Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы Оңтүстік Кореяның рөлі
Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Абитай А.Г.
Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы Оңтүстік Кореяның рөлі
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы 5В020900 - Шығыстану: корей тілі
Алматы 2022 жыл
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қызметтік қолдануға арналған
Қорғауға жіберілген
Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы
Оңтүстік Кореяның рөлі тақырыбында
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В020900 - Шығыстану: корей тілі
Орындаған Абитай А.Г.
Ғылыми жетекші Ташкенбаева Б.Ж. аға оқытушы
Алматы 2022 жыл
Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы Оңтүстік Кореяның рөлі
Роль Южной Кореи в развитии специальных экономических зон в Казахстане
The role of South Korea in the development of special economic zones in Kazakhstan
Аннотация: Бұл статья Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытуда Оңтүстік Кореяның даму перспективасында атқарып жатқан рөлі мен екі мемлекет арасындағы қатынасқа арналған. Қазақстан мен Корея Республикасы арасындағы экономикалық аймақтарды дамыту перспективаларын зерттеу АЭА қызметін реттеу мен мемлекеттік қолдаудың жалпы ережелері мен тәсілдерін, сонымен қатар екі ел арасындағы дипломатиялық, экономикалық ынтымақтастықтың ерекшеліктерін байқаймыз.
Корея Республикасы - Қазақстанның негізгі серіктестерінің бірі. Екі мемлекеттің дипломатиялық қарым-қатынасына 30 жыл өтті. Осы жылдар бойы біз жаңа сапа деңгейіне көтеріп жатырмыз. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяны тек дипломатиялық байланыс ғана емес, сонымен қатар мәдениетте де біраз ұқсастығымыз байланыстырады.
Корея Қазақстан Республикасының үкіметі жүргізіп отырған өнеркәсіпті әртараптандыру саясатын дамыту үшін ең қолайлы серіктес болып табылады. Осыған байланысты ұзақ мерзімді перспективада сауда, инвестиция, инфрақұрылымдық құрылыс, ғылыми технологиялар, электронды үкімет, атом энергетикасы, ғарыштық технологиялар, орман және ауыл шаруашылығы, шағын және орта бизнесті ынталандыру салаларындағы нақты ынтымақтастықты кеңейтуге мүмкіндіктер бар. Екі елдің экономикасын әртараптандыру мақсатында білім беру жағынан да жыл сайын мүмкіндіктер беріліп жатыр. Қазақстан үшін Корея Республикасымен қарым-қатынасы оның экономикалық және саяси әлеуетін, сондай-ақ отандық экономикадағы қатысу ауқымын ескере отырып, бүгінде стратегиялық әріптестік сипатына ие. Әсіресе Қазақстан үшін Оңтүстік Кореядағы әлеуметтік-экономикалық қайта құрулар тәжірибесі құнды. Оңтүстік Корея тәжірибесіне жүгіну Қазақстан экономикасының дамуына ынталандырушы әсер ететін құнды құрал бола алады. Екіжақты сауда көлемінің артуы жалпы жағдайға және республика халқының өмір сүру деңгейіне оң әсер етеді. Өз кезегінде Корея Республикасы Қазақстанның табиғи ресурстарына қол жеткізуге және оның өнеркәсіп тауарларын осында өткізуге мүдделі. Өзіндік тарихымызда бар корей диаспорасының біздің экономикада жақсы көрініс таба білді. Сондықтан екі ел арасындағы байланыс ұзақ жыл бойы сақталады деген үміттеміз.
Түйінді сөздер: арнайы экономикалық аймақ, екіжақты қатынастар, экономикалық байланыстар, арнайы экономикалық аймақтардың дамуы, корей диаспорасы, мемлекеттер арасындағы жаңа бағыттар.
Мазмұны:
1. Арнайы экономикалық аймақтар термины және олардың ерекшелігі
1.1. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяда арнайы экономикалық аймақтардың құру мақсаты мен байланысы
1.2. Экономикалық аймақтар және өнеркәсіпті әртараптандыру: стратегиялық тәсілдер мен даму нәтижелері
2. Экспорт және импорт бойынша компаниялардың серіктестігі
2.1. Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы іскерлік байланысты дамыту- Қазақстандағы корей диаспорасының қауымдастығы
2.2. Оңтүстік Корея мен Қазақстан: ынтымақтастықтың жаңа парадигмасы
1.Арнайы экономикалық аймақтар - нақты анықталған географиялық шектелген экономикалық аумақтағы, коммерциялық қызмет басым түрде экспортқа бағытталған және экономиканың қалған бөлігінен ерекшеленетін белгілі бір нормативтік, ынталандырушы және институционалдық шеңберде жүзеге асырылатын мемлекет қолдайтын индустриялық аймақтар. Арнайы экономикалық аймақтары енгізілген қағидаттарға ерекшеленетін ерекше сипаттамалар кіреді. Мәселен, "Арнайы экономикалық аймақ" (АЭА) - қызметтiң басым түрлерiн жүзеге асыру үшiн арнайы экономикалық аймақтың ерекше құқықтық режимi қолданылатын Қазақстан Республикасы аумағының нақты белгiленген шекаралары бар бөлiгi. Арнайы экономикалық аймақтар (АЭА), сарапшылардың пікірінше, елдің қалған бөлігінде қолданылмаған жеңілдіктер мен ынталандырудың ерекше жүйесі қолданылатын ұлттық экономикалық кеңістіктің бір бөлігін білдіреді. Осылайша, АЭА белгілі бір дәрежеде жеке географиялық аумақ болып табылады. Дегенмен, бұл терминнің басқа да анықтамалары бар. Мысалы, Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы антологиясында арнайы экономикалық аймақ - бұл аумақтың қалған бөлігіне қатысты ерекше құқықтық мәртебесі ұлттық және шетелдік кәсіпкерлер үшін жеңілдікті экономикалық жағдайлары бар шектеулі аумақ. Арнайы экономикалық аймақтың орналасқан фирмаларға ұсынылатын жеңілдіктерге импорттық баж салығынан босату, жеңілдетілген кедендік рәсімдер, либералды айырбас саясаты және олардың нарыққа шығуы мен өндіріс шығындарын азайтатын, әлемдік нарықта бәсекелесуге мүмкіндік беретін фискалдық ынталандырулар жатады. АЭА - мамандандырылған институционалдық ортасы бар индустриялық аймақтың бір түрі. АЭА құрудың негіздемесі жалпы экономикадағы институционалдық тапшылықты, проблеманы еңсеру болып табылады. АЭА негізінен сыртқы нарыққа қызмет көрсететін немесе дамымаған аймақтарда орналасқан фирмалар үшін ғана құрылады. Ғылыми әдебиеттерде арнайы экономикалық аймақ терминімен қатар еркін экономикалық аймақ термині де қолданылады, олар баламалы болып саналады. Өйткені еркін экономикалық аймақ термині экономикалық және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға, кеден, валюта, салық, виза үшін кез келген жеңілдік шарттары бар кез келген аумақты білдіреді. Жоғарыда айтылғандардан біз бұл екі терминнің әлі де бір-бірінен аздаған айырмашылығы бар және олардың мағыналарын ажырату керек деген қорытынды жасауға болады. АЭА-ды басқаруды арнайы тағайындалған басқарушы компания жүзеге асырады. Оған қоса, аймаққа қатысушылар осы аумақта басым қызмет түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлғалар болып табылады. Мұндай аймақтарды құрудағы басты мақсат - инвесторларға ауданда жоғары технологиялық өндірістер құруға қолайлы жағдай жасау. Барлық қатысушылар ерекше құқықтық режимде жұмыс істейді. АЭА қызмет ету мерзімі әдетте 25 жылдан аспайды. Арнайы экономикалық аймақтар ұзақ уақыт бойы ұлттық экономиканы дамыту стратегияларының маңызды ерекшелігі болып табылады, әсіресе экспортқа негізделген өсуге жәрдемдесу. Дүние жүзінде арнайы экономикалық аймақтардың (АЭА) орналасқан еліне және олардың нақты түріне байланысты әртүрлі атаулары бар және мағысында бір атау әртүрлі елдерде әртүрлі мағынаға ие болуы мүмкін. Ирландиядағы арнайы экономикалық аймақтар, мысалы, индустриалды еркін аймақтар немесе экспорттық еркін аймақтар деп аталады, ал АҚШ-та олар сыртқы сауда аймақтары деп аталады және онда өндірілген барлық тауарлар теориялық тұрғыда ел ішінде сатылуы мүмкін. Экспортқа арнайы өнім шығаратын дамушы елдерде олар әдетте арнайы экспорттық аймақтар (АЭА) деп аталады. Қытай Халық Республикасындағы (ҚХР) экспортқа азырақ бағдарланған ұқсас аймақтар жиі арнайы экономикалық аймақтар деп аталады, дегенмен Шанхайдағы соңғы құрылған аймақ еркін сауда аймағы деп аталадыБұл аймақтардың кең тарағаны сонша, қазір олардың 4000-нан астамы 130-ға жуық елде бар. Дүние жүзіндегі 66 миллион аймақ жұмысшысының 60 пайызы Қытайда және 22 пайызы басқа Азия елдерінде жұмыс жасайды. Көбінесе бұл аймақтар қызмет көрсету секторынан гөрі өнеркәсіптік өндірісті дамытуға бағытталған, дегенмен бұл жағдай қазіргі уақытта өзгеріп отыр. Мысалы, 2013 жылдың қыркүйегінде іске қосылған Шанхай пилоттық еркін сауда аймағы экономикалық реформаларды бүкіл елде қолданысқа енгізілмес бұрын сынау және нақтылау үшін шетелдік инвестицияларға шектеулерді 23 жылға дейін босатады. АЭА жалпы факторлық өнімділікті арттырудың пайдалы құралы ретінде кеңінен танылды, ол Орталық Азияда жоғары өсу әлеуетін ашуда, тікелей шетелдік инвестицияларды (ТШИ) тартуда, және соған байланысты технологиялар трансферттері мен басқарушылық ноу-хау, экономиканың басқа сегменттеріндегі сауда кедергілерін сақтай отырып, экспортты дамыту және әртараптандыру, жұмыс орындарын құру және жұмыс орнында оқытуды жақсарту және саясаттың жаңа тәсілдерін тәжірибе жүзінде қолданады. АЭА Азия Даму Банкімен (АДБ) жеңілдетілген іскерлік рәсімдер қолданылатын, бір басқару немесе әкімшілік және жеке кедендік аймақ (көбінесе бажсыз) бар географиялық тұрғыдан нақты анықталған және физикалық орналасқан кәсіпорындар ел ішінде қолданылатынға қарағанда (мысалы, инвестициялық шарттарды, халықаралық сауданы қамтитын) неғұрлым либералды және тиімді ережелерді қолдануға құқылы. Мұндай аймақтардың сипаттамалары елдер мен аймақтар арасында айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Алайда, әдетте жер бөлінетін және экспорттаушылар мен басқа инвесторлар тарифтік, салықтық және реттеуші жеңілдіктер алатын АЭА экономикада бұрмаланулар тудырады. Олар басқа да шығындарды, соның ішінде инфрақұрылымдық инвестициялық шығындарды және төленбеген салық түсімдерін көтереді. Бұл экономикалық бұрмалаулар деген үмітті сақтай отырып және шығындар сауданың, инвестицияның және жұмыспен қамтудың ұлғаюынан асып түседі, шын мәнінде бұл әрдайым бола бермейді және көптеген АЭА осы себептенсәтсіздікке ұшырайды. Дегенмен, жеке дәлелдер олардың әртүрлі болатынын да көрсетеді. Мысалы, 1980 жылы Қытайдың Гонконг маңында ҚХР құрған Шэньчжэнь АЭА мыңдаған шетелдік инвесторларды тартып, оның сынақтан өткен саясаты басқа қалаларға таралса, Үндістанда жүздеген ешқашан желіге қосылмаған аймақтар, соның ішінде тек Махараштра штатындағы 60-тан астам аймақтар сәтсіздікке ұшырады.
1.1. Қазақстанда арнайы экономикалық аймақ ұғымы заңнамада бірден пайда болған жоқ. 1990 жылдардың басында Қазақ КСР заңында ресми түрде бекітілген еркін экономикалық аймақ термині қолданылды. Заңда бұл термин мынадай мағынаны білдіреді: Қазақ КСР-дегі еркін экономикалық аймақ - нақты белгіленген әкімшілік шекаралары бар арнайы бөлінген аумақ және аймақ аумағының жеделдетілген әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін шетелдік капиталды, прогрессивті шетелдік технологияларды және басқару тәжірибесін тарту мақсатында құрылған ерекше құқықтық режим. 1990 жылы Қазақстанда экономикалық қатынастарды әміршіл-әкімшілік қағидаттардан нарықтық қатынастарға көшіру үшін аймақтық инфрақұрылымдар құрыла бастады. Алғашқы қадам еркін экономикалық аймақтар туралы заңның қабылдануы болды. Мынадай процестерді жеделдету: республика экономикасының әлемдік экономикалық байланыстар жүйесіне енуін күшейту үшін аймақтарды дамыту, жоғары тиімді экспортқа бағытталған өндірістерді құру, өнімнің жаңа түрлерін өндіруді дамыту, инвестицияларды тарту , нарықтық қатынастардың құқықтық нормаларын дамыту, басқару мен басқарудың заманауи әдістерін енгізу, сондай-ақ біздің республикада әлеуметтік мәселелерді шешу мақсат болды. Арнайы экономикалық аймақтар туралы заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы осы саланы құқықтық реттеудің жаңа кезеңін бастады. Біріншіден, арнайы экономикалық аймақ (АЭА) түсінігі енгізілді, бұл шектеулі, әдетте ерекше құқықтық режимі бар өте шағын аумақ. Екіншіден, еркін экономикалық аймақты құру кезінде жеделдік және оны мерзімі өткеннен кейін тарату тетігі енгізіледі. Үшіншіден, АЭА-ды басқару жүйесі түбегейлі өзгертілді. Және, ақырында, АЭА-ның құқықтық режимі қолданыстағы банктік, салық және кеден заңнамасына сәйкестендірілді. Қазақстан Республикасының тауарларын Қазақстан Республикасының қалған кедендік аумағынан еркін кедендік аймақ режимінің шарттары мен талаптарын сақтай отырып, АЭА аумағына әкелген кезде, сондай-ақ сол аумағының қалған бөлігіне әкетілген кезде Қазақстан Республикасының кедендік аумағында кедендік баждар мен салықтар алынбайды, тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмайды. Қазір Қазақстан Республикасының аумағында бірнеше АЭА бар:
Астана - жаңа қала АЭА;
Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі АЭА;
Ақтау теңіз порты АЭА;
Инновациялық технологиялар паркі АЭА;
Оңтүстік АЭА;
Сарыарқа АЭА;
Қорғас - Шығыс қақпасы АЭА;
Қорғас шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығы АЭА
Павлодар АЭА;
Тараз химиялық паркі АЭА;
Астана-Технополис АЭА.
Түркістан АЭА;
Қызылжар АЭА.
Әдетте, АЭА құрудың мақсаты мемлекеттің белгілі бір стратегиялық міндеттерін шешу болып табылады. АЭА-ға мүше болу үшін тиісті көлемде қаржылық қолдау көрсету қажет. Қазақстанда жоғарыда айтылғандай, барлығы 13 арнайы аймақ бар. Олар әртүрлі уақытта құрылған. Ең ескісі 2002 жылы пайда болған Астана - жаңа қала, ал ең жасы - Қызылжар 2019 жылы Солтүстік Қазақстан облысында құрылған. Олардың мақсаты бір - инвестиция тарту (көбінесе АЭА контекстінде инвесторлар - елге өз технологиялары мен стандарттарымен келетін ірі компаниялар туралы айтады), сол арқылы салалық кластерлердің дамуына және өсу нүктелеріне айналуына жағдай жасау. Дегенмен, қазақстандық АЭА бұл міндеттерді әлі орындай қойған жоқ, сондықтан да олар бірнеше рет елдің жоғарғы басшылығының сынының объектісіне айналды. 2021 жылдың 26 қаңтарында Үкіметтің кеңейтілген отырысында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев АЭА-ды сынап, оларды тиімділіктің төмендігінің жарқын мысалы деп атады. Еліміздің жоғарғы басшылығының сынына қарамастан, ведомство Қазақстандағы еркін экономикалық аймақ режимінің арқасында әртүрлі салаларда тұтас кластерлер қалыптасқанын қуана хабарлай аламыз. Мысалы, тікұшақтар, винтовкаларға арналған оптикалық көздеуіштер, түнгі көру құрылғылары, бронетранспортерлер, локомотивтер, электровоздар, жолаушылар вагондары, премиум құбырлар, мақта целлюлозасы, полипропилен сияқты 30-дан астам жаңа өнім түрін шығаруды ұйымдастыру қолға алынды. Негізгі тап болатын мәселелері: дамып келе жатқан елдерде индустрияландыру нашар ынталандырады. Өнеркәсіптік инвестицияларға арналған құрылымдар әрекетте бизнесті жүргізу құнымен тікелей байланысты. Жанама шығындар байланысты бұл жерлерде бизнес жүргізу жоғары сияқты әртүрлі құрылымдық кедергілер инфрақұрылымның сапасыздығы, процедуралық қиындықтар, бюрократиялық қиындықтар мен кедергілер, ақшалай қаражаттың нәтижесінде, сауда, салық, тариф, еңбек саясаты болуы мәселе болып қалыстасады. Сонымен қатар, өндіріс шығындары жоғары жетілмеген капитал жүйесімен біріктірілген және тартуға қаржы жүйесі кедергі жасайды. Жалпыұлттық дамудан бері инфрақұрылым қымбат, және құрылымдық реформалар уақытты қажет етеді. Қазақстанда экономикалық аймақтардың пайда болу тарихы нақты аумақтарды әлеуметтік-экономикалық дамыту және халық шаруашылығын орталықтандырылған жоспарлы жүйеден нарықтық жүйеге қайта құруды жеделдету мақсатында басталды. Оның ішінде: Жезқазғандағы Жәйрем-Атасу, Алакөл және Жаркент; Қостанай облысындағы Лисаковская, Алматыдағы Атакент және Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Маңғыстау облыстарындағы еркін экономикалық аймақтар пайда болды. Еркін экономикалық аймақтың әрекет ету мерзімі 25 жыл болды. Алайда бұл аймақтардың барлығы тиімсіз болып шықты. Лисаковскаяны қоспағанда, 1996 жылға қарай арнайы аймақтар жойылды. Бұл аймақтардың сәтсіздікке ұшырауының кейбір себептерінің қатарына ауқымды сыбайлас жемқорлық, заңнамалық және нормативтік базадағы кемшіліктер және орын таңдаудың дұрыс еместігі болды. Мұндай АЭА құрудың мақсаттары мыналар болды: инвестицияларды жеделдету үшін тарту жекелеген аймақтарды дамыту; өндіріс орындарын қалыптастыру, әлемдік нарыққа бәсекеге қабілетті өнім шығару және қазіргі заманғы нарықты басқару мен кәсіпкерлікті дамытумен ерекшеленді. Қаулыда АЭА басқару тетіктерін өзгертумен қатар, оларды тарату тәртібі де қарастырылып, нормативтік құқықтық базаға жыл сайынғы түзетулер енгізу туралы ереже қосылды. Алайда 2000 жылға қарай осы қаулы бойынша барлық АЭА жойылды. Одан кейінгі кезеңде бірнеше АЭА және өнеркәсіп аймақтар, мысалы Қазақстан Республикасы Президентінің Арнайы экономикалық аймағын құру туралы Жарлығымен Нұр Сұлтан қаласында 2001 жылы Астана АЭА құрылды. Одан кейін басқа да еркін экономикалық аймақтар мен индустриялық аймақтар құрылды. Олардың ішінде 2002 жылы Ақтау теңіз порты , 2003 жылы Алатау инновациялық технологиялар паркі, 2004 жылы Оңтүстік, 2008 жылы Бурабай; индустриялық Қарағандыдағы аймақтар; және Қорғас (Хоргас) халықаралық шекаралық ынтымақтастық орталығын жатқызамыз. 2007 жылы АЭА туралы жаңа заң қайтадан қабылданды, оған 2010 жылы түзетулер енгізілді. Бұл заң өте шектеуші болып саналды және жаңа инвестицияларды тиімді тартуға көмектеспеді. Қазіргі уақытта Қазақстандағы барлық АЭА Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы Заңның ережелерімен реттеліп белгіленді. 2011 жылдан бастап АЭА туралы заң ретінде АЭА мақсаттары өнімділігі мен бәсекеге қабілеттілігі жоғары ең озық индустриялық ортаны құру, тиісті салалар мен аймақтарға инвестиция мен жаңа технологияларды тарту және елдегі жұмыспен қамту деңгейін арттыру болып табылады. АЭА экономикалық саясат экономиканы әртараптандыруға, бәсекеге қабілеттілікті арттыруға және технологиялық жаңғыртуға қол жеткізудің маңызды құралы ретінде қарастырылады. АЭА, заң оларды үш кодекстен босатады: салық, еңбек және кеден. Бір терезе қағидатын енгізу арқылы АЭА резиденттеріне қосымша құқықтар мен мүмкіндіктер берілген. Заң қаражат пен мүліктің жеткіліктілігіне қойылатын талаптар, АЭА аумағынан тыс резиденттердің жекелеген құрылымдық бөлімшелерін жабу міндеттемесі сияқты іс жүзінде шектеуші нормаларды алып тастады. 2014 жылдың қарашасында Нұрлы жол жаңа экономикалық саясатының басталу жарияланды, онда Қазақстан Ұлттық қорынан инфрақұрылымды дамыту мен жақсартуға қаражат бөлуге баса назар аударылды. Өнеркәсіптік инфрақұрылымды дамытудың нақты шарасы ретінде үкімет жұмыс істеп тұрған еркін экономикалық аймақтардағы инфрақұрылым нысандарының құрылысын аяқтауға 81 млрд теңге бөлетінін жариялады. Бұл биліктің жоғары деңгейде АЭА-ға берілгендігін айғақтайды. Қазақстанда арнайы экономикалық аймақ құру да табысты жүргізілуде, ол сыртқы экономикалық байланыстарды арттыруға да бағытталған. Көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан тысқары жерлерге әкету таңдап алынған кедендік режимнің шарттарына сәйкес жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасына шетелдік инвестицияларды тарту мақсатында шетелдік инвесторларға айтарлықтай жеңілдіктер ұсынатын жаңа шағын еркін экономикалық аймақтар (шағын АЭА) құрылуы мүмкін екенін атап өткен жөн. Қазақстан Республикасы Сауда, индустрия және энергетика министрлігінің (КСМ) мәліметінше, шағын АЭА-тар шетелдік инвесторлар немесе шетелдік капиталы бар компаниялар әзірлеген кез келген аумақта құрылуы мүмкін. Бұған дейін Қазақстан Республикасының Үкіметі еркін экономикалық аймақ резиденттеріне 30 миллион АҚШ долларынан астам инвестиция салған немесе бұрын құрылған еркін экономикалық аймақтарда инвестиция салып, жұмыс істеген компанияларға жеңілдіктер ұсынған болатын. Инвестицияланған аумақ 330 мың шаршы метрден асса, аумақ еркін экономикалық аймақ болып танылды. Елдегі арнайы экономикалық аймақтар салалардың дамуын жеделдету және шетелдік инвестицияларды тартуды көздеді, преференциялар КТС, жер салығы және мүлік салығы бойынша 0% құрады. Сонымен қатар, компаниялар импортта атап өткендей кедендік баж салығынан босатылады. АЭА жұмыс істеуінің барлық кезеңінде дамыту үшін оларға инфрақұрылымы бар және жер телімін сатып алу құқығымен тегін жер учаскесі беріледі. Инвестициялары 1 миллион АЕК-тен асатын жобалар үшін шетелдік жұмыс күшін тарту квотадан тыс және жұмыс берушінің шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсатынсыз жүзеге асырылады. Қазір барлық 13 АЭА-да тек 252 компания тіркелген. Сонымен қатар, дамыған инфрақұрылымы, қоймалары мен жаяу қашықтықтағы өндірісі бар АЭА аумағында орналасқандықтан, компания өз бизнесінің міндеттері мен дамуына толықтай жұмыла алады. Қазақстанның АЭА аумағына тауарларды әкелу кезінде кедендік баж салығынан босатылған жеңілдетілген схема бойынша шетелдік жұмыс күшін жалдай аламыз, сондай-ақ 10 жылдан аспайтын мерзімге пайдалануға тегін жер телімін ала аламыз. Болашақта Қазақстан Республикасы ілгерілетіп отырған бизнес, тіпті АЭА жұмысы тоқтап қалса да, тұрақты жұмысын жалғастыра отырып, республика аумағынан кетпейді деп есептейді. Кәсіпкерлікті ашу үшін сізге АЭА аумағында салық төлеуші ретінде тіркелу, компанияңызды АЭА қатысушысы ретінде тіркеу, АЭА аумағынан тыс бөлімшелер мен филиалдарды тарату (немесе құрмау) қажет (басқаларында да). Қазақстанның АЭА аумағында жұмыс істеудің тағы бір шарты оның тұрақтылығы болып табылады: таңдалған АЭА үшін басым бағыттар бойынша меншікті өнімді өткізуден түсетін кіріс жалпы кірістің кемінде 90%-ын құрауы тиіс. Ерекшелік тек PIT үшін жасалады - 70%. Бұл дегеніміз, егер сіз кілем өндірісімен айналысуды шешсеңіз, ол үшін Шымкенттегі Оңтүстік АЭА-ын таңдасаңыз, дәл осы кілемдерді сату сіздің бүкіл кірісіңіздің 90 пайызын құрауы керек. Қалған 10% еркіндік аясында сіз кейбір байланысты тауарларды немесе жанама өнімдерді сата аласыз. Болашақта Қазақстан Республикасы ілгерілетіп отырған бизнес, тіпті АЭА жұмысы тоқтап қалса да, тұрақты жұмысын жалғастыра отырып, республика аумағынан кетпейді деп есептейді. Бұл қисынды, өйткені сіз сапарыңызды осы жерден бастадыңыз, сіз барлық мүмкіндіктерді, барлық көліктік және инфрақұрылымдық шешімдерді білесіз. Ал Кореяда АЭА-ның негізгі құрамдас бөлігі, бір жағынан, шетелдік инвестицияларды тарту және оларды қорғау, екінші жағынан, осы аймақтарды құруға қолайлы аймақтарды анықтау бойынша арнайы мемлекеттік бастамалар болып табылады.
Біріншісі - аймақтың немесе қаланың географиялық жағдайы, көлік жүйесі мен инфрақұрылымының дамуы, нарықтың қолжетімділігі.
Екіншісі - нарықтың көлемі және оған жету мүмкіндігі.
Үшінші - порттар, әуежайлар және көлік мүмкіндіктерін өзара байланыстырудың халықаралық моделі.
Төртінші - кәсіподақтардың біліктілігі мен күші, олардың бейбітшілік саясаты.
Бесінші - сервисті, қолжетімділікті және төмен бағаларды қамтамасыз ететін логистиканың заманауи дамуы.
Алтыншы, еркін экономикалық аймақтар арқылы мемлекет экономикасын дамытуға ел басшылығының да, үкіметтің де мүддесі, жергілікті билік органдарының құзіреті.
Жетінші - елдегі саяси тұрақтылық.
АЭА құру кезінде мемлекет екі негізгі мақсатты көздеді: Біріншісі - мемлекет экономикасына шетел инвестициясын тарту. Екіншісі - елдің экспорттық құрамдас бөлігін арттыру. Оңтүстік Кореяда еркін экономикалық аймақтарды құрудың алғашқы әрекеттері сәтті болды. Аймақтардағы жеке компанияларды тіркеген шетелдіктерге кәсіпорындарды 100% иеленуге рұқсат етілді, ал инвесторларға Оңтүстік Кореядан тыс жерлерде пайда мен капиталды репатриациялауға кепілдік берілді. Аймақтың барлық кәсіпорындары 5 жылға барлық салықтардан босатылды, мүмкін жеңілдік кезеңі бар, бұл келесі 2 жыл ішінде 50% - нөл төлеуге мүмкіндік береді. Бұл аймақтарға ең аз инвестиция көлемі 5 миллион долларды құрайды. Қазіргі уақытта Оңтүстік Кореяда 8 АЭА бар: Инчхон АЭА; Пусан-Джинхи АЭА; Гваньян шығанағы АЭА; Сары теңіздің бойында АЭА; Дэгу Гёнбук; Семангеум Кунсан АЭА; Шығыс жағалауында АЭА; Джунгбук АЭА. Барлық осы АЭА өз кезегінде түрлері бойынша бөлінеді: Шетелдік инвестициялар аймағы (ШИА) - шетелдік инвестициялар аймағы; Free Trade Zones (FTZs) - еркін сауда аймағы; Еркін экономикалық аймақтар (ЕЭА). Корея Республикасындағы еркін экономикалық аймақтарды реттеу 2002 жылғы 30 желтоқсандағы Еркін экономикалық аймақтарды құру және басқару туралы заңға арналған. Оған сәйкес, еркін экономикалық аймақ дегеніміз шетелдік инвестициясы бар кәсіпорындар үшін қолайлы іскерлік ахуалды, сондай-ақ шетел азаматтарының өмір сүруіне жағдай жасау үшін құрылған аймақты білдіреді. Заң Оңтүстік Кореяда АЭА құрудың келесі себептерін де атап көрсетеді: ұлттық бәсекеге қабілеттілікті арттыру және аймақтардың теңгерімді даму жолдарын іздеу. Заңда Қаржы және экономика министрлігінің АЭА дамытудағы міндеттері мен функцияларына айтарлықтай көңіл бөлінген. Біріншіден, Қаржы және экономика министрі қала әкімі немесе облыс әкімі ұсынатын еркін экономикалық аймақты дамыту жоспары бойынша түпкілікті шешімді қабылдайды және еркін экономикалық аймақты бекіткеннен кейін ұсынылған аймақты еркін экономикалық аймақ ретінде белгілейді. Корея Республикасының Экономика министрлігі жанындағы Еркін экономикалық аймақтар комитеті еркін экономикалық аймақтардың дамуы мен жұмыс істеуіне байланысты мәселелермен айналысады. АЭА комитетінің қызметіне келетін болсақ, оларды құру жоспарын әзірлеу кезінде аймақты одан әрі дамытуға қатысты бірқатар мәселелерді ескеру қажет:
− шетел инвестицияларын тарту мүмкіндігі;
− аймақтың, сондай-ақ жергілікті жердің теңгерімді және кешенді дамуына ықпал ету
- − экономика;
− инфрақұрылымды дамыту;
− экологиялық таза технологиялармен қамтамасыз ету; − жергілікті өзін-өзі басқаруды қолдау жүйелерін дамыту.
Бұл комиссия төрағадан, төрағаның орынбасарынан және әртүрлі лауазымды тұлғалардан (10 адамға дейін) тұрады. АЭА аумағындағы кәсіпорындардың қызметін үйлестіретін органдарға келетін болсақ, аймақтарды тиімдірек дамыту мақсатында еліміздің үкіметі жанынан Инвестициялық саясат агенттігі құрылды, оның мақсаты шетелдік инвесторларға құру және құруға көмектесу, Оңтүстік Кореяда өз бизнесін дамыту болып табылады. Бұл агенттіктің өзіндік ұйымдық құрылымы мен жұмыс жүйесі бар екені сөзсіз. Оның штаб-пәтері Сеулде орналасқан және бүкіл әлемде агенттері бар, бұл шетелдік инвесторларға Оңтүстік Кореяның АЭА инвестициялауға қатысты кез келген ақпаратты алуға ыңғайлы етеді. Еркін экономикалық аймақтар туралы Заңда шетелдіктердің АЭА-дағы өмір сүру жағдайын жақсарту мәселесіне ерекше рөл берілгенін айта кеткен жөн. Осылайша, АЭА-дағы шетелдік инвесторлардың өнімділігін арттыру мақсатында барлық ресми құжаттар шет тілдеріне аударылуы және ол жариялануы тиіс. Заң сондай-ақ Білім министрлігінен рұқсат алғаннан кейін кез келген корпорациялардың АЭА аумағында шетелдік оқу орындарын ашуды қарастырады. Оңтүстік Кореяның еркін экономикалық аймақтары соғыстан кейінгі кезеңдегі Оңтүстік Кореяның экономикалық және әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты ерекше назар аудара отырып, елдің дамуына шетелдік инвестицияларды тарту құралы ретінде құрылды. Мамандандырылған комитет АЭА-ның шетелдік инвестор алдындағы міндеттемелерін орындауына сенімді бақылауды қамтамасыз етеді және олар үшін қолайлы экономикалық жағдай жасайды. Ең белсенді АЭС "Оңтүстік" Шымкентте орналасқан. Мұнда кілем, иірімжіп, тоқыма және тоқыма өнімдері, аяқ киім, шұлық бұйымдары және т.б. шығарылады. АЭА аумағында орналасқан "Бал текстиль" және "Назар текстиль" екі кілем фабрикасы өндірісінің жиынтық көлемі жылына 6 млн шаршы метрден астам кілем бұйымдарын құрады. Бүгінде "Бал текстиль" қатысушысы IKEA үшін тапсырыстарды орындайды және өнімді әлемнің 10-нан астам еліне экспорттайды. Қазір "Оңтүстік" АЭА жаңа кезеңге - полипропилен және химия саласының өзге де өнімдерін өндіретін ірі химия зауытын ашуға дайындалуда. Соңғы 15 жылда тікелей инвестиция көлемі 6 млрд доллардан асты. Қазақстанда Samsung, Hyundai, Lotte, Posco, KNOC және т.б. сияқты жетекші корпорацияларды қоса алғанда, корей капиталы бар 550-ден астам кәсіпорын табысты жұмыс істейді. Олардың қатысуымен 2,5 млрд доллардан астам сомаға 24 ірі жоба іске асырылды. "SK Engineering & Construction" корей компаниясының қатысуымен Үлкен Алматы айналма автомобиль жолын (ҮАААЖ) салу және пайдалану маңызды жоба болып табылады. 2014 жылғы 22 қазанда Пусан қаласында (Корея Республикасы) "KAZNEX INVEST" АҚ сингапурлық "JURONG Consultants" компаниясымен бірлесіп, Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарының, атап айтқанда, "инновациялық технологиялар паркі" АЭА инвестициялық мүмкіндіктерінің тұсаукесері бойынша роуд-шоу өткізеді. Бұл туралы "KAZNEX INVEST"АҚ сайтында хабарланды. Іс-шараға ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің, "KAZNEX INVEST" АҚ, "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ өкілдері және т.б. қатысады. Роуд-шоу аясында кореялық инвесторларды Қазақстанның инвесторлармен жұмыс жөніндегі жаңа бастамаларымен және отандық АЭА мүмкіндіктерімен таныстыру, сондай-ақ Корея Республикасында ақпараттық технологиялар, инновациялар, электроника, ғылыми зерттеулер және өнеркәсіптің басқа да түрлі салаларында ұсынылған ірі кореялық және шетелдік инвесторларды тарту жоспарланды. Келесі АЭА "Бурабай" 2008 жылдың қаңтарында құрылды. Құру мақсаты-келетін қазақстандық және шетелдік туристердің қажеттіліктерін қамтамасыз етуге және қанағаттандыруға қабілетті тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік инфрақұрылым құру. Салалық бағыты: 1) туристік саланы дамыту; 2) туризмнің мәдени-танымдық, сауықтыру, экологиялық, іскерлік, спорттық және басқа да түрлерін ұйымдастыру және дамыту болып табылады. АЭА аумағын қоршау бойынша жұмыстар аяқталды, инфрақұрылымдық ресурстар - электр, су құбыры, кәріз құрылысы бойынша жұмыстар жүргізілуде. Даму перспективалары-оператор компаниясы " Borovoe Tourism city "жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 150 нөмірлі қонақ үй, казино және сауықтыру орталығын қамтитын құрылыстың баламалы жобасын ұсынды. Индустриялық парктің инфрақұрылымын құру бойынша әлеуетті инвесторлармен олардың жобаларды парк аумағында іске асыру мәселелері жалғастырылуда. Осылайша, HANKOOK (Корея Республикасы) компаниясымен Қарағанды қаласының Индустриялық паркі аумағында мыс өнімдерін өндіру зауытын салу бойынша уағдаластыққа қол жеткізілді. Сеулде Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Корея Республикасына сапарына орайластырылған Қазақстан-Корея іскерлік кеңесінің (ҚКІК) кезекті отырысы өтті. Анықтама үшін: жаңа құрамда Кеңес осы жылдың қаңтар айында құрылды. Қазақстандық тараптан кеңестің тең төрағасы Алмасадам Сәтқалиев, корей тарапынан "Самұрық-Энерго" АҚ төрағасы Ким Шин мырза, "Samsung C&T Corporation"президенті болып табылады. 14 ақпанында Алматыда жаңартылған ККІК-нің бірінші отырысы өтті. Корей тарапымен бірлесіп іске асырылатын және пысықталу сатысындағы инвестициялық жобалардың тізімі жасалды. Сеулдегі Қазақстан-Корей Іскерлік кеңесінің 2-ші ресми отырысы Алмасадам Сәтқалиев пен Ким Шиннің төрағалығымен Қазақстан-корей бизнес-форумы түрінде өтті. "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ төрағасы Сук-ву Хонг, Корея Республикасының Білім экономика министрі, 150-ден астам корей және қазақстандық кәсіпкерлер қатысты- "Kolon Corporation", "Hyunday U&I", "Korea National Oil Corporation", "Samsung C&T Corporation", Korea Electric Power Corporation", "Lotte International Co., Ltd.", Korea Eximbank," Самұрық-Қазына "АҚ," Самұрық-Энерго "АҚ," КЕГОК "АҚ," Өскемен титан-магний комбинаты "АҚ," ZHERSU " ИПК ЖШС және т.б. форум қатысушыларына Корея Республикасының Білім экономика министрі Сук-ву Хонг мырза құттықтау сөз сөйледі. Корея республикасының Қазақстанға тікелей инвестициясы 3 млрд.долларды құрайды. Корея Қазақстанмен сыртқы сауданы ілгерілету тәжірибесімен бөлісуге дайын. Оңтүстік Корея ЕО және АҚШ елдерімен еркін сауда туралы шарттар жасасты және өткен жылы оның тауар айналымы 1 триллион АҚШ доллары деңгейіне жетті. Бүгінгі Форум жетістіктерді талқылауға және болашаққа жоспарларды белгілеуге мүмкіндік береді. ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрі Қазақстан мен Оңтүстік Корея президенттерінің келісімдері арқасында соңғы 3 жылда екі ел арасындағы қарым-қатынаста үлкен серпіліс болғанын атап өтті. Қазақстанда корей компанияларының қатысуымен 7 жоба іске асырылды, тағы 12 жоба - барлығы 7,2 миллиард АҚШ доллары сомасына іске асыру сатысында тұр. Осы жобалардың екеуі - Балқаш ЖЭС-ін және Атырау облысындағы газ-химия кешенін салу-Қазақстанның Үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы (ҮИИД) шеңберіндегі сирету картасына енгізілген негізгі жобалар болып табылады. Перспективалы жобалардың ішінде министр SsangYong және KIA маркалы автомобильдерді, HYUNDAI маркалы жүк көліктерін және осы маркалы автобустарды Алматыда құрастыру жобаларын атап өтті. Корея Республикасы Президентінің Астанаға сапары шеңберінде Қазақстан-Корея технологиялық ынтымақтастық орталығы - технологиялар трансферті саласында қазақстандық және кореялық компаниялар арасындағы өзара іс-қимылды ұйымдастыруға арналған платформа құрылды. Онда 40 миллиард АҚШ доллары сомасына өнімнің 400 түрі үшін өндірістерді ұйымдастыру бойынша жобалар туралы ақпарат корей тілінде орналастырылды. АҚШ тау-кен өндірісі, металлургия, химия, мұнай-химия, экономика, ауыл шаруашылығы, туризм, денсаулық сақтау салалары үшін машина жасау саласында. Қазақстанда арнайы экономикалық аймақтар (АЭА) туралы Заң қабылданды, онда шетелдік инвестор үшін барлық қажетті жағдайлар жасалған. Қазақстан Пайдалы қазбалар кен орындарын шетелдік инвесторға оларды қайта өңдеу үшін инновациялар мен жоғары технологиялар нысанындағы инвестициялардың орнына беруге дайын. Форумда сөз алған "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ АҚ төрағасы қатысушыларды Қазақстандағы ҮИИД бағдарламасының негізгі операторы болып табылатын Қордың қызметімен таныстырды. Оның қатысуымен 15,3 миллиард АҚШ доллары сомасына 24 ірі жоба іске асырылуда. "Самұрық-Қазына" құрамында 500-ден астам компания бар, олардың елдің ЖІӨ-ге үлесі 40% - дан асады. Оңтүстік Корея "Самұрық-Қазынаның"ең белсенді серіктестерінің бірі болып табылады. Ең маңызды бірлескен жобалардың ішінде Балқаш ЖЭС және Атырау газ-химия кешенін атауға болады. Қор төрағасы Корей кәсіпкерлерін Қазақстандағы инвестициялық қызметіне жан-жақты қолдау көрсететініне сендірді. Үзілістен кейін Қазақстанның инвестициялық ахуалына, инвестициялық жобаларды іске асыруға, Қазақстан мен Корея арасындағы энергетика, көлік және қаржы секторларындағы ынтымақтастыққа арналған қазақстандық және кореялық өкілдердің тұсаукесерлері өтті. Қазіргі Қазақстан саяси және экономикалық тұрақты мемлекет бола отырып, жыл сайын шетелдік инвесторлардың санын арттыруда. Оның ішінде оңтүстік кореялықтар. Қазіргі уақытта KOICA-мен бірлесіп, Туризм және спорт министрлігімен бірлесіп, 2008-2010 жылдарға арналған Экспорт пен инвестицияларды ілгерілету және Қазақстандағы арнайыеркін экономикалық аймақтарды дамыту жобаларын құру бойынша жұмыстар жүргізілді. Қазақстан Республикасы, Қазақстандағы туризм индустриясын дамыту жобалары және Қазақстанның консалтингтік жоба (Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлігімен және Сауда саясатын дамыту орталығымен) жоспарланды. Осылайша, экономикалық бағыт KOICA-мен ынтымақтастық ең перспективалылардың бірі болып табылады, бұл ең алдымен Қазақстан экономикасының өркендеуіне байланысты. Алдағы уақытта Агенттік өз қызметін жоғарыда аталған бағыттар бойынша (оқу тәжірибесі, демеушілік, волонтерлік жұмыс) жалғастыратын болады. Бұл тұжырымды Қазақстан-Оңтүстік Корея ынтымақтастығы жыл сайын нығайып, кеңейіп келе жатқанын, жоғары деңгейде келісімдердің жеткілікті түрде көптеп жасалып жатқанын негізге ала отырып жасауға болады. Қазақстанның өзінде өмір сүрудің қолайлы жағдайлары да маңызды рөл атқарады, мысалы, волонтерлік қозғалысты дамытуда. KOICA-ның Қазақстандағы директоры Шин Эуи Чул мырза ынтымақтастықтың одан арғы перспективалары туралы сұраққа келешекте жобаларды ілгерілету және жүзеге асыру сол немесе басқа жолмен байланысты деп жауап берді. ақпараттық технологияларды дамыту KOICA қызметінің ең басым бағыты болып қала береді. Бүгінде ІТ саласының дамуы мен білім мен ғылымды жаңғырту процестері бір-бірімен тікелей пропорционалды. Ақпараттық технологияларды енгізу отандық білім мен ғылымның халықаралық деңгейге өтуіне ықпал етеді, бірақ бұл үшін тиісті біліктіліктегі жоғары білімді мамандардың болуы қажет. Осы тұйық шеңберден шығу үшін әлемдік тәжірибені сауатты қолдану өте маңызды, одан да жақсырақ, осы саланың көшбасшысы болып табылатын мемлекеттермен тығыз ынтымақтастық орнату. Осы орайда, KOICA Қазақстан-Оңтүстік Корея ынтымақтастығын нығайту саласында да, отандық білім беруді реформалау саласында да маңызды миссияны атқаратынын атап өткен жөн. KOICA-ның Қазақстандағы 1992 жылдан бастап бүгінгі күнге дейінгі қызметін талдау келешекте ынтымақтастықтың қарқындылығы мен сапасы тек қана арта түсетіндігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді, бұл Қазақстан-Оңтүстік Корея қарым-қатынастарының өзара тиімді сипатын тағы бір рет атап көрсетеді. KOTRA - Корея Республикасының коммерциялық емес үкіметтік ұйымы, ол 1962 жылы 21 маусымда Корея саудасын ынталандыру корпорациясы ретінде құрылған. Содан бері ол Корея экономикасының дамуына табысты үлес қосып келеді, сыртқы нарықтарды зерттеу және сауда ұйымдарын ілгерілету бойынша белсенді саясат жүргізіп келеді: KOTRA нарықтық зерттеулерді дайындайды, делдалдық қызметтер мен ақпараттық қолдау көрсетеді. 1995 жылдың тамызында халықаралық инвестициялық қызметті ілгерілету және технологиялық және өнеркәсіптік ынтымақтастық жобаларын қолдау үшін KOTRA қосылды және агенттіктің өзі қазіргі атауын алды: Корея сауда және инвестицияны ынталандыру агенттігі. Бүгінгі таңда KOTRA сауда саласында да, инвестиция саласында да өз қызметін табысты жүзеге асыру үшін жеткілікті әлеуетке ие. KOTRA-ның негізгі мақсаттарының бірі Кореяның Солтүстік-Шығыс Азияның экономикалық және іскерлік орталығы ретінде мәртебесін бекіту болып табылады. Көпжылдық тәжірибесі бар KOTRA корейлік компаниялармен бизнес жүргізуге қызығушылық танытқандардың барлығына қызметтер мен көмек көрсетеді. Өз міндеттерін барынша тиімді орындау үшін KOTRA шетелдегі корей бизнес орталықтарының (Корея бизнес орталықтары) кең жаһандық желісін құрды. 2003 жылдың қаңтарынан бастап әлемнің 98 елінде осындай 99 орталық жұмыс істейді. Қазақстанға келетін болсақ, мұнда KOTRA Корея Республикасы Елшілігінің Коммерциялық департаментінің дипломатиялық мәртебесіне ие.Біздің Алматыдағы кеңсеміз 2001 жылы құрылған және бірқатар кореялық компаниялардың ақпараттық өкілдігі болып табылады, олар бірінші кезектегі ақпараттық қолдау мен көмек алады. серіктестер табу және өткізу нарықтарын кеңейту. Соңғы уақытқа дейін кореялық компаниялар өндіріс пен құрылысқа қомақты қаржы құйып келді. Бірақ қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы, медицина, инфрақұрылымдық құрылыс және сауда үлкен қызығушылық тудырады. Бүгінде елімізде 400-ден астам корей компаниясы жұмыс істейді. Олардың қызметінің негізгі бағыты - өндіріс, сауда және құрылыс. Сонымен қатар химия өнеркәсібі, энергетика және автомобиль өндірісінде 27 қазақстандық-кореялық кәсіпорын жұмыс істейді.
1.2. Қазақстан әлемнің көптеген елдері сияқты Оңтүстік Корея үшін арнайы экономикалық аймағы маңызды рөл атқарады. Шетелдік инвестицияларды тарту және Солтүстік-Шығыс Азияда экономикалық, қаржылық және логистикалық хабарлама құру мақсатында Оңтүстік Корея Еркін экономикалық сауда аймақтарын құрды және әлі күнге дейін дамытуда. Аймақтарға түрлі ынталандырулар мен жеңілдіктер берілді, ал Оңтүстік Корея үкіметі заңдар мен ережелерді өзгертуді, сондай-ақ АЭА-ды шетелдік инвесторлар үшін тартымды ету үшін қажетті инфрақұрылымды инвестициялауды жалғастыруда. Оңтүстік Кореядағы АЭА-ның басты тартымдылығы жекелеген стратегиялық салаларға, әсіресе ғылыми-технологиялық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (ҒЗТКЖ) және инновациялар саласында жұмыс істейтін компанияларға салықтық жеңілдіктер жасайды. АЭА халықаралық компаниялар үшін өздерінің корпоративтік штаб-пәтерін немесе Азия-Тынық мұхиты аймағындағы операциялық орталықты құру үшін тамаша орын ретінде орналастырады және ақылды қала үлгісін дамытуда. АЭА бизнес салығын, корпоративтік табыс салығын және тарифтерді қоса алғанда, бірқатар салықтық жеңілдіктерді ұсынады, кейбір корпорациялар он жылға салықтан босатылады. Корея үкіметінің пікірінше, бұл АЭА-ның күшті жақтары мыналар болып табылады: көлік торабы үшін тамаша географиялық орналасу (Еуропа, Азия және Солтүстік Америка арасындағы жүк тасымалдау пункті), аймаққа жылдам қол жеткізу үшін жақсы жолға қойылған инфрақұрылым, аймақта орналасқан өнеркәсіптік өндіріс, (болат және мұнай-химия кластерлері, стратегиялық және инновациялық өндіріс - биотехнология, аэроғарыш, жаңа материалдар), бай экологиялық ресурстар. Еркін сауда аймақтарында, еркін экономикалық аймақтарда және еркін инвестициялық аймақтарда тіркелген кәсіпорындар үшін заңнамада тағы екі жылға 50% салық төлемдерінен одан әрі босату мүмкіндігімен үш жыл мерзімге салықтан босату көзделген. Арнайы экономикалық аймақтарға шетелдік инвесторлар талап ететін ең аз инвестиция көлемі 5 миллион долларды құрайды. Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы АЭА дамуы айтарлықтай күшті. Тәуелсіздікке қол жеткізген кезде егеменді Қазақстанның әлемдік экономикаға интеграциялану процесі, оның халықаралық экономикалық қатынастар жүйесіне тең құқылы қатысушы ретінде орнығуы басталды. Кеңестік орталықтандырылған жоспарлаудан нарықтық экономикаға көшуді жүзеге асыра отырып, Қазақстан елеулі табыстарға қол жеткізді. Соңғы екі онжылдықта ол өтпелі экономикасы бар қарқынды дамып келе жатқан елдердің бірі болды және 2002 жылы бұрынғы кеңестік республикалардың алғашқысы болды. Әлемдік экономикаға институционалдық интеграция бойынша шаралар қабылданды: Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кірді, ал 2015 жылы Еуропалық Одақпен (ЕО) Кеңейтілген әріптестік және ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. Бұл қазақстандық тұтынушыларға жаңа нарықтар ұсынатын маңызды қадамдар жасалды. Сонымен бірге, бірінші тарауда айтылғандай, бүгінгі таңда өсудің ұлттық моделінің әлсіз жақтары көп, соның ішінде ресурстарға тәуелділік, экологиялық тұрақтылық, сондай-ақ егер елде жоғары өнімді, ғылымды қажет ететін жұмыс орындары құрылмаса, өсіп келе жатқан теңсіздік қаупі бар. Неғұрлым жан-жақты қамтылған, ұтымды және орнықты өсу үшін негіз қалау үшін Қазақстан өнімділігі жоғары жаңа салаларға ауысып, өндіріс пен экспорт құрылымын әртараптандыруы, сондай-ақ өндіруші салаларға тәуелділік дәрежесін азайтуы қажет. Атап айтқанда, ол іскерлік ахуалды жақсартуға және табиғи ресурстармен емес, инновациялар мен адами капиталмен негізделген экономикалық өсу моделінің негізін қалауға бағытталған реформаларды жалғастыруға тиіс. Шикізаттық емес салаларға шетелдік инвестицияларды тарту үшін жойылуы қажет ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Абитай А.Г.
Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы Оңтүстік Кореяның рөлі
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы 5В020900 - Шығыстану: корей тілі
Алматы 2022 жыл
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қызметтік қолдануға арналған
Қорғауға жіберілген
Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы
Оңтүстік Кореяның рөлі тақырыбында
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В020900 - Шығыстану: корей тілі
Орындаған Абитай А.Г.
Ғылыми жетекші Ташкенбаева Б.Ж. аға оқытушы
Алматы 2022 жыл
Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы Оңтүстік Кореяның рөлі
Роль Южной Кореи в развитии специальных экономических зон в Казахстане
The role of South Korea in the development of special economic zones in Kazakhstan
Аннотация: Бұл статья Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытуда Оңтүстік Кореяның даму перспективасында атқарып жатқан рөлі мен екі мемлекет арасындағы қатынасқа арналған. Қазақстан мен Корея Республикасы арасындағы экономикалық аймақтарды дамыту перспективаларын зерттеу АЭА қызметін реттеу мен мемлекеттік қолдаудың жалпы ережелері мен тәсілдерін, сонымен қатар екі ел арасындағы дипломатиялық, экономикалық ынтымақтастықтың ерекшеліктерін байқаймыз.
Корея Республикасы - Қазақстанның негізгі серіктестерінің бірі. Екі мемлекеттің дипломатиялық қарым-қатынасына 30 жыл өтті. Осы жылдар бойы біз жаңа сапа деңгейіне көтеріп жатырмыз. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяны тек дипломатиялық байланыс ғана емес, сонымен қатар мәдениетте де біраз ұқсастығымыз байланыстырады.
Корея Қазақстан Республикасының үкіметі жүргізіп отырған өнеркәсіпті әртараптандыру саясатын дамыту үшін ең қолайлы серіктес болып табылады. Осыған байланысты ұзақ мерзімді перспективада сауда, инвестиция, инфрақұрылымдық құрылыс, ғылыми технологиялар, электронды үкімет, атом энергетикасы, ғарыштық технологиялар, орман және ауыл шаруашылығы, шағын және орта бизнесті ынталандыру салаларындағы нақты ынтымақтастықты кеңейтуге мүмкіндіктер бар. Екі елдің экономикасын әртараптандыру мақсатында білім беру жағынан да жыл сайын мүмкіндіктер беріліп жатыр. Қазақстан үшін Корея Республикасымен қарым-қатынасы оның экономикалық және саяси әлеуетін, сондай-ақ отандық экономикадағы қатысу ауқымын ескере отырып, бүгінде стратегиялық әріптестік сипатына ие. Әсіресе Қазақстан үшін Оңтүстік Кореядағы әлеуметтік-экономикалық қайта құрулар тәжірибесі құнды. Оңтүстік Корея тәжірибесіне жүгіну Қазақстан экономикасының дамуына ынталандырушы әсер ететін құнды құрал бола алады. Екіжақты сауда көлемінің артуы жалпы жағдайға және республика халқының өмір сүру деңгейіне оң әсер етеді. Өз кезегінде Корея Республикасы Қазақстанның табиғи ресурстарына қол жеткізуге және оның өнеркәсіп тауарларын осында өткізуге мүдделі. Өзіндік тарихымызда бар корей диаспорасының біздің экономикада жақсы көрініс таба білді. Сондықтан екі ел арасындағы байланыс ұзақ жыл бойы сақталады деген үміттеміз.
Түйінді сөздер: арнайы экономикалық аймақ, екіжақты қатынастар, экономикалық байланыстар, арнайы экономикалық аймақтардың дамуы, корей диаспорасы, мемлекеттер арасындағы жаңа бағыттар.
Мазмұны:
1. Арнайы экономикалық аймақтар термины және олардың ерекшелігі
1.1. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяда арнайы экономикалық аймақтардың құру мақсаты мен байланысы
1.2. Экономикалық аймақтар және өнеркәсіпті әртараптандыру: стратегиялық тәсілдер мен даму нәтижелері
2. Экспорт және импорт бойынша компаниялардың серіктестігі
2.1. Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы іскерлік байланысты дамыту- Қазақстандағы корей диаспорасының қауымдастығы
2.2. Оңтүстік Корея мен Қазақстан: ынтымақтастықтың жаңа парадигмасы
1.Арнайы экономикалық аймақтар - нақты анықталған географиялық шектелген экономикалық аумақтағы, коммерциялық қызмет басым түрде экспортқа бағытталған және экономиканың қалған бөлігінен ерекшеленетін белгілі бір нормативтік, ынталандырушы және институционалдық шеңберде жүзеге асырылатын мемлекет қолдайтын индустриялық аймақтар. Арнайы экономикалық аймақтары енгізілген қағидаттарға ерекшеленетін ерекше сипаттамалар кіреді. Мәселен, "Арнайы экономикалық аймақ" (АЭА) - қызметтiң басым түрлерiн жүзеге асыру үшiн арнайы экономикалық аймақтың ерекше құқықтық режимi қолданылатын Қазақстан Республикасы аумағының нақты белгiленген шекаралары бар бөлiгi. Арнайы экономикалық аймақтар (АЭА), сарапшылардың пікірінше, елдің қалған бөлігінде қолданылмаған жеңілдіктер мен ынталандырудың ерекше жүйесі қолданылатын ұлттық экономикалық кеңістіктің бір бөлігін білдіреді. Осылайша, АЭА белгілі бір дәрежеде жеке географиялық аумақ болып табылады. Дегенмен, бұл терминнің басқа да анықтамалары бар. Мысалы, Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы антологиясында арнайы экономикалық аймақ - бұл аумақтың қалған бөлігіне қатысты ерекше құқықтық мәртебесі ұлттық және шетелдік кәсіпкерлер үшін жеңілдікті экономикалық жағдайлары бар шектеулі аумақ. Арнайы экономикалық аймақтың орналасқан фирмаларға ұсынылатын жеңілдіктерге импорттық баж салығынан босату, жеңілдетілген кедендік рәсімдер, либералды айырбас саясаты және олардың нарыққа шығуы мен өндіріс шығындарын азайтатын, әлемдік нарықта бәсекелесуге мүмкіндік беретін фискалдық ынталандырулар жатады. АЭА - мамандандырылған институционалдық ортасы бар индустриялық аймақтың бір түрі. АЭА құрудың негіздемесі жалпы экономикадағы институционалдық тапшылықты, проблеманы еңсеру болып табылады. АЭА негізінен сыртқы нарыққа қызмет көрсететін немесе дамымаған аймақтарда орналасқан фирмалар үшін ғана құрылады. Ғылыми әдебиеттерде арнайы экономикалық аймақ терминімен қатар еркін экономикалық аймақ термині де қолданылады, олар баламалы болып саналады. Өйткені еркін экономикалық аймақ термині экономикалық және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға, кеден, валюта, салық, виза үшін кез келген жеңілдік шарттары бар кез келген аумақты білдіреді. Жоғарыда айтылғандардан біз бұл екі терминнің әлі де бір-бірінен аздаған айырмашылығы бар және олардың мағыналарын ажырату керек деген қорытынды жасауға болады. АЭА-ды басқаруды арнайы тағайындалған басқарушы компания жүзеге асырады. Оған қоса, аймаққа қатысушылар осы аумақта басым қызмет түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлғалар болып табылады. Мұндай аймақтарды құрудағы басты мақсат - инвесторларға ауданда жоғары технологиялық өндірістер құруға қолайлы жағдай жасау. Барлық қатысушылар ерекше құқықтық режимде жұмыс істейді. АЭА қызмет ету мерзімі әдетте 25 жылдан аспайды. Арнайы экономикалық аймақтар ұзақ уақыт бойы ұлттық экономиканы дамыту стратегияларының маңызды ерекшелігі болып табылады, әсіресе экспортқа негізделген өсуге жәрдемдесу. Дүние жүзінде арнайы экономикалық аймақтардың (АЭА) орналасқан еліне және олардың нақты түріне байланысты әртүрлі атаулары бар және мағысында бір атау әртүрлі елдерде әртүрлі мағынаға ие болуы мүмкін. Ирландиядағы арнайы экономикалық аймақтар, мысалы, индустриалды еркін аймақтар немесе экспорттық еркін аймақтар деп аталады, ал АҚШ-та олар сыртқы сауда аймақтары деп аталады және онда өндірілген барлық тауарлар теориялық тұрғыда ел ішінде сатылуы мүмкін. Экспортқа арнайы өнім шығаратын дамушы елдерде олар әдетте арнайы экспорттық аймақтар (АЭА) деп аталады. Қытай Халық Республикасындағы (ҚХР) экспортқа азырақ бағдарланған ұқсас аймақтар жиі арнайы экономикалық аймақтар деп аталады, дегенмен Шанхайдағы соңғы құрылған аймақ еркін сауда аймағы деп аталадыБұл аймақтардың кең тарағаны сонша, қазір олардың 4000-нан астамы 130-ға жуық елде бар. Дүние жүзіндегі 66 миллион аймақ жұмысшысының 60 пайызы Қытайда және 22 пайызы басқа Азия елдерінде жұмыс жасайды. Көбінесе бұл аймақтар қызмет көрсету секторынан гөрі өнеркәсіптік өндірісті дамытуға бағытталған, дегенмен бұл жағдай қазіргі уақытта өзгеріп отыр. Мысалы, 2013 жылдың қыркүйегінде іске қосылған Шанхай пилоттық еркін сауда аймағы экономикалық реформаларды бүкіл елде қолданысқа енгізілмес бұрын сынау және нақтылау үшін шетелдік инвестицияларға шектеулерді 23 жылға дейін босатады. АЭА жалпы факторлық өнімділікті арттырудың пайдалы құралы ретінде кеңінен танылды, ол Орталық Азияда жоғары өсу әлеуетін ашуда, тікелей шетелдік инвестицияларды (ТШИ) тартуда, және соған байланысты технологиялар трансферттері мен басқарушылық ноу-хау, экономиканың басқа сегменттеріндегі сауда кедергілерін сақтай отырып, экспортты дамыту және әртараптандыру, жұмыс орындарын құру және жұмыс орнында оқытуды жақсарту және саясаттың жаңа тәсілдерін тәжірибе жүзінде қолданады. АЭА Азия Даму Банкімен (АДБ) жеңілдетілген іскерлік рәсімдер қолданылатын, бір басқару немесе әкімшілік және жеке кедендік аймақ (көбінесе бажсыз) бар географиялық тұрғыдан нақты анықталған және физикалық орналасқан кәсіпорындар ел ішінде қолданылатынға қарағанда (мысалы, инвестициялық шарттарды, халықаралық сауданы қамтитын) неғұрлым либералды және тиімді ережелерді қолдануға құқылы. Мұндай аймақтардың сипаттамалары елдер мен аймақтар арасында айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Алайда, әдетте жер бөлінетін және экспорттаушылар мен басқа инвесторлар тарифтік, салықтық және реттеуші жеңілдіктер алатын АЭА экономикада бұрмаланулар тудырады. Олар басқа да шығындарды, соның ішінде инфрақұрылымдық инвестициялық шығындарды және төленбеген салық түсімдерін көтереді. Бұл экономикалық бұрмалаулар деген үмітті сақтай отырып және шығындар сауданың, инвестицияның және жұмыспен қамтудың ұлғаюынан асып түседі, шын мәнінде бұл әрдайым бола бермейді және көптеген АЭА осы себептенсәтсіздікке ұшырайды. Дегенмен, жеке дәлелдер олардың әртүрлі болатынын да көрсетеді. Мысалы, 1980 жылы Қытайдың Гонконг маңында ҚХР құрған Шэньчжэнь АЭА мыңдаған шетелдік инвесторларды тартып, оның сынақтан өткен саясаты басқа қалаларға таралса, Үндістанда жүздеген ешқашан желіге қосылмаған аймақтар, соның ішінде тек Махараштра штатындағы 60-тан астам аймақтар сәтсіздікке ұшырады.
1.1. Қазақстанда арнайы экономикалық аймақ ұғымы заңнамада бірден пайда болған жоқ. 1990 жылдардың басында Қазақ КСР заңында ресми түрде бекітілген еркін экономикалық аймақ термині қолданылды. Заңда бұл термин мынадай мағынаны білдіреді: Қазақ КСР-дегі еркін экономикалық аймақ - нақты белгіленген әкімшілік шекаралары бар арнайы бөлінген аумақ және аймақ аумағының жеделдетілген әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін шетелдік капиталды, прогрессивті шетелдік технологияларды және басқару тәжірибесін тарту мақсатында құрылған ерекше құқықтық режим. 1990 жылы Қазақстанда экономикалық қатынастарды әміршіл-әкімшілік қағидаттардан нарықтық қатынастарға көшіру үшін аймақтық инфрақұрылымдар құрыла бастады. Алғашқы қадам еркін экономикалық аймақтар туралы заңның қабылдануы болды. Мынадай процестерді жеделдету: республика экономикасының әлемдік экономикалық байланыстар жүйесіне енуін күшейту үшін аймақтарды дамыту, жоғары тиімді экспортқа бағытталған өндірістерді құру, өнімнің жаңа түрлерін өндіруді дамыту, инвестицияларды тарту , нарықтық қатынастардың құқықтық нормаларын дамыту, басқару мен басқарудың заманауи әдістерін енгізу, сондай-ақ біздің республикада әлеуметтік мәселелерді шешу мақсат болды. Арнайы экономикалық аймақтар туралы заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы осы саланы құқықтық реттеудің жаңа кезеңін бастады. Біріншіден, арнайы экономикалық аймақ (АЭА) түсінігі енгізілді, бұл шектеулі, әдетте ерекше құқықтық режимі бар өте шағын аумақ. Екіншіден, еркін экономикалық аймақты құру кезінде жеделдік және оны мерзімі өткеннен кейін тарату тетігі енгізіледі. Үшіншіден, АЭА-ды басқару жүйесі түбегейлі өзгертілді. Және, ақырында, АЭА-ның құқықтық режимі қолданыстағы банктік, салық және кеден заңнамасына сәйкестендірілді. Қазақстан Республикасының тауарларын Қазақстан Республикасының қалған кедендік аумағынан еркін кедендік аймақ режимінің шарттары мен талаптарын сақтай отырып, АЭА аумағына әкелген кезде, сондай-ақ сол аумағының қалған бөлігіне әкетілген кезде Қазақстан Республикасының кедендік аумағында кедендік баждар мен салықтар алынбайды, тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмайды. Қазір Қазақстан Республикасының аумағында бірнеше АЭА бар:
Астана - жаңа қала АЭА;
Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі АЭА;
Ақтау теңіз порты АЭА;
Инновациялық технологиялар паркі АЭА;
Оңтүстік АЭА;
Сарыарқа АЭА;
Қорғас - Шығыс қақпасы АЭА;
Қорғас шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығы АЭА
Павлодар АЭА;
Тараз химиялық паркі АЭА;
Астана-Технополис АЭА.
Түркістан АЭА;
Қызылжар АЭА.
Әдетте, АЭА құрудың мақсаты мемлекеттің белгілі бір стратегиялық міндеттерін шешу болып табылады. АЭА-ға мүше болу үшін тиісті көлемде қаржылық қолдау көрсету қажет. Қазақстанда жоғарыда айтылғандай, барлығы 13 арнайы аймақ бар. Олар әртүрлі уақытта құрылған. Ең ескісі 2002 жылы пайда болған Астана - жаңа қала, ал ең жасы - Қызылжар 2019 жылы Солтүстік Қазақстан облысында құрылған. Олардың мақсаты бір - инвестиция тарту (көбінесе АЭА контекстінде инвесторлар - елге өз технологиялары мен стандарттарымен келетін ірі компаниялар туралы айтады), сол арқылы салалық кластерлердің дамуына және өсу нүктелеріне айналуына жағдай жасау. Дегенмен, қазақстандық АЭА бұл міндеттерді әлі орындай қойған жоқ, сондықтан да олар бірнеше рет елдің жоғарғы басшылығының сынының объектісіне айналды. 2021 жылдың 26 қаңтарында Үкіметтің кеңейтілген отырысында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев АЭА-ды сынап, оларды тиімділіктің төмендігінің жарқын мысалы деп атады. Еліміздің жоғарғы басшылығының сынына қарамастан, ведомство Қазақстандағы еркін экономикалық аймақ режимінің арқасында әртүрлі салаларда тұтас кластерлер қалыптасқанын қуана хабарлай аламыз. Мысалы, тікұшақтар, винтовкаларға арналған оптикалық көздеуіштер, түнгі көру құрылғылары, бронетранспортерлер, локомотивтер, электровоздар, жолаушылар вагондары, премиум құбырлар, мақта целлюлозасы, полипропилен сияқты 30-дан астам жаңа өнім түрін шығаруды ұйымдастыру қолға алынды. Негізгі тап болатын мәселелері: дамып келе жатқан елдерде индустрияландыру нашар ынталандырады. Өнеркәсіптік инвестицияларға арналған құрылымдар әрекетте бизнесті жүргізу құнымен тікелей байланысты. Жанама шығындар байланысты бұл жерлерде бизнес жүргізу жоғары сияқты әртүрлі құрылымдық кедергілер инфрақұрылымның сапасыздығы, процедуралық қиындықтар, бюрократиялық қиындықтар мен кедергілер, ақшалай қаражаттың нәтижесінде, сауда, салық, тариф, еңбек саясаты болуы мәселе болып қалыстасады. Сонымен қатар, өндіріс шығындары жоғары жетілмеген капитал жүйесімен біріктірілген және тартуға қаржы жүйесі кедергі жасайды. Жалпыұлттық дамудан бері инфрақұрылым қымбат, және құрылымдық реформалар уақытты қажет етеді. Қазақстанда экономикалық аймақтардың пайда болу тарихы нақты аумақтарды әлеуметтік-экономикалық дамыту және халық шаруашылығын орталықтандырылған жоспарлы жүйеден нарықтық жүйеге қайта құруды жеделдету мақсатында басталды. Оның ішінде: Жезқазғандағы Жәйрем-Атасу, Алакөл және Жаркент; Қостанай облысындағы Лисаковская, Алматыдағы Атакент және Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Маңғыстау облыстарындағы еркін экономикалық аймақтар пайда болды. Еркін экономикалық аймақтың әрекет ету мерзімі 25 жыл болды. Алайда бұл аймақтардың барлығы тиімсіз болып шықты. Лисаковскаяны қоспағанда, 1996 жылға қарай арнайы аймақтар жойылды. Бұл аймақтардың сәтсіздікке ұшырауының кейбір себептерінің қатарына ауқымды сыбайлас жемқорлық, заңнамалық және нормативтік базадағы кемшіліктер және орын таңдаудың дұрыс еместігі болды. Мұндай АЭА құрудың мақсаттары мыналар болды: инвестицияларды жеделдету үшін тарту жекелеген аймақтарды дамыту; өндіріс орындарын қалыптастыру, әлемдік нарыққа бәсекеге қабілетті өнім шығару және қазіргі заманғы нарықты басқару мен кәсіпкерлікті дамытумен ерекшеленді. Қаулыда АЭА басқару тетіктерін өзгертумен қатар, оларды тарату тәртібі де қарастырылып, нормативтік құқықтық базаға жыл сайынғы түзетулер енгізу туралы ереже қосылды. Алайда 2000 жылға қарай осы қаулы бойынша барлық АЭА жойылды. Одан кейінгі кезеңде бірнеше АЭА және өнеркәсіп аймақтар, мысалы Қазақстан Республикасы Президентінің Арнайы экономикалық аймағын құру туралы Жарлығымен Нұр Сұлтан қаласында 2001 жылы Астана АЭА құрылды. Одан кейін басқа да еркін экономикалық аймақтар мен индустриялық аймақтар құрылды. Олардың ішінде 2002 жылы Ақтау теңіз порты , 2003 жылы Алатау инновациялық технологиялар паркі, 2004 жылы Оңтүстік, 2008 жылы Бурабай; индустриялық Қарағандыдағы аймақтар; және Қорғас (Хоргас) халықаралық шекаралық ынтымақтастық орталығын жатқызамыз. 2007 жылы АЭА туралы жаңа заң қайтадан қабылданды, оған 2010 жылы түзетулер енгізілді. Бұл заң өте шектеуші болып саналды және жаңа инвестицияларды тиімді тартуға көмектеспеді. Қазіргі уақытта Қазақстандағы барлық АЭА Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы Заңның ережелерімен реттеліп белгіленді. 2011 жылдан бастап АЭА туралы заң ретінде АЭА мақсаттары өнімділігі мен бәсекеге қабілеттілігі жоғары ең озық индустриялық ортаны құру, тиісті салалар мен аймақтарға инвестиция мен жаңа технологияларды тарту және елдегі жұмыспен қамту деңгейін арттыру болып табылады. АЭА экономикалық саясат экономиканы әртараптандыруға, бәсекеге қабілеттілікті арттыруға және технологиялық жаңғыртуға қол жеткізудің маңызды құралы ретінде қарастырылады. АЭА, заң оларды үш кодекстен босатады: салық, еңбек және кеден. Бір терезе қағидатын енгізу арқылы АЭА резиденттеріне қосымша құқықтар мен мүмкіндіктер берілген. Заң қаражат пен мүліктің жеткіліктілігіне қойылатын талаптар, АЭА аумағынан тыс резиденттердің жекелеген құрылымдық бөлімшелерін жабу міндеттемесі сияқты іс жүзінде шектеуші нормаларды алып тастады. 2014 жылдың қарашасында Нұрлы жол жаңа экономикалық саясатының басталу жарияланды, онда Қазақстан Ұлттық қорынан инфрақұрылымды дамыту мен жақсартуға қаражат бөлуге баса назар аударылды. Өнеркәсіптік инфрақұрылымды дамытудың нақты шарасы ретінде үкімет жұмыс істеп тұрған еркін экономикалық аймақтардағы инфрақұрылым нысандарының құрылысын аяқтауға 81 млрд теңге бөлетінін жариялады. Бұл биліктің жоғары деңгейде АЭА-ға берілгендігін айғақтайды. Қазақстанда арнайы экономикалық аймақ құру да табысты жүргізілуде, ол сыртқы экономикалық байланыстарды арттыруға да бағытталған. Көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан тысқары жерлерге әкету таңдап алынған кедендік режимнің шарттарына сәйкес жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасына шетелдік инвестицияларды тарту мақсатында шетелдік инвесторларға айтарлықтай жеңілдіктер ұсынатын жаңа шағын еркін экономикалық аймақтар (шағын АЭА) құрылуы мүмкін екенін атап өткен жөн. Қазақстан Республикасы Сауда, индустрия және энергетика министрлігінің (КСМ) мәліметінше, шағын АЭА-тар шетелдік инвесторлар немесе шетелдік капиталы бар компаниялар әзірлеген кез келген аумақта құрылуы мүмкін. Бұған дейін Қазақстан Республикасының Үкіметі еркін экономикалық аймақ резиденттеріне 30 миллион АҚШ долларынан астам инвестиция салған немесе бұрын құрылған еркін экономикалық аймақтарда инвестиция салып, жұмыс істеген компанияларға жеңілдіктер ұсынған болатын. Инвестицияланған аумақ 330 мың шаршы метрден асса, аумақ еркін экономикалық аймақ болып танылды. Елдегі арнайы экономикалық аймақтар салалардың дамуын жеделдету және шетелдік инвестицияларды тартуды көздеді, преференциялар КТС, жер салығы және мүлік салығы бойынша 0% құрады. Сонымен қатар, компаниялар импортта атап өткендей кедендік баж салығынан босатылады. АЭА жұмыс істеуінің барлық кезеңінде дамыту үшін оларға инфрақұрылымы бар және жер телімін сатып алу құқығымен тегін жер учаскесі беріледі. Инвестициялары 1 миллион АЕК-тен асатын жобалар үшін шетелдік жұмыс күшін тарту квотадан тыс және жұмыс берушінің шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсатынсыз жүзеге асырылады. Қазір барлық 13 АЭА-да тек 252 компания тіркелген. Сонымен қатар, дамыған инфрақұрылымы, қоймалары мен жаяу қашықтықтағы өндірісі бар АЭА аумағында орналасқандықтан, компания өз бизнесінің міндеттері мен дамуына толықтай жұмыла алады. Қазақстанның АЭА аумағына тауарларды әкелу кезінде кедендік баж салығынан босатылған жеңілдетілген схема бойынша шетелдік жұмыс күшін жалдай аламыз, сондай-ақ 10 жылдан аспайтын мерзімге пайдалануға тегін жер телімін ала аламыз. Болашақта Қазақстан Республикасы ілгерілетіп отырған бизнес, тіпті АЭА жұмысы тоқтап қалса да, тұрақты жұмысын жалғастыра отырып, республика аумағынан кетпейді деп есептейді. Кәсіпкерлікті ашу үшін сізге АЭА аумағында салық төлеуші ретінде тіркелу, компанияңызды АЭА қатысушысы ретінде тіркеу, АЭА аумағынан тыс бөлімшелер мен филиалдарды тарату (немесе құрмау) қажет (басқаларында да). Қазақстанның АЭА аумағында жұмыс істеудің тағы бір шарты оның тұрақтылығы болып табылады: таңдалған АЭА үшін басым бағыттар бойынша меншікті өнімді өткізуден түсетін кіріс жалпы кірістің кемінде 90%-ын құрауы тиіс. Ерекшелік тек PIT үшін жасалады - 70%. Бұл дегеніміз, егер сіз кілем өндірісімен айналысуды шешсеңіз, ол үшін Шымкенттегі Оңтүстік АЭА-ын таңдасаңыз, дәл осы кілемдерді сату сіздің бүкіл кірісіңіздің 90 пайызын құрауы керек. Қалған 10% еркіндік аясында сіз кейбір байланысты тауарларды немесе жанама өнімдерді сата аласыз. Болашақта Қазақстан Республикасы ілгерілетіп отырған бизнес, тіпті АЭА жұмысы тоқтап қалса да, тұрақты жұмысын жалғастыра отырып, республика аумағынан кетпейді деп есептейді. Бұл қисынды, өйткені сіз сапарыңызды осы жерден бастадыңыз, сіз барлық мүмкіндіктерді, барлық көліктік және инфрақұрылымдық шешімдерді білесіз. Ал Кореяда АЭА-ның негізгі құрамдас бөлігі, бір жағынан, шетелдік инвестицияларды тарту және оларды қорғау, екінші жағынан, осы аймақтарды құруға қолайлы аймақтарды анықтау бойынша арнайы мемлекеттік бастамалар болып табылады.
Біріншісі - аймақтың немесе қаланың географиялық жағдайы, көлік жүйесі мен инфрақұрылымының дамуы, нарықтың қолжетімділігі.
Екіншісі - нарықтың көлемі және оған жету мүмкіндігі.
Үшінші - порттар, әуежайлар және көлік мүмкіндіктерін өзара байланыстырудың халықаралық моделі.
Төртінші - кәсіподақтардың біліктілігі мен күші, олардың бейбітшілік саясаты.
Бесінші - сервисті, қолжетімділікті және төмен бағаларды қамтамасыз ететін логистиканың заманауи дамуы.
Алтыншы, еркін экономикалық аймақтар арқылы мемлекет экономикасын дамытуға ел басшылығының да, үкіметтің де мүддесі, жергілікті билік органдарының құзіреті.
Жетінші - елдегі саяси тұрақтылық.
АЭА құру кезінде мемлекет екі негізгі мақсатты көздеді: Біріншісі - мемлекет экономикасына шетел инвестициясын тарту. Екіншісі - елдің экспорттық құрамдас бөлігін арттыру. Оңтүстік Кореяда еркін экономикалық аймақтарды құрудың алғашқы әрекеттері сәтті болды. Аймақтардағы жеке компанияларды тіркеген шетелдіктерге кәсіпорындарды 100% иеленуге рұқсат етілді, ал инвесторларға Оңтүстік Кореядан тыс жерлерде пайда мен капиталды репатриациялауға кепілдік берілді. Аймақтың барлық кәсіпорындары 5 жылға барлық салықтардан босатылды, мүмкін жеңілдік кезеңі бар, бұл келесі 2 жыл ішінде 50% - нөл төлеуге мүмкіндік береді. Бұл аймақтарға ең аз инвестиция көлемі 5 миллион долларды құрайды. Қазіргі уақытта Оңтүстік Кореяда 8 АЭА бар: Инчхон АЭА; Пусан-Джинхи АЭА; Гваньян шығанағы АЭА; Сары теңіздің бойында АЭА; Дэгу Гёнбук; Семангеум Кунсан АЭА; Шығыс жағалауында АЭА; Джунгбук АЭА. Барлық осы АЭА өз кезегінде түрлері бойынша бөлінеді: Шетелдік инвестициялар аймағы (ШИА) - шетелдік инвестициялар аймағы; Free Trade Zones (FTZs) - еркін сауда аймағы; Еркін экономикалық аймақтар (ЕЭА). Корея Республикасындағы еркін экономикалық аймақтарды реттеу 2002 жылғы 30 желтоқсандағы Еркін экономикалық аймақтарды құру және басқару туралы заңға арналған. Оған сәйкес, еркін экономикалық аймақ дегеніміз шетелдік инвестициясы бар кәсіпорындар үшін қолайлы іскерлік ахуалды, сондай-ақ шетел азаматтарының өмір сүруіне жағдай жасау үшін құрылған аймақты білдіреді. Заң Оңтүстік Кореяда АЭА құрудың келесі себептерін де атап көрсетеді: ұлттық бәсекеге қабілеттілікті арттыру және аймақтардың теңгерімді даму жолдарын іздеу. Заңда Қаржы және экономика министрлігінің АЭА дамытудағы міндеттері мен функцияларына айтарлықтай көңіл бөлінген. Біріншіден, Қаржы және экономика министрі қала әкімі немесе облыс әкімі ұсынатын еркін экономикалық аймақты дамыту жоспары бойынша түпкілікті шешімді қабылдайды және еркін экономикалық аймақты бекіткеннен кейін ұсынылған аймақты еркін экономикалық аймақ ретінде белгілейді. Корея Республикасының Экономика министрлігі жанындағы Еркін экономикалық аймақтар комитеті еркін экономикалық аймақтардың дамуы мен жұмыс істеуіне байланысты мәселелермен айналысады. АЭА комитетінің қызметіне келетін болсақ, оларды құру жоспарын әзірлеу кезінде аймақты одан әрі дамытуға қатысты бірқатар мәселелерді ескеру қажет:
− шетел инвестицияларын тарту мүмкіндігі;
− аймақтың, сондай-ақ жергілікті жердің теңгерімді және кешенді дамуына ықпал ету
- − экономика;
− инфрақұрылымды дамыту;
− экологиялық таза технологиялармен қамтамасыз ету; − жергілікті өзін-өзі басқаруды қолдау жүйелерін дамыту.
Бұл комиссия төрағадан, төрағаның орынбасарынан және әртүрлі лауазымды тұлғалардан (10 адамға дейін) тұрады. АЭА аумағындағы кәсіпорындардың қызметін үйлестіретін органдарға келетін болсақ, аймақтарды тиімдірек дамыту мақсатында еліміздің үкіметі жанынан Инвестициялық саясат агенттігі құрылды, оның мақсаты шетелдік инвесторларға құру және құруға көмектесу, Оңтүстік Кореяда өз бизнесін дамыту болып табылады. Бұл агенттіктің өзіндік ұйымдық құрылымы мен жұмыс жүйесі бар екені сөзсіз. Оның штаб-пәтері Сеулде орналасқан және бүкіл әлемде агенттері бар, бұл шетелдік инвесторларға Оңтүстік Кореяның АЭА инвестициялауға қатысты кез келген ақпаратты алуға ыңғайлы етеді. Еркін экономикалық аймақтар туралы Заңда шетелдіктердің АЭА-дағы өмір сүру жағдайын жақсарту мәселесіне ерекше рөл берілгенін айта кеткен жөн. Осылайша, АЭА-дағы шетелдік инвесторлардың өнімділігін арттыру мақсатында барлық ресми құжаттар шет тілдеріне аударылуы және ол жариялануы тиіс. Заң сондай-ақ Білім министрлігінен рұқсат алғаннан кейін кез келген корпорациялардың АЭА аумағында шетелдік оқу орындарын ашуды қарастырады. Оңтүстік Кореяның еркін экономикалық аймақтары соғыстан кейінгі кезеңдегі Оңтүстік Кореяның экономикалық және әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты ерекше назар аудара отырып, елдің дамуына шетелдік инвестицияларды тарту құралы ретінде құрылды. Мамандандырылған комитет АЭА-ның шетелдік инвестор алдындағы міндеттемелерін орындауына сенімді бақылауды қамтамасыз етеді және олар үшін қолайлы экономикалық жағдай жасайды. Ең белсенді АЭС "Оңтүстік" Шымкентте орналасқан. Мұнда кілем, иірімжіп, тоқыма және тоқыма өнімдері, аяқ киім, шұлық бұйымдары және т.б. шығарылады. АЭА аумағында орналасқан "Бал текстиль" және "Назар текстиль" екі кілем фабрикасы өндірісінің жиынтық көлемі жылына 6 млн шаршы метрден астам кілем бұйымдарын құрады. Бүгінде "Бал текстиль" қатысушысы IKEA үшін тапсырыстарды орындайды және өнімді әлемнің 10-нан астам еліне экспорттайды. Қазір "Оңтүстік" АЭА жаңа кезеңге - полипропилен және химия саласының өзге де өнімдерін өндіретін ірі химия зауытын ашуға дайындалуда. Соңғы 15 жылда тікелей инвестиция көлемі 6 млрд доллардан асты. Қазақстанда Samsung, Hyundai, Lotte, Posco, KNOC және т.б. сияқты жетекші корпорацияларды қоса алғанда, корей капиталы бар 550-ден астам кәсіпорын табысты жұмыс істейді. Олардың қатысуымен 2,5 млрд доллардан астам сомаға 24 ірі жоба іске асырылды. "SK Engineering & Construction" корей компаниясының қатысуымен Үлкен Алматы айналма автомобиль жолын (ҮАААЖ) салу және пайдалану маңызды жоба болып табылады. 2014 жылғы 22 қазанда Пусан қаласында (Корея Республикасы) "KAZNEX INVEST" АҚ сингапурлық "JURONG Consultants" компаниясымен бірлесіп, Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарының, атап айтқанда, "инновациялық технологиялар паркі" АЭА инвестициялық мүмкіндіктерінің тұсаукесері бойынша роуд-шоу өткізеді. Бұл туралы "KAZNEX INVEST"АҚ сайтында хабарланды. Іс-шараға ҚР Инвестициялар және даму министрлігінің, "KAZNEX INVEST" АҚ, "Технологиялық даму жөніндегі ұлттық агенттік" АҚ өкілдері және т.б. қатысады. Роуд-шоу аясында кореялық инвесторларды Қазақстанның инвесторлармен жұмыс жөніндегі жаңа бастамаларымен және отандық АЭА мүмкіндіктерімен таныстыру, сондай-ақ Корея Республикасында ақпараттық технологиялар, инновациялар, электроника, ғылыми зерттеулер және өнеркәсіптің басқа да түрлі салаларында ұсынылған ірі кореялық және шетелдік инвесторларды тарту жоспарланды. Келесі АЭА "Бурабай" 2008 жылдың қаңтарында құрылды. Құру мақсаты-келетін қазақстандық және шетелдік туристердің қажеттіліктерін қамтамасыз етуге және қанағаттандыруға қабілетті тиімділігі жоғары және бәсекеге қабілетті туристік инфрақұрылым құру. Салалық бағыты: 1) туристік саланы дамыту; 2) туризмнің мәдени-танымдық, сауықтыру, экологиялық, іскерлік, спорттық және басқа да түрлерін ұйымдастыру және дамыту болып табылады. АЭА аумағын қоршау бойынша жұмыстар аяқталды, инфрақұрылымдық ресурстар - электр, су құбыры, кәріз құрылысы бойынша жұмыстар жүргізілуде. Даму перспективалары-оператор компаниясы " Borovoe Tourism city "жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 150 нөмірлі қонақ үй, казино және сауықтыру орталығын қамтитын құрылыстың баламалы жобасын ұсынды. Индустриялық парктің инфрақұрылымын құру бойынша әлеуетті инвесторлармен олардың жобаларды парк аумағында іске асыру мәселелері жалғастырылуда. Осылайша, HANKOOK (Корея Республикасы) компаниясымен Қарағанды қаласының Индустриялық паркі аумағында мыс өнімдерін өндіру зауытын салу бойынша уағдаластыққа қол жеткізілді. Сеулде Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Корея Республикасына сапарына орайластырылған Қазақстан-Корея іскерлік кеңесінің (ҚКІК) кезекті отырысы өтті. Анықтама үшін: жаңа құрамда Кеңес осы жылдың қаңтар айында құрылды. Қазақстандық тараптан кеңестің тең төрағасы Алмасадам Сәтқалиев, корей тарапынан "Самұрық-Энерго" АҚ төрағасы Ким Шин мырза, "Samsung C&T Corporation"президенті болып табылады. 14 ақпанында Алматыда жаңартылған ККІК-нің бірінші отырысы өтті. Корей тарапымен бірлесіп іске асырылатын және пысықталу сатысындағы инвестициялық жобалардың тізімі жасалды. Сеулдегі Қазақстан-Корей Іскерлік кеңесінің 2-ші ресми отырысы Алмасадам Сәтқалиев пен Ким Шиннің төрағалығымен Қазақстан-корей бизнес-форумы түрінде өтті. "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ төрағасы Сук-ву Хонг, Корея Республикасының Білім экономика министрі, 150-ден астам корей және қазақстандық кәсіпкерлер қатысты- "Kolon Corporation", "Hyunday U&I", "Korea National Oil Corporation", "Samsung C&T Corporation", Korea Electric Power Corporation", "Lotte International Co., Ltd.", Korea Eximbank," Самұрық-Қазына "АҚ," Самұрық-Энерго "АҚ," КЕГОК "АҚ," Өскемен титан-магний комбинаты "АҚ," ZHERSU " ИПК ЖШС және т.б. форум қатысушыларына Корея Республикасының Білім экономика министрі Сук-ву Хонг мырза құттықтау сөз сөйледі. Корея республикасының Қазақстанға тікелей инвестициясы 3 млрд.долларды құрайды. Корея Қазақстанмен сыртқы сауданы ілгерілету тәжірибесімен бөлісуге дайын. Оңтүстік Корея ЕО және АҚШ елдерімен еркін сауда туралы шарттар жасасты және өткен жылы оның тауар айналымы 1 триллион АҚШ доллары деңгейіне жетті. Бүгінгі Форум жетістіктерді талқылауға және болашаққа жоспарларды белгілеуге мүмкіндік береді. ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрі Қазақстан мен Оңтүстік Корея президенттерінің келісімдері арқасында соңғы 3 жылда екі ел арасындағы қарым-қатынаста үлкен серпіліс болғанын атап өтті. Қазақстанда корей компанияларының қатысуымен 7 жоба іске асырылды, тағы 12 жоба - барлығы 7,2 миллиард АҚШ доллары сомасына іске асыру сатысында тұр. Осы жобалардың екеуі - Балқаш ЖЭС-ін және Атырау облысындағы газ-химия кешенін салу-Қазақстанның Үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы (ҮИИД) шеңберіндегі сирету картасына енгізілген негізгі жобалар болып табылады. Перспективалы жобалардың ішінде министр SsangYong және KIA маркалы автомобильдерді, HYUNDAI маркалы жүк көліктерін және осы маркалы автобустарды Алматыда құрастыру жобаларын атап өтті. Корея Республикасы Президентінің Астанаға сапары шеңберінде Қазақстан-Корея технологиялық ынтымақтастық орталығы - технологиялар трансферті саласында қазақстандық және кореялық компаниялар арасындағы өзара іс-қимылды ұйымдастыруға арналған платформа құрылды. Онда 40 миллиард АҚШ доллары сомасына өнімнің 400 түрі үшін өндірістерді ұйымдастыру бойынша жобалар туралы ақпарат корей тілінде орналастырылды. АҚШ тау-кен өндірісі, металлургия, химия, мұнай-химия, экономика, ауыл шаруашылығы, туризм, денсаулық сақтау салалары үшін машина жасау саласында. Қазақстанда арнайы экономикалық аймақтар (АЭА) туралы Заң қабылданды, онда шетелдік инвестор үшін барлық қажетті жағдайлар жасалған. Қазақстан Пайдалы қазбалар кен орындарын шетелдік инвесторға оларды қайта өңдеу үшін инновациялар мен жоғары технологиялар нысанындағы инвестициялардың орнына беруге дайын. Форумда сөз алған "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ АҚ төрағасы қатысушыларды Қазақстандағы ҮИИД бағдарламасының негізгі операторы болып табылатын Қордың қызметімен таныстырды. Оның қатысуымен 15,3 миллиард АҚШ доллары сомасына 24 ірі жоба іске асырылуда. "Самұрық-Қазына" құрамында 500-ден астам компания бар, олардың елдің ЖІӨ-ге үлесі 40% - дан асады. Оңтүстік Корея "Самұрық-Қазынаның"ең белсенді серіктестерінің бірі болып табылады. Ең маңызды бірлескен жобалардың ішінде Балқаш ЖЭС және Атырау газ-химия кешенін атауға болады. Қор төрағасы Корей кәсіпкерлерін Қазақстандағы инвестициялық қызметіне жан-жақты қолдау көрсететініне сендірді. Үзілістен кейін Қазақстанның инвестициялық ахуалына, инвестициялық жобаларды іске асыруға, Қазақстан мен Корея арасындағы энергетика, көлік және қаржы секторларындағы ынтымақтастыққа арналған қазақстандық және кореялық өкілдердің тұсаукесерлері өтті. Қазіргі Қазақстан саяси және экономикалық тұрақты мемлекет бола отырып, жыл сайын шетелдік инвесторлардың санын арттыруда. Оның ішінде оңтүстік кореялықтар. Қазіргі уақытта KOICA-мен бірлесіп, Туризм және спорт министрлігімен бірлесіп, 2008-2010 жылдарға арналған Экспорт пен инвестицияларды ілгерілету және Қазақстандағы арнайыеркін экономикалық аймақтарды дамыту жобаларын құру бойынша жұмыстар жүргізілді. Қазақстан Республикасы, Қазақстандағы туризм индустриясын дамыту жобалары және Қазақстанның консалтингтік жоба (Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлігімен және Сауда саясатын дамыту орталығымен) жоспарланды. Осылайша, экономикалық бағыт KOICA-мен ынтымақтастық ең перспективалылардың бірі болып табылады, бұл ең алдымен Қазақстан экономикасының өркендеуіне байланысты. Алдағы уақытта Агенттік өз қызметін жоғарыда аталған бағыттар бойынша (оқу тәжірибесі, демеушілік, волонтерлік жұмыс) жалғастыратын болады. Бұл тұжырымды Қазақстан-Оңтүстік Корея ынтымақтастығы жыл сайын нығайып, кеңейіп келе жатқанын, жоғары деңгейде келісімдердің жеткілікті түрде көптеп жасалып жатқанын негізге ала отырып жасауға болады. Қазақстанның өзінде өмір сүрудің қолайлы жағдайлары да маңызды рөл атқарады, мысалы, волонтерлік қозғалысты дамытуда. KOICA-ның Қазақстандағы директоры Шин Эуи Чул мырза ынтымақтастықтың одан арғы перспективалары туралы сұраққа келешекте жобаларды ілгерілету және жүзеге асыру сол немесе басқа жолмен байланысты деп жауап берді. ақпараттық технологияларды дамыту KOICA қызметінің ең басым бағыты болып қала береді. Бүгінде ІТ саласының дамуы мен білім мен ғылымды жаңғырту процестері бір-бірімен тікелей пропорционалды. Ақпараттық технологияларды енгізу отандық білім мен ғылымның халықаралық деңгейге өтуіне ықпал етеді, бірақ бұл үшін тиісті біліктіліктегі жоғары білімді мамандардың болуы қажет. Осы тұйық шеңберден шығу үшін әлемдік тәжірибені сауатты қолдану өте маңызды, одан да жақсырақ, осы саланың көшбасшысы болып табылатын мемлекеттермен тығыз ынтымақтастық орнату. Осы орайда, KOICA Қазақстан-Оңтүстік Корея ынтымақтастығын нығайту саласында да, отандық білім беруді реформалау саласында да маңызды миссияны атқаратынын атап өткен жөн. KOICA-ның Қазақстандағы 1992 жылдан бастап бүгінгі күнге дейінгі қызметін талдау келешекте ынтымақтастықтың қарқындылығы мен сапасы тек қана арта түсетіндігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді, бұл Қазақстан-Оңтүстік Корея қарым-қатынастарының өзара тиімді сипатын тағы бір рет атап көрсетеді. KOTRA - Корея Республикасының коммерциялық емес үкіметтік ұйымы, ол 1962 жылы 21 маусымда Корея саудасын ынталандыру корпорациясы ретінде құрылған. Содан бері ол Корея экономикасының дамуына табысты үлес қосып келеді, сыртқы нарықтарды зерттеу және сауда ұйымдарын ілгерілету бойынша белсенді саясат жүргізіп келеді: KOTRA нарықтық зерттеулерді дайындайды, делдалдық қызметтер мен ақпараттық қолдау көрсетеді. 1995 жылдың тамызында халықаралық инвестициялық қызметті ілгерілету және технологиялық және өнеркәсіптік ынтымақтастық жобаларын қолдау үшін KOTRA қосылды және агенттіктің өзі қазіргі атауын алды: Корея сауда және инвестицияны ынталандыру агенттігі. Бүгінгі таңда KOTRA сауда саласында да, инвестиция саласында да өз қызметін табысты жүзеге асыру үшін жеткілікті әлеуетке ие. KOTRA-ның негізгі мақсаттарының бірі Кореяның Солтүстік-Шығыс Азияның экономикалық және іскерлік орталығы ретінде мәртебесін бекіту болып табылады. Көпжылдық тәжірибесі бар KOTRA корейлік компаниялармен бизнес жүргізуге қызығушылық танытқандардың барлығына қызметтер мен көмек көрсетеді. Өз міндеттерін барынша тиімді орындау үшін KOTRA шетелдегі корей бизнес орталықтарының (Корея бизнес орталықтары) кең жаһандық желісін құрды. 2003 жылдың қаңтарынан бастап әлемнің 98 елінде осындай 99 орталық жұмыс істейді. Қазақстанға келетін болсақ, мұнда KOTRA Корея Республикасы Елшілігінің Коммерциялық департаментінің дипломатиялық мәртебесіне ие.Біздің Алматыдағы кеңсеміз 2001 жылы құрылған және бірқатар кореялық компаниялардың ақпараттық өкілдігі болып табылады, олар бірінші кезектегі ақпараттық қолдау мен көмек алады. серіктестер табу және өткізу нарықтарын кеңейту. Соңғы уақытқа дейін кореялық компаниялар өндіріс пен құрылысқа қомақты қаржы құйып келді. Бірақ қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы, медицина, инфрақұрылымдық құрылыс және сауда үлкен қызығушылық тудырады. Бүгінде елімізде 400-ден астам корей компаниясы жұмыс істейді. Олардың қызметінің негізгі бағыты - өндіріс, сауда және құрылыс. Сонымен қатар химия өнеркәсібі, энергетика және автомобиль өндірісінде 27 қазақстандық-кореялық кәсіпорын жұмыс істейді.
1.2. Қазақстан әлемнің көптеген елдері сияқты Оңтүстік Корея үшін арнайы экономикалық аймағы маңызды рөл атқарады. Шетелдік инвестицияларды тарту және Солтүстік-Шығыс Азияда экономикалық, қаржылық және логистикалық хабарлама құру мақсатында Оңтүстік Корея Еркін экономикалық сауда аймақтарын құрды және әлі күнге дейін дамытуда. Аймақтарға түрлі ынталандырулар мен жеңілдіктер берілді, ал Оңтүстік Корея үкіметі заңдар мен ережелерді өзгертуді, сондай-ақ АЭА-ды шетелдік инвесторлар үшін тартымды ету үшін қажетті инфрақұрылымды инвестициялауды жалғастыруда. Оңтүстік Кореядағы АЭА-ның басты тартымдылығы жекелеген стратегиялық салаларға, әсіресе ғылыми-технологиялық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (ҒЗТКЖ) және инновациялар саласында жұмыс істейтін компанияларға салықтық жеңілдіктер жасайды. АЭА халықаралық компаниялар үшін өздерінің корпоративтік штаб-пәтерін немесе Азия-Тынық мұхиты аймағындағы операциялық орталықты құру үшін тамаша орын ретінде орналастырады және ақылды қала үлгісін дамытуда. АЭА бизнес салығын, корпоративтік табыс салығын және тарифтерді қоса алғанда, бірқатар салықтық жеңілдіктерді ұсынады, кейбір корпорациялар он жылға салықтан босатылады. Корея үкіметінің пікірінше, бұл АЭА-ның күшті жақтары мыналар болып табылады: көлік торабы үшін тамаша географиялық орналасу (Еуропа, Азия және Солтүстік Америка арасындағы жүк тасымалдау пункті), аймаққа жылдам қол жеткізу үшін жақсы жолға қойылған инфрақұрылым, аймақта орналасқан өнеркәсіптік өндіріс, (болат және мұнай-химия кластерлері, стратегиялық және инновациялық өндіріс - биотехнология, аэроғарыш, жаңа материалдар), бай экологиялық ресурстар. Еркін сауда аймақтарында, еркін экономикалық аймақтарда және еркін инвестициялық аймақтарда тіркелген кәсіпорындар үшін заңнамада тағы екі жылға 50% салық төлемдерінен одан әрі босату мүмкіндігімен үш жыл мерзімге салықтан босату көзделген. Арнайы экономикалық аймақтарға шетелдік инвесторлар талап ететін ең аз инвестиция көлемі 5 миллион долларды құрайды. Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы АЭА дамуы айтарлықтай күшті. Тәуелсіздікке қол жеткізген кезде егеменді Қазақстанның әлемдік экономикаға интеграциялану процесі, оның халықаралық экономикалық қатынастар жүйесіне тең құқылы қатысушы ретінде орнығуы басталды. Кеңестік орталықтандырылған жоспарлаудан нарықтық экономикаға көшуді жүзеге асыра отырып, Қазақстан елеулі табыстарға қол жеткізді. Соңғы екі онжылдықта ол өтпелі экономикасы бар қарқынды дамып келе жатқан елдердің бірі болды және 2002 жылы бұрынғы кеңестік республикалардың алғашқысы болды. Әлемдік экономикаға институционалдық интеграция бойынша шаралар қабылданды: Қазақстан Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) кірді, ал 2015 жылы Еуропалық Одақпен (ЕО) Кеңейтілген әріптестік және ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. Бұл қазақстандық тұтынушыларға жаңа нарықтар ұсынатын маңызды қадамдар жасалды. Сонымен бірге, бірінші тарауда айтылғандай, бүгінгі таңда өсудің ұлттық моделінің әлсіз жақтары көп, соның ішінде ресурстарға тәуелділік, экологиялық тұрақтылық, сондай-ақ егер елде жоғары өнімді, ғылымды қажет ететін жұмыс орындары құрылмаса, өсіп келе жатқан теңсіздік қаупі бар. Неғұрлым жан-жақты қамтылған, ұтымды және орнықты өсу үшін негіз қалау үшін Қазақстан өнімділігі жоғары жаңа салаларға ауысып, өндіріс пен экспорт құрылымын әртараптандыруы, сондай-ақ өндіруші салаларға тәуелділік дәрежесін азайтуы қажет. Атап айтқанда, ол іскерлік ахуалды жақсартуға және табиғи ресурстармен емес, инновациялар мен адами капиталмен негізделген экономикалық өсу моделінің негізін қалауға бағытталған реформаларды жалғастыруға тиіс. Шикізаттық емес салаларға шетелдік инвестицияларды тарту үшін жойылуы қажет ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz