Оған сәйкес, еркін экономикалық аймақ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Шығыстану факультеті

Қиыр Шығыс кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

тақырыбы: Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы Оңтүстік Кореяның рөлі

Мамандығы 5В020900 - «Шығыстану: корей тілі»

Орындаған: Абитай А. Г ___

Ғылыми жетекшісі: Ташкенбаева Б. Ж

Қорғауға жіберілді:

Хаттама №, «__» 20__ж.

Кафедра меңгерушісі

Нормобақылау

Алматы 2022 жыл

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыстың көлемі 62 бет, 0 сурет, 0 кесте, 50 дереккөзден тұрады.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚТАРДЫ ДАМЫТУДАҒЫ ОҢТҮСТІК КОРЕЯНЫҢ РӨЛІ.

Мақсаты: Бұл дипломдық жұмыста Қазақстанның арнайы экономикалық аймақтарды дамытуда Оңтүстік Кореяның даму перспективасында атқарып жатқан рөлі мен екі мемлекет арасындағы қатынасқа арналған. Қазақстан мен Корея Республикасы арасындағы экономикалық аймақтарды дамыту перспективаларын зерттеу АЭА қызметін реттеу мен мемлекеттік қолдаудың жалпы ережелері мен тәсілдерін, сонымен қатар екі ел арасындағы дипломатиялық, экономикалық ынтымақтастықтың ерекшеліктерін зерттеу.

Нысаны: Оңтүстік Корея мен Қазақстан арасындағы байланыс.

Пән: Оңтүстік Кореяның мен Қазақстанға арнайы экономикалық аймақтарды дамытудағы ерекшеліктері.

Корея Республикасы - Қазақстанның негізгі серіктестерінің бірі. Екі мемлекеттің дипломатиялық қарым-қатынасына 30 жыл өтті. Осы жылдар бойы біз жаңа сапа деңгейіне көтеріп жатырмыз. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяны тек дипломатиялық байланыс ғана емес, сонымен қатар мәдениетте де біраз ұқсастығымыз байланыстырады.

Корея Қазақстан Республикасының үкіметі жүргізіп отырған өнеркәсіпті әртараптандыру саясатын дамыту үшін ең қолайлы серіктес болып табылады. Осыған байланысты ұзақ мерзімді перспективада сауда, инвестиция, инфрақұрылымдық құрылыс, ғылыми технологиялар, электронды үкімет, атом энергетикасы, ғарыштық технологиялар, орман және ауыл шаруашылығы, шағын және орта бизнесті ынталандыру салаларындағы нақты ынтымақтастықты кеңейтуге мүмкіндіктер бар. Екі елдің экономикасын әртараптандыру мақсатында білім беру жағынан да жыл сайын мүмкіндіктер беріліп жатыр. Қазақстан үшін Корея Республикасымен қарым-қатынасы оның экономикалық және саяси әлеуетін, сондай-ақ отандық экономикадағы қатысу ауқымын ескере отырып, бүгінде стратегиялық әріптестік сипатына ие. Әсіресе Қазақстан үшін Оңтүстік Кореядағы әлеуметтік-экономикалық қайта құрулар тәжірибесі құнды. Оңтүстік Корея тәжірибесіне жүгіну Қазақстан экономикасының дамуына ынталандырушы әсер ететін құнды құрал бола алады. Екіжақты сауда көлемінің артуы жалпы жағдайға және республика халқының өмір сүру деңгейіне оң әсер етеді. Өз кезегінде Корея Республикасы Қазақстанның табиғи ресурстарына қол жеткізуге және оның өнеркәсіп тауарларын осында өткізуге мүдделі. Өзіндік тарихымызда бар корей диаспорасының біздің экономикада жақсы көрініс таба білді. Сондықтан екі ел арасындағы байланыс ұзақ жыл бойы сақталады деген үміттеміз.

Түйінді сөздер: арнайы экономикалық аймақ, екіжақты қатынастар, экономикалық байланыстар, арнайы экономикалық аймақтардың дамуы, корей диаспорасы, мемлекеттер арасындағы жаңа бағыттар.

Нәтижелер:

Қазақстан мен Оңтүстік Корея арнайы экономикалық аймақтарының байланысы зерттелді;
Әр түрлі зерттеу әдістері және серіктестік бойынша ақпараттар;
Ақпараттарды қорғау үшін бағдарламалық қамтамасыз ету әзірленді.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 5

1. АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚ ТҮСІНІГІНІҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ОНЫ ҚҰРУДАҒЫ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕ . . . 8

1. 1 Арнайы экономикалық аймақ түсінігінің теориясы . . . 8

1. 2 Арнайы экономикалық аймақтарды құру мен дамытудағы әлемдік тәжірибе . . . 14

2. ҚАЗАҚСТАННЫҢ АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚТАРЫН ДАМЫТУДАҒЫ ОҢТҮСТІК КОРЕЯНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РӨЛІ . . 29

2. 1 Қазақстан мен Оңтүстік Кореяның сыртқы экономикалық интеграциялық ынтымақтастығының тарихы . . . 29

2. 2 Қазақстанның аймақтарда (технопарктерді құру) өнеркәсіпті әртараптандыру мен дамытудағы Кореямен серіктестігі . . . 33

2. 3 Қазақстанның экономикалық аймақтарындағы кәсіпкерлікті дамытудағы Кореяның рөлі . . . 42

Қорытынды . . . 61

Әдебиеттер тізімі . . . 63

КІРІСПЕ

Соңғы бірнеше онжылдықта арнайы экономикалық аймақтардың (АЭА) дамуы әлемдік экономикадағы елеулі құбылыстардың біріне айналды. Олар көптеген елдерде кең таралған. Арнайы экономикалық аймақтар-бұл олардың саяси орталықтары белгілі бір мемлекет үшін жалпы қабылданған экономикалық қызмет режимімен салыстырғанда жеңілдетілген географиялық аумақтар. Басқаша айтқанда, олар экономикалық процестерге мемлекеттің араласуын іріктеп қысқарту жүзеге асырылатын анклав болып табылады, яғни ұлттық экономикалық кеңістіктің оқшауланған бөлігін құрайды, онда осы мемлекеттің басқа аумақтарында пайдаланылмайтын белгілі бір жеңілдіктер жүйесі қолданылады. Бірқатар зерттеушілердің пікірінше, АЭА-ның әлемдік тарихы ежелгі дәуірден немесе орта ғасырлардан басталады. Содан кейін саудагерлер тауарларды сату құқығына қол жеткізді, кейінірек бажсыз сауда жасау үшін жеңілдікті жағдайлар жасалды.

Бүгінгі таңда арнайы экономикалық аймақтар әлемнің көптеген елдерінде құрылған және сәтті жұмыс істейді. Олар АҚШ, Жапония, Германия, Англия, Канада және басқалары сияқты индустриалды дамыған елдерде де, дамушы елдерде де жұмыс істейді. Шет елдердің еркін экономикалық аймақтарды құру және олардың жұмыс істеуі жөніндегі ұзақ мерзімді оң әлемдік тәжірибесі экономиканы сауықтырудың осындай әдісін қолданудың және оларды қабылдаушы елдер аумағының оқшауланған учаскелерінде жаңа экономикалық идеяларды жүзеге асырудың тиімділігін көрсетеді. Бұдан басқа, АЭА құру Қазақстанда да табысты жұмыс істеуде, сондай-ақ сыртқы экономикалық байланыстарды жандандыруға бағытталған. Қазақстан 1990 жылы экономикалық қатынастарды командалық-әкімшілік қағидаттардан нарықтық қатынастарға көшіру үшін өңірлік инфрақұрылым құруға кірісті. Бірінші қадам еркін экономикалық аймақтар туралы Заңның қабылдануы болды. Мынадай процестерді жеделдету міндетке кірді: республика экономикасының әлемдік шаруашылық байланыстар жүйесіне кіруін жандандыру үшін өңірлерді дамыту, тиімділігі жоғары экспортқа бағдарланған өндірістерді құру, өнімнің жаңа түрлерін шығаруды игеру, инвестициялар тарту, нарықтық қатынастардың құқықтық нормаларын пысықтау, басқару мен шаруашылық жүргізудің қазіргі заманғы әдістерін енгізу, сондай-ақ біздің республикамызда әлеуметтік проблемаларды шешу үшін АЭА құрылады. Арнайы экономикалық аймақтардың қызметі, сирек жағдайларды қоспағанда, күтілген нәтижелер бермеді. Мұндай ауқымды жобалардың сәтсіздігі мемлекеттік басқару жүйесіндегі кемшіліктерді, атап айтқанда өңірлер мен аймақтар әкімшіліктері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажыратудағы қателерді анықтады.

Арнайы экономикалық аймақтар туралы заңнаманы іс жүзінде іске асыруда

олардың мақсаттарын, жұмыс істеу принциптерін және шешілетін міндеттерді анықтауда тұжырымдамалық қателіктерді анықтады. Алынған тәжірибені қайта қарастыру, оны шетелдік тәжірибемен салыстыру және нормативтік құқықтық базаны жетілдіру қажеттілігі туындады. Өңірлер мен аймақтар әкімшіліктері өкілеттіктерінің аражігін ажырату қажеттілігі бірінші кезектегі міндет болып табылды.

Қазақстан Республикасы Президентінің "арнайы экономикалық аймақтар туралы" заң күші бар жарлығы осы саланы нормативтік құқықтық реттеудегі жаңа кезеңнің басталуын белгіледі. Біріншіден, "арнайы экономикалық аймақ" (АЭА) ұғымы енгізілді, ол ерекше құқықтық режимі бар шектеулі, әдетте өте шағын аумақ болып табылады. Екіншіден, АЭА құру кезінде шұғылдық және мерзім өткеннен кейін оны жою тетігі енгізіледі. Үшіншіден, АЭА басқару жүйесі түбегейлі өзгерді. Сонымен, АЭА-ның құқықтық режимі қолданыстағы банк, салық және кеден заңнамаларына сәйкес келтірілген.

Қазақстан Республикасы кеден аумағының қалған бөлігінен еркін кеден аймағы режимінің шарттары мен талаптарын сақтай отырып, қазақстандық тауарларды АЭА аумағына әкелу, сондай-ақ АЭА аумағынан Қазақстан Республикасы кеден аумағының қалған бөлігіне әкету кезінде кедендік баждар мен салықтар алынбайды және тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмайды. Көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының кеден аумағынан тысқары жерлерге әкету таңдалған кеден режимінің шарттарына сәйкес жүзеге асырылады.

Қазақстан және әлемнің көптеген елдері сияқты АЭА Оңтүстік Корея үшін де маңызды рөл атқарады. Шетелдік инвестицияларды тарту және Солтүстік-Шығыс Азияда экономикалық, қаржылық және логистикалық орталық құру мақсатында Оңтүстік Корея үкіметі арнайы экономикалық сауда аймақтарын құрды және дамытуда. Аймақтарға түрлі жеңілдіктер мен артықшылықтар берілді және Оңтүстік Корея үкіметі заңдар мен ережелерді өзгертуді, сондай-ақ АЭА-ны шетелдік инвесторлар үшін тартымды ету үшін қажетті инфрақұрылымға инвестициялар салуды жалғастыруда. Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасындағы АЭА дамуы айтарлықтай күшті. Көптеген жылдар бойы Қазақстан мен Оңтүстік Корея тиімді дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Бұл қатынастар 28 жылы 1992 қаңтарда орнатылды. Содан бері Қазақстан мен Оңтүстік Корея арасында сауда-экономикалық ынтымақтастық жүргізілуде. Бізге белгілі, LG Electronics, Hyundai Motors, Samsung, KiaMotors, Woolim Constructions сияқты оңтүстік кореялық конгломераттар және басқа да әлемдік брендтер ХХ ғасырда Қазақстан экономикасына кірген және бүгінгі күнге дейін біздің экономикамызда ең сұранысқа ие брендтер болып табылады. Оңтүстік Кореяның Қазақстанға ірі экспорттық жеткізілімдеріне автомобильдер, теледидарлар және өзге де электр тауарлары жатады. Қазақстан Оңтүстік Кореяға негізінен мыс пен мырышты қоса алғанда, шикізат экспорттайды. Кореялық компаниялар

Қазақстанның мұнай өнеркәсібіне де қатысады. Құрамына SK Group, LG International, Samsung және Daesung Group кіретін корей ұлттық мұнай компаниясы бастаған Каспий мұнай жобасының корей консорциумы Каспий теңізінде орналасқан Жамбыл перспективалы теңіз учаскесін дамытуға қатысады.

1. АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚ ТҮСІНІГІНІҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ОНЫ ҚҰРУДАҒЫ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕ

1. 1 Арнайы экономикалық аймақ түсінігінің теориясы

Арнайы экономикалық аймақтар - нақты анықталған географиялық шектелген экономикалық аумақтағы, коммерциялық қызмет басым түрде экспортқа бағытталған және экономиканың қалған бөлігінен ерекшеленетін белгілі бір нормативтік, ынталандырушы және институционалдық шеңберде жүзеге асырылатын мемлекет қолдайтын индустриялық аймақтар. [1. 49б. ] Арнайы экономикалық аймақтары енгізілген қағидаттарға ерекшеленетін ерекше сипаттамалар кіреді. Мәселен, "Арнайы экономикалық аймақ" (АЭА) - қызметтiң басым түрлерiн жүзеге асыру үшiн арнайы экономикалық аймақтың ерекше құқықтық режимi қолданылатын Қазақстан Республикасы аумағының нақты белгiленген шекаралары бар бөлiгi. Арнайы экономикалық аймақтар (АЭА), сарапшылардың пікірінше, елдің қалған бөлігінде қолданылмаған жеңілдіктер мен ынталандырудың ерекше жүйесі қолданылатын ұлттық экономикалық кеңістіктің бір бөлігін білдіреді. Осылайша, АЭА белгілі бір дәрежеде жеке географиялық аумақ болып табылады. Дегенмен, бұл терминнің басқа да анықтамалары бар. Мысалы, «Қазақстанның қазіргі заманғы тарихы» антологиясында «арнайы экономикалық аймақ - бұл аумақтың қалған бөлігіне қатысты ерекше құқықтық мәртебесі ұлттық және шетелдік кәсіпкерлер үшін жеңілдікті экономикалық жағдайлары бар шектеулі аумақ. Арнайы экономикалық аймақтың орналасқан фирмаларға ұсынылатын жеңілдіктерге импорттық баж салығынан босату, жеңілдетілген кедендік рәсімдер, либералды айырбас саясаты және олардың нарыққа шығуы мен өндіріс шығындарын азайтатын, әлемдік нарықта бәсекелесуге мүмкіндік беретін фискалдық ынталандырулар жатады. [2] АЭА - мамандандырылған институционалдық ортасы бар индустриялық аймақтың бір түрі. АЭА құрудың негіздемесі жалпы экономикадағы институционалдық тапшылықты, проблеманы еңсеру болып табылады. АЭА негізінен сыртқы нарыққа қызмет көрсететін немесе дамымаған аймақтарда орналасқан фирмалар үшін ғана құрылады. Ғылыми әдебиеттерде «арнайы экономикалық аймақ» терминімен қатар «еркін экономикалық аймақ» термині де қолданылады, олар баламалы болып саналады. Өйткені «еркін экономикалық аймақ» термині экономикалық және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға, кеден, валюта, салық, виза үшін кез келген жеңілдік шарттары бар кез келген аумақты білдіреді. Жоғарыда айтылғандардан біз бұл екі терминнің әлі де бір-бірінен аздаған айырмашылығы бар және олардың мағыналарын ажырату керек деген қорытынды жасауға болады. АЭА-ды басқаруды арнайы тағайындалған басқарушы компания жүзеге асырады. Оған қоса, аймаққа қатысушылар осы аумақта басым қызмет түрлерін жүзеге асыратын заңды тұлғалар болып

табылады. Мұндай аймақтарды құрудағы басты мақсат - инвесторларға ауданда жоғары технологиялық өндірістер құруға қолайлы жағдай жасау. Барлық қатысушылар ерекше құқықтық режимде жұмыс істейді. АЭА қызмет ету мерзімі әдетте 25 жылдан аспайды. Арнайы экономикалық аймақтар ұзақ уақыт бойы ұлттық экономиканы дамыту стратегияларының маңызды ерекшелігі болып табылады, әсіресе экспортқа негізделген өсуге жәрдемдесу. [3] Дүние жүзінде арнайы экономикалық аймақтардың (АЭА) орналасқан еліне және олардың нақты түріне байланысты әртүрлі атаулары бар және мағысында бір атау әртүрлі елдерде әртүрлі мағынаға ие болуы мүмкін. Ирландиядағы арнайы экономикалық аймақтар, мысалы, «индустриалды еркін аймақтар» немесе «экспорттық еркін аймақтар» деп аталады, ал АҚШ-та олар «сыртқы сауда аймақтары» деп аталады және онда өндірілген барлық тауарлар теориялық тұрғыда ел ішінде сатылуы мүмкін. Экспортқа арнайы өнім шығаратын дамушы елдерде олар әдетте «арнайы экспорттық аймақтар» (АЭА) деп аталады. Қытай Халық Республикасындағы (ҚХР) экспортқа азырақ бағдарланған ұқсас аймақтар жиі «арнайы экономикалық аймақтар» деп аталады, дегенмен Шанхайдағы соңғы құрылған аймақ «еркін сауда аймағы» деп аталады. Бұл аймақтардың кең тарағаны сонша, қазір олардың 4000-нан астамы 130-ға жуық елде бар. Дүние жүзіндегі 66 миллион аймақ жұмысшысының 60 пайызы Қытайда және 22 пайызы басқа Азия елдерінде жұмыс жасайды. Көбінесе бұл аймақтар қызмет көрсету секторынан гөрі өнеркәсіптік өндірісті дамытуға бағытталған, дегенмен бұл жағдай қазіргі уақытта өзгеріп отыр. Мысалы, 2013 жылдың қыркүйегінде іске қосылған Шанхай пилоттық еркін сауда аймағы экономикалық реформаларды бүкіл елде қолданысқа енгізілмес бұрын сынау және нақтылау үшін шетелдік инвестицияларға шектеулерді 23 жылға дейін босатады. АЭА жалпы факторлық өнімділікті арттырудың пайдалы құралы ретінде кеңінен танылды, ол Орталық Азияда жоғары өсу әлеуетін ашуда, тікелей шетелдік инвестицияларды (ТШИ) тартуда, және соған байланысты технологиялар трансферттері мен басқарушылық ноу-хау, экономиканың басқа сегменттеріндегі сауда кедергілерін сақтай отырып, экспортты дамыту және әртараптандыру, жұмыс орындарын құру және жұмыс орнында оқытуды жақсарту және саясаттың жаңа тәсілдерін тәжірибе жүзінде қолданады. АЭА Азия Даму Банкімен (АДБ) «жеңілдетілген іскерлік рәсімдер қолданылатын, бір басқару немесе әкімшілік және жеке кедендік аймақ (көбінесе бажсыз) бар географиялық тұрғыдан нақты анықталған және физикалық орналасқан кәсіпорындар ел ішінде қолданылатынға қарағанда (мысалы, инвестициялық шарттарды, халықаралық сауданы қамтитын) неғұрлым либералды және тиімді ережелерді қолдануға құқылы. Мұндай аймақтардың сипаттамалары елдер мен аймақтар арасында айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Алайда, әдетте жер бөлінетін және экспорттаушылар мен басқа инвесторлар тарифтік, салықтық және реттеуші жеңілдіктер алатын

АЭА экономикада бұрмаланулар тудырады. Олар басқа да шығындарды, соның ішінде инфрақұрылымдық инвестициялық шығындарды және төленбеген салық түсімдерін көтереді. Бұл экономикалық бұрмалаулар деген үмітті сақтай отырып және шығындар сауданың, инвестицияның және жұмыспен қамтудың ұлғаюынан асып түседі, шын мәнінде бұл әрдайым бола бермейді және көптеген АЭА осы себептен сәтсіздікке ұшырайды. Дегенмен, жеке дәлелдер олардың әртүрлі болатынын да көрсетеді. Мысалы, 1980 жылы Қытайдың Гонконг маңында ҚХР құрған Шэньчжэнь АЭА мыңдаған шетелдік инвесторларды тартып, оның сынақтан өткен саясаты басқа қалаларға таралса, Үндістанда жүздеген ешқашан желіге қосылмаған аймақтар, соның ішінде тек Махараштра штатындағы 60-тан астам аймақтар сәтсіздікке ұшырады. [4] Қазақстандағы АЭА түсінігі мен аймақтарына туралы айтсақ: Қазақстанда «арнайы экономикалық аймақ» ұғымы заңнамада бірден пайда болған жоқ. 1990 жылдардың басында Қазақ КСР заңында ресми түрде бекітілген «еркін экономикалық аймақ» термині қолданылды. Заңда бұл термин мынадай мағынаны білдіреді: «Қазақ КСР-дегі еркін экономикалық аймақ - нақты белгіленген әкімшілік шекаралары бар арнайы бөлінген аумақ және аймақ аумағының жеделдетілген әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін шетелдік капиталды, прогрессивті шетелдік технологияларды және басқару тәжірибесін тарту мақсатында құрылған ерекше құқықтық режим». 1990 жылы Қазақстанда экономикалық қатынастарды әміршіл-әкімшілік қағидаттардан нарықтық қатынастарға көшіру үшін аймақтық инфрақұрылымдар құрыла бастады. Алғашқы қадам еркін экономикалық аймақтар туралы заңның қабылдануы болды. Мынадай процестерді жеделдету: республика экономикасының әлемдік экономикалық байланыстар жүйесіне енуін күшейту үшін аймақтарды дамыту, жоғары тиімді экспортқа бағытталған өндірістерді құру, өнімнің жаңа түрлерін өндіруді дамыту, инвестицияларды тарту, нарықтық қатынастардың құқықтық нормаларын дамыту, басқару мен басқарудың заманауи әдістерін енгізу, сондай-ақ біздің республикада әлеуметтік мәселелерді шешу мақсат болды. «Арнайы экономикалық аймақтар туралы» заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы осы саланы құқықтық реттеудің жаңа кезеңін бастады. Біріншіден, «арнайы экономикалық аймақ» (АЭА) түсінігі енгізілді, бұл шектеулі, әдетте ерекше құқықтық режимі бар өте шағын аумақ. Екіншіден, еркін экономикалық аймақты құру кезінде жеделдік және оны мерзімі өткеннен кейін тарату тетігі енгізіледі. Үшіншіден, АЭА-ды басқару жүйесі түбегейлі өзгертілді. Және ақырында, АЭА-ның құқықтық режимі қолданыстағы банктік, салық және кеден заңнамасына сәйкестендірілді. Қазақстан Республикасының тауарларын Қазақстан Республикасының қалған кедендік аумағынан еркін кедендік аймақ режимінің шарттары мен талаптарын сақтай отырып, АЭА аумағына әкелген кезде, сондай-ақ сол аумағының қалған бөлігіне әкетілген кезде Қазақстан Республикасының кедендік аумағында кедендік баждар мен салықтар

алынбайды, тарифтік емес реттеу шаралары қолданылмайды. Қазір Қазақстан Республикасының аумағында бірнеше АЭА бар:

«Астана - жаңа қала» АЭА;

«Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі» АЭА;

«Ақтау теңіз порты» АЭА;

«Инновациялық технологиялар паркі» АЭА;

«Оңтүстік» АЭА;

«Сарыарқа» АЭА;

«Хоргас - Шығыс қақпасы» АЭА;

«Хоргас» шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығы» АЭА

«Павлодар» АЭА;

«Тараз химиялық паркі» АЭА;

«Астана-Технополис» АЭА.

«Түркістан» АЭА;

«Қызылжар» АЭА.

Әдетте, АЭА құрудың мақсаты мемлекеттің белгілі бір стратегиялық міндеттерін шешу болып табылады. АЭА-ға мүше болу үшін тиісті көлемде қаржылық қолдау көрсету қажет. Қазақстанда жоғарыда айтылғандай, барлығы 13 арнайы аймақ бар. Олар әртүрлі уақытта құрылған. «Ең ескісі» 2002 жылы пайда болған «Астана - жаңа қала», ал «ең жасы» - Қызылжар 2019 жылы Солтүстік Қазақстан облысында құрылған. Олардың мақсаты бір - инвестиция тарту (көбінесе АЭА контекстінде инвесторлар - елге өз технологиялары мен стандарттарымен келетін ірі компаниялар туралы айтады), сол арқылы салалық кластерлердің дамуына және өсу нүктелеріне айналуына жағдай жасау. Дегенмен, қазақстандық АЭА бұл міндеттерді әлі орындай қойған жоқ, сондықтан да олар бірнеше рет елдің жоғарғы басшылығының сынының объектісіне айналды. [5]

2021 жылдың 26 қаңтарында Үкіметтің кеңейтілген отырысында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев АЭА-ды сынап, оларды «тиімділіктің төмендігінің жарқын мысалы» деп атады. Еліміздің жоғарғы басшылығының сынына қарамастан, ведомство Қазақстандағы еркін экономикалық аймақ режимінің арқасында әртүрлі салаларда тұтас кластерлер қалыптасқанын қуана хабарлай аламыз. Мысалы, тікұшақтар, винтовкаларға арналған оптикалық көздеуіштер, түнгі көру құрылғылары, бронетранспортерлер, локомотивтер, электровоздар, жолаушылар вагондары, премиум құбырлар, мақта целлюлозасы, полипропилен сияқты 30-дан астам жаңа өнім түрін шығаруды ұйымдастыру қолға алынды. Негізгі тап болатын мәселелері: дамып келе жатқан елдерде индустрияландыру нашар ынталандырады. Өнеркәсіптік инвестицияларға арналған құрылымдар әрекетте бизнесті жүргізу құнымен тікелей байланысты. Жанама шығындар байланысты бұл жерлерде бизнес жүргізу жоғары сияқты әртүрлі құрылымдық кедергілер инфрақұрылымның сапасыздығы, процедуралық қиындықтар, бюрократиялық қиындықтар мен

кедергілер, ақшалай қаражаттың нәтижесінде, сауда, салық, тариф, еңбек саясаты болуы мәселе болып қалыстасады. Сонымен қатар, өндіріс шығындары жоғары жетілмеген капитал жүйесімен біріктірілген және тартуға қаржы жүйесі кедергі жасайды. Жалпыұлттық дамудан бері инфрақұрылым қымбат, және құрылымдық реформалар уақытты қажет етеді. Қазақстанда экономикалық аймақтардың пайда болу тарихы нақты аумақтарды әлеуметтік-экономикалық дамыту және халық шаруашылығын орталықтандырылған жоспарлы жүйеден нарықтық жүйеге қайта құруды жеделдету мақсатында басталды. Оның ішінде: Жезқазғандағы «Жәйрем-Атасу», «Алакөл» және «Жаркент»; Қостанай облысындағы Лисаковская, Алматыдағы Атакент және Атырау, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Маңғыстау облыстарындағы еркін экономикалық аймақтар пайда болды. [6]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.