Ұзақ мерзімді қаржылық шешімдер
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1 Компанияның қаржылық-экономикалық қызметін талдаудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
5
1.1 Қаржы-экономикалық қызметті талдау түсінігі және мәні ... ... ... ..
5
1.2 Компанияның қаржы-экономикалық жағдайын оңтайландыратын шешімдер жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
1.3 Компанияның қаржы-экономикалық қызметін сипаттайтын көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
14
2 КОМПАНИЯНЫҢ қаржылық-экономикалық жағдайды оңтайландырудағы талдау (жшс L.O.K. INDUSTRY МЫСАЛЫНДА) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
38
2.1 Кәсіпорынға жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
38
2.2 Кәсіпорынның қаржы-экономикалық қызметін талдау ... ... ... ... ...
45
3 Компанияның қаржылық-экономикалық жағдайды оңтайландырудың мәселелері мен шешу жолдары...
58
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
72
пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .
75
Кіріспе
Ел президенті Қ.К. Тоқаев өзінің 2020 жылдың 1 қыргүйегіндегі Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі жолдауында компаниядарды қолдайтын сөздерін жолдаған: Өңдеуші компаниядардың отандық ши - кізатқа қолайлы бағамен толық қол жет - кізу мәселесі де жүйелі түрде шеші - луге тиіс. Үкіметке жыл соңына дейін еліміздің өңдеуші өндіріс орындарын шикізатпен толық қамтамасыз етуге мүмкіндік бере - тін реттеу тәсілдерін әзірлеуді тапсырамын. Өнеркәсіптің дамуына реттелетін сатып алу жүйесі тікелей әсер етеді. Оның көлемі 15 триллион теңгеге жуық немесе жалпы ішкі өнімнің бестен бір бөлігін құ - райды. Үкімет пен әкімдердің міндеті - осы әлеуетті барынша пайдалану. Менің тапсырмам бойынша мем - лекеттік органдардың сатып алу жүйесін жақсарта түсетін жаңа заң қабылданды. Бірақ ұлттық компаниялардың сатып алу жүйесі әлі де болса ашық емес және оған қатардағы кәсіпкерлердің қолы жете бермейді [1].
Компанияның қаржы-экономикалық қызметі көптеген ғылымдардың зерттеу нысаны болып табылады: Экономикалық теория, микро - және макроэкономика, басқару, өндірістік-қаржылық қызметті ұйымдастыру және жоспарлау, статистика, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау және т. б.
Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау экономикалық жүргізуші субъект деңгейінде шешімдер қабылдау үшін негіз болып табылады, оның көмегімен компания қызметінің неғұрлым маңызды сипаттамалары мен көрсеткіштері ажыратылады және оның одан әрі дамуының болжамдары жасалады.
Экономикалық процестердің нәтижелері тиісті көрсеткіштерде жоспарланады және болашаққа болжамдалады, нақты қалыптасуына қарай есепке алынады және содан кейін талданады. Қаржы-экономикалық қызметті талдау компанияның бұрын болған және болашақта жүзеге асырылуы жоспарланған экономикалық өмірінің фактілерін формальды сипаттауға, факторлық түсіндіруге және негіздеуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда айтылғандардың бәрі осы тақырыптың өзектілігін анықтайды.
Дипломдық жұмыстың объектісі - ЖШС L.O.K. Industry.
Зерттеу тақырыбы - ЖШС L.O.K. Industry қаржы-экономикалық қызметі. Зерттеу кезеңі 2019 - 2021 ж.ж.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - ЖШС L.O.K. Industry қаржы-экономикалық қызметіне талдау жүргізу және компанияның қаржы-экономикалық қызметін жақсартудың негізгі бағыттарын анықтау.
Қойылған мақсаттарды іске асыру үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:
- компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдаудың теориялық негіздерін қарастыру;
- компанияның экономикалық қызметін және қаржылық жағдайын талдау;
- Қаржы-экономикалық қызметтің деңгейін жақсарту жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және олардың тиімділігін бағалау.
Зерттеу барысында танымның келесі ғылыми әдістері қолданылды: көлденең талдау, тік талдау, трендтік талдау, коэффициенттік әдіс, теңгерімдік әдіс.
Дипломдық жұмысты жазу үшін 2020-2021 жылдарға арналған ЖШС L.O.K. Industry бухгалтерлік есептілігі, сондай - ақ ішкі және статистикалық есептілік пайдаланылды.
Бұл жұмыс кіріспе, үш бөлім, қорытынды және қосымшаларды қамтиды. Жұмысты жазу кезінде Л.В. Гиляровскаяның, А.Ф. Ионованың, В.В. Ковалевтің, Г.В. Савицкаяның және басқалардың еңбектері, сонымен қатар әдістемелік нұсқаулар қолданылды.
Жұмыс 61 бетте көрсетілген, 7 кесте, 5 суреттен және 36 формуладан тұрады.
1 Компанияның қаржылық-экономикалық қызметін талдаудың теориялық негіздері
1.1 Компанияның қаржы-экономикалық жағадй түсінігі және ерекшеліктері
Әрбір ғылымның өзіндік зерттеу пәні бар, оны өзіне тән әдістермен тиісті мақсатта зерттейді. Кез-келген ғылымның тақырыбы тек белгілі бір ғылым зерттейтін объективті шындықтың кез-келген бөлігін немесе жағын білдіреді. Бір нысанды әртүрлі ғылымдар қарастыруы мүмкін. Олардың әрқайсысы ондағы нақты жақтарды немесе қатынастарды табады.
Талдаудың маңызды сипаттамасы - бүтіннің оның құрамдас бөліктеріне психикалық ыдырау мүмкіндігі. Бұл сипаттаманың мәні зерттеу объектісін (компанияды) қалыптасқан экономикалық жағдайға немесе, ең бастысы, болашақта дамуы мүмкін экономикалық жағдайға әкелген себептерді анықтаудан тұрады [2, 27 б.].
Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдаудың мәні компания қызметінің өндірістік және қаржы-экономикалық саласында туындайтын экономикалық құбылыстар мен процестердің себеп-салдарлық байланысы болып табылады.
Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау объектісі компанияның экономикалық қызметінің нәтижелері немесе оның Қаржы-экономикалық қызметінің жекелеген тараптары болып табылады [3, 7 б.].
Талдаудың маңызды элементі активтерден бөлек қарастырылатын компания қаражатының көздері болып табылады. Тек көздерге қатысты аналитикалық шешімдердің қажеттілігі қаржы ресурстарын жұмылдыруға қатысты болған сайын туындайды.
Қаржы-экономикалық қызметті талдаудың төртінші элементі компанияның экономикалық әлеуетін пайдалану нәтижелері болып табылады. Бұл элемент ең маңызды, өйткені ол компанияның тиімділігі мен оның даму перспективаларын бағалауда шешуші болып табылады.
Қаржы-экономикалық қызметті талдаудың жекелеген элементтерін бөлу өте шартты болып табылады, өйткені барлық элементтер бір-бірімен тығыз байланысты және талдау жүргізу кезінде оларды бөліспейді [4, 61 б.].
Компаниядарда сыртқы пайдаланушыларға бағытталған мемлекеттік қаржылық (бухгалтерлік) есептілік, сондай-ақ компания менеджерлері бизнесті басқару туралы шешім қабылдау үшін пайдаланатын басқару есептілігі қалыптасады. Компанияның экономикалық қызметін талдау кең мағынада бухгалтерлік есептің ажырамас бөлігі болып табылады. Қаржылық және басқарушылық талдау аналитикалық процедуралар мен бағалаудың қайнар көзі болып табылатын есеп берудің қандай түріне байланысты ерекшеленеді (1-сурет).
1-сурет. Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау түрлері
Қаржылық талдау қаржылық (бухгалтерлік) есептілік және бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің деректері бойынша жүргізіледі, олардың негізінде есептілік дайындалады. Тек қаржылық есептілікті ақпарат көзі ретінде пайдаланатын қаржылық талдау әдетте сыртқы қаржылық талдау деп аталады.Талдаудың бұл түрі, әдетте, компанияның қызметі туралы ақпаратты сыртқы пайдаланушылармен (меншік иелері, кредиторлар, жеткізушілер және т.б.) қолданылады.
Қаржылық жағдай ұғымы жалпы мағынада немесе компаниядарға қатысты қолданылуы мүмкін. Жалпы жағдайда, қаржылық жағдай дегеніміз-кез-келген ұйымның белгілі бір уақыттағы кірістерінің, шығыстарының, активтері мен міндеттемелерінің жағдайын тексеру. Ол үй шаруашылығына, жеке тұлғаға, жобаға немесе қаржылық міндеттемелері бар кез-келген басқа объектіге немесе ұйымға орнатылуы мүмкін. Бизнес контекстінде қаржылық жағдай дегеніміз-қаржылық есептерді, есептеулер мен коэффициенттерді қолдана отырып, белгілі бір уақытта компанияның меншікті капиталы мен кірістілігін талдау.
Компаниядар кірістерді, шығыстарды, активтер мен міндеттемелерді мемлекеттік ережелерге сәйкес салық төлеу негіздемесі болуы және акционерлер мен әлеуетті инвесторларды операциялардың жай-күйі туралы хабардар ету үшін бақылайды. Бұл ақпарат Бухгалтерлік есеп жүйесінде сақталады. Қаржылық есептерді құру арқылы талдау үшін жүйеден ақпарат алынады. Бұл есептерге кірістер туралы есептер, баланстық есептер, ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер және меншікті капитал туралы есептер кіреді және әр юрисдикциядағы бухгалтерлік есеп стандарттары бойынша кеңестер стандарттайды, олар өз кезегінде халықаралық стандарттарға сәйкес келеді.
Стандартталған қаржылық есептілік ойнауға тең жағдай жасайды, сондықтан инвесторлар ортақ құралдарды қолдана отырып, әртүрлі компаниялардың көрсеткіштерін салыстыра алады. Бұл есептер компанияның жай-күйін немесе оның кірістерінің, шығыстарының, активтері мен міндеттемелерінің мәртебесін көрсетеді. Олар жалпы кіріс және жалпы шығындар сияқты қаржылық көрсеткіштерді көрсетеді және қаржылық нәтижелерді ұсынады, мысалы, компанияның ақша ағымы белгілі бір уақыт кезеңіндегі операциялық шығындарды өтей ме.
Компанияның қаржылық жағдайын қаржы талдаушылары қаржылық коэффициенттерді талдау арқылы анықтайды. Бұл коэффициенттер ақпаратты қаржылық есептерден алады және оны белгілі бір қаржылық қатынастарды анықтауға арналған есептеулерде қолданады. Мысалы, қаржылық есептерден алынған ақпарат көбінесе баға мен пайданың арақатынасын есептеу үшін қолданылады. Бұл коэффициент компания акцияларының бағасын акцияға шаққандағы пайдамен салыстырады. Компанияның қаржылық жағдайын талдаудың бұл түрі кірістілікті анықтауға арналған.
Әдетте, ұйымның күйін талдау сапаны анықтаудың алғышарты болып табылады. Мысалы, компания өзінің қаржылық жағдайына байланысты жақсы немесе нашар қаржылық жағдайда болуы мүмкін. Анықтаманың бұл түрін көбінесе несие инспекторлары, инвесторлар, қаржы талдаушылары және мемлекеттік органдар қабылдайды. Анықтама біршама субъективті болуы мүмкін, өйткені қаржылық жағдайды анықтайтын нақты формула жоқ. Жалпы әдістер болса да, рецензент басқа ақпаратты қарастыруы немесе қаржылық нәтижелерді басқаша қарастыруы мүмкін.
Белсенді мәмілелер жасалатын серіктестің банкроттығы компания үшін ең үлкен проблемалардың бірі болып табылады. Бірақ ықтимал салдардан қорқудың орнына, біз "қаржылық скоринг"құралын қолдана отырып, не нәрсеге назар аудару керек және мұндай жағдайды қалай болдырмауға болатындығы туралы сөйлесеміз.
Компанияның қаржылық талдауы контрагенттермен жұмыс жасаудың бір бөлігі болып табылады. Бұл компанияның тиімділігін алдын-ала бағалауға және оның қызметі туралы қорытынды жасауға көмектеседі. Бухгалтерлік баланс пен қаржылық нәтижелер туралы есепті оқу компанияның қаржылық жағдайын түсіну үшін әрдайым жеткіліксіз. Жақында біз компаниялардың қаржылық есептілігін талдаудың негізгі көрсеткіштері туралы әңгімелестік. Алайда, кеңейтілген зерттеу үшін көбірек деректер қажет.
YouControl талдау бөлімі компаниялардың қаржылық тұрақтылығын талдаудың 20 көрсеткішін ескеретін құрал әзірледі. Олар қаржылық талдау көрсеткіштерінің төрт тобына бөлінеді: өтімділік, кірістілік, іскерлік белсенділік және компанияның төлем қабілеттілігі.
Қаржылық тұрақтылық көрсеткіштерінің толық сипаттамасын контрагентті тексеру кезінде құралдың өзінен көруге болады.
1. "Өтімділік" көрсеткіштер тобы мыналарды ескереді:
- Компанияның ағымдағы активтер есебінен 1 жылға дейінгі мерзімге өз міндеттемелерін төлеу қабілеті. Яғни, компанияда несиелерді өтеу үшін пайдалануға болатын ресурстар бар ма;
- Ағымдағы міндеттемелерді тек ақша қаражаты мен олардың баламалары есебінен өтеу мүмкіндігі. Индикатор фирманың ағымдағы күнге кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру үшін қаражаты бар-жоғын түсінуге мүмкіндік береді;
- Ағымдағы активтер мен компанияның ағымдағы міндеттемелері арасындағы арақатынас;
- Қысқа мерзімді міндеттемелерді ең өтімді активтермен жабу мүмкіндігі.;
- Компания активтерінің жалпы құрылымындағы ақша қаражаты мен олардың баламаларының үлесі.
2. "Төлем қабілеттілігі" көрсеткіштер тобы мыналарды ескереді:
- Компанияның өз қызметіне салынған қаражаттың жалпы сомасындағы меншікті капиталының үлесі. Бұл коэффициент неғұрлым жоғары болса, компания несие берушілерге қаржылық тұрғыдан тәуелсіз болады;
- Қарыз жүктемесі бизнесті жүргізуден түсетін операциялық кіріске қаншалықты сәйкес келеді;
- Меншікті капитал мен айналымнан тыс активтер арасындағы арақатынас.
3. "Рентабельділік" көрсеткіштерінің тобына мыналар кіреді:
- Менеджмент фирманың активтерін пайда табу үшін қаншалықты тиімді пайдаланады. Теріс мәндер шығындарды көрсетеді;
- Компания иелері мен инвесторлары үшін қаншалықты пайдалы;
- Компанияның айналым қаражаттарының әрбір гривнасы қанша пайда әкеледі;
- Жалпы пайданың кіріске қатынасы. Бұл коэффициент компания бизнесінің нақты кірістілігін көрсетеді. Өткен жылмен салыстырғанда маржаның өзгеруі сізге баға саясаты мен компанияның тиімділігі қалай өзгергенін айтады;
- Пайыздар мен салықтарды шегергендегі таза пайданың компанияның жиынтық активтеріне қатынасы;
- Жалпы пайда (шығын) мен өзіндік құн арасындағы арақатынас;
- Жалпы пайданың компанияның операциялық шығыстарына қатынасы.;
- Операциялық қызметтен түскен пайданың өнімді өткізуге байланысты өткізілген тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құнына және операциялық шығыстарға (әкімшілік шығыстарға, маркетингтік шығыстарға және т.б.) қатынасы.
4. "Іскерлік белсенділік" көрсеткіштер тобы мыналарды ескереді:
- Компания активтерінің тиімділігі оны кіріс көлемімен салыстыру арқылы.;
- Алынған кірістер тұрғысынан компанияның айналым капиталын пайдалану тиімділігі;
- Дебиторлық берешектің динамикасы.
Қаржылық талдау контрагенттің сенімділігіне кепілдік бере ме?
Егер сіз біздің бағалауымыз бойынша немесе өзіңіздің жеке талдауыңызбен шешім қабылдай алсаңыз да, талдауды тоқтатпауыңыз керек. Үнемделген уақытты басқа қауіп факторларын бағалауға жұмсауға болады: заңды және беделді. Келесі аспектілерге назар аударыңыз: сот ісін және контрагенттің сілтемелерін тексеріңіз (мұның бәрін YouControl жүйесінде жасауға болады). Осыдан кейін сіз ақылға қонымды шешім қабылдай аласыз.
Компанияның жоғары қаржылық деңгейі оның заңмен және улы байланыстармен проблемалары жоқ дегенді білдірмейді. Бұл оның қаржысы салыстырмалы түрде жақсы жағдайда екенін білдіреді. Неліктен жағдай салыстырмалы түрде жақсы? YouControl қаржылық скорингі салыстырмалы және салыстырмалы болып табылады. А индексі қазіргі уақытта Украина нарығында осы индексі бар компания бәсекелестері арасында қаржылық көрсеткіштердің ең жақсы үйлесіміне ие екенін білдіреді. Басқа нарықтарда жағдай түбегейлі өзгеше болуы мүмкін.
Компанияның қаржылық шарттары.
Компанияның қаржылық жағдайы инвесторлар мен несие берушілерді қатты алаңдатады. Сіздің компанияңыздың қызметін қаржыландыру көзі ретінде инвесторлар мен несие берушілер өздерінің инвестицияларының қауіпсіздігі мен кірістілігі үшін жағдайларды бағалау үшін қаржылық есептерге сүйенеді. Нақтырақ айтсақ, инвесторлар мен несие берушілер ақшаның қайда кеткенін және қазір қайда екенін білуі керек.
Сіздің қаржылық балансыңыз осындай мәселелерді Компанияның активтеріне салынған инвестициялар туралы толық ақпарат беру арқылы шешеді. Баланстық есепте компанияның өтелмеген қарыздары мен үлестік компоненттері де көрсетілген, сондықтан қарыздар мен акцияларға инвесторлар компанияның капитал құрылымындағы салыстырмалы жағдайын жақсы түсінеді.
Қызмет нәтижелері туралы есеп беру.
Баланста көрсетілген қаржылық жағдайлар-бұл қаржылық есеп беру кезеңінің соңындағы компанияның активтері, міндеттемелері мен капиталының жедел суреттері; олар қаржылық жағдайлардың өзгеруіне әкелуі мүмкін операциялардан кезең ішінде не болғанын ашпайды. Осылайша, осы кезеңдегі операциялық нәтижелер инвесторларды да алаңдатады. Пайдалар мен шығындар туралы қаржылық есеп сату, шығындар және кірістер немесе шығындар сияқты операциялық нәтижелерді көрсетеді. Пайда мен шығындар туралы есепті қолдана отырып, инвесторлар компанияның өткен кірістерін де, болашақ ақша ағындарының белгісіздігін де бағалай алады.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептің маңыздылығы.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептің маңыздылығы-бұл белгілі бір уақыт ішінде компания мен сыртқы әлем арасындағы ақша алмасуды көрсетеді, сондықтан инвесторлар компанияның шығындарын төлеуге және активтерді сатып алуға қолма-қол ақшасы бар-жоғын біле алады. Пайда мен залал туралы есепте көрсетілген компанияның пайдасын түсіндіру қиын болуы мүмкін және белгілі бір ақшалай емес элементтерді қамтуы мүмкін, бұл кезең ішінде компанияның ақша алмасуы туралы тікелей ақпарат бермейді.
Сонымен қатар, компания белгілі бір кезең ішінде басқа операциялық емес қызмет түрлерінен, атап айтқанда инвестициялар мен қаржыландырудан ақша қаражатының түсуі мен кетуін бастан кешіреді. Инвесторлар үшін барлық көздерден алынған ақша, тек операциялардан түскен кіріс қана емес, бұл олардың инвестицияларын өтейді.
Акционерлік капитал туралы есеп.
Меншікті капитал туралы есеп акционерлік капиталдағы инвесторлар үшін өте маңызды, өйткені ол белгілі бір кезеңдегі капиталдың әртүрлі компоненттерінің, соның ішінде бөлінбеген пайданың өзгеруін көрсетеді. Акционерлік капиталдың сомасы компанияның таза құнын білдіретін оның жиынтық міндеттемелерін шегергендегі компанияның жиынтық активтерін білдіреді. Бөлінбеген пайданы ұлғайту арқылы компанияның акционерлік капиталының тұрақты өсуі, акционерлер базасының кеңеюінен айырмашылығы, ағымдағы акционерлер үшін инвестициядан түсетін кірістің жинақталуын білдіреді.
Қаржы-экономикалық қызметті талдау үшін әртүрлі статистикалық және экономикалық-математикалық әдістер қолданылады, олардың ішінде:
- мысалы, таңдалған көрсеткіштердің өсу қарқыны жинақталатын сомалар әдісі;
- орташа арифметикалық өлшенген, мысалы, бірдей өсу қарқынына сүйене отырып, бірақ кез-келген принцип бойынша әр көрсеткіштің салмағын ескере отырып;
- әр түрлі таңдалған көрсеткіштер бойынша компаниядар қол жеткізген орындарды жинақтайтын орындар сомасының әдісі: орындардың ең аз сомасы компаниядар рейтингінде бірінші орынды білдіреді;
- балдық бағалау әдісі, онда әрбір көрсеткіштің өз салмақтық балы болады, ал баллдарда көрсеткіштердің өсімі белгілі бір шкала бойынша бағаланады;
- талдау объектілерін рейтингтік бағалау үшін" қашықтық әдісі " және рейтингтік бағалаудың басқа әдістері [17].
В.В. Ковалев қаржы-экономикалық қызметті талдау әдістерінің біршама өзгеше жіктемесін ұсынады (2-сурет).
2-сурет. Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау әдістері мен тәсілдерін жіктеу
Бұл жіктеудің бірінші деңгейі талдаудың формальды және бейресми әдістерін анықтайды. Бірінші топ қатаң аналитикалық процедураларды емес, логикалық деңгейде аналитикалық процедураларды сипаттауға негізделген. Талдаудың бейресми әдістері үшін субъективизм элементі (аналитиктің кәсіби қасиеттері) анағұрлым маңызды.
Әдістердің екінші тобына қатаң формальды аналитикалық тәуелділіктер жатады. Мұндай ондаған әдістер белгілі және олардың барлығы 2-суретте кіші топтарға топтастырылған [18, 30 б.].
Қаржы-экономикалық қызметті талдаудың түсінігі мен мәнін қарастыра отырып, осы талдауды жүргізудің ақпараттық базасын зерттеу керек.
1.2 Компанияның қаржы-экономикалық жағдайын оңтайландыратын шешімдер жүйесі
Компания қабылдаған қаржылық шешімдердің түрлері туралы білуіңіз керек барлық нәрсе. Қаржылық шешім қабылдаудың негізгі аспектілері қаржыландыру, инвестициялар, дивидендтер және айналым капиталын басқарумен байланысты.
Шешім қабылдау Ұйымның мақсаттарына жету үшін қолда бар ресурстарды пайдалануға көмектеседі, егер қаржылық көрсеткіштердің минималды деңгейіне қол жеткізілмесе, коммерциялық компания уақыт өте келе өмір сүре алмайды.
Осылайша, қаржылық менеджмент негізінен қаржылық шешімдер қабылдау үшін тұжырымдамалық және аналитикалық негіз береді.
Қаржылық шешімдердің түрлерін келесідей жіктеуге болады: - 1. Ұзақ мерзімді қаржылық шешімдер 2. Қысқа мерзімді қаржылық шешімдер.
Төрт негізгі қаржылық шешім бар: 1. Капиталды бюджеттеу немесе ұзақ мерзімді инвестициялар туралы шешім 2. Капитал құрылымы немесе қаржыландыру туралы шешім 3. Дивидендтер туралы шешім 4. Айналым капиталын басқару туралы шешім.
Қаржылық шешімдердің түрлері: инвестициялық шешім, қаржылық шешім, дивидендтер туралы шешім және айналым капиталын басқару туралы шешім
Әр Компания қабылдауы керек қаржылық шешімдердің түрлері: инвестициялық шешім, қаржылық шешім және дивидендтер туралы шешім
Әр компания үш негізгі қаржылық шешім қабылдауы керек, атап айтқанда:
1. Инвестициялық шешім.
2. Қаржыландыру туралы шешім
3. Дивидендтер төлеу туралы шешім
1. Инвестициялық шешім:
Фирманың қаражаты әртүрлі активтерге қалай инвестицияланатынына қатысты қаржылық шешім инвестициялық шешім ретінде белгілі. Инвестициялық шешім ұзақ мерзімді немесе қысқа мерзімді болуы мүмкін.
Ұзақ мерзімді инвестициялық шешім ұзақ мерзімді инвестициялардың үлкен көлемін қамтитын және үлкен шығындарды қоспағанда, қайтарылмайтын капиталды бюджеттеу шешімдері деп аталады. Қысқа мерзімді инвестициялық шешімдер Бизнестің күнделікті жұмысына әсер ететін айналым капиталы туралы шешімдер деп аталады. Ол қолма-қол ақша, қорлар және дебиторлық берешек деңгейлері туралы шешімдерді қамтиды.
Күрделі инвестициялардың бюджетін құрудың сәтсіз шешімі, әдетте, бизнестің қаржылық жағдайына айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін.
Айналым капиталы туралы дұрыс емес шешім Бизнестің өтімділігі мен кірістілігіне әсер етеді.
Инвестициялық шешімдерге Күрделі салымдар бюджетін құру жөніндегі шешімдерге әсер ететін факторлар:
1. Жобаның ақша ағындары-ең жақсы ұсынысты таңдау үшін инвестициялық ұсыныстың әрекет ету мерзімі ішінде ақша түсімдері мен төлемдер тізбегі қаралып, талдануы керек.
2. Табыстылық нормасы-ең жақсы ұсынысты таңдау үшін әр ұсыныстан күтілетін кірістілікті және онымен байланысты тәуекелдерді ескеру қажет.
3. Тартылған инвестициялық критерийлер-әр түрлі инвестициялық ұсыныстар күрделі инвестициялардың бюджетін құру әдістері негізінде бағаланады. Оған Инвестициялар сомасын, пайыздық мөлшерлемені, ақша ағындарын, пайда нормаларын және т.б. есептеу кіреді.
2. Қаржыландыру туралы шешім:
Акциялар, артықшылықты акциялар, қарыздық міндеттемелер, банктік несиелер және т.б. сияқты әртүрлі ұзақ мерзімді қаражат көздерінен тартылатын қаржыландыру көлеміне қатысты қаржылық шешім. Басқаша айтқанда, бұл компанияның "капитал құрылымы" туралы шешім.
Капитал құрылымы меншік иесі қоры + қарыз қоры
Қаржылық Тәуекел:
Мерзімді пайыздарды төлеу және "қарыз қаражаты" бойынша капиталды қайтару бойынша міндеттемелерді орындамау тәуекелі қаржылық тәуекел деп аталады.
Қаржыландыру туралы шешімге әсер ететін факторлар:
1. Құны-әр түрлі көздерден қаражат тарту құны әр түрлі. Меншікті капиталдың құны қарыз құнынан көп. Ең арзан көзді ақылмен таңдау керек.
2. Тәуекел-әр түрлі көздермен байланысты тәуекел әр түрлі. Үлкен тәуекел меншік иесінің қорымен салыстырғанда қарыз қаражатымен байланысты, өйткені олар үшін пайыздар төленеді, сонымен қатар олар белгілі бір уақыт өткеннен кейін немесе олардың мерзімі аяқталғаннан кейін өтеледі.
3. Орналастыру құны-брокердің комиссиялық сыйақысы, андеррайтердің алымдары, бағалы қағаздар проспектісінің шығыстары және т.б. сияқты бағалы қағаздарды шығаруға байланысты шығындар. Флотация құны неғұрлым жоғары болса, қаржыландыру көзі соғұрлым тартымды болады.
4. Ақша ағынымен бизнестің жағдайы - егер ақша ағынымен компанияның жағдайы жақсы болса, ол қарыз қаражатын оңай пайдалана алады.
5. Бақылау туралы пікірлер-Егер қолданыстағы акционерлер бизнесті толық бақылауды сақтағысы келсе, онда қаржыландыру қарыз қаражаты есебінен тартылуы мүмкін, бірақ олар бизнесті бақылауды жеңілдетуге дайын болған кезде, қаржыландыруды тарту үшін акциялар пайдаланылуы мүмкін.
6. Капитал нарықтарының жағдайы-бум кезеңінде қаржыландыруды акциялар шығару арқылы оңай тартуға болады, бірақ депрессия кезеңінде Қарыз арқылы қаржыландыруды тарту оңай.
3. Дивидендтер төлеу туралы шешім:
Компания алған пайданың қай бөлігін акционерлер (дивидендтер) арасында бөлу керектігін және болашақ күтпеген шығындарға (бөлінбеген пайда) қай бөлігін сақтау керектігін анықтаумен байланысты қаржылық шешім дивидендтер туралы шешім деп аталады.
Дивидендтер пайданың акционерлер арасында бөлінетін бөлігіне жатады. Дивидендтер төлеу туралы шешім акционерлердің әл-ауқатын барынша арттырудың жалпы мақсаты ескеріле отырып қабылдануға тиіс.
Дивидендтер төлеу туралы шешімге әсер ететін факторлар:
1. Пайда-жоғары және тұрақты кірісі бар Компания дивидендтердің жоғары мөлшерлемесін жариялай алады, өйткені дивидендтер ағымдағы және өткен пайдадан төленеді.
2. Дивидендтердің тұрақтылығы-компаниялар тұрақты дивидендтер саясатын ұстанады. Егер табыс аздап өзгерсе немесе пайданың өсуі уақытша болса, акцияға шаққандағы дивиденд мөлшері өзгермейді.
3. Өсу перспективалары-егер компанияның жақын арада өсу перспективалары болса, ол өз пайдасын сақтайды және осылайша дивидендтер жарияланбайды немесе аз жарияланады.
4. Ақша ағындары бойынша позициялар-дивидендтер ақша қаражатының кетуін білдіреді, сондықтан жеткілікті қаражаттың болуы дивидендтерді жариялаудың басты талабы болып табылады.
5. Акционерлердің қалауы-дивидендтер төлеу туралы шешім қабылдаған кезде акционерлердің қалауы да ескеріледі. Егер акционерлер дивидендтер алғысы келсе, компания сол туралы хабарлауға бара алады. Бұл жағдайда дивидендтердің мөлшері акционерлердің күту деңгейіне байланысты болады.
6. Салық саясаты - компания өзі жариялаған дивидендтерден салық төлеуге міндетті. Егер дивидендтерге салынатын салық жоғары болса, компания дивидендтер ретінде аз төлеуді жөн көреді, ал егер салық ставкалары төмен болса, компания дивидендтерді көбірек жариялай алады.
Қаржылық шешімдердің түрлері - 3 түрі: инвестициялық шешім, қаржылық шешім және дивидендтер туралы шешім.
Қаржылық менеджмент кейбір жалпы мақсаттарды ескере отырып, активтерді сатып алумен, қаржыландырумен және басқарумен байланысты. Қаржылық менеджментке қазіргі заманғы көзқарастың мазмұнын үш негізгі шешімге бөлуге болады, атап айтқанда: (1) инвестициялық шешім, (2) қаржыландыру туралы шешім және (3) дивидендтер туралы шешім.
Компания бұл шешімдерді бір уақытта және тұрақты қызмет барысында қабылдайды. Компания бұл шешімдерді дәйекті түрде қабылдамауы мүмкін, бірақ акционерлердің әл-ауқатын арттыру мақсатында шешімдер қабылдануы керек.
№ 1 Тип. Инвестициялық шешім:
Бұл басқа екі шешімге қарағанда маңызды. Ол фирмаға иелік ету үшін қажетті активтердің жалпы сомасын анықтаудан басталады. Басқаша айтқанда, инвестициялық шешім фирма инвестиция салатын активтерді таңдаумен байланысты.
Қажетті активтер екі топқа бөлінеді:
1) ұзақ мерзімді активтер (Негізгі құралдар - зауыттар мен жабдықтар, жер және ғимараттар және т.б.), олар үлкен инвестицияларды қажет етеді және болашақта белгілі бір уақыт аралығында табыс әкеледі. Ұзақ мерзімді активтерге инвестициялар "капиталды бюджеттеу"деп аталады. Мұны фирманың ағымдағы қаражатын бірнеше жылдар бойы күтілетін пайда ағынымен негізгі құралдарға тиімді инвестициялау туралы шешімі ретінде анықтауға болады.
2) қысқа мерзімді активтер (айналым активтері - шикізат, аяқталмаған өндіріс, дайын өнім, дебиторлар, ақша қаражаты және т.б.), олар қаржы жылы ішінде құнын азайтпай ақша қаражатына айырбасталуы мүмкін. Ағымдағы активтерге салынған инвестициялар халық арасында айналым капиталын басқару деп аталады. Бұл айналым активтерін басқаруға қатысты.
Бұл фирманың маңызды шешімі, өйткені қысқа мерзімді өмір сүру ұзақ мерзімді сәттіліктің қажетті шарты болып табылады. Фирма көп немесе аз активтерге қолдау көрсетпеуі керек. Активтер неғұрлым көп болса, кірістілік соғұрлым аз болады және тәуекел болмайды, бірақ активтердің аз болуы қауіпті және тиімдірек болады. Демек, айналым капиталын басқарудың негізгі аспектілері тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу болып табылады.
Айналым капиталын басқару екі аспектіні қамтиды. Біріншіден, бизнесті жүргізу үшін қажетті соманы анықтау және екінші активтерді қаржыландыру.
№ 2 Тип. Қаржыландыру туралы шешім:
Талап етілетін соманы бағалағаннан және сатып алынуы қажет активтерді таңдағаннан кейін қаржыландыру туралы келесі шешім қабылданады. Қаржы менеджері баланстың оң жағын жасаумен айналысады. Бұл қаржыландырудың, капитал құрылымының немесе левередждің үйлесуіне байланысты. Қаржы менеджері капитал құрылымындағы қарыз бен меншікті капиталдың арақатынасын анықтауы керек.
Бұл акционерлердің әл-ауқатын арттыратын қаржының оңтайлы үйлесімі болуы керек. Тәуекел мен кірістілік арасында тиісті тепе-теңдікті орнату қажет болады. Қарыз капиталдың кірістілігін арттыруға көмектесетін, бірақ тәуекелді арттыратын белгіленген құнды (пайыздарды) қамтиды. Акционерлік акцияларды шығару арқылы қаражат тарту тұрақты көздердің бірі болып табылады, бірақ акционерлер жоғары кіріс көрсеткіштерін күтеді.
Капитал құрылымының екі аспектісі: капитал құрылымының теориясы және капиталдың оңтайлы құрылымын анықтау.
№ 3 Тип. Дивидендтер төлеу туралы шешім:
Бұл дивидендтік саясатқа қатысты үшінші қаржылық шешім. Дивидендтер-бұл акционерлер арасында бөлуге болатын пайданың бөлігі. Дивидендтерді төлеу компанияның қаржылық шешіміне байланысты талдануы керек. Компанияның таза пайдасы мәселесін шешудің екі әдісі бар, атап айтқанда пайданы ұстап қалудың қажеті болмаған кезде қарапайым акционерлер арасында дивидендтер түрінде бөлу немесе егер олар кез-келген коммерциялық қызметті қаржыландыру үшін қажет болса, оларды компанияның өзінде сақтауға болады.
Бірақ дивидендтерді бөлу немесе ұстап қалу олардың акционерлердің әл-ауқатына әсері тұрғысынан анықталуы керек. Қаржы менеджері акцияның нарықтық құнын және сол арқылы компанияның нарықтық құнын арттыратын оңтайлы дивидендтік саясатты анықтауы керек. Дивидендтерді анықтау кезінде ескерілетін факторларды есепке алу дивидендтік саясаттың тағы бір аспектісі болып табылады.
Қаржылық шешімдердің түрлері-капитал бюджетін құру туралы шешімдер, капитал құрылымы туралы шешімдер және дивидендтер төлеу туралы шешімдер
Төрт негізгі қаржылық шешім бар - капиталды бюджеттеу немесе ұзақ мерзімді инвестициялар туралы шешім (қаражатты пайдалану), капитал құрылымы немесе қаржыландыру туралы шешім (қаражатты сатып алу), дивидендтер төлеу туралы шешім (қаражатты бөлу) және фирманың мақсатына жету үшін айналым капиталын басқару туралы шешім, атап айтқанда акционердің (иесінің) пайдасын барынша арттыру.
Кейде жоғарыда аталған барлық төрт шешім келесідей үш шешімге бөлінеді:
1. Инвестициялық шешім-бұл капитал бюджеті туралы шешімді (ұзақ мерзімді инвестициялық шешім) және айналым капиталын басқаруды қамтиды.
2. Капитал құрылымы
3. Дивидендтер төлеу туралы шешім
1) Күрделі жөндеу бюджетін жасау туралы шешім:
Фирманың ұзақ мерзімді инвестицияларын жоспарлау және басқару процесі капитал бюджетін құру деп аталады. Капитал бюджетін құру кезінде қаржы менеджері тиімді инвестициялық мүмкіндіктерді, яғни активтен пайда болатын ақша ағынының құны сол активтің құнынан асатын активтерді анықтауға тырысады. Болашақ ақша ағындарының мөлшерін, мерзімдерін және тәуекелін бағалау (ақша қаражатының түсуі де, кетуі де) капитал бюджетінің мәні болып табылады.
Қаржы менеджері келесі сұрақтарға жауап табуы керек:
1. Компанияның мөлшері қандай болуы керек?
2. Қаражатты қандай активтергежобаларға инвестициялау керек?
3. Қандай активтерге жобаларға инвестициялар қысқартылуы немесе тоқтатылуы керек?
Күрделі инвестициялардың бюджетін құру туралы шешімдер компанияның балансындағы негізгі құралдардың құрамын анықтайды. Капитал бюджетін құру туралы шешім операциялық тәуекелге немесе компанияның іскерлік тәуекеліне әкеледі.
Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу:
Тәуекел мен кірістілік тандемде қозғалады. Тәуекел неғұрлым жоғары болса, кірістілік соғұрлым жоғары болады. Тәуекел неғұрлым төмен болса, кірістілік соғұрлым төмен болады. Бұл барлық инвестицияларға (жобалар мен активтерге) қатысты.
Қаржы менеджері жобаларды активтерді таңдауға тырысады:
а) табыстылықтың берілген деңгейінде тәуекелді азайту;
б) тәуекелдің берілген дәрежесі кезінде кірістілікті барынша арттыру.
Демек, капитал бюджеті туралы шешім қабылданған жағдайда тәуекел мен кірістілік арасында ымыраға келу бар. Шағын зауытқа салынған инвестициялар ірі зауытқа салынған инвестицияларға қарағанда аз қауіпті. Бірақ сонымен бірге шағын компания ірі компанияға қарағанда аз пайда әкеледі. Сондықтан зауыттың оңтайлы мөлшері туралы шешім қабылдау тәуекелдер мен кірістілікті мұқият талдауды қажет етеді.
2) капитал құрылымы туралы шешім:
Фирма капиталының құрылымы немесе қаржыландыру туралы шешім фирманың ұзақ мерзімді инвестициялық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қаражат алуға байланысты. Бұл фирма өз активтерін қаржыландыру үшін пайдаланатын ұзақ мерзімді қарыз бен меншікті капиталдың нақты қоспасына қатысты. Қаржы менеджері қанша қаражат тарту керектігін, қандай көздерден тарту керектігін және қашан тарту керектігін нақты шешуі керек.
Қажетті қаражатты тартудың әртүрлі мүмкін комбинацияларын мұқият бағалау және қаржыландырудың әртүрлі көздерінің оңтайлы комбинациясын таңдау қажет. Капиталдың оңтайлы құрылымы - бұл капиталдың жалпы құнын төмендететін және фирманың кірісін барынша арттыратын құрылым. Капитал құрылымы туралы шешім компанияның қаржылық тәуекеліне әкеледі.
Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу:
Капитал құрылымы туралы шешім қабылдаған кезде кірістілік пен тәуекел арасындағы ымыраға келу де ескеріледі. Әдетте қарыз меншікті капиталдан арзан деп саналады, өйткені қарыз бойынша пайыздарға салық салынбайды. Сонымен қатар, қарыз меншікті капиталдан бұрын төленетіндіктен, инвесторлар үшін тәуекел төмен, сондықтан олар қарыз инвестицияларынан төмен қайтарымды талап етеді. Бірақ артық қарыз компанияның көзқарасы бойынша меншікті капиталға қарағанда қауіпті, өйткені фирма шығынға ұшыраса да, қарыз міндеттемелері міндетті түрде орындалуы керек.
Осылайша, қаржыландырудың оңтайлы үйлесімін таңдағанда, тәуекел мен кірістілік арасында ымыраға келу бар. Бір жағынан, қарыздың капитал құны төмен, сондықтан көп қарызды пайдалану жоғары кірістілікті білдіреді, бірақ қауіпті, ал екінші жағынан, меншікті капитал капиталдың қымбаттығына байланысты төмен кірістілік береді, бірақ аз тәуекелді.
3) дивидендтер төлеу туралы шешім:
Дивидендтерді төлеу туралы шешім екі мәселені қамтиды: дивидендтерді бөлу керек пе және пайданың қай бөлігін дивиденд ретінде бөлу керек. Қаржы менеджері болашақ инвестициялық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін салықтан кейінгі пайданың қанша пайызын бизнесте сақтау керектігін және акционерлер арасында дивиденд ретінде қанша үлесті бөлу керектігін шешуі керек. Фирма барлық пайданы ұстап қалуы немесе барлық пайданы таратуы немесе қалған бөлігін сақтап, таратуы керек пе?
Дивиденд ретінде бөлінген пайданың үлесі дивидендтерді төлеу коэффициенті деп аталады, ал бизнесте ұсталған пайданың үлесі ұстап қалу коэффициенті деп аталады. Мұнда қаржы менеджері акционердің байлығын барынша арттыратын дивидендтерді төлеудің оңтайлы коэффициентін анықтаумен айналысады. Алайда, нақты шешімге тиімді инвестициялық мүмкіндіктердің болуы, компанияның қаржылық қажеттіліктері, акционерлердің күтуі, заңды шектеулер, компанияның өтімділік жағдайы және басқа факторлар әсер етеді.
Тәуекел Мен Кірістілік Арасындағы Ымыраға Келу:
Дивидендтерді төлеу туралы шешім кіріс пен тәуекел арасындағы ымыраға келуді де қамтиды. Әдетте, инвесторлар дивидендтерді күтеді, өйткені дивидендтер капиталдың өсуіне байланысты болашақ белгісіздікті жояды. Сондықтан компания дивидендтер төлеуі керек. Алайда, тиімді инвестициялық мүмкіндіктері бар компания дивидендтер төлеген кезде, бөлінбеген пайдадан қымбат тұратын сыртқы көздерден қаражат тартуға тура келеді.
Демек, жобаның қайтарымы азаяды. Жоғары дивидендтерді төлеу аз тәуекелді, бірақ сонымен бірге кірістіліктің төмендеуіне әкеледі, ал төмен дивидендтерді төлеу қауіпті, бірақ өсіп келе жатқан фирмалар жағдайында жоғары кірістілікке әкеледі. Сондықтан фирма инвесторлардың үміттерін қанағаттандыру үшін дивидендтер мен бөлінбеген пайда арасындағы тепе-теңдікті сақтауы керек.
4) айналым капиталын басқару жөніндегі шешім:
Айналым капиталын басқару фирманың қысқа мерзімді немесе ағымдағы активтерін басқарумен байланысты, мысалы, қорлар, ақша қаражаттары, дебиторлық берешек және кредиторлар, төлем шоттары сияқты қысқа мерзімді немесе ағымдағы міндеттемелер. Өтеу мерзімі бизнестің операциялық циклі ішінде немесе бір жыл ішінде болатын активтер мен міндеттемелер тиісінше ағымдағы активтер және ағымдағы міндеттемелер деп аталады.
Айналым капиталын басқару келесі мәселелерді қамтиды:
- Қысқа мерзімді қаражатты тартудың ықтимал көздері қандай?
- Түрлі қысқа мерзімді көздерден қаражат қандай пропорцияда тартылуы тиіс?
- Қолма-қол ақша мен қорлардың оңтайлы деңгейі қандай болуы тиіс?
- Клиенттерге сату кезінде фирманың несие саясаты қандай болуы тиіс?
Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу:
Айналым капиталын басқару тәуекелмен ымыраға келуді де қамтиды, өйткені бұл фирманың өтімділігі мен кірістілігіне әсер етеді. Өтімділік кірістілікке кері пропорционалды, яғни өтімділіктің артуы кірістіліктің төмендеуіне әкеледі және керісінше. Өтімділіктің жоғары болуы айналым активтерінің көп болуын білдіреді. Бұл қысқа мерзімді міндеттемелерді орындамау қаупін азайтады.
Бірақ ағымдағы активтер Негізгі қаражаттарға қарағанда төмен кірістілікті қамтамасыз етеді, сондықтан кірістілікті төмендетеді, өйткені негізгі қаражатқа салынған инвестициялар арқылы жоғары кірістілік әкелуі мүмкін қаражат айналым активтерінде бұғатталады. Осылайша, жоғары өтімділік аз тәуекелді білдіреді, сонымен бірге аз пайда әкеледі, ал төменгі өтімділік үлкен тәуекелді білдіреді, бірақ үлкен кірістілік. Сондықтан қаржы менеджері айналым капиталының оңтайлы деңгейіне ие болуы керек.
Қаржылық шешімдер арасындағы өзара байланыс:
Жоғарыда сипатталған қаржыны басқарудың барлық төрт шешімі тәуелсіз емес, бірақ бір-бірімен байланысты. Күрделі инвестициялардың бюджетін құру туралы шешім шығындар мен пайданың келтірілген мәндерін есептеуді талап етеді, ол үшін бізге тиісті дисконттау мөлшерлемесі қажет. Фирманың капитал құрылымы туралы шешім қабылдауының нәтижесі болып табылатын капитал құны, әдетте, капитал бюджетін құру туралы шешім қабылдаған кезде дисконттау мөлшерлемесі ретінде қолданылады.
Демек, инвестициялық және қаржылық шешімдер өзара байланысты. Егер бизнестің операциялық тәуекелі ұзақ мерзімді активтерге үлкен инвестициялардың арқасында жоғары болса (мысалы, капитал бюджеті туралы шешім), онда компаниялардың қарыз капиталы төмен және қаржылық тәуекелі аз болуы керек. Дивидендтерді төлеу туралы шешім фирманың операциялық кірістілігіне байланысты, бұл өз кезегінде капитал бюджеті туралы шешімге байланысты.
Кейде фирмалар өздерінің инвестициялық жобаларын қаржыландыру үшін бөлінбеген пайданы пайдаланады, ал егер қандай да бір пайда қалса, бұл сома дивиденд ретінде бөлінеді. Демек, бір жағынан дивидендтер мен капиталды жоспарлау, екінші жағынан дивидендтер мен қаржыландыру туралы шешім арасында байланыс бар.
Қаржылық шешімдердің түрлері-ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді шешімдер
Қаражат тарту, активтерді инвестициялау және акционерлерге пайданы бөлу функциялары фирмадағы негізгі қаржылық функциялар немесе қаржылық шешімдер болып табылады.
Қаржылық функциялар төменде көрсетілгендей ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді шешімдерге бөлінеді:
А) Ұзақ Мерзімді Қаржылық Шешімдер:
1) инвестициялық шешім;
2) қаржыландыру туралы шешім;
3) дивидендтер төлеу туралы шешім.
1) инвестициялық шешім:
Ұзақ мерзімді инвестициялық шешім қабылдау үшін капиталды бюджетті құрудың әртүрлі әдістері қолданылады. Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу капитал бюджеті туралы шешім қабылдауға қатысады. Тәуекелдің белгілі бір дәрежесі үшін максималды таза ағымдағы құнын беретін жоба таңдалады.
Қаржылық менеджменттің мақсаты-акционерлердің әл-ауқатын арттыру. Демек, инвестициялық шешім мақсатқа жету үшін ең маңызды болып табылады. Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға мұқият талдау жасағаннан кейін зауыттың көлемін анықтау керек.
2) қаржыландыру туралы шешім:
Қаржыландыру туралы шешім Компания капиталының құрылымымен байланысты. Негізінен, компанияның жалпы капиталындағы меншікті және қарыз капиталының арақатынасы туралы шешім қабылданады. Фирманың капиталындағы қарыздың үлесі неғұрлым жоғары болса, тәуекел соғұрлым жоғары болады. Меншікті және қарыз капиталының ақылға қонымды үйлесімі бар капитал құрылымы оңтайлы капитал құрылымы деп аталады.
Қаржыландыру капиталдың ең аз құны бар көздерден жүзеге асырылуы тиіс. Компания капиталының құрылымына бірқатар факторлар әсер етеді. Қарыздың капитал құны төмен, бірақ ол фирманың бизнесіндегі тәуекелді арттырады. Қарыз қаражатын тарта отырып, компания бизнестегі тәуекелдің жоғары деңгейіне ие. Тәуекел мен кірістілік арасындағы тепе-теңдікті сақтау үшін қарыз мен меншікті капиталдың ақылға қонымды үйлесімін таңдау керек.
3) дивидендтер төлеу туралы шешім:
Үшінші маңызды шешім акционерлер арасында пайданы бөлуге қатысты. Қаржы менеджері акционерлер арасында қанша пайда бөлу керектігін шешуі керек.
Егер компания қол жетімді жобаларға инвестиция салу үшін қаражат қажет болса және сыртқы қаржыландыру құны жоғары болса, онда бұл талапты қанағаттандыру үшін пайданы үнемдеген дұрыс. Дивидендтерді төлеу фирмалардың құнына да әсер етеді. Бұл факторларды компанияның оңтайлы дивидендтік Саясаты туралы шешім қабылдаған кезде ескеру қажет.
б) қысқа мерзімді қаржылық шешімдер:
Өтімділік туралы шешім:
Күнделікті бизнесті үздіксіз жүргізу үшін компанияға айналым капиталы қажет. Айналым капиталы дегеніміз-компанияның ағымдағы активтерге жалпы инвестициялары. Таза айналым капиталы жалпы айналым активтері мен ағымдағы міндеттемелер арасындағы айырмашылыққа тең.
Айналым капиталын басқару кезінде қаржы менеджері келесі мәселелер бойынша шешім қабылдауы керек:
1) Фирманың айналым капиталына жалпы инвестициялар қандай болуы керек?
2) жекелеген айналым қаражатының деңгейі қандай болуы тиіс?
3) айналым капиталына қажеттілікті қаржыландыру үшін әртүрлі көздердің салыстырмалы үлесі қандай болуы керек?
4) клиенттерге сату кезінде фирманың несие саясаты қандай болуы тиіс?
Айналым капиталын басқару тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келуді қамтиды. Егер компанияның ағымдағы активтерінің деңгейі өте жоғары болса, онда ол артық өтімділікке ие. Компания мұны жасаған кезде оның пайда деңгейі төмендейді, өйткені ақшаның көп бөлігі бос ақшаға байланысты болады. Егер фирманың ағымдағы активтерінің деңгейі төмен болса, бұл өндіріс пен сатылымның тоқтап қалуына әкеледі. Соқтырар еді азайту пайда. Осылайша, компания айналым қаражаттарының оңтайлы деңгейін сақтауы керек.
Қаржылық шешімдердің түрлері-4 түрі: қаржыландыру туралы шешім, инвестициялық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1 Компанияның қаржылық-экономикалық қызметін талдаудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
5
1.1 Қаржы-экономикалық қызметті талдау түсінігі және мәні ... ... ... ..
5
1.2 Компанияның қаржы-экономикалық жағдайын оңтайландыратын шешімдер жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
1.3 Компанияның қаржы-экономикалық қызметін сипаттайтын көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
14
2 КОМПАНИЯНЫҢ қаржылық-экономикалық жағдайды оңтайландырудағы талдау (жшс L.O.K. INDUSTRY МЫСАЛЫНДА) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
38
2.1 Кәсіпорынға жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
38
2.2 Кәсіпорынның қаржы-экономикалық қызметін талдау ... ... ... ... ...
45
3 Компанияның қаржылық-экономикалық жағдайды оңтайландырудың мәселелері мен шешу жолдары...
58
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
72
пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .
75
Кіріспе
Ел президенті Қ.К. Тоқаев өзінің 2020 жылдың 1 қыргүйегіндегі Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі жолдауында компаниядарды қолдайтын сөздерін жолдаған: Өңдеуші компаниядардың отандық ши - кізатқа қолайлы бағамен толық қол жет - кізу мәселесі де жүйелі түрде шеші - луге тиіс. Үкіметке жыл соңына дейін еліміздің өңдеуші өндіріс орындарын шикізатпен толық қамтамасыз етуге мүмкіндік бере - тін реттеу тәсілдерін әзірлеуді тапсырамын. Өнеркәсіптің дамуына реттелетін сатып алу жүйесі тікелей әсер етеді. Оның көлемі 15 триллион теңгеге жуық немесе жалпы ішкі өнімнің бестен бір бөлігін құ - райды. Үкімет пен әкімдердің міндеті - осы әлеуетті барынша пайдалану. Менің тапсырмам бойынша мем - лекеттік органдардың сатып алу жүйесін жақсарта түсетін жаңа заң қабылданды. Бірақ ұлттық компаниялардың сатып алу жүйесі әлі де болса ашық емес және оған қатардағы кәсіпкерлердің қолы жете бермейді [1].
Компанияның қаржы-экономикалық қызметі көптеген ғылымдардың зерттеу нысаны болып табылады: Экономикалық теория, микро - және макроэкономика, басқару, өндірістік-қаржылық қызметті ұйымдастыру және жоспарлау, статистика, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау және т. б.
Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау экономикалық жүргізуші субъект деңгейінде шешімдер қабылдау үшін негіз болып табылады, оның көмегімен компания қызметінің неғұрлым маңызды сипаттамалары мен көрсеткіштері ажыратылады және оның одан әрі дамуының болжамдары жасалады.
Экономикалық процестердің нәтижелері тиісті көрсеткіштерде жоспарланады және болашаққа болжамдалады, нақты қалыптасуына қарай есепке алынады және содан кейін талданады. Қаржы-экономикалық қызметті талдау компанияның бұрын болған және болашақта жүзеге асырылуы жоспарланған экономикалық өмірінің фактілерін формальды сипаттауға, факторлық түсіндіруге және негіздеуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда айтылғандардың бәрі осы тақырыптың өзектілігін анықтайды.
Дипломдық жұмыстың объектісі - ЖШС L.O.K. Industry.
Зерттеу тақырыбы - ЖШС L.O.K. Industry қаржы-экономикалық қызметі. Зерттеу кезеңі 2019 - 2021 ж.ж.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - ЖШС L.O.K. Industry қаржы-экономикалық қызметіне талдау жүргізу және компанияның қаржы-экономикалық қызметін жақсартудың негізгі бағыттарын анықтау.
Қойылған мақсаттарды іске асыру үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:
- компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдаудың теориялық негіздерін қарастыру;
- компанияның экономикалық қызметін және қаржылық жағдайын талдау;
- Қаржы-экономикалық қызметтің деңгейін жақсарту жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және олардың тиімділігін бағалау.
Зерттеу барысында танымның келесі ғылыми әдістері қолданылды: көлденең талдау, тік талдау, трендтік талдау, коэффициенттік әдіс, теңгерімдік әдіс.
Дипломдық жұмысты жазу үшін 2020-2021 жылдарға арналған ЖШС L.O.K. Industry бухгалтерлік есептілігі, сондай - ақ ішкі және статистикалық есептілік пайдаланылды.
Бұл жұмыс кіріспе, үш бөлім, қорытынды және қосымшаларды қамтиды. Жұмысты жазу кезінде Л.В. Гиляровскаяның, А.Ф. Ионованың, В.В. Ковалевтің, Г.В. Савицкаяның және басқалардың еңбектері, сонымен қатар әдістемелік нұсқаулар қолданылды.
Жұмыс 61 бетте көрсетілген, 7 кесте, 5 суреттен және 36 формуладан тұрады.
1 Компанияның қаржылық-экономикалық қызметін талдаудың теориялық негіздері
1.1 Компанияның қаржы-экономикалық жағадй түсінігі және ерекшеліктері
Әрбір ғылымның өзіндік зерттеу пәні бар, оны өзіне тән әдістермен тиісті мақсатта зерттейді. Кез-келген ғылымның тақырыбы тек белгілі бір ғылым зерттейтін объективті шындықтың кез-келген бөлігін немесе жағын білдіреді. Бір нысанды әртүрлі ғылымдар қарастыруы мүмкін. Олардың әрқайсысы ондағы нақты жақтарды немесе қатынастарды табады.
Талдаудың маңызды сипаттамасы - бүтіннің оның құрамдас бөліктеріне психикалық ыдырау мүмкіндігі. Бұл сипаттаманың мәні зерттеу объектісін (компанияды) қалыптасқан экономикалық жағдайға немесе, ең бастысы, болашақта дамуы мүмкін экономикалық жағдайға әкелген себептерді анықтаудан тұрады [2, 27 б.].
Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдаудың мәні компания қызметінің өндірістік және қаржы-экономикалық саласында туындайтын экономикалық құбылыстар мен процестердің себеп-салдарлық байланысы болып табылады.
Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау объектісі компанияның экономикалық қызметінің нәтижелері немесе оның Қаржы-экономикалық қызметінің жекелеген тараптары болып табылады [3, 7 б.].
Талдаудың маңызды элементі активтерден бөлек қарастырылатын компания қаражатының көздері болып табылады. Тек көздерге қатысты аналитикалық шешімдердің қажеттілігі қаржы ресурстарын жұмылдыруға қатысты болған сайын туындайды.
Қаржы-экономикалық қызметті талдаудың төртінші элементі компанияның экономикалық әлеуетін пайдалану нәтижелері болып табылады. Бұл элемент ең маңызды, өйткені ол компанияның тиімділігі мен оның даму перспективаларын бағалауда шешуші болып табылады.
Қаржы-экономикалық қызметті талдаудың жекелеген элементтерін бөлу өте шартты болып табылады, өйткені барлық элементтер бір-бірімен тығыз байланысты және талдау жүргізу кезінде оларды бөліспейді [4, 61 б.].
Компаниядарда сыртқы пайдаланушыларға бағытталған мемлекеттік қаржылық (бухгалтерлік) есептілік, сондай-ақ компания менеджерлері бизнесті басқару туралы шешім қабылдау үшін пайдаланатын басқару есептілігі қалыптасады. Компанияның экономикалық қызметін талдау кең мағынада бухгалтерлік есептің ажырамас бөлігі болып табылады. Қаржылық және басқарушылық талдау аналитикалық процедуралар мен бағалаудың қайнар көзі болып табылатын есеп берудің қандай түріне байланысты ерекшеленеді (1-сурет).
1-сурет. Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау түрлері
Қаржылық талдау қаржылық (бухгалтерлік) есептілік және бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің деректері бойынша жүргізіледі, олардың негізінде есептілік дайындалады. Тек қаржылық есептілікті ақпарат көзі ретінде пайдаланатын қаржылық талдау әдетте сыртқы қаржылық талдау деп аталады.Талдаудың бұл түрі, әдетте, компанияның қызметі туралы ақпаратты сыртқы пайдаланушылармен (меншік иелері, кредиторлар, жеткізушілер және т.б.) қолданылады.
Қаржылық жағдай ұғымы жалпы мағынада немесе компаниядарға қатысты қолданылуы мүмкін. Жалпы жағдайда, қаржылық жағдай дегеніміз-кез-келген ұйымның белгілі бір уақыттағы кірістерінің, шығыстарының, активтері мен міндеттемелерінің жағдайын тексеру. Ол үй шаруашылығына, жеке тұлғаға, жобаға немесе қаржылық міндеттемелері бар кез-келген басқа объектіге немесе ұйымға орнатылуы мүмкін. Бизнес контекстінде қаржылық жағдай дегеніміз-қаржылық есептерді, есептеулер мен коэффициенттерді қолдана отырып, белгілі бір уақытта компанияның меншікті капиталы мен кірістілігін талдау.
Компаниядар кірістерді, шығыстарды, активтер мен міндеттемелерді мемлекеттік ережелерге сәйкес салық төлеу негіздемесі болуы және акционерлер мен әлеуетті инвесторларды операциялардың жай-күйі туралы хабардар ету үшін бақылайды. Бұл ақпарат Бухгалтерлік есеп жүйесінде сақталады. Қаржылық есептерді құру арқылы талдау үшін жүйеден ақпарат алынады. Бұл есептерге кірістер туралы есептер, баланстық есептер, ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер және меншікті капитал туралы есептер кіреді және әр юрисдикциядағы бухгалтерлік есеп стандарттары бойынша кеңестер стандарттайды, олар өз кезегінде халықаралық стандарттарға сәйкес келеді.
Стандартталған қаржылық есептілік ойнауға тең жағдай жасайды, сондықтан инвесторлар ортақ құралдарды қолдана отырып, әртүрлі компаниялардың көрсеткіштерін салыстыра алады. Бұл есептер компанияның жай-күйін немесе оның кірістерінің, шығыстарының, активтері мен міндеттемелерінің мәртебесін көрсетеді. Олар жалпы кіріс және жалпы шығындар сияқты қаржылық көрсеткіштерді көрсетеді және қаржылық нәтижелерді ұсынады, мысалы, компанияның ақша ағымы белгілі бір уақыт кезеңіндегі операциялық шығындарды өтей ме.
Компанияның қаржылық жағдайын қаржы талдаушылары қаржылық коэффициенттерді талдау арқылы анықтайды. Бұл коэффициенттер ақпаратты қаржылық есептерден алады және оны белгілі бір қаржылық қатынастарды анықтауға арналған есептеулерде қолданады. Мысалы, қаржылық есептерден алынған ақпарат көбінесе баға мен пайданың арақатынасын есептеу үшін қолданылады. Бұл коэффициент компания акцияларының бағасын акцияға шаққандағы пайдамен салыстырады. Компанияның қаржылық жағдайын талдаудың бұл түрі кірістілікті анықтауға арналған.
Әдетте, ұйымның күйін талдау сапаны анықтаудың алғышарты болып табылады. Мысалы, компания өзінің қаржылық жағдайына байланысты жақсы немесе нашар қаржылық жағдайда болуы мүмкін. Анықтаманың бұл түрін көбінесе несие инспекторлары, инвесторлар, қаржы талдаушылары және мемлекеттік органдар қабылдайды. Анықтама біршама субъективті болуы мүмкін, өйткені қаржылық жағдайды анықтайтын нақты формула жоқ. Жалпы әдістер болса да, рецензент басқа ақпаратты қарастыруы немесе қаржылық нәтижелерді басқаша қарастыруы мүмкін.
Белсенді мәмілелер жасалатын серіктестің банкроттығы компания үшін ең үлкен проблемалардың бірі болып табылады. Бірақ ықтимал салдардан қорқудың орнына, біз "қаржылық скоринг"құралын қолдана отырып, не нәрсеге назар аудару керек және мұндай жағдайды қалай болдырмауға болатындығы туралы сөйлесеміз.
Компанияның қаржылық талдауы контрагенттермен жұмыс жасаудың бір бөлігі болып табылады. Бұл компанияның тиімділігін алдын-ала бағалауға және оның қызметі туралы қорытынды жасауға көмектеседі. Бухгалтерлік баланс пен қаржылық нәтижелер туралы есепті оқу компанияның қаржылық жағдайын түсіну үшін әрдайым жеткіліксіз. Жақында біз компаниялардың қаржылық есептілігін талдаудың негізгі көрсеткіштері туралы әңгімелестік. Алайда, кеңейтілген зерттеу үшін көбірек деректер қажет.
YouControl талдау бөлімі компаниялардың қаржылық тұрақтылығын талдаудың 20 көрсеткішін ескеретін құрал әзірледі. Олар қаржылық талдау көрсеткіштерінің төрт тобына бөлінеді: өтімділік, кірістілік, іскерлік белсенділік және компанияның төлем қабілеттілігі.
Қаржылық тұрақтылық көрсеткіштерінің толық сипаттамасын контрагентті тексеру кезінде құралдың өзінен көруге болады.
1. "Өтімділік" көрсеткіштер тобы мыналарды ескереді:
- Компанияның ағымдағы активтер есебінен 1 жылға дейінгі мерзімге өз міндеттемелерін төлеу қабілеті. Яғни, компанияда несиелерді өтеу үшін пайдалануға болатын ресурстар бар ма;
- Ағымдағы міндеттемелерді тек ақша қаражаты мен олардың баламалары есебінен өтеу мүмкіндігі. Индикатор фирманың ағымдағы күнге кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру үшін қаражаты бар-жоғын түсінуге мүмкіндік береді;
- Ағымдағы активтер мен компанияның ағымдағы міндеттемелері арасындағы арақатынас;
- Қысқа мерзімді міндеттемелерді ең өтімді активтермен жабу мүмкіндігі.;
- Компания активтерінің жалпы құрылымындағы ақша қаражаты мен олардың баламаларының үлесі.
2. "Төлем қабілеттілігі" көрсеткіштер тобы мыналарды ескереді:
- Компанияның өз қызметіне салынған қаражаттың жалпы сомасындағы меншікті капиталының үлесі. Бұл коэффициент неғұрлым жоғары болса, компания несие берушілерге қаржылық тұрғыдан тәуелсіз болады;
- Қарыз жүктемесі бизнесті жүргізуден түсетін операциялық кіріске қаншалықты сәйкес келеді;
- Меншікті капитал мен айналымнан тыс активтер арасындағы арақатынас.
3. "Рентабельділік" көрсеткіштерінің тобына мыналар кіреді:
- Менеджмент фирманың активтерін пайда табу үшін қаншалықты тиімді пайдаланады. Теріс мәндер шығындарды көрсетеді;
- Компания иелері мен инвесторлары үшін қаншалықты пайдалы;
- Компанияның айналым қаражаттарының әрбір гривнасы қанша пайда әкеледі;
- Жалпы пайданың кіріске қатынасы. Бұл коэффициент компания бизнесінің нақты кірістілігін көрсетеді. Өткен жылмен салыстырғанда маржаның өзгеруі сізге баға саясаты мен компанияның тиімділігі қалай өзгергенін айтады;
- Пайыздар мен салықтарды шегергендегі таза пайданың компанияның жиынтық активтеріне қатынасы;
- Жалпы пайда (шығын) мен өзіндік құн арасындағы арақатынас;
- Жалпы пайданың компанияның операциялық шығыстарына қатынасы.;
- Операциялық қызметтен түскен пайданың өнімді өткізуге байланысты өткізілген тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құнына және операциялық шығыстарға (әкімшілік шығыстарға, маркетингтік шығыстарға және т.б.) қатынасы.
4. "Іскерлік белсенділік" көрсеткіштер тобы мыналарды ескереді:
- Компания активтерінің тиімділігі оны кіріс көлемімен салыстыру арқылы.;
- Алынған кірістер тұрғысынан компанияның айналым капиталын пайдалану тиімділігі;
- Дебиторлық берешектің динамикасы.
Қаржылық талдау контрагенттің сенімділігіне кепілдік бере ме?
Егер сіз біздің бағалауымыз бойынша немесе өзіңіздің жеке талдауыңызбен шешім қабылдай алсаңыз да, талдауды тоқтатпауыңыз керек. Үнемделген уақытты басқа қауіп факторларын бағалауға жұмсауға болады: заңды және беделді. Келесі аспектілерге назар аударыңыз: сот ісін және контрагенттің сілтемелерін тексеріңіз (мұның бәрін YouControl жүйесінде жасауға болады). Осыдан кейін сіз ақылға қонымды шешім қабылдай аласыз.
Компанияның жоғары қаржылық деңгейі оның заңмен және улы байланыстармен проблемалары жоқ дегенді білдірмейді. Бұл оның қаржысы салыстырмалы түрде жақсы жағдайда екенін білдіреді. Неліктен жағдай салыстырмалы түрде жақсы? YouControl қаржылық скорингі салыстырмалы және салыстырмалы болып табылады. А индексі қазіргі уақытта Украина нарығында осы индексі бар компания бәсекелестері арасында қаржылық көрсеткіштердің ең жақсы үйлесіміне ие екенін білдіреді. Басқа нарықтарда жағдай түбегейлі өзгеше болуы мүмкін.
Компанияның қаржылық шарттары.
Компанияның қаржылық жағдайы инвесторлар мен несие берушілерді қатты алаңдатады. Сіздің компанияңыздың қызметін қаржыландыру көзі ретінде инвесторлар мен несие берушілер өздерінің инвестицияларының қауіпсіздігі мен кірістілігі үшін жағдайларды бағалау үшін қаржылық есептерге сүйенеді. Нақтырақ айтсақ, инвесторлар мен несие берушілер ақшаның қайда кеткенін және қазір қайда екенін білуі керек.
Сіздің қаржылық балансыңыз осындай мәселелерді Компанияның активтеріне салынған инвестициялар туралы толық ақпарат беру арқылы шешеді. Баланстық есепте компанияның өтелмеген қарыздары мен үлестік компоненттері де көрсетілген, сондықтан қарыздар мен акцияларға инвесторлар компанияның капитал құрылымындағы салыстырмалы жағдайын жақсы түсінеді.
Қызмет нәтижелері туралы есеп беру.
Баланста көрсетілген қаржылық жағдайлар-бұл қаржылық есеп беру кезеңінің соңындағы компанияның активтері, міндеттемелері мен капиталының жедел суреттері; олар қаржылық жағдайлардың өзгеруіне әкелуі мүмкін операциялардан кезең ішінде не болғанын ашпайды. Осылайша, осы кезеңдегі операциялық нәтижелер инвесторларды да алаңдатады. Пайдалар мен шығындар туралы қаржылық есеп сату, шығындар және кірістер немесе шығындар сияқты операциялық нәтижелерді көрсетеді. Пайда мен шығындар туралы есепті қолдана отырып, инвесторлар компанияның өткен кірістерін де, болашақ ақша ағындарының белгісіздігін де бағалай алады.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептің маңыздылығы.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептің маңыздылығы-бұл белгілі бір уақыт ішінде компания мен сыртқы әлем арасындағы ақша алмасуды көрсетеді, сондықтан инвесторлар компанияның шығындарын төлеуге және активтерді сатып алуға қолма-қол ақшасы бар-жоғын біле алады. Пайда мен залал туралы есепте көрсетілген компанияның пайдасын түсіндіру қиын болуы мүмкін және белгілі бір ақшалай емес элементтерді қамтуы мүмкін, бұл кезең ішінде компанияның ақша алмасуы туралы тікелей ақпарат бермейді.
Сонымен қатар, компания белгілі бір кезең ішінде басқа операциялық емес қызмет түрлерінен, атап айтқанда инвестициялар мен қаржыландырудан ақша қаражатының түсуі мен кетуін бастан кешіреді. Инвесторлар үшін барлық көздерден алынған ақша, тек операциялардан түскен кіріс қана емес, бұл олардың инвестицияларын өтейді.
Акционерлік капитал туралы есеп.
Меншікті капитал туралы есеп акционерлік капиталдағы инвесторлар үшін өте маңызды, өйткені ол белгілі бір кезеңдегі капиталдың әртүрлі компоненттерінің, соның ішінде бөлінбеген пайданың өзгеруін көрсетеді. Акционерлік капиталдың сомасы компанияның таза құнын білдіретін оның жиынтық міндеттемелерін шегергендегі компанияның жиынтық активтерін білдіреді. Бөлінбеген пайданы ұлғайту арқылы компанияның акционерлік капиталының тұрақты өсуі, акционерлер базасының кеңеюінен айырмашылығы, ағымдағы акционерлер үшін инвестициядан түсетін кірістің жинақталуын білдіреді.
Қаржы-экономикалық қызметті талдау үшін әртүрлі статистикалық және экономикалық-математикалық әдістер қолданылады, олардың ішінде:
- мысалы, таңдалған көрсеткіштердің өсу қарқыны жинақталатын сомалар әдісі;
- орташа арифметикалық өлшенген, мысалы, бірдей өсу қарқынына сүйене отырып, бірақ кез-келген принцип бойынша әр көрсеткіштің салмағын ескере отырып;
- әр түрлі таңдалған көрсеткіштер бойынша компаниядар қол жеткізген орындарды жинақтайтын орындар сомасының әдісі: орындардың ең аз сомасы компаниядар рейтингінде бірінші орынды білдіреді;
- балдық бағалау әдісі, онда әрбір көрсеткіштің өз салмақтық балы болады, ал баллдарда көрсеткіштердің өсімі белгілі бір шкала бойынша бағаланады;
- талдау объектілерін рейтингтік бағалау үшін" қашықтық әдісі " және рейтингтік бағалаудың басқа әдістері [17].
В.В. Ковалев қаржы-экономикалық қызметті талдау әдістерінің біршама өзгеше жіктемесін ұсынады (2-сурет).
2-сурет. Компанияның қаржы-экономикалық қызметін талдау әдістері мен тәсілдерін жіктеу
Бұл жіктеудің бірінші деңгейі талдаудың формальды және бейресми әдістерін анықтайды. Бірінші топ қатаң аналитикалық процедураларды емес, логикалық деңгейде аналитикалық процедураларды сипаттауға негізделген. Талдаудың бейресми әдістері үшін субъективизм элементі (аналитиктің кәсіби қасиеттері) анағұрлым маңызды.
Әдістердің екінші тобына қатаң формальды аналитикалық тәуелділіктер жатады. Мұндай ондаған әдістер белгілі және олардың барлығы 2-суретте кіші топтарға топтастырылған [18, 30 б.].
Қаржы-экономикалық қызметті талдаудың түсінігі мен мәнін қарастыра отырып, осы талдауды жүргізудің ақпараттық базасын зерттеу керек.
1.2 Компанияның қаржы-экономикалық жағдайын оңтайландыратын шешімдер жүйесі
Компания қабылдаған қаржылық шешімдердің түрлері туралы білуіңіз керек барлық нәрсе. Қаржылық шешім қабылдаудың негізгі аспектілері қаржыландыру, инвестициялар, дивидендтер және айналым капиталын басқарумен байланысты.
Шешім қабылдау Ұйымның мақсаттарына жету үшін қолда бар ресурстарды пайдалануға көмектеседі, егер қаржылық көрсеткіштердің минималды деңгейіне қол жеткізілмесе, коммерциялық компания уақыт өте келе өмір сүре алмайды.
Осылайша, қаржылық менеджмент негізінен қаржылық шешімдер қабылдау үшін тұжырымдамалық және аналитикалық негіз береді.
Қаржылық шешімдердің түрлерін келесідей жіктеуге болады: - 1. Ұзақ мерзімді қаржылық шешімдер 2. Қысқа мерзімді қаржылық шешімдер.
Төрт негізгі қаржылық шешім бар: 1. Капиталды бюджеттеу немесе ұзақ мерзімді инвестициялар туралы шешім 2. Капитал құрылымы немесе қаржыландыру туралы шешім 3. Дивидендтер туралы шешім 4. Айналым капиталын басқару туралы шешім.
Қаржылық шешімдердің түрлері: инвестициялық шешім, қаржылық шешім, дивидендтер туралы шешім және айналым капиталын басқару туралы шешім
Әр Компания қабылдауы керек қаржылық шешімдердің түрлері: инвестициялық шешім, қаржылық шешім және дивидендтер туралы шешім
Әр компания үш негізгі қаржылық шешім қабылдауы керек, атап айтқанда:
1. Инвестициялық шешім.
2. Қаржыландыру туралы шешім
3. Дивидендтер төлеу туралы шешім
1. Инвестициялық шешім:
Фирманың қаражаты әртүрлі активтерге қалай инвестицияланатынына қатысты қаржылық шешім инвестициялық шешім ретінде белгілі. Инвестициялық шешім ұзақ мерзімді немесе қысқа мерзімді болуы мүмкін.
Ұзақ мерзімді инвестициялық шешім ұзақ мерзімді инвестициялардың үлкен көлемін қамтитын және үлкен шығындарды қоспағанда, қайтарылмайтын капиталды бюджеттеу шешімдері деп аталады. Қысқа мерзімді инвестициялық шешімдер Бизнестің күнделікті жұмысына әсер ететін айналым капиталы туралы шешімдер деп аталады. Ол қолма-қол ақша, қорлар және дебиторлық берешек деңгейлері туралы шешімдерді қамтиды.
Күрделі инвестициялардың бюджетін құрудың сәтсіз шешімі, әдетте, бизнестің қаржылық жағдайына айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін.
Айналым капиталы туралы дұрыс емес шешім Бизнестің өтімділігі мен кірістілігіне әсер етеді.
Инвестициялық шешімдерге Күрделі салымдар бюджетін құру жөніндегі шешімдерге әсер ететін факторлар:
1. Жобаның ақша ағындары-ең жақсы ұсынысты таңдау үшін инвестициялық ұсыныстың әрекет ету мерзімі ішінде ақша түсімдері мен төлемдер тізбегі қаралып, талдануы керек.
2. Табыстылық нормасы-ең жақсы ұсынысты таңдау үшін әр ұсыныстан күтілетін кірістілікті және онымен байланысты тәуекелдерді ескеру қажет.
3. Тартылған инвестициялық критерийлер-әр түрлі инвестициялық ұсыныстар күрделі инвестициялардың бюджетін құру әдістері негізінде бағаланады. Оған Инвестициялар сомасын, пайыздық мөлшерлемені, ақша ағындарын, пайда нормаларын және т.б. есептеу кіреді.
2. Қаржыландыру туралы шешім:
Акциялар, артықшылықты акциялар, қарыздық міндеттемелер, банктік несиелер және т.б. сияқты әртүрлі ұзақ мерзімді қаражат көздерінен тартылатын қаржыландыру көлеміне қатысты қаржылық шешім. Басқаша айтқанда, бұл компанияның "капитал құрылымы" туралы шешім.
Капитал құрылымы меншік иесі қоры + қарыз қоры
Қаржылық Тәуекел:
Мерзімді пайыздарды төлеу және "қарыз қаражаты" бойынша капиталды қайтару бойынша міндеттемелерді орындамау тәуекелі қаржылық тәуекел деп аталады.
Қаржыландыру туралы шешімге әсер ететін факторлар:
1. Құны-әр түрлі көздерден қаражат тарту құны әр түрлі. Меншікті капиталдың құны қарыз құнынан көп. Ең арзан көзді ақылмен таңдау керек.
2. Тәуекел-әр түрлі көздермен байланысты тәуекел әр түрлі. Үлкен тәуекел меншік иесінің қорымен салыстырғанда қарыз қаражатымен байланысты, өйткені олар үшін пайыздар төленеді, сонымен қатар олар белгілі бір уақыт өткеннен кейін немесе олардың мерзімі аяқталғаннан кейін өтеледі.
3. Орналастыру құны-брокердің комиссиялық сыйақысы, андеррайтердің алымдары, бағалы қағаздар проспектісінің шығыстары және т.б. сияқты бағалы қағаздарды шығаруға байланысты шығындар. Флотация құны неғұрлым жоғары болса, қаржыландыру көзі соғұрлым тартымды болады.
4. Ақша ағынымен бизнестің жағдайы - егер ақша ағынымен компанияның жағдайы жақсы болса, ол қарыз қаражатын оңай пайдалана алады.
5. Бақылау туралы пікірлер-Егер қолданыстағы акционерлер бизнесті толық бақылауды сақтағысы келсе, онда қаржыландыру қарыз қаражаты есебінен тартылуы мүмкін, бірақ олар бизнесті бақылауды жеңілдетуге дайын болған кезде, қаржыландыруды тарту үшін акциялар пайдаланылуы мүмкін.
6. Капитал нарықтарының жағдайы-бум кезеңінде қаржыландыруды акциялар шығару арқылы оңай тартуға болады, бірақ депрессия кезеңінде Қарыз арқылы қаржыландыруды тарту оңай.
3. Дивидендтер төлеу туралы шешім:
Компания алған пайданың қай бөлігін акционерлер (дивидендтер) арасында бөлу керектігін және болашақ күтпеген шығындарға (бөлінбеген пайда) қай бөлігін сақтау керектігін анықтаумен байланысты қаржылық шешім дивидендтер туралы шешім деп аталады.
Дивидендтер пайданың акционерлер арасында бөлінетін бөлігіне жатады. Дивидендтер төлеу туралы шешім акционерлердің әл-ауқатын барынша арттырудың жалпы мақсаты ескеріле отырып қабылдануға тиіс.
Дивидендтер төлеу туралы шешімге әсер ететін факторлар:
1. Пайда-жоғары және тұрақты кірісі бар Компания дивидендтердің жоғары мөлшерлемесін жариялай алады, өйткені дивидендтер ағымдағы және өткен пайдадан төленеді.
2. Дивидендтердің тұрақтылығы-компаниялар тұрақты дивидендтер саясатын ұстанады. Егер табыс аздап өзгерсе немесе пайданың өсуі уақытша болса, акцияға шаққандағы дивиденд мөлшері өзгермейді.
3. Өсу перспективалары-егер компанияның жақын арада өсу перспективалары болса, ол өз пайдасын сақтайды және осылайша дивидендтер жарияланбайды немесе аз жарияланады.
4. Ақша ағындары бойынша позициялар-дивидендтер ақша қаражатының кетуін білдіреді, сондықтан жеткілікті қаражаттың болуы дивидендтерді жариялаудың басты талабы болып табылады.
5. Акционерлердің қалауы-дивидендтер төлеу туралы шешім қабылдаған кезде акционерлердің қалауы да ескеріледі. Егер акционерлер дивидендтер алғысы келсе, компания сол туралы хабарлауға бара алады. Бұл жағдайда дивидендтердің мөлшері акционерлердің күту деңгейіне байланысты болады.
6. Салық саясаты - компания өзі жариялаған дивидендтерден салық төлеуге міндетті. Егер дивидендтерге салынатын салық жоғары болса, компания дивидендтер ретінде аз төлеуді жөн көреді, ал егер салық ставкалары төмен болса, компания дивидендтерді көбірек жариялай алады.
Қаржылық шешімдердің түрлері - 3 түрі: инвестициялық шешім, қаржылық шешім және дивидендтер туралы шешім.
Қаржылық менеджмент кейбір жалпы мақсаттарды ескере отырып, активтерді сатып алумен, қаржыландырумен және басқарумен байланысты. Қаржылық менеджментке қазіргі заманғы көзқарастың мазмұнын үш негізгі шешімге бөлуге болады, атап айтқанда: (1) инвестициялық шешім, (2) қаржыландыру туралы шешім және (3) дивидендтер туралы шешім.
Компания бұл шешімдерді бір уақытта және тұрақты қызмет барысында қабылдайды. Компания бұл шешімдерді дәйекті түрде қабылдамауы мүмкін, бірақ акционерлердің әл-ауқатын арттыру мақсатында шешімдер қабылдануы керек.
№ 1 Тип. Инвестициялық шешім:
Бұл басқа екі шешімге қарағанда маңызды. Ол фирмаға иелік ету үшін қажетті активтердің жалпы сомасын анықтаудан басталады. Басқаша айтқанда, инвестициялық шешім фирма инвестиция салатын активтерді таңдаумен байланысты.
Қажетті активтер екі топқа бөлінеді:
1) ұзақ мерзімді активтер (Негізгі құралдар - зауыттар мен жабдықтар, жер және ғимараттар және т.б.), олар үлкен инвестицияларды қажет етеді және болашақта белгілі бір уақыт аралығында табыс әкеледі. Ұзақ мерзімді активтерге инвестициялар "капиталды бюджеттеу"деп аталады. Мұны фирманың ағымдағы қаражатын бірнеше жылдар бойы күтілетін пайда ағынымен негізгі құралдарға тиімді инвестициялау туралы шешімі ретінде анықтауға болады.
2) қысқа мерзімді активтер (айналым активтері - шикізат, аяқталмаған өндіріс, дайын өнім, дебиторлар, ақша қаражаты және т.б.), олар қаржы жылы ішінде құнын азайтпай ақша қаражатына айырбасталуы мүмкін. Ағымдағы активтерге салынған инвестициялар халық арасында айналым капиталын басқару деп аталады. Бұл айналым активтерін басқаруға қатысты.
Бұл фирманың маңызды шешімі, өйткені қысқа мерзімді өмір сүру ұзақ мерзімді сәттіліктің қажетті шарты болып табылады. Фирма көп немесе аз активтерге қолдау көрсетпеуі керек. Активтер неғұрлым көп болса, кірістілік соғұрлым аз болады және тәуекел болмайды, бірақ активтердің аз болуы қауіпті және тиімдірек болады. Демек, айналым капиталын басқарудың негізгі аспектілері тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу болып табылады.
Айналым капиталын басқару екі аспектіні қамтиды. Біріншіден, бизнесті жүргізу үшін қажетті соманы анықтау және екінші активтерді қаржыландыру.
№ 2 Тип. Қаржыландыру туралы шешім:
Талап етілетін соманы бағалағаннан және сатып алынуы қажет активтерді таңдағаннан кейін қаржыландыру туралы келесі шешім қабылданады. Қаржы менеджері баланстың оң жағын жасаумен айналысады. Бұл қаржыландырудың, капитал құрылымының немесе левередждің үйлесуіне байланысты. Қаржы менеджері капитал құрылымындағы қарыз бен меншікті капиталдың арақатынасын анықтауы керек.
Бұл акционерлердің әл-ауқатын арттыратын қаржының оңтайлы үйлесімі болуы керек. Тәуекел мен кірістілік арасында тиісті тепе-теңдікті орнату қажет болады. Қарыз капиталдың кірістілігін арттыруға көмектесетін, бірақ тәуекелді арттыратын белгіленген құнды (пайыздарды) қамтиды. Акционерлік акцияларды шығару арқылы қаражат тарту тұрақты көздердің бірі болып табылады, бірақ акционерлер жоғары кіріс көрсеткіштерін күтеді.
Капитал құрылымының екі аспектісі: капитал құрылымының теориясы және капиталдың оңтайлы құрылымын анықтау.
№ 3 Тип. Дивидендтер төлеу туралы шешім:
Бұл дивидендтік саясатқа қатысты үшінші қаржылық шешім. Дивидендтер-бұл акционерлер арасында бөлуге болатын пайданың бөлігі. Дивидендтерді төлеу компанияның қаржылық шешіміне байланысты талдануы керек. Компанияның таза пайдасы мәселесін шешудің екі әдісі бар, атап айтқанда пайданы ұстап қалудың қажеті болмаған кезде қарапайым акционерлер арасында дивидендтер түрінде бөлу немесе егер олар кез-келген коммерциялық қызметті қаржыландыру үшін қажет болса, оларды компанияның өзінде сақтауға болады.
Бірақ дивидендтерді бөлу немесе ұстап қалу олардың акционерлердің әл-ауқатына әсері тұрғысынан анықталуы керек. Қаржы менеджері акцияның нарықтық құнын және сол арқылы компанияның нарықтық құнын арттыратын оңтайлы дивидендтік саясатты анықтауы керек. Дивидендтерді анықтау кезінде ескерілетін факторларды есепке алу дивидендтік саясаттың тағы бір аспектісі болып табылады.
Қаржылық шешімдердің түрлері-капитал бюджетін құру туралы шешімдер, капитал құрылымы туралы шешімдер және дивидендтер төлеу туралы шешімдер
Төрт негізгі қаржылық шешім бар - капиталды бюджеттеу немесе ұзақ мерзімді инвестициялар туралы шешім (қаражатты пайдалану), капитал құрылымы немесе қаржыландыру туралы шешім (қаражатты сатып алу), дивидендтер төлеу туралы шешім (қаражатты бөлу) және фирманың мақсатына жету үшін айналым капиталын басқару туралы шешім, атап айтқанда акционердің (иесінің) пайдасын барынша арттыру.
Кейде жоғарыда аталған барлық төрт шешім келесідей үш шешімге бөлінеді:
1. Инвестициялық шешім-бұл капитал бюджеті туралы шешімді (ұзақ мерзімді инвестициялық шешім) және айналым капиталын басқаруды қамтиды.
2. Капитал құрылымы
3. Дивидендтер төлеу туралы шешім
1) Күрделі жөндеу бюджетін жасау туралы шешім:
Фирманың ұзақ мерзімді инвестицияларын жоспарлау және басқару процесі капитал бюджетін құру деп аталады. Капитал бюджетін құру кезінде қаржы менеджері тиімді инвестициялық мүмкіндіктерді, яғни активтен пайда болатын ақша ағынының құны сол активтің құнынан асатын активтерді анықтауға тырысады. Болашақ ақша ағындарының мөлшерін, мерзімдерін және тәуекелін бағалау (ақша қаражатының түсуі де, кетуі де) капитал бюджетінің мәні болып табылады.
Қаржы менеджері келесі сұрақтарға жауап табуы керек:
1. Компанияның мөлшері қандай болуы керек?
2. Қаражатты қандай активтергежобаларға инвестициялау керек?
3. Қандай активтерге жобаларға инвестициялар қысқартылуы немесе тоқтатылуы керек?
Күрделі инвестициялардың бюджетін құру туралы шешімдер компанияның балансындағы негізгі құралдардың құрамын анықтайды. Капитал бюджетін құру туралы шешім операциялық тәуекелге немесе компанияның іскерлік тәуекеліне әкеледі.
Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу:
Тәуекел мен кірістілік тандемде қозғалады. Тәуекел неғұрлым жоғары болса, кірістілік соғұрлым жоғары болады. Тәуекел неғұрлым төмен болса, кірістілік соғұрлым төмен болады. Бұл барлық инвестицияларға (жобалар мен активтерге) қатысты.
Қаржы менеджері жобаларды активтерді таңдауға тырысады:
а) табыстылықтың берілген деңгейінде тәуекелді азайту;
б) тәуекелдің берілген дәрежесі кезінде кірістілікті барынша арттыру.
Демек, капитал бюджеті туралы шешім қабылданған жағдайда тәуекел мен кірістілік арасында ымыраға келу бар. Шағын зауытқа салынған инвестициялар ірі зауытқа салынған инвестицияларға қарағанда аз қауіпті. Бірақ сонымен бірге шағын компания ірі компанияға қарағанда аз пайда әкеледі. Сондықтан зауыттың оңтайлы мөлшері туралы шешім қабылдау тәуекелдер мен кірістілікті мұқият талдауды қажет етеді.
2) капитал құрылымы туралы шешім:
Фирма капиталының құрылымы немесе қаржыландыру туралы шешім фирманың ұзақ мерзімді инвестициялық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қаражат алуға байланысты. Бұл фирма өз активтерін қаржыландыру үшін пайдаланатын ұзақ мерзімді қарыз бен меншікті капиталдың нақты қоспасына қатысты. Қаржы менеджері қанша қаражат тарту керектігін, қандай көздерден тарту керектігін және қашан тарту керектігін нақты шешуі керек.
Қажетті қаражатты тартудың әртүрлі мүмкін комбинацияларын мұқият бағалау және қаржыландырудың әртүрлі көздерінің оңтайлы комбинациясын таңдау қажет. Капиталдың оңтайлы құрылымы - бұл капиталдың жалпы құнын төмендететін және фирманың кірісін барынша арттыратын құрылым. Капитал құрылымы туралы шешім компанияның қаржылық тәуекеліне әкеледі.
Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу:
Капитал құрылымы туралы шешім қабылдаған кезде кірістілік пен тәуекел арасындағы ымыраға келу де ескеріледі. Әдетте қарыз меншікті капиталдан арзан деп саналады, өйткені қарыз бойынша пайыздарға салық салынбайды. Сонымен қатар, қарыз меншікті капиталдан бұрын төленетіндіктен, инвесторлар үшін тәуекел төмен, сондықтан олар қарыз инвестицияларынан төмен қайтарымды талап етеді. Бірақ артық қарыз компанияның көзқарасы бойынша меншікті капиталға қарағанда қауіпті, өйткені фирма шығынға ұшыраса да, қарыз міндеттемелері міндетті түрде орындалуы керек.
Осылайша, қаржыландырудың оңтайлы үйлесімін таңдағанда, тәуекел мен кірістілік арасында ымыраға келу бар. Бір жағынан, қарыздың капитал құны төмен, сондықтан көп қарызды пайдалану жоғары кірістілікті білдіреді, бірақ қауіпті, ал екінші жағынан, меншікті капитал капиталдың қымбаттығына байланысты төмен кірістілік береді, бірақ аз тәуекелді.
3) дивидендтер төлеу туралы шешім:
Дивидендтерді төлеу туралы шешім екі мәселені қамтиды: дивидендтерді бөлу керек пе және пайданың қай бөлігін дивиденд ретінде бөлу керек. Қаржы менеджері болашақ инвестициялық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін салықтан кейінгі пайданың қанша пайызын бизнесте сақтау керектігін және акционерлер арасында дивиденд ретінде қанша үлесті бөлу керектігін шешуі керек. Фирма барлық пайданы ұстап қалуы немесе барлық пайданы таратуы немесе қалған бөлігін сақтап, таратуы керек пе?
Дивиденд ретінде бөлінген пайданың үлесі дивидендтерді төлеу коэффициенті деп аталады, ал бизнесте ұсталған пайданың үлесі ұстап қалу коэффициенті деп аталады. Мұнда қаржы менеджері акционердің байлығын барынша арттыратын дивидендтерді төлеудің оңтайлы коэффициентін анықтаумен айналысады. Алайда, нақты шешімге тиімді инвестициялық мүмкіндіктердің болуы, компанияның қаржылық қажеттіліктері, акционерлердің күтуі, заңды шектеулер, компанияның өтімділік жағдайы және басқа факторлар әсер етеді.
Тәуекел Мен Кірістілік Арасындағы Ымыраға Келу:
Дивидендтерді төлеу туралы шешім кіріс пен тәуекел арасындағы ымыраға келуді де қамтиды. Әдетте, инвесторлар дивидендтерді күтеді, өйткені дивидендтер капиталдың өсуіне байланысты болашақ белгісіздікті жояды. Сондықтан компания дивидендтер төлеуі керек. Алайда, тиімді инвестициялық мүмкіндіктері бар компания дивидендтер төлеген кезде, бөлінбеген пайдадан қымбат тұратын сыртқы көздерден қаражат тартуға тура келеді.
Демек, жобаның қайтарымы азаяды. Жоғары дивидендтерді төлеу аз тәуекелді, бірақ сонымен бірге кірістіліктің төмендеуіне әкеледі, ал төмен дивидендтерді төлеу қауіпті, бірақ өсіп келе жатқан фирмалар жағдайында жоғары кірістілікке әкеледі. Сондықтан фирма инвесторлардың үміттерін қанағаттандыру үшін дивидендтер мен бөлінбеген пайда арасындағы тепе-теңдікті сақтауы керек.
4) айналым капиталын басқару жөніндегі шешім:
Айналым капиталын басқару фирманың қысқа мерзімді немесе ағымдағы активтерін басқарумен байланысты, мысалы, қорлар, ақша қаражаттары, дебиторлық берешек және кредиторлар, төлем шоттары сияқты қысқа мерзімді немесе ағымдағы міндеттемелер. Өтеу мерзімі бизнестің операциялық циклі ішінде немесе бір жыл ішінде болатын активтер мен міндеттемелер тиісінше ағымдағы активтер және ағымдағы міндеттемелер деп аталады.
Айналым капиталын басқару келесі мәселелерді қамтиды:
- Қысқа мерзімді қаражатты тартудың ықтимал көздері қандай?
- Түрлі қысқа мерзімді көздерден қаражат қандай пропорцияда тартылуы тиіс?
- Қолма-қол ақша мен қорлардың оңтайлы деңгейі қандай болуы тиіс?
- Клиенттерге сату кезінде фирманың несие саясаты қандай болуы тиіс?
Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу:
Айналым капиталын басқару тәуекелмен ымыраға келуді де қамтиды, өйткені бұл фирманың өтімділігі мен кірістілігіне әсер етеді. Өтімділік кірістілікке кері пропорционалды, яғни өтімділіктің артуы кірістіліктің төмендеуіне әкеледі және керісінше. Өтімділіктің жоғары болуы айналым активтерінің көп болуын білдіреді. Бұл қысқа мерзімді міндеттемелерді орындамау қаупін азайтады.
Бірақ ағымдағы активтер Негізгі қаражаттарға қарағанда төмен кірістілікті қамтамасыз етеді, сондықтан кірістілікті төмендетеді, өйткені негізгі қаражатқа салынған инвестициялар арқылы жоғары кірістілік әкелуі мүмкін қаражат айналым активтерінде бұғатталады. Осылайша, жоғары өтімділік аз тәуекелді білдіреді, сонымен бірге аз пайда әкеледі, ал төменгі өтімділік үлкен тәуекелді білдіреді, бірақ үлкен кірістілік. Сондықтан қаржы менеджері айналым капиталының оңтайлы деңгейіне ие болуы керек.
Қаржылық шешімдер арасындағы өзара байланыс:
Жоғарыда сипатталған қаржыны басқарудың барлық төрт шешімі тәуелсіз емес, бірақ бір-бірімен байланысты. Күрделі инвестициялардың бюджетін құру туралы шешім шығындар мен пайданың келтірілген мәндерін есептеуді талап етеді, ол үшін бізге тиісті дисконттау мөлшерлемесі қажет. Фирманың капитал құрылымы туралы шешім қабылдауының нәтижесі болып табылатын капитал құны, әдетте, капитал бюджетін құру туралы шешім қабылдаған кезде дисконттау мөлшерлемесі ретінде қолданылады.
Демек, инвестициялық және қаржылық шешімдер өзара байланысты. Егер бизнестің операциялық тәуекелі ұзақ мерзімді активтерге үлкен инвестициялардың арқасында жоғары болса (мысалы, капитал бюджеті туралы шешім), онда компаниялардың қарыз капиталы төмен және қаржылық тәуекелі аз болуы керек. Дивидендтерді төлеу туралы шешім фирманың операциялық кірістілігіне байланысты, бұл өз кезегінде капитал бюджеті туралы шешімге байланысты.
Кейде фирмалар өздерінің инвестициялық жобаларын қаржыландыру үшін бөлінбеген пайданы пайдаланады, ал егер қандай да бір пайда қалса, бұл сома дивиденд ретінде бөлінеді. Демек, бір жағынан дивидендтер мен капиталды жоспарлау, екінші жағынан дивидендтер мен қаржыландыру туралы шешім арасында байланыс бар.
Қаржылық шешімдердің түрлері-ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді шешімдер
Қаражат тарту, активтерді инвестициялау және акционерлерге пайданы бөлу функциялары фирмадағы негізгі қаржылық функциялар немесе қаржылық шешімдер болып табылады.
Қаржылық функциялар төменде көрсетілгендей ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді шешімдерге бөлінеді:
А) Ұзақ Мерзімді Қаржылық Шешімдер:
1) инвестициялық шешім;
2) қаржыландыру туралы шешім;
3) дивидендтер төлеу туралы шешім.
1) инвестициялық шешім:
Ұзақ мерзімді инвестициялық шешім қабылдау үшін капиталды бюджетті құрудың әртүрлі әдістері қолданылады. Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келу капитал бюджеті туралы шешім қабылдауға қатысады. Тәуекелдің белгілі бір дәрежесі үшін максималды таза ағымдағы құнын беретін жоба таңдалады.
Қаржылық менеджменттің мақсаты-акционерлердің әл-ауқатын арттыру. Демек, инвестициялық шешім мақсатқа жету үшін ең маңызды болып табылады. Тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға мұқият талдау жасағаннан кейін зауыттың көлемін анықтау керек.
2) қаржыландыру туралы шешім:
Қаржыландыру туралы шешім Компания капиталының құрылымымен байланысты. Негізінен, компанияның жалпы капиталындағы меншікті және қарыз капиталының арақатынасы туралы шешім қабылданады. Фирманың капиталындағы қарыздың үлесі неғұрлым жоғары болса, тәуекел соғұрлым жоғары болады. Меншікті және қарыз капиталының ақылға қонымды үйлесімі бар капитал құрылымы оңтайлы капитал құрылымы деп аталады.
Қаржыландыру капиталдың ең аз құны бар көздерден жүзеге асырылуы тиіс. Компания капиталының құрылымына бірқатар факторлар әсер етеді. Қарыздың капитал құны төмен, бірақ ол фирманың бизнесіндегі тәуекелді арттырады. Қарыз қаражатын тарта отырып, компания бизнестегі тәуекелдің жоғары деңгейіне ие. Тәуекел мен кірістілік арасындағы тепе-теңдікті сақтау үшін қарыз мен меншікті капиталдың ақылға қонымды үйлесімін таңдау керек.
3) дивидендтер төлеу туралы шешім:
Үшінші маңызды шешім акционерлер арасында пайданы бөлуге қатысты. Қаржы менеджері акционерлер арасында қанша пайда бөлу керектігін шешуі керек.
Егер компания қол жетімді жобаларға инвестиция салу үшін қаражат қажет болса және сыртқы қаржыландыру құны жоғары болса, онда бұл талапты қанағаттандыру үшін пайданы үнемдеген дұрыс. Дивидендтерді төлеу фирмалардың құнына да әсер етеді. Бұл факторларды компанияның оңтайлы дивидендтік Саясаты туралы шешім қабылдаған кезде ескеру қажет.
б) қысқа мерзімді қаржылық шешімдер:
Өтімділік туралы шешім:
Күнделікті бизнесті үздіксіз жүргізу үшін компанияға айналым капиталы қажет. Айналым капиталы дегеніміз-компанияның ағымдағы активтерге жалпы инвестициялары. Таза айналым капиталы жалпы айналым активтері мен ағымдағы міндеттемелер арасындағы айырмашылыққа тең.
Айналым капиталын басқару кезінде қаржы менеджері келесі мәселелер бойынша шешім қабылдауы керек:
1) Фирманың айналым капиталына жалпы инвестициялар қандай болуы керек?
2) жекелеген айналым қаражатының деңгейі қандай болуы тиіс?
3) айналым капиталына қажеттілікті қаржыландыру үшін әртүрлі көздердің салыстырмалы үлесі қандай болуы керек?
4) клиенттерге сату кезінде фирманың несие саясаты қандай болуы тиіс?
Айналым капиталын басқару тәуекел мен кірістілік арасындағы ымыраға келуді қамтиды. Егер компанияның ағымдағы активтерінің деңгейі өте жоғары болса, онда ол артық өтімділікке ие. Компания мұны жасаған кезде оның пайда деңгейі төмендейді, өйткені ақшаның көп бөлігі бос ақшаға байланысты болады. Егер фирманың ағымдағы активтерінің деңгейі төмен болса, бұл өндіріс пен сатылымның тоқтап қалуына әкеледі. Соқтырар еді азайту пайда. Осылайша, компания айналым қаражаттарының оңтайлы деңгейін сақтауы керек.
Қаржылық шешімдердің түрлері-4 түрі: қаржыландыру туралы шешім, инвестициялық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz