Есепті ұйғарым әдісімен шығару

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

І. Жансүгіров атындағы Жетісу униыерситеті КЕ АҚ

Давлетжанова Г. Н.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

МЕКТЕПТІК МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МӘТІНДІ ЕСЕПТЕР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУ (6-9 СЫНЫПТАР)

5В010900 - «Математика» мамандығы

Талдықорған 2022

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 МЕКТЕПТІК МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МӘТІНДІ ЕСЕПТЕР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 7

Мектептік математика курсында мәтінді есептер ұғымы . . . 7

1. 2 Оқушылардың танымдық қызығушылықтарын арттыруда мәтінді

есептердің алатын орны . . . 13

2 МЕКТЕПТІК МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МӘТІНДІ ЕСЕПТЕР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК АСПЕКТІЛЕРІ (6-9 СЫНЫПТАР) . . . 27

2. 1 Сандық тәуелділіктерге және прогрессияға арналған есептер . . . 27

Жылдамдыққа және қоспаларға арналған есептер . . . 34

2. 3 Бірлесіп жасалған жұмысқа арналған есептер . . . 53

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 84

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 86

КІРІСПЕ

Қазіргі заман талабына сай еліміздің білім беру жүйесін жаңғыртудың негізгі бағыттары Қазақстан Республикасында Білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттер бағдарламасында анық көрсетілген. Ондағы басты мақсат - Қазақстандық білім мен ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде тұлғаны тәрбиелеу және оқыту делінген [1] .

Үндеуде айтылғандай, қоғам дамуында білім беру және мәдениет саласын да есеппен шығаруға болмайды. Әсіресе, жастардың білімді болуы алғашқы кезекте ескерілуі керек. Білімді азаматтар елімізде шынайы кәсіби бәсекелістік алаңын құрып, табысты және лайықты өмірге көбірек қадам жасай алады.

Міне, Президенттің ұлттың рухани болмысы мен таным зердесін қалыптастыруға дәнекер болар, елдің білім тұтқасын ұстаған қоғам мүшелеріне артқан елдік жауапкершілігінің салмағы батпандай. Біздің міндет - осы бағытта жұдырықтай жұмыла қызмет атқару және ел алдындағы жауапкершілікті сезіну.

Математикалық білім беру үздіксіз білім беру жүйесінің бір бөлігі және қазіргі қоғамда адамның зияткерлік қабілетінің дамуын қамтамасыз етуде маңыздылығы жоғары. Ал, орта білім беру жүйесінде математиканы оқыту оқушылардың танымдық қабілеттері мен логикалық ойлауын дамытуда ерекше орын алады.

Қазақстан Республикасы орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес «Математика» пәнінен оқу бағдарламаларында оқытудың мақсаты: « . . . практикалық іс-әрекетте пайдалануға, сабақтас пәндерді оқып үйренуге, білім алуды жалғастыруға қажетті нақты математикалық білімді меңгерту және оқушылардың логикалық ойлауын, дәлелдеулер жасай білу, есептерді шығару біліктері мен дағдыларын дамыту, математикалық сауаттылығын қалыптастыру», -деп анықталған [2] .

Математиканы оқытуда есептерді шығару маңызды рөл атқарады. Оқытудың түпкілікті мақсаты оқушылардың белгілі бір есептер жүйесін шығарудың әдістері мен тәсілдерін меңгеруі және мектеп математика курсындағы ұғымдар мен әдістерді игеруі болады. Математикалық есептерді шығаруды үйретудің дұрыс ұйымдастырылған әдістері оқушылардың ойлауы мен математикалық мәдениетін дамытуға, сондай-ақ оларды практикада қолдана білу біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға үлкен септігін тигізеді.

Дегенмен, математикадан пәндік білімге негізделген дәстүрлі оқыту жүйесінде теорияны оқытуға баса назар аударылып, есептер шығаруды үйрету төмен деңгейде жүзеге асырылатыны белгілі. Нәтижесінде, оқушылар да алған математикалық білімін тиімді қолдану қабілеттері мен есептерді шығару біліктерінің жеткіліксіз мөлшерде екенін байқауға болады. Сонымен қатар, жоғары оқу орындарына түсуге арналған іріктеу естихандарының бір нысаны болатын ұлттық бірыңғай тестілеудің нәтижелері мектеп түлектерінің математикадан есептерді шығара білу біліктері мен дағдыларының әлі де болса төмен деңгейде екенін көрсетіп отыр. Осыған орай, оқушылардың математикадан ойлау қабілеті мен сауаттылыған дамытудың бірден бір негізгі құралы есептер және оларды шығаруды үйрету әдістемесі болып табылатыны айқын.

Есептердің мәні, олардың оқу процесіндегі маңыздылығы мен функциялары Д. Б. Богоявленский, Дж. Брунер, В. В. Давыдов, К. Дункер, А. В. Запорожец, В. П. Зинченко, А. Н. Леонтьев, А. М. Матюшкина, Н. А. Менчинская, Л. Рубинштейн және т. б. ғалымдардың зерттеулерінде қарастырылған.

Есептерді шығаруды оқытудың әдістемесін жетілдіру, математиканы оқытудағы есептердің рөлі мен орын анықтау және қолдану мәселелері И. Б. Бекбоев, Д. В. Клименченко, Ю. М. Колягин, Д. Пойа, Л. М. Фридман, В. И. Крупич, П. М. Эрдниев, Б. П. Есипов, И. Я. Лернер, А. В. Усованың еңбектерінде орын алған.

Қазақстанда математикалық білім беруді дамытумен оқушылардың ойлау іс-әрекетін жандандыру және математиканы оқыту әдістемесінің теориялық негізі болатын есептерді шығаруды оқытудың мәселелері белгілі ғалым-әдіскерлер А. Е. Әбілқасымова, Б. Б. Баймұханов, М. Е. Есмұхан, Ә. К. Қағазбаева, А. М. Мүбараков, Л. У. Жадраева, С. М. Сеитова, Е. Ж. Смағұлов, Р. Тасболатова, Л. Т. Искакованың және т. б. еңбектерінде қарастырылған [3-12] .

Математика мұғалімдерінің жұмыстарының іс-тәжірибелеріне талдау жасау оқушылардың есеп шығару процесі оларды есептерді шығаруға үйрету құралы болмайтынын көрсетті. Көп жағдайда оқушылар мен мұғалімдердің ең басты назары есепте берілген сұраққа жауап табуға бағытталады. Осылайша оқушыларды есептің шешімін іздеуге оқытудың келесідей маңызды сұрақтары ескерусіз қалады: есепті шығару жолын өздігінен қалай іздестіруге болады, ол үшін не іст еу керек, есептердің шешімін іздестірудің қандай жолдары мен әдістері бар?

Аталған ғылыми еңбектер мен зерттеулерді талдай келе, бүгінгі күні осы сұрақтарға өз деңгейінде жауап берілмегеніне, заман талабына сәйкес оқушылардың есептерді шығару біліктілігін қалыптастыратын оқу іс-әрекеттерін ұйымдастыру әдістер мен тәсілдері әлі де болса шешімін табу қажеттігіне көз жеткіздік.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, орта мектепте білім беру процесінде математикалық есептерді шығаруды оқытудың әдістемелік негіздерінің жеткіліксіз әзірленуі мен оқушылардың математикадан есептерді, оның ішінде мәтінді есептер және қиындығы жоғары есептерді шығара білу білігін меңгерудің қажеттілігін арасындағы белгілі дәрежедегі объективті қарама-қайшылықтардың бар болуы біздің зерттеу тақырыбының өзектілігін айқындайды.

Зерттеу нысаны: орта мектепте математиканы оқыту үрдісі.

Зерттеу пәні: негізгі мектеп оқушыларын математикалық есептерді шығара білуін қалыптастыру әсеріболып табылады.

Зерттеу болжамы: егер орта мектепте математика сабағындағы оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілдері мен математикалық есептерді шығаруды үйрету әдістері заман талаптарына сәйкес жүйелі түрде жүргізілсе, онда оқушылардың математика курсы бойынша танымдылық қызығушылықтары арттуымен қатар, математикалық есептерді шығару білігінің қалыптасу деңгейі және математиканы оқып білуге деген ынтасы мен саналылығы, білімді меңгеру сапасы артады.

Зерттеудің мақсаты: орта мектепте математиканы оқыту процесінде мәтінді есептерді шығаруды оқытудың әдістемелік негіздерін жасау және оны тәжірибе жүзінде іске асыру.

Жұмыстың мақсаты, пәні және болжамы зерттеудің келесі міндеттерін шешуге мүмкіндік берді:

математиканы оқыту процесінде оқушылардың ойлау қабілетін дамыту

құралы ретінде есептердің рөлі мен маңыздылығын, функцияларын, классификациясын, есептерді шығаруды үйретудің әдістемелік негіздерін айқындау;

оқытуда мәтінді есептерді пайдалану арқылы оқушылардың танымдық

қызығушылығын арттырудың әдістемелік негізін тұжырымдау;

мәтінді есептерді оқытуға берілген тақырыптарға әдістемелік

ұсыныстар жасау;

орта мектепте мәтінді есептерді шығаруды оқыту әдістемесінің

тиімділігін іс-тәжірибе жүзінде тексеру және оны оқу процесіне енгізу.

Жұмысты орындау барысында мынадай әдістер пайдаланылады:

педагогикалық, әдістемелік және математикалық әдебиеттерге,

сонымен қатар математика пәнінен оқу бағдарламаларына, оқулықтарға, оқу құралдарына теориялық талдау жасау;

мектепте математиканы оқыту үрдісінде жинақталған іс-тәжірибені

қорыту.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығы:

математиканы оқыту процесінде оқушылардың ойлау қабілетін дамыту

мен жаңа ұғымдарды қалыптастыру құралы ретінде есептердің рөлі мен маңыздылығы, функциялары, классификациясы, «есеп», «мәтінді есеп» ұғымдарының мәні нақтыланды.

оқушылардың логикалық ойлауын дамытуға бағытталған деңгейлік

есептер, принциптері және оларды шығару тәсілдері нақтыланды.

математикалық есептерді шығаруды оқытуды ұйымдастырудың тәсілдері

мен негізгі мектептің алгебра курсында мәтінді есептерді шығаруға арналған әдістемелік нұсқаулар жасалды.

Қорғауға ұсынылған қағидалар:

орта мектепте математикалық есептерді шығаруды оқытудың теориялық

негі, здері және білім беру процесіндегі жүйелі-әрекеттік тәсіл негізінде тұжырымдалған «есеп», «есепті шығару», «мәтінде есеп» ұғымдарының сипаттамалары.

орта мектеп оқушыларының математикалық білім деңгейін көтеруге ықпал

ететін математика курсында мәтінді септерді шығаруды оқытудың әдістемесі.

Зерттеу жұмысын апробациялау:

зерттеу жұмысының негізгі нәтижелері «Алматы облысы білім

басқармасының Талдықорған қаласы бойынша білім бөлімі мемлекеттік мекемесінің Мектепке дейінгі шағын орталығы бар № 9 орта мектеп» КММ-де математиканы оқыту үрдісінде тексерілді.

зерттеу жұмысының тақырыбына байланысты төмендегідей мақала жарияланды:

Тасболатова Р., Давлетжанова. Г, «Мектептік математика курсындағы мәтінді есептер». МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ, Развитие современной науки: тенденции, проблемы, перспективы, 18 апреля 2022 года, г. София, Болгария, Издателска Къща «СОРоС» (Sofia, Bulgaria), 112-120 стр.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 МЕКТЕПТІК МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МӘТІНДІ ЕСЕПТЕР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ТАНЫМДЫҚ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН АРТТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Мектептік математика курсында мәтінді есептер ұғымы

Білім беру жүйесінің қазіргі даму кезеңінде есептің математиканы оқытудағы рөлі біріншіден, олардың оқу нәтижесін береді, яғни оқушылардың қандайда бір есептерді шығара алуы болып табылады; екіншіден, оқытудың мақсатына жету оқушыларды математикадан есептерді шығаруға үйрету арқылы жүзеге асады. Демек, есептерді шығару математиканы оқытудың нәтижесі, құралы және пәні болып табылаады. Оқушылардың қандайда бір есепті шығару іс-әрекетті оның есепті шығару процесіндегі ойлануымен байланысты.

Осылайша, есеп - әрбір оқушының ойының шыңдалуының негізгі құралы. Сондықтан, математиканы оқыту барысында есептер әртүрлі функциялар атқарады. Есептер оқушылардың ойлауын дамытуда және тәрбиелеуде, сонымен қатар, математиканы практикада қолданудың білігі мен дағдысын қалыптастыруда үлкен рөлге ие [13] .

«Есеп» ұғымының мағынасын ашуда жүйелік тәсіл берілген ұғымды объект, құрал және нәтиже ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Психологиялық әдебиеттерде «есеп» ұғымын анықтаудың бірнеше тәсілдері бар. Соның ішінде көп қолданылатыны есепті қандайда бір танымдық нәтижеге қол жеткізудегі ойлау әрекетінің мақсаты ретінде түсіну. Ғалымдар арасында математика, психология және педагогика салаларында «есеп» терминіне пәннің ерекшелігіне байланысты әртүрлі көзқарастар қалыптасқан, есепті шығару процесінде адам мүмкіндіктерінің іске асуы мен дамуы тұрғысынан да қарастырады.

Мысалы, Г. А. Балл өзінің зерттеуінде есептің дәстүрлі педагогикалық ұғым шеңберінен шығып оны қандайда бір жүйе ретінде қарастырады. Есептік тәсілді «субъектілердің барлық іс-әрекеттерін, соның ішінде мұғалім мен оқушының әртүрлі есептерді шығару процесіндегі іс-әрекетін жүйе ретінде сипаттау және жобалау жөн болады» деп тұжырымдайды .

Л. Л. Гурова есеп - белгілі және белгісіз элементтер арасындағы байланысты анықтайтын, қойылған шығармашылық сұраққа жауап беру немесе есеп шартын түрлендіруді талап ететін ойлау қызметінің құралы деп айтады .

А. А. Темербекова математикалық есептерді ерекше түр ретінде анықтайды, оларды өз еңбектерінде келесідей ашады: математикалық есеп - бұл белгілі бір шамалардың мәндері бар және мәліметтерге тәуелді және белгілі бір арақатынаста байланысы бар белгісіз шамалардың мәндерін табу [14] .

Есептердің білім, білік және дағдыларды мотивациялау құралы ретінде пайдаланылуы математиканы оқытудың өмірмен байланысын, пән аралық байланыстарды дамытуда жаңа оқу материалын енгізу процесіне ыңғайлы жағдай туғызады.

Есеп қою арқылы математикалық теорияны енгізу математика сабағында проблемалап оқыту элементін пайдалануға жақсы мүмкіндіктер жасайды. Олардың қолданылуы оқушыларды өз беттерімен оқу тапсырмаларын орындауға дәлелдеу, зерттеу, іздеу әдістеріне, математикалық объектілердің аса мәнді қасиеттерін бөліп алуға, математикалық теорияларды саналы түрде меңгере білулерін қамтамасыз етеді. Проблемалық жағдайлар туғызу үшін басқа есептермен бірге практикалық мәтінді есептерді пайдаланған дұрыс.

Есептер олардың қойылуы оқушыларды математикадан жаңа білімдермен таныстырумен қатар, оның басқа да қолданбалы сипаттағы есептерді шешуде пайдаланатындай етіп таңдалып алынуы тиіс.

Практикалық мәтінді есептерді математикалық есептер деп математиканың туыс оқу пәндеріндегі қолданымдарын ашатын, қазіргі өндірісті ұйымдастыруда, экономикада пайдаланылуымен таныстыратын еңбек операцияларын орындауда, күнделікті өмірде кездесетін есептерді айтамыз.

Практикалық мәтінді есептерге жалпы талаптарға қосымша келесі талаптар қойылады:

есептердің танымдық бағалылығы және оның оқушыларға тәрбиелік әсері;
есепте пайдаланылатын математикалық емес материалдың оқушыларға түсініктілігі;
есеп шартында сипатталған жағдайдың, берілген сандық мәндердің, қойылған сұрақ және алынған шешулердің шындыққа сай келуі.

Математиканың бастама курсында «есеп» (арифметикалық есеп) ұғымы нақты объектілер арасындағы сандық қатынастарды бейнелейтін мәтін түрінде тұжырымдалады. Әдістемелік әдебиеттерде «мәтінді есептерді» анықтаудың әртүрлі жолдары болғанымен, математиканы оқыту әдістемесінде бүгінгі күнге дейін осы ұғымның нақты дұрыс анықтамасы жоқ.

Мәтінді есептер қандай да бір жағдайдың құраушы компонентіне сандық сипаттама беруді, компоненттері арасындағы қатынастың бар болуын, осы қатынастың түрін анықтауды талап ететін жағдайды табиғи тілмен сипаттайды [15] .

Е. С. Березанскаяның жұмысында арифметикалық есептердің ішінен «мәтіні бар есептер», яғни шартында ізделіндіні табу үшін орындалатын амалдары көрсетілген есептер, әдетте оларды мысалдар деп атайтын, жаттығуларға қарама-қарсы болатын, ізделіндіні табу үшін берілген сандарға қандай амал орындайтыны шартында айқын көрсетілмеген есептер деп бөледі .

«Мәтіні бар есеп» ұғымына осыған ұқсас түсіндірмені математиканы оқыту әдістемесінде С. Е. Ляпин де береді .

Қазіргі кезде математикадан әдістемелік әдебиеттерде Е. С. Березанская ұсынған мағынада қолданылатын «мәтінді есептер» термині жиі кездеседі. Дегенмен, кейбір әдіскерлер осындай топтағы есептерді «арифметикалық есептер» деп атайды. Орта мектептегі математиканы оқытуда мәтінді есептерге мынадай анықтама беріліп, ол былайша тұжырымдалған: « Мәтінді есеп деп кіріс ақпаратында тек қана математикалық берілгендер емес сонымен қатар, есептің қандай да бір сюжеті «фабуласы» бар есептер».

Мәтіндік есептерге авторлар бірнеше анықтама берген:

А. П. Тонких «Мәтіндік есеп» - бұл жағдайдың кез-келген компонентіне сандық сипаттама беру, оның компоненттері арасында қандай-да бір байланыстың болуын немесе болмауын анықтау немесе осы байланыстың түрін анықтау талап етілетін табиғи тілдегі жағдайды сипаттау [16] .

Мәтіндік есеп - бұл арифметикалық амалдардың көмегімен жауап алуға болатын сөзбен тұжырымдалған сұрақ (М. И. Моро және А. М. Пышкало) [17] .

А. Н. Леонтьев мәтіндік есеп ұғымын белгілі бір жағдайларда қойылған мақсат ретінде анықтайды.

Л. Л. Гурова мәтіндік есепті объект, ақыл-ой әрекеті ретінде анықтайды, ол практикалық әрекеттерді немесе теориялық сұраққа белгісіз және белгілі элементтер арасындағы байланысты табу үшін қажетті жағдайларды табу арқылы жауап беруді талап етеді. Л. М. Фридман "тапсырма" және "проблемалық жағдай"ұғымдарының арасындағы байланысты табады.

Математикалық мәтіндік есептердің жеке блогын бөліп алған дұрыс болар еді, өйткені оны шешу үшін арнайы математикалық білім қажет.

Демидова Т. Е. тапсырмаларды екі блокқа бөледі :

1) ғылыми (мысалы, Голдбах мәселесі, Ферма теоремасы және т. б. ), оларды шешу кезінде математика және оның қосымшалары дамиды. Ол тапсырмаларда нақты заттар сипатталады (масса, ұзындық, жылдамдық және т. б. ) .

2) оқу тапсырмалары - бұл оқушылардың әртүрлі санаттарында математикалық дағдыларды, білім мен іскерлікті қалыптастыруға және оқушының жеке басын жетілдіруге бағытталған тапсырмалар. Бұл есептердегі объектілер - сандар, фигуралар және т. б.

Математикалық есеп - бұл шарт қазірдің өзінде көрсетілген кейбір математикалық әрекеттерді орындау қажеттілігі.

Математикалық есептер мәтіндік деп аталады, егер оларда нақты тақырып болып табылатын кем дегенде бір объект болса.

Білім беру міндеттерінің рөліне байланысты олар былайша бөлінеді:

1) репродуктивті (осы типтегі мәселелерді шешу үшін белгілі бір формуланы білу керек)

2) белгілі алгоритмі бар тапсырмалар (бұл нәтижеге жету үшін белгілі бір әрекеттер тізбегін орындау қажет тапсырманың бір түрі),

3) проблемалық (бұл оқушыларды мәтіннің мазмұнына немесе сөйлеу әрекетімен анықталатын, орындалуы керек немесе назар аудару керек кез-келген мәселені шешуге бағыттайтын тапсырмалар) .

Мәтіндік есептердің ең маңызды ерекшелігі-олар тапсырма сұрағына жауап алу үшін қандай нақты әрекетті орындау керектігін ашық көрсетпейді.

Кез-келген мәтіндік есептерде сіз мыналарды бөлектей аласыз:

1) әдетте белгілі немесе деректер деп аталатын сандық мәндер (кем дегенде екеу болуы керек),

2) анық емес нысандағы функционалдық тәуелділіктердің кейбір жүйесі, деректер мен іздестірілген деректердің өзара байланысы,

3) қажетті сұрақ немесе талаптың жауабын табу.

Мәтінді есептің шарты - бұл шамалардың сандық мәндері және олардың арасындағы кейбір байланыстар, яғни есеп объектілерінің сапалық және сандық сипаттамалары және олардың арасындағы байланыс. Тапсырмада, әдетте, бір шарт емес, қарапайым деп аталатын бірнеше шарт бар. Мәтінді есепте сұрақ баяндау түрінде де, сұрақ түрінде де көрсетілуі мүмкін және олардың бірнеше шарттары болуы мүмкін. Табу керек шамалардың мәні қалаған шама деп аталады, ал қалаған шамалардың сандық мәндері белгісіз немесе ізделінді деп аталады.

Тапсырманың талабына жауап алу үшін оны шешу қажет. Мәтіндік есептерді шешу дегеніміз-есеп жағдайында берілген мәліметтер мен қажетті шамалар арасындағы байланысты табу, математиканың жалпы ережелерін (формулалар, заңдар, ережелер және т. б. ) қолдану кезектілігін белгілеу, жалпы ережені қолдана отырып, тапсырмада берілген белгілі бір әрекеттерді орындау және жауап алу. мәселенің талабы немесе оның жоқ екенін дәлелдеу болып табылады. .

Л. М. Фридманның пікірінше, мектеп математика курсында шешілетін мәтіндік есептер - бұл белгілі бір белгісіз шаманың (немесе бірнеше шаманың) мәндерін табу керек тапсырмалардың ауызша модельдері. Бұл мәнді табу мүмкін болады, өйткені ол басқа белгілі және белгісіз шамалармен және олардың белгісіз шамамен өзара байланыстарымен нақты анықталады [18] .

Ю. М. Колягиннің анықтамасы бойынша мәтіндік есеп - бұл жағдайдың кез-келген компонентіне сандық сипаттама беру, оның құрамдас бөліктері арасында қандай-да бір қарым-қатынастың болуын немесе болмауын анықтау немесе осы қарым-қатынастың түрін анықтау талап етілетін табиғи тілдегі кейбір жағдайды (жағдайларды) сипаттау .

Математиканы оқытуда есептерді қолдану тарихында келесі кезеңдерді бөлуге болады:

1) есептерді шешуге үйрету мақсатында математиканы оқу;

2) есептерді шешумен сүйемелденетін математиканы оқыту;

3) есептерді шешу арқылы математиканы оқыту.

Математиканы оқытуда мәтінді есептерді қолдану олардың осындай дидактикалық мақсаттарға ие бола алатындығын білдіреді:

* белгілі бір теориялық материалды зерттеудің пайдалылығы мен қажеттілігін негіздеу;

* жаңа ұғымдарды енгізуге дайындық;

* абстрактілі теорияның нақты әдістерімен танысу;

* белгілі математикалық объектілердің кейбір қасиеттерін анықтау;

* зерттелген теорияның жаңа теориямен байланысын орнату;

* күрделі ұсыныстарды дәлелдеуге дайындау;

* міндеттерді шешудің жаңа әдісімен танысу;