдық өкілеттіліктерді асыра сілтеу, қызметтік заңсыздық, әдепсіз мінез-құлық және басқалар сияқты көріністерінің дәлелденген нысандарын сыбайлас жемқорлыққа жатқызады.

Біздің ойымызша сыбайлас жемқорлықты жоюға бағытталған, іс әрекеттерді көрсеткен 2015 жылғы 18 қарашадағы № 410-V «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимыл туралы» Қазақстан Республикасының заңындағы берілген заңнамалық анықтамасы табысты тұжырымдалған деп танимыз [3] .

"Мүдделер қақтығысы" пайда болмас үшін, яғни адамның жеке мүддесі шешім қабылдауға әсер етуі мүмкін жағдай елде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл құралы болып табылатын заңмен тыйым салынды [9, 8-бет] .

Сыбайлас жемқорлық пара беру және алу, өз өкілеттіктерін пайдакүнемдік мақсатта пайдалану және мүлік немесе ақша түрінде өз пайдасын алу не болмаса керісінше жағдайда белгілі бір қызметкерге мұндай пайданы заңсыз беру ретінде түсіндіріледі [24, 47 б. ] .

Жаңадан қабылданған «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимыл туралы» Қазақстан Республикасынының заңында мемлекеттік қызметкерлердің антикорруциялық міндеттері бекітілген. Аталған заңда олардың мындай түрлері нақты аталып көрсетіледі, айталық,

-кірістер және мүліктік сипаттағы міндеттемелер туралы мәліметтерді ұсыну;

- сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарын жасауға көндіру фактілері туралы хабардар ету;

- мүдделер қақтығысы туындауының кез келген мүмкіндігіне жол бермеу бойынша шаралар қабылдау;

- туындаған мүдделер қақтығысы туралы немесе оның туындау мүмкіндігі туралы өзіне белгілі болған сәтте өзінің тікелей бастығына хабарлау.

Мемлекеттік қызметкер атқаратын нақты лауазымға байланысты сыбайлас жемқорлыққа қарсы шараларын дифференциациялау объективті түрде қажетті болып көрінеді. Десекте, мұндай дифференциациялау жүйесін құру кезінде қарапайым, "механикалық тәсіл" мемлекеттік лауазым неғұрлым жоғары болса, соғұрлым көп тыйымдар қажетті нәтижеге ішінара қол жеткізуге мүмкіндік береді. Әрине, "қызметтік мәнсаптың жоғарғы жағындағы лауазымдарды ауыстыру оларды алмастыратын адамға қызмет бабын теріс пайдалану үшін көбірек мүмкіндіктер береді, ал "төменгі" лауазымдарда азырақ болады. Алайда, бұл тәуелділік абсолютті емес: мемлекеттік қызметтің төменгі деңгейдегі көптеген лауазымдары биліктің болуына және азаматтармен және ұйымдармен тікелей байланысқа орай (мысалы, жол полициясының қызметкері) өте жоғары сыбайлас жемқорлық қаупіне ие. Егер басқа жақтан келетін болса, онда кейбір жоғары қызметтегі лауазымдар оларды алмастыратын адамға сыбайлас жемқорлық көріністері үшін ерекше мүмкіндіктер бермейді [7, с. 36] .

Мемлекеттік қызметкершілерді сыбайлас жемқорлық деңгейі төмен және жоғары лауазымдарды атқаратындар деп екі топқа бөлуді Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет Агенттігінің өкілдері ұсынған болатын. Бұл ретте Ресей Федерациясымен салыстыратын болсақ, онда сыбайлас жемқорлыққа тәуекел артығырақ лауазымдарды атқаратын шенеуніктерге жалақыны көбейтіп, тұрғын үй алу кезінде жеңілдіктерді, қоғамдық көлікте тегін жол жүру құқығын және басқа да артықшылықтарды пайдалануы көзделді. Сонымен қатар, мұндай қызметшілермен міндетті ротация кезінде жедел қызмет келісімшарттары жасалуы керек еді. Оларға қатысты қосымша Сыбайлас жемқорлыққа қарсы бақылау шаралары да көзделген. Алайда бұл жоба жүзеге асырылмады.

Заңтану саласындағы қызметкерлердің ғылыми еңбектерін талдай келе, сыбайлас жемқорлықты, яғни коррупциогендік факторларды арттыратын факторларға мыналарды жатқызуға болады деп атап көрсетілгенін айқындауға болады, айталық:

- дискрециялық өкілеттіктердің болуы;

- Қазақстан Республикасының заңнамасын бұза отырып, өз мақсаттары үшін билік өкілеттіктерін пайдалану;

- мемлекеттік органның кадрлық саясатын жүзеге асыру мүмкіндігі;

- бақылау және қадағалау іс-шараларын жүзеге асыру;

- бюджеттік қаражаттарды, субсидияларды, бюджетаралық трансферттерді бөлу туралы шешімдерді дайындау және қабылдау;

шектелген ресурстарды бөлу (квоталар, жиіліктер, жер қойнауы учаскелері және т. б. ) ;

- бұған құқығы жоқ мемлекеттік мүлікті басқаруға;

- мемлекеттік сатып алуды білмей жүзеге асыру;

- әлеуметтік қолдау шараларын көрсету туралы шешімдер қабылдау;

- жеңілдіктер беру;

- лицензиялар мен рұқсаттар беру;

- материалдық-техникалық ресурстарды сақтау және бөлу;

- қызмет түрі бойынша азаматтармен және ұйымдармен тікелей байланыс жасау қажеттілігінің болуы.

Сыбайлас жемқорлықтың болуы немен байланысты және де неліктен осы уақытқа дейін әлі де болса да мемлекет пен қоғамның сыбайлас жемқорлықсыз өмір сүруін қамтамасыз ететіндей тиімді және ұтымды амал тәсілі табылмаған? - деген сұрақтарға жауап беру өзекті және практикалық тұрғыдан маңызыды болып келеді.

Біздің пікірімізше, басты себеп әкімшілік және қылмыстық заңнамалардағы олқылықтарында және жетілмегендігінде, сондай ақ құқық қолданушылық практиканың жүйесіздігінде ғана емес, басты кезекте кейбір азаматтық құқық нормаларының жетілмегендігінде, өйткені осы азаматтық құқық қоғам өмірінің экономикалық жағын реттейтін бірден бір жетекші ұлттық құқық саласы болып табылады. Әйтпегенде, қоғамда нақты бір кезеңде болып жатқан экономикалық және әлеуметтік процестерді құқықтық реттеудегі кемшіліктер базалық реттеушілік деңгейде құқық қорғау қызметінде олқылықтардың туындауына алғышарттар туғызады. Сыбайлас жемқорлықты түбірімен жоюға мүмкіндік бермей отырған басты бір себептердің бірі қылмыстық және азаматтық құқық нормаларындағы, әсіресе, экономикалық қатынастар саласын реттейтін құқық нормаларындағы коллизиялар болып табылады, айталық, жалған банкроттық, заңсыз кәсіпкерлік қызмет пен банктік қызмет және тағы да сол сияқтылар. Бұндай кездерде бұзылған құқықтарды азаматтық заңнама нормаларымен қалпына келтіру тиісті қылмыстық әс бойынша сот шешіміне байланысты болып келеді, оның кейбір бөліктері преюдициялық мәні зор екені баршамызға белігілі [18, 50 б] .

Сыбайлас жемқорлық іс әрекеттер жасау, яғни осындай мінез құлық себептерін объективті және субъективті деп те бөлуге болады.

Субъективтік факторларға белгілі бір адамның көзқарасының психологиялық ерекшеліктерін және ұстанымдарын жатқызуға болады. Сыбайлас жемқорлық мінез-құлқының пайда болуының объективті себептері ретінде көбінесе мыналар аталады:

- еңбекке ақы төлеу деңгейінің жүктемеге, лауазымды адамдардың міндеттері мен жауапкершілігінің санына сәйкес келмеуі, бұл олардың бақыланатын ұйымдар мен азаматтар есебінен өтеуге деген ұмтылысын тудырады;

-бір жағынан, түпкілікті тұтынушы үшін қандай да бір өнімнің бағасын айқындау кезіндегі озбырлықты негіздейтін мемлекеттік және жеке секторларда әртүрлі қызметтер көрсетуге арналған монополия және екінші жағынан, монополист компаниялардың миллиондаған бонустары;

- бақылау құралдарының, оның ішінде қоғам тарапынан лауазымды тұлғалардың қызметін бақылаудың жеткіліксіздігі;

- құқықтық реттеу сапасын төмендететін және сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттерін жасау үшін бос орындар қалдыратын заңнамадағы заңдық кемшіліктер мен коллизиялар.

Сыбайлас жемқорлық мінез-құлқының мүмкіндігі оның алдын алуға (профилактикасына) бағытталған және осы мінез-құлықпен және оның салдарымен күресу мақсаты бар шараларды, яғни санкцияларды белгілеуді талап етеді.

Бүгінгі таңда елімізде ұйымдық негіздер мен іс-шаралар жоспары қалыптастырылды, сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттерін жою жөніндегі нормативтік құқықтық нормаларды іске асыруды регламенттейтін тиісті құжаттар қабылданды[22, 5-б. ] .

Кез келген деңгейде сыбайлас жемқорлық схемаларын айқындауға мүмкіндік беретін тетіктер енгізілді әрі қолданысқа енгізілген сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар жеткілікті деңгейде қабылданды, олар мақсатты түрде жұмыс істеуге, дер кезінде әсер ете алатындай жағдайға жеткізілген, ал қаждет болса жемқорларды қоғамнан аластатуға да мүмкіндік береді [19] .

Алайда, жоғарыда айтылғандардың барлығы іс жүзінде сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және оған қарсы тиімді іс-қимыл жасау үшін жеткіліксіз болып отыр. Жоғарыда айтылғандарды жалғастыра отырып, сыбайлас жемқорлықты қалай жоюға немесе азайтуға болатындығын қарастыру қажет.

1. 2 Мүдделер қақтығысы ұғымы

Кез келген сыбайлас жемқорлық заңға қайшы, өз мәртебесін өз пайдасы үшін қолдана алатын және адамдарға заңсыз әсер ете алатын жоғары лауазымды тұлғалардың мүдделер қақтығысынан туындайды [10, 345 б. ] .

Қоғамдық басқарудың ұғымдық аппараты жүйесінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың маңызды құқықтық құралдарының бірі ретінде "мүдделер қақтығысы" ұғымына неғұрлым өзекті мән беріледі. "Мүдделер қақтығысы" ұғымы «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы», «Мемлекеттік қызмет туралы» заңнамаларда, еңбек заңнамасында да бар.

Елімізде мемлекеттік қызметшілер институтын түбегейлі қайта құру кезеңінде олардың сыбайлас жемқорлық мінез-құлқын, сондай-ақ "мүдделер қақтығысы" деп аталатын жағдайды қамтитын мемлекеттік органдардың тиімді қызметіне кедергі келтіретін жағымсыз факторларды жою туралы мәселе көтерілді. Бұның келешегі Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет жүйесін реформалау тұжырымдамасында да айтылды. Мүдделер қақтығысын қалай түсіну керектігін егжей-тегжейлі түсіндіру бұл құжатта айқындамалмауы осы тұжырымдаманы ғылыми зерттеу мәселелерін өзекті етті. Бұл мәселені шешуге сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс шараларға айтарлықтай серпін берді, онда мүдделер қақтығысы қоғамдық билік саласында туындайтын қоғамдағы заңмен қорғалатын қатынастарға қол сұғатын жазаланатын әрекет ретінде талқыланды.

Сыбайлас жемқорлық- жай ғана құқық бұзушылық емес. Ол мемлекеттің тиімділігіне деген сенімге нұқсан келтіреді және ұлттық қауіпсіздікке тікелей қатер болып табылады. Біз сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіру арқылы, түпкілікті мақсат - сыбайлас жемқорлықты құбылыс ретінде жоюымызға қол жеткізу үшін күрт күшейтуіміз керек. Сондықтан да Мемлекет пен қоғам сыбайлас жемқорлыққа қарсы біртұтас майдан болуға тиіс [Послание Президента РК - Лидера нации Н. Назарбаева народу Казахстана «Стратегия "Казахстан-2050": новый политический курс состоявшегося государства». URL: http://www. akorda. kz/ru/events/astana_kazakhstan/participation_ in_events/poslanie-prezidenta-respubliki-kazahstan-Hdera-nacii-nursultana-naz arbaeva-narodu-kaz ahstana- strateg iy a-kazahstan-2050-novyi-politicheskii (дата обращения: 10. 04. 2022) ] .

Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан Республикасында қазіргі заманғы халықаралық стандарттарға жауап беретін сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімді жүйесі қалыптасты. Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексінде оң баға алды. 2021 жылы Қазақстан 31 балл жинап, өз көрсеткішін 2 баллға жақсартып, әлемнің 180 елінің арасында 122-орынға ие болды. Бұл ең жемқор елдер санатынан шығуға мүмкіндік берген жетістік рейтингке алғаш қатысқан сәттен бастап біздің еліміз үшін ең жоғары көрсеткіш болып табылады (1999 ж. ) .

Сарапшылардың пікірінше, рейтингтегі негізгі оң өзгерістер ақпаратқа кеңінен қол жеткізуді, мемлекеттік органдар қызметінің ашықтығы мен есептілігін қамтамасыз етуде, сондай-ақ мемлекеттік қызметтер көрсету процесін жетілдіруде көрініс тапқан Ұлт жоспары мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегияны іс жүзінде іске асыруға негізделген. Аталған ресми құжаттарда азаматтардың мемлекеттік органдарға сенімін одан әрі арттыру, ірі ұлттық жобаларды іске асыру кезінде ашықтық пен тиімділікті қамтамасыз ету, сондай-ақ мүдделер қақтығысын және кірістерді декларацияламағаны үшін жауапкершілікті реттейтін құқықтық нормаларды күшейту ұсынылды [Қараңыз: Национальный доклад о противодействии коррупции. URL: http://kyzmet. gov. kz/ra/pages/nacionalnyy-doklad-o-protivodeystvii-korrupcii (дата обращения: 12. 04. 2022) . ] . Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың құқықтық және институционалдық негіздерін қалыптастыру ҚР Президентінің 1992 жылғы 17 наурыздағы № 684 "Ұйымдасқан қылмыс пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту жөніндегі шаралар туралы" Жарлығының қабылдануымен басталды. Қазақстан Республикасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың іргелі негіздері- «Қазақстан - 2050» Стратегиясында көрінісі тапқан.

"Қазақстан-2050" Стратегиясы Қазақстанның 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясында, Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарында, 4 Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік стратегиясында көрініс тапқан сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың сапалы жаңа тәсілдерінің қажеттілігін айқындады. Ол сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың жаңа жүйесінің негізін қалады, оның басымдықтары сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттерінің алдын алу жөніндегі шаралар болып табылады.

Мемлекет басшысы бес институционалдық реформаны іске асыру жөніндегі "100 нақты қадам" Ұлт жоспарында қазіргі уақытта "тек мемлекеттік қызмет жүйесі ғана емес, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алуға барынша бағдарланған сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл да жаңғыртылғанын"атап өтті [Назарбаев Н. А. План нации - Путь к казахстанской мечте. URL:http://www. akorda. kz/ru/events/akorda_news/ press_conferences/statya-glavy-gosudarstva-plan-nacii-put-k-kazahstanskoi-mechte (дата обращения: 05. 04. 2018) ] .

Сонымен, бұрын қабылданған жазалау шараларын қолданумен сипатталған модельдің орнына сөзсіз басымдық сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және қылмыстық-құқықтық құралдарды, негізінен сыбайлас жемқорлық тәуекелі жоғары салаларда нақты пайдалануға көшу болып табылады. Қазіргі заманғы алдын алу шараларының кешені айқындалды, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін талдау, жыл сайын қорытындылаумен және Ұлттық баяндамада нақты ұсынымдар әзірлеумен сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.