Бос уақыттың құрамдас бөліктері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

М.ӨТЕМІСҰЛЫ АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ
МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ ӨНЕР ФАКУЛЬТЕТІ
ХОРЕОГРАФИЯ ЖӘНЕ МӘДЕНИ-ТЫНЫҒУ ЖҰМЫСЫ КАФЕДРАСЫ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Шет елдегі бос уақыт

Орындаған: КДР-21 тобының студенті Мағзомова А.Ж
Жетекші: оқытушы Бактыгалиева Э.С

Орал 2022
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Бос уақыт туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Бос уақыттың адам өмірінде атқаратын рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2. Бос уақытты ұйымдастыру түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.1 Бос уақыттың негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.2 Бос уақытты тиімді пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
3. Шет елдегі бос уақыт ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
3.2 Мәдени айырмашылықтар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28

Кipiспе
Бос уақытты өткізу мүмкіндігі көп ақшамен немесе ұйымдастырумен және жұмыс уақытының аздығымен келді.[1] 19 ғасырдың ортасы мен аяғында Ұлыбританиядан бастап Еуропадағы басқа бай мемлекеттерге таралды. Ол Америка Құрама Штаттарына да тарады, дегенмен бұл ел өзінің дәулетіне қарамастан бос уақытты әлдеқайда аз қамтамасыз ететіндігімен Еуропада беделге ие болды. Америка Құрама Штаттарына көшіп келгендер Еуропадағыдан гөрі көбірек жұмыс жасау керектігін анықтады. Экономистер американдықтардың неғұрлым ұзақ жұмыс істейтінін тергеуді жалғастыруда.[2] Жақында шыққан кітабында Лоран Турко бос уақыт 19 ғасырда жасалмаған, бірақ тарихтың басынан бастап окцидентальды әлемде дамыған деген пікір айтады.
Қазіргі таңда әдебиеттерде бос уакыт және тынығу түсініктерін бір деңгейде қарастырады. Үлы орыс тілінің анықтамалық сөздігінде В.И. Даль энциклопедиялар мен анықтамалық тынығуға байланысты досужий, яғни, іскер, еңбекке қабілетті, ынталы, ширақ[3]. XX ғасырдың басында адамға келесі мінездемелерді береді: тынығу ұғымына адамның жұмыстан тыс уақытында өзін - өзі көрсету, мүмкіншіліктерін жүзеге асыру мүмкіндігі, қабілеті, дәрежесі деген анықтама қолданылып келді. Бос уақыттың құрылымында келесі компоненттерді ерекше көрсетеді: белсенді шығармашылық әрекеттері, білім алу, өзін-өзі тәрбиелеу, мәдениетті тутыну, спорт және т.б. Сонымен қатар, әуесқойлық іс- әрекеттер, балалармен ойын ойнау, езге адамдармен араласу.
Зерттеу мақсаты:Студенттерге Жастар бос уакытының технологиялары пәнінің мақсаты, міндеттері жайлы жалпы түсінік беру. Студенттерге бос уақыт уғымы мен мәні, мазмұны, бос уақытты жайлы жалпы түсінік беру.
Зерттеу міндеті: бос уақыт, тынығу ұғымдарына түсінік беру; студенттердің бос уақыт туралы түсініктерін қалыптастыру, - жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуында бос уақытты алатын орнын анықтау.
Бос уақыт ұғымы және бос уақыт түсінігінің мәні Бос уақыт дегеніміз не? Адамдар бос уақыт жайлы сөз қозғағанда,оған жұмыстан тыс уакыт деген анықтама береді. Дегенмен, халықтың мәдени бос уақытын ұйымдастыру саласында зерттеуші ғалымдар мен менеджерлер бул аталған қағидалар тек қана бір ғана бөлшегі ретінде ғана қабылдап, басқа да анықтамаларды береді. Қазіргі заманда Қоғамдық өндіріс саласына жұмсайтын еңбектен, сонымен қатар, адамның үй шаруашылығы және әлеуметтік қатынастар барысында өндіретін өмірлік функцияларынан (қызметтерінен) тыс қызмет iстейтін адамның бос уақытына адамның уақытты жатқызады. Жеке адамның бос уақытын анықтау үшін оның тәуліктік уақыт бюджетінен келесі іс- әрекеттерге жүмсалатын уақыт мөлшерін шегеріп тастау қажет:
* өндірістік жумысқа (окуға) бару және жұмыстан (окудан) кайту уакытын еңбектік кызметтерге, сонымен қатар, есептегенде;
* физиологиялық дем алу (уйқыға кететін уақыт);
* сауықтыру және санитарлық гигиеналық қажеттіліктер (таңғы гигиеналық іс- әрекеттер, физикалық жаттығулар жасау, ыдыс жуу және т.б. iс- әрекеттерді қосканда);
* азық- түлік сатып алу мен ас ішу және дайындау;
* узақ мерзімді қолданыстағы және күнделікті қажетті заттарды, тауарларды алу;
* жас балаларын тәрбиелеy, туыскандарына жедел жәрдем беру (мысалы, науқас адамға күтім көрсету) және т.б. жағдайлар.
Жоғарыда аталған іс - әрекеттерден кейін адамның өз игілігінде қалатын уақыт оның бос уақыты немесе күндізгі сергектік уақыты аралығындағы адамның таза бос уақыты ретінде анықталады. Сондықтан, нақты осы аталған уақыт мөлшерін адам өзінің қалауынша өткізуі тиіс.
Бос уақытта әр адамөз шығармашылығын жалпы мағыналы мақсаттарға жетуге, өмірлік бағдарламаларын мүмкіншіліктерін дамытуға бағыттай алуынан көбіне адамның әлеуеттік ортада сезінуі және өз бос уақытымен қанағаттануы көрініп тұрады. Сонымен қатар, бос уақыт түсінігінің мәнін зерттеуде әлі күнге дейін толыққанды анықтама көрсетілмеген және бір мезгілде iске асыруға, Өз позиция қарастырылады:
1) уақыт мөлшерін жұмыс уақыты және жұмыстан тыс уақыт деп белгілеу және бос уақыт және жұмыстан тыс уақыт түсініктері бір - бірімен пара пар.
2) бос уақыт және тынығу түсініктерінің байланысы
3) тынығу - тұлғаның дамуымен байланысты бос уақыттынң, дем алудың және сауьғудың бөлшегі және т.б.

1. Бос уақыт туралы түсінік
Бос уақыт ол адамның жұмыс істемейтін жұмыстарда демалу және оны пайдалану уақыты, Жеке адамға ұнайтын және ұнайтын барлық нәрсені жасау уақыты. Демалыс сөзі латыннан шыққан Отиум Ол нені білдіреді қайтару .[4]
Бос уақыт демалыста немесе жұмыстың, оқудың соңында ұсынылады, осы уақытта сіз спортпен айналысуға, серуендеуге, адам баласы айналысатын іс-шараларға қатыса аласыз, мысалы: аспапта ойнау, кескіндеме және т.б. Бос уақыт - бұл демалу уақыты, бұл жұмыста немесе оқуда жақсы нәтиже алу үшін маңызды, өйткені бұл күнделікті міндеттемелерге жұмсалатын энергияны қайта толтыруға мүмкіндік береді.
Тап мұндай, бос уақыт бұл адамның ерікті түрде өзін-өзі отбасылық, кәсіптік (жұмыс немесе оқу) және әлеуметтік міндеттерден босату үшін тынығу және демалу үшін жасайтын әрекеттері, өйткені психикалық тынығу адамның денсаулығы мен әл-ауқаты үшін өте маңызды.[5]
Бос жұмыс термині адамға ешнәрсе жасамай немесе жұмыссыз, яғни кейбір міндеттемелерді қоспағанда болу үшін қолданылатын сын есім. Бос уақыт жұмыс істейтін немесе оқитын адам үшін маңызды физикалық немесе интеллектуалды инерция күйі ретінде белгілі.
Бос уақыттың синонимдері: демалыс, көңілді, кеш, ойын-сауық және т.б. Алайда, антонимдер: белсенділік, еңбексүйгіштік, іс-әрекет, еңбексүйгіштік.
Бос уақыт пен бос уақыттың айырмашылығы бар, өйткені соңғысы жеке тұлғаның жұмыс аясына кірмейтін, бірақ міндетті болып табылатын әрекеттерді орындайтындығымен сипатталады, мысалы: үй жұмыстары. Оның орнына демалыс адам өзі үшін пайдалы болатын спорт түрлерін орындайды.
Қазіргі таңда жоғарғы сынып адамдардың психологиялық мәселелері психологтарды ерекше алаңдатуда. Зерттеушілердің пікірі бойынша оқушылардың тұлғалық деңгейінің негізгі бағыттарына мыналар жатады:
1) танымдық қызығушылықтарымен қабілеттерінің дамуы; дүниетанымдық көзқарасының қалыптасуы (В.Б.Бондаревский, В.С.Шевченко және т.б);
2) кәсіби бағдар, дербес еңбек етуге даярлық (А.А.Давыденко, Е.М.Бабосов және т.б);
3) шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі жүзеге асыру, қабілеттерді өзіндік жүзеге асыру (Н.Ф.Маслова, Б.С.Кобзарь және т.б);
4) әлеуметтік адамгершілік ұстанымдары және құндылық бағдарларын қалыптастыру (Е.В.Бондаревская, Л.Ю.Иванова, С.А.Конюх-Синида және т.б); [6]
1. өмірлік жолды таңдау (К.В.Бербова, Л.М.Николаева, В.Г.Гурова және т.б);
Бос уақытты тиімді пайдалану мәдениеті оқудан тыс әрекеттерін ұйымдастырудан ғана емес, күнделікті осы әрекеттің мазмұнын, формаларын дұрыс таңдаудан, танып, білуге деген қатынасынан тұрады. Тұлғаның рухани және физикалық күштерін толықтыру және қалпына келтіру (демалу қызметі).
1. Кәсіби және рухани-адамгершілік бағытталу, салауатты өмір жайлы көзқарас қалыптастыру (бағыттау қызметі).
2. Тұлғаның шығармашылық мүмкіндігін өзіндік жүзеге асыру, қарым-қатынастағы қажеттіліктерін қанағаттандыру;
3. Танымдық, тәжірибелі-қолданбалы және көркемдік-шығармашылық дамыту, эмоционалды-эстетикалық түзету (дамытушы қызмет) [7]

Тұлғаның бос уақытының құрамдас бөліктерінің мазмұны
Бос уақыттың құрамдас бөліктері
Әрекеттер түрі
Демалыс (төмен деңгей)
Белсенді демалыс: құрбы-құрдастарымен қарым-қатынас, қыдыру, табиғат аясында қыдыру
Тынығу уақыты (орта деңгей)
Енжар-репродуктивті немесе ойын-сауықтық әрекет: телебағдарламалар, кинофильмдер көру, музыка тыңдау; би-ән кешіне қойылымдарға және т.б. бару. Бірлескен отбасылық тынығу уақыты. Ұйымдастырылған ұжымдық тынығу уақыты.
Жоғары дамытушы әрекет (жоғары деңгей)
Интеллектуалды-танымдық әрекет: факультативтер, пәндік және профильдік үйірмелерге қатысу, әдебиеттер оқу.
Шығармашылық әрекет: техникалық және көркемдік шығармашылықпен айналысу, декораттивті-қолданбалы және көркем өнермен айналысу;
Әлеуметтік-пайдалы әрекет: сынып және мектеп жұмыстарына белсене қатысу, жастардың қоғамдық ұйымдарына, экологиялық, еңбектік және т.б. бірлестіктердің, қайырымдылық жұмыстарына белсене араласу.

Күнделікті жүмыс күндері жүмыс басты адамның бос уақытының мөлшері салыстырмаль түрде аз, 1-3 сағат, ал, кейбір жағдайларда - бірнеше минут десе де болады. Ал, бұл уақытты адам кейбір белсенділіктің жеке түрлері арқылы ұзартады немесе кқысқарта да алады. Мысаль, көбіне әйел адамдар өзінің бос уақытын үй шаруасына жұмсайды: кейбіреулер негізгі қызмет саласындағы айналысады, ал кейбіреулері, тіпті ештеңемен айналыспайды. Осы тұрғыда, адамдар өз бос уақыттарын өздері қадағалап типологиясы туындаған мәселелерді шешумен отыра алады - ұзарта алады немесе тынығуға қатысы жок іс - әрекеттермен шұғылданып, керісінше, қыскарта алады. Дегенмен, бул мүмкіншіліктер де шексіз емес. Егер, таусылмайтын жұмыстар шектен тыс орын алатын болса, адам өзінің бос уакытына да шектеу қояды, ал, ол, өз кезегінде, шаршау салдарынан болатын күйзелуге әкеп соқтырады. Ал, өз бос уақыттарын пассивті өткізетін адамдарда даму болмайды және олардың өмірі бір сарынды мазмунға ие болады.
.

1.1Бос уақыттың адам өмірінде атқаратын рөлі

Әрине, уақыттың адам өмірінде ерекше қымбат дүние екенін айтудың өзі артық. Құдайдың өлшеп берген өмірі осы өтіп жатқан уақыт екенін білсек те, терең түйсінуіміз аз боп жатыр. Негізі, уақытты адам мейлінше тиімді пайдалануға әрекет етуі тиіс. Себебі, маңдай термен тапқан бес-он теңгенің өзін мұқият және есеппен пайдаланамыз. Ал, уақыт алтыннан да қымбат дүние. Уақыт жұмсап алтын тапсаң да, алтын жұмсап уақыт табу мүмкін емес.
Міне, сондықтан Құран Кәрімде уақыттың әр мезгілін атап тұрып, Ағарған таңға серт, Заманға серт және Қараңғылығы басқан сәтте түнге, жарқыраған сәтте күндізге серт, - деп Алла Тағала серт еткен.
Абдулла бин Аббас (р.а.): Екі нығмет бар, ол екеуінен адамдардың көбі алдануда. Ол денсаулық пен бос уақыт, - деген екен[8]. Демек, өтіп жатқан сағаттар мен күндер, айлар мен жылдар адамның баға жетпес байлығы. Ол адамның өмірі. Омар бин Абдулазиз халифа: Расында, түн мен күндіз екеуі сені пайдалануда. Сен де ол екеуін пайдалан, - деген екен[9]. Ал, Хасан Басри болса: Ей, адам баласы! Шындығында сен күндерден тұрасың. Егер бір күнің кетсе, сенің де бір бөлшегің кетеді, - деген.[10]
Өткен ғасырдың 80-жылдары әлеуметтанушы ғалымдар зерттеу арқылы мынадай тұжырымдар айтқан екен:
1. Бос уақыт пен адамның өмірлік жеке тәжірибесі өзінің тұлғалық бейнесін дамытуға деген импульс береді;
2. Бос уақыт пен адамның өмірлік жеке тәжірибесі үлкен мақсаттарға жетуге мүмкіндік;
3. Бос уақыт пен адамның өмірлік жеке тәжірибесі өз мүмкіндігін көрсетуге және өз өмірін реттеуге көмек береді;
4. Бос уақыт пен адамның өмірлік жеке тәжірибесі білім алуға және тұлға ретінде өсуге, дамуға және кемелденуге зор мүмкіндік;
5. Бос уақыт пен адамның өмірлік жеке тәжірибесі алдыға талпынуға, біршама тынығып, күш жинап тыңнан жұмысқа кірісуге таптырмайтын мұрсат;
6. Адам сыртқы құрсаудан шыққан соң, өзінің жеке қабілеттерін аша түседі. Тәуелсіз етуге қабілетті екенін түсіне бастайды.[11]
Сондықтан, міндетті түрде бір жақсы мекемеге жұмысқа тұрмасам болмайды деген қисынсыз қағидадан арылу керек. Қорықпай еңбек етуге талпыну керек. Сондықтан, бос уақыт берілген, соны мол мүмкіндік деп білу қажет.
Ал енді, бос уақыты көп жастар пайдалы бір іспен айналыспаса қоғамға және өздеріне зиян боп табылады. Себебі, жастарда денсаулық, жігер және күш бар. Мұны тиісінше жұмсай білмесе болмайды. Міне, сондықтан хадисте: Қиямет күні пенденің аяғы жылжымай тұрып: өмірін қалай өткізгендігі жайлы, жастық шағын қалай өткізгендігі жайлы сұралады..., - делінген.[12] Адам өріміндегі бір белес жастық шақты айрықша айтуы оның маңызды екенін білдіреді. Тіпті, жастық шақ екі әлсіз балалық пен қарттық шақ ортасындағы күш-қуатқа толы шақ деп айтылған сөз бар. Демек, уақытты босқа өткізудің орасан зор салдары бар. Абдулла бин Масғұд (р.а.) сахаба: Мен біреудің не дүние ісімен, не ақырет амалымен шұғылданбай бос отырғанын көргенді жақтырмаймын, - деген екен[13]. Ендеше бос уақытты зиянын санамалап көрелік:
1. Бос уақыт адамның мақсатсыз және өмірін мән-мағынасыз өтуіне ықпал етеді;
2. Бос уақыт адамды азғырып, күнә іс жасауға итермелейді.
3. Бос уақыт адам бойынан жалқаулық пен үмітсіздікті оятып, масыл бола бастайды;
4. Кісінің уақыты көп болуы оның мұраты әлсіз, ақылы аз және жоспары нашар екенінің бір белгісі. Міне, бұл бос уақыттың ең кең тараған теріс әсері. Ал, енді отбасының баланы тәрбиелеуі және уақытын дұрыс жүйелеуіне ықпалы үлкен. Сондықтан, баланың жігіт боп ер жеткенше өміріне ерекше пайдалы іспен айналысуға және өз уақытын дұрыс жоспарлауға үйренгені дұрыс.

2.Бос уақытты ұйымдастыру түрлері
Бос уақыттың ауқымы бейресми және кездейсоқтан жоғары ұйымдастырылған және ұзақ уақытқа созылатын іс-шараларға дейін созылады. Бос уақытты өткізудің маңызды жиынтығы болып табылады хобби олар жеке қанағаттану үшін, әдетте тұрақты түрде қабылданады және көбінесе шеберлікті жоғарылату немесе танылған жетістік, кейде өнім түрінде қанағаттандыруға әкеледі. The хоббилер тізімі қоғам өзгерген сайын үнемі өзгеріп отырады.
Стеббинс айтарлықтай және қанағаттандыратын хобби мен ізденісті сипаттайды[14] сияқты бос уақыт. Демалыстың маңызды перспективасы бұл үш негізгі категория бойынша бос уақытты кең ауқымда қарау тәсілі: кездейсоқ бос уақыт, байсалды бос уақыт және жобалық негіздегі бос уақыт.[15]
Бос уақыт бұл әуесқойды, әуесқойды немесе еріктіді жүйелі түрде іздеу ... бұл өте мазмұнды, қызықты және қанағаттанарлық және онда ... қатысушылар [бос уақыт] мансабын табады[16] Мысалы, маркалар жинау немесе жалпы сулы-батпақты алқапты күту.
Демалысты байсалды түрде өткізетін адамдарды екіге бөлуге болады әуесқойлар, еріктілер немесе әуесқойлар. Олардың қатысуы кездейсоқ бос уақыттан ерекшеленеді, бұл жоғары табандылықпен, күш-жігермен, біліммен және дайындықпен, ұзақ мерзімді артықшылықтармен және осындай іс-әрекет арқылы бос уақытты мансапқа айналдыра алатындығымен.
Қазіргі уақытта бос уақытты өткізудің ауқымы тез өсуде Бос уақыттары бар, ұзақ өмір сүретін және өркендейтін дамыған қоғамдармен. Интернет әуесқойлар мен әуесқойларға өнімді жеткізу, көрсету және бөлісу үшін үлкен қолдау көрсетеді.
Бос уақыт - жұмыстан, қызметтен, еңбектен, оқудан тыс демалатын кез. Бос уақыттың басты қасиеті сырттан нұсқау тілемейтін, әр адамның жеке - байлығы.[17] Бос уақытты барынша тиімді пайдалану көптеген адамдарды толғандырада. Ол ең алдымен адамның өзіне, оның рухани қажетіне және мақсат ауқымына, оның әлеуметтік белсенділігіне байланысты. Әр адамның музыкаға, әдебиетке, спортқа тағы басқаларға ықыласты болуы мүмкін. Адамдардың қызығушылығын ескере отырып әлеуметтік мәдени мекемелерінде, мектептерде, оқу орындарында түрлі іс шаралар ұйымдастыруға болады. Олар адамды шығармашылыққа баулиды, рухани өсіреді, салауаттылық пен сауаттылыққа тәрбиелеп, тіпті жай ғана тынығып, сергуіне әсер етеді. Бос уақытты ұйымдастырудың түрлері өте көп, мысалы: кештер, ойын-сауықтар, жарыстар, фестивальдар, серуендер, т.б.
Әдеби фестивальдар - Кітап фестивалі немесе Оқырман фестивалі деген атпен танымал әдеби фестивалдар жыл сайын кітапсүйер қауымның басын қосады. Кітапқа құмар жандар жылда жиналып, әдеби жаңалықтарды талқылайды[18]. Мұндай шаралардың мақсаты - кітап авторларын жақсы туындылар жазуға жігерлендіріп, жас буынға кітап оқуды насихаттау, әдебиетке деген сүйіспеншілігін арттыру. Әдеби фестивальдар кезінде түрлі кітап көрмелері ұйымдастырылып, авторлар өз шығармаларын оқып береді. Әдеби фестивальдарды ұйымдастырушылар жастар арасында мәдени, рухани серпіліс туғызуды, өзара пікір алмасуға жағдай жасауды көздейді. Әдеби фестивальдардың арқасында авторлар өз шығармаларын оқырмандарға ұсынуға мүмкіндік алады.
Турнирлер - сайыс, жарыстар. Қазіргі кезде негізгі белгілеріне байланысты турнирлер жіктелінуі: шахматтық турнирлер; әдебиет білгірлері, тарих, математика, (зерделік түрнирлері); үстел ойындары бойынша турнирлер; спорттық турнирлер,т.б. Турнир өткізудің негізгі жүйесі - айналым, мұнда әрбір қатысушы басқа қатысушылармен бір немесе бірнеше рет жарысқа түседі.[19]
Кештер - алдын-ала өңделген көркемді- педагогтық бағдарлама бойынша құрылған орындалатын міндетінің мазмұны мен сипаты жағынан жан-жақты көпшілік тәрбиелеу акциясы. Кештердің классификациясы: Мазмұны және сипаты жағынан: қоғамдық саяси, өндірістік техникалық, моральді- әдептілік, ғылыми-ағартушылық, әдеби- көркем, дене шынықтыру-спорттық, т.б. Бағыты жағынан: мүшел той, мерекелік, салтты-оқиғалық, күнтізбелік календарлық. Аудиторияға құралдардың идеялық- эмоционалдық әсер ету басымдылығы жағынан: әдеби, музыкалық, театралдық, кинокештер, т.б. Қатысатын адамдардың құрамы бойынша: еңбек ардагерлері үшін, зейнеткерлерге, балалар мен жасөспірімдерге, жастарға т.б. Ұйымдастыру түрі жағынан: тақырыптық кештер, демалыс кештері, би концерттік, конкурстық. тегін кештер, төлем ақылы, қайырымдылық кештер.[20]
Кездесу кештері - көрнекті ғалымдармен, ақын-жазушылармен, атақты әншілермен, ардагерлермен жүздесу. Кездесу кештері жастар мен жасөспірімдерді адамгершілікке, еңбекке, білімқұмарлыққа, талғампаздыққа жетелеудің тиімді әдісі.[21]
Мерекелік кештер - әрбір тарихи оқиғаларға байланысты өткізілет кештер. Аналар күні, мамыр мерекелері, жаңа жыл, ұлттық мерекелерге арналған тақырыптық кештер ұйымдастыру арқылы бос уақыттарын қызықты, көңілді өткізулеріне болады.[22]
Конкурстар - бір білім саласындағы немесе қоғамдық пайдалы қызметте жеңімпаз қатынасушыларды айқындайтын демалыстың танымдық түрі. Конкурс - жарыс, қақтығыс, күрес. Конкурс түрлері: Кәсіби-шеберлік: механизаторлар, мал шаруашылығы, офицерлер, сатушылар, т.б. Кәсіби-шеберлікке байланысты конкурстардың мәні - мамандыққа деген сүйіспеншілікті қалыптастырады, ұжымдарды топтастырады, іскерлік пен дағдыны жетілдіреді. Көркемөнерпаздар конкурсы: фольклорлық топтар, домбырашылар, гитаристер, Айгөлек, Әнші балапан, Жас қанат, хор ұжымдары, т.б. Көркемөнерпаздар конкурстарының маңыздылығы - орындаушылық шеберлікті жетілдіреді, талантты адамдарды айқындайды. Көңіл көтеретін конкурстар: Ал кәнекей жігіттер, Ал кәнекей қыздар, КВН, әжелер сайысы, т.б. Көңіл көтеретін конкурстардың маңызы - пайдалы хабар, көңіл көтерумен қуаттайды. Сонымен қатар, интеллектуалды шоу- конкурстар, әдебиет, тарих білгіштерінің конкурсы, Не? Қайда? Қашан?, XXI ғасыр көшбасшысы, т.б. Бұндай конкурстардың мәні - интеллектуалды деңгейді көтереді, танымдық талаптарын қалыптастырады.[23]
Ойын - тынысы кең, алысқа меңзейтін, ойдан-ойға жетелейтін, адамға қиял мен қанат бітіретін, ақыл- ой жетекшісі, денсаулық кепілі. Ойын - өсіп келе жатқан жас ұрпаққа білім және тәрбие беру өрісінің тарихи қалыптасқан құралы. Бос уақытты ұйымдастыруда жиі қолданылатын ойындарға отбасылық, спорттық, ұлттық, интелектуалдық ойындары жатады. Отбасылық Толағай ойыны ата-аналар мен балалар арасындағы сыйластықты, татулықты, ауызбіршілікті күшейте түседі. Ал, Жүзден жүйрік ойыны балалардың күш-қуатын молайтып, оны шапшаңдыққа, дәлдікке ғана тәрбиелеп қоймай, оның ақыл- ойының толысуына, есейіп өсуіне де пайдасын тигізеді.[24]
Бүгінгі таңда жастар мен жасөспірімдерге сапалы білім, саналы тәрбие беруде осы бос уақытты дұрыс және тиімді ұйымдастыра білудің мәні зор. Күнделікті оқу-білім алумен қатар, бос уақытын қызықты өткізіп отырса, олардың бойындағы шығармашылық, ізденімпаздық қасиеттері арта түседі. Жан- жақты мәдениетті, білімді, дені сау, сезімтал, өнерпаз ұрпақты тәрбиелеу әрбір ұстаздың басты мақсаты боғандықтан, олардың бос уақыттарын ұйымдастырып отыру қажет.

2.1 Бос уақыттың негізгі принциптері
Бос уақыт деген түсінік ежелгі қазаққа жат ұғым. Мұндай сөздің шығып келуінің өзі бертіндегі жағдай. Яғни төл қазақ қоғамының жойылып, отаршылдардың жасанды қоғамы орнағаннан бері пайда болған өгей түсінік. Қол бостық қазақ қоғамында болмаған. Өйткені көшпенді өмір салты бос отыруға, қол бос салақтап қарап жүруге мұрша бермеген. Бірақ енді қанша жоқтасаң да ондай қоғам қайтып келмейді. Тек сондай қоғамда өмір сүрген халықтың ұрпағы бар. Олардың бойында сондағы адамдардың пиғылы мен әдеті сақталып қалған десек қателеспейміз.[25]

Ұлттық менталитет деп жүргеніміз сол. Бізде оның бүтін болмысы сақталмаса да, жұқанасы қалған. Сонымен ежелгі қазақтың бос уақыты туралы айтсақ, қазіргі қазақтың жайын соған салыстырып білуімізге болатын шығар. Балалар негізінде ойынмен ер жеткен. Оның өзінде де көшпенді тұрмыстыстағы баланың ойыны мен жұмысы бір-бірімен ажырағысыз болып араласып кеткен.
Бес жасқа келген ұл мен қыз қол қанат деп аталған[26]. Оның мәнісі күнделікті үй шаруасында беріп жіберші, апара қойшы, ұстай тұршы, әкеле қойшы... дейтін сансыз қаракетерді осы балалар атқарған. Шешесінің қол қанаты секілді болатыны содан. Қазақ осыған арнап Тайдың мінгені білінбес, баланың жұмсағаны білінбес деген мақал шығарған.
Мысалы, өзінен кіші бауырына көз-құлақ болып, оны ойнатып-айландырудан бастап, өредегі жас құртты жинасу, ошақ басына отынды әкелу, ыдыс-аяқты жинасудан бастап қыз балаға тиесілі жұмыс. Әкесінің атын отқа қойып, оны әкеліп ерттеп, мама ағашқа байлаудан бастап, өріліп жатқан айыл-тұрманның шеттігін шетінен ұстасып қол ұшу беру түгелдей ұл балаға жарасатын ұсақ-түйек жұмыстар. Бұл шын мәнісінде бала үшін жұмыс қана емес, күнделікті көзі қанық, болып, қолы жаттыға беретін, санасына тозбай тоқылатын әрекетті тәрбие. Енді осы көшпенділердің бітіп болмайтын жұмыс-қаракеті ойынмен де астасып жатады.
Яғни ойыны -- жұмысқа, жұмысы -- ойынға айналған. Бес жасында тайға мінген ұл қозы бағып, бұзау қайырған. Сондай кезде сақа атып, асық ойнауға, жақ тартып ұсақ аң-құсты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.