Delphi-дің компоненттер тақтасы

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Ш. Есенов атындағы Каспий мемлекеттік техналогиялар және инжиниринг университетінің колледжі

Тақырыбы: «Delphi-дің компоненттер тақтасы»

Орындаған: ВТ-10-01 тобының

студенті Баймухаммедов А. Т.

Тексерген: оқытушы Кошерова А. Е.

Ақтау-2011ж

Жоспар

1. Кіріспе… . . . 3
2. Теориялық бөлім . . . 5Компоненттермен танысу . . . 5STANDARD беті. . 5ADDITIONAL беті . . . …… . . . 7WIN 32 беті . . . ………. 10SYSTEM беті . . . …. . 13DIALOGS беті . . . 14SAMPLES беті . . . 15
3. Тәжірибелік бөлім . . . 16STANDARD бетіндегі компоненттерді қолданып есепшоттың бағдарламасын құру . . . … . . . 17
4. Қорытынды . . . 23
5. Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 24

Кіріспе

Мен осы «Delphi-дің компоненттер тақтасы» атты тақырыпта курстық жұмысымды жаза отырып, теориялық бөлімде Delphi-дің компоненттер тақтасы, сонымен қатар Standard, Additional, Win 32, System, Dialogs, Samples, беттері және бұл беттегі компоненттердің Windows операциялық жұйесінде қолдануға арналған, Delphi бағдарламалау тілінде жазылған бағдарламаларды құруға негізгі бағыттарды қарастырдым. Теориялық бөлімде Delphi ортасы және компоненттер тақтасы және тәжірибелік тарауда мәліметтер өңдеуді, оның ішінде есептеулерді, автоматтандыруға қажеттілік тәжірибе тәсілдермен қарастырдым. Мыңдаған жылдар бұрын есеп-қисап үшін таяқшалар мен ұсақ тастар және т. б. пайдаланылған. 1500 жылдан бұрынырақ санауды жеңілдету үшін есеп шот пайдалана бастады. Delphi бағдарламалау ортасында STANDARD бетіндегі компоненттерді қолдана отырып есепшот бағдарламасын құру және бул компоненттің әркайсысына арналған кодтарды ягни белгілі бір шартты орындауы үшін оган орындайтын шарттарды енгізуін қарастырдым. Ал енді Delphi бағдарламалау ортасы бойынша тоқтала кетейік Delphi - бұл әр түрлі мазмұндағы сан қилы максаттарды жүзеге асыруға арналған қосымшаларды дайындайтын, куатты жұмыс ортасынын бірі.

Delphi-де қолданбалы бағдарламалар мен косымшаларды кұру IDE (Integrated Development Environment) жұмыс жасау ортасында жүзеге асады. IDE - бағдарламашымен арадағы байланысты орнатып, оған кажетгі баскарушы элементгерден тұратын бірнеше терезелерді қамтиды. IDE жұмыс ортасының көмегімен қосымшалардың интерфейстік бөлігін жобалап, сонымен бірге басқарушы элементтермен байланысқан бағдарламалык кодты жазуға болады.

Қазіргі кезге дейін Borland Delphi ортасында бағдарламалауға арналған көптеген оқу құралдары, әдістемелік құралдар жазылган. Бірақ олар негізінен тәжірибелі қолданушыларға арналған. Әдетте оларда тіддің накты жүзеге асырылуында бағдарламалауды енді ғана бастаған студенттерге біркатар қиындықтар туғызатын ерекшеліктері бар.

Студенттер бағдарламалау іскерлігін үйрену үшін накты есептер шығарып, бағдарламасын жаза білуі қажет. Ол үшін бағдарламалау тілі мен оны кұру ортасын меңгеру керек. Объектілі бағдарланған бағдарламалау жүйелерінде бағдарламалаудағы негізгі ерекшелік алдымен бағдарламалау синтаксисі мен компоненттерді пайдалануды үйренуде болып табылады.

Бұл ұсынылып отырған курстық жумыста объектілі бағдарланған бағдарламалау жүйелерінің компоненттер негіздері берілген. Delphi ортасында бағдарламалауға кажетті есептер мен мысалдар келтірілген.

Теориялық бөлім

1. Компоненттермен танысу

Компоненттер дегеніміз жүмыс істейтін программада кұрылатын, көрінетін бейнелер тұрғызылатын элементтер болып табылады. Компоненттер палитрасының ішінде бейне ретінде көрінбейтін де компоненттер жеткілікті. Сонымен, бүл тарауда біз Delрһі ортасының негізгі компоненттеріне тоқталамыз.

1-сурет. Компоненттер палитрасы.

2. STANDARD беті

STANDARD бетінде программа құруға ең қажетті Windows-гe арналған стандартты интерфейстік элементтерден тұратын компоненттер палитрасы орналасқан.

2-сурет. Standard беті.

Frame - басқа компоненттерді орналастыруға арналған гаоненттер қызметін атқарады (қызметі форма терезесімен бірдей) . Формадан айырмашылығы компоненттерге дайындық кура отырып, гаоненттер палитрасында орналасады.

MainMenu - Программаның бас менюі. Бүл компонент күрделі іреархиялық меню қүрып жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

Label - форманың бетіне мәтін шығаруга арналған. Компоненттің қасиеті мәтіннің түрі мен орналасуын анықтайды.

Edit - енгізу өрісі - символдар жолын жөндеуге арналған.

Button - командалық батырма.

Memo - бірнеше жолдан түратын мәтіндік редактор құру сигменті болып табылады.

RadioButton - қызметі басқа батырмалардың қызметімен байланысты болатын тәуелді батырма болып табылады. Егер терезесінде бірнеше ауыстырып қосқыш пайдаланылатын болса онда әрбір топты RadioGroup компоненті арқылы беруге болады.

СһескВох - басқаларға тәуелсіз ауыстырып қосқыш батырманы сипаттайды.

ListBox - қажетті элементті таңдауға болатын тізімді береді.

ComboBox - енгізу өрісіне мәліметтерді клавиатурадан теріп енгізуге немесе тізімнен таңдауға мүмкіндік береді.

3. ADDITIONAL беті

Additional бетінде сүхбат терзелерінің түрін түрлендіруге мүмкіндік беретін 18 қосымша компоненттер орналасқан.

3-сурет. Additional беті.

Bitbtn - жазуы бар, пиктограммалы командалық батырма.

SpeedButton - пиктографиялық батырма. Әдетте бас менюдің опцияларына жылдам кіру үшін пайдаланылады.

MaskEdit - арнайы мәтіндік редактор. Енгізілген мәтінді сүзгілеуге мүмкіндік береді, мысалы, датаны дұрыс енгізу үшін қажет.

StringGrid - жолдар кестесі. Бүл компонент мәтіндік ақпаратты кесте түрінде шығаруға мүмкіндік береді.

DrawGrid - еркін кесте. StringGrid компонентінен айырмашылығы бүл компоненттің ұяшықтарында кез келген акпарат, оның ішінде сурет те сақталады.

Image - сурет. Бүл компонент суреттерді, оның ішінде пиктограммалар мен метафайлдарды бейнелеуге арналған.

Shape - фигура. Бүл компоненттің көмегімен терезеге дұрыс геометриялык фигураларды - тіктөртбүрыш, шеңбер, эллипс жэне т. б. қоюға болады.

Bevel - жиек. Терезенің жеке бөліктерін үш өлшемді қоршаумен немесе жолақпен ерекшелеуге арналған.

ScrollBox - орағыш жолақтар панелі. -Panel компонентінен айырмашылыгы - егер орналасқан компоненттер оның шекараларымен қиылыспаса, онда орағыш жолақтарды автоматты турде қояды.

CheckListBox - жиындық таңдаулар тізімі. Стандартты ListBox компонентінен айырмашылығы әрбір опциясының қасында бірнеше опцияны бірден таңдауды жеңілдететін СһескВох тәрізді тәуелсіз ауыстырып қосқышы бар.

Splitter - шекара. Бүл компонент формада көрінетін екі гомпоненттің арасына орналасады да, пайдаланушыға программаны жүргізу кезінде компоненттерді бір-бірінен бөліп айрылған шекараларын алмастыруға мүмкіндік береді.

StaticText - статикалық мәтін. Стандартты Label компонентінен айырмашылығы өзінің жеке Windows терезесінің I болуымен сипатталады. Ол мәтінге қоршау жүргізуге мүмкіндік

ControlBar - басқару жолағы. DRAG&DOG технологиясында такалып түратын компоненттерді орналастыратын контейнер қызметін атқарады.

ApplicationEvents - оқиғаны қабылдаушы. Егер бұл компонент формаға орналасқан болса, онда программаға арналған барлык Windows хабарламаларын алып отырады.

ValueListEditor - атау = мен жүбынан түратын жолдар редакторы. Мүлдай жүптар Windows-де жиі пайдаланылады.

LabeledEdit - бір жолдық редактор мен белгінің комбинациясы.

ColorBox - жүйелі түстердің бірін таңдауға арналған арнайы СоmboBox варианты.

Chart - диаграмма. Бүл компонент мәліметтерді графикалық фотомен беруге арналған арнайы панельдер күруды жеңілдетеді.

ActionManager - әрекеттер менеджері. Төмендегі үш компонентпен бірге қосымшалар, интерфейс қүруды камтамасыз етеді.

ActionMainMenuBar - меню жолағы, ол оның опциялары * . ronManager көмегімен құрылады.

ActionToolBar - ActionManager компонентінің көмегімен қойылатын пиктографиялык батырмаларды орналастыруға арналған жолақ.

CustomizeDLG - баптау сұхбаты. Бұл компоненттің көмегімен пайдаланушы жүмыс программасының интерфейсін қалауынша баптай алады.

4. WIN 32 беті

WIN 32 беті 32 разрядты WINDOWS 95/98/NT/2000 операциялық жүйелерінің интерфейстік элементтерінен күралады (бүл 2-нүхқада WIN 95 деп аталады) .

4-сурет. WIN 32 беті.

TabControl - қойымталар жиынтығы. Әрбір қойымта жазуы немесе суреті бар тіктөртбүрышты өріс болып келеді. Қойымтаны таңдау программа арқылы жүргізіледі жэне терезедегі компоненттер жиынтығын басқару үшін пайдаланылады.

PageControl - қойымталары бар панельдер жиынтығы. Әрбір панельдің өзінің интерфейстік элементтер жиынтығы бар. Ол өзіне байланысты қойымтаны тышқанмен белгілеу арқылы жүзеге асырылады.

ImageList - суреттер жиынтығы. Өлшемдері бірдей бірнеше суреттерді сақтауға мүмкіндік береді.

RichEdit -форматталған мәтінге арналған көп жолдық редактор. Memo компонентінен айырмашылығы RichEdit компонентіндегі мәтін Кеңейтілген Мәтіндік Формат ережесіне бағынады (RTF - RICH TEXT FORMAT) және шрифт, түс, туралау тәрізді сипаттамаларын өзгерте алады.

TrackBar - регулятор. Программадағы кейбір шамалардың мәндерін басқару үшін пайдаланылады. Мысалы, оның көмегімен мультимедиалық программалардағы дыбыстың дауысын оңай өзгертуге болады.

ProgressBar - процесс индикаторы. Бүл компоненттің көмегімен үзак уақыт орындалатын процестің атқарылуын бейнелеуге болады. Мысалы, мәліметтерді дискетке көшіру барысы.

UpDown - цифрлық регулятор. Бүл компоненттің екі батырмасы компонентке байланысты сандық мәнді үлкейтуге немесе кішірейтуге арналған.

Hotkey - басқару клавишы. Компонент басқару клавиштерін енгізу үшін пайдаланылады.

Animate - мультипликатор. Бірінен кейін бірі ауысып отыратын қозғалыстағы суреттерді (видеоклип) бейнелеуге арналған. Компонент дыбысы бар видеоклипті сүйемелдей алмайды.

DateTimePicker - күн, уақыт селекторы. Бұл компонент күнді немесе уақытты енгізіп, бейнелеуге арналған.

TreeView - таңдау тармағы. Пиктограммалардың тармақты қүрылыммен байланысқан жиынтығын береді. Әдетте каталогтар күрылымын және басқа да иреархиялық қатынаспен байланысқан элементтерді көру үшін пайдаланылады.

ListView - пиктограммалар панелі. Бірнеше пиктограммаларды көруді және қажеттісін таңдауды үйымдастырады. Бүл компонент пиктограммаларды тігінен немесе көлденеңінен орналастырып, оларды үлкейтіп немесе кішірейтіп көрсетеді.

HeaderControl - басқарушы тақырып. Жазуы бар секцияларға бөлінген, тік немесе көлденең жолақ болып келеді. Секциялардың елшемін программа жұмысы кезеңінде тышқанмен өзгертуге болады. Әдетте әртүрлі кестелердегі жолдар мен бағандардың өлшемін өзгерту үшін пайдаланылады.

StatusBar - статус панелі. Жөндеу терезесіне әртүрлі нүсқау беретін ақпараттарды орналастыруға арналған.

ТооІВаг - саймандық панель. Бүл компонент Bitbtn командалық батырмалары үшін контейнер қызметін атқарады. Сондай-ақ, олардың өлшемдерін және батырмаларды өшіргендегі немесе жаңасын қосқандағы орнын автоматты түрде өзгерте алады.

СооІВаг - саймандық панель. ToolBar компонентінен айырмашылығы WINDOWS-дің Edit, ListBox, ComboBox жэне т. б. тэрізді стандартты интерфейстік компоненттерін орналастыруға арналган контейнер ретінде пайдаланылады.

PageScroller - айналатын панель. Жіңішке саймандық панельдерді орналастыруға мүмкіндік береді. Қажеттілігіне карай панельдің жиегіне орағыш стрелкаларды автоматты түрде орналастырады.

ComboBoxex - ComboBox компонентіне ұқсас, бірақ ашылатын тізімге шағын бейнелерді бейнелеуге мүмкіндік береді.

5. SYSTEM беті

SYSTEM беті бұл бетте баскару қызметі бар компоненттер келтірілген, оның ішінде Windows үшін стандартты OLE (Object Linking and Embedding) және DDE (Dinamic Data Exchange) мәліметтерімен алмасуды сүйемелдейтін де компоненттері бар.

5-cypem. SYSTEM беті.

Timer - таймер. Бұл компонент шынайы уақыт аралығын есептеу кызметін атқарады.

PaintBox - сурет салуға арналған терезе. Графикалық бейнелерді салуға арналган тіктөртбүрышты бөлік күрады.

MediaPlayer - мультимедиалық ойнатқыш. Бұл компоненттің көмегімен әртүрлі мультимедиалық күрылғылар басқарылады.

OleContainer - OLE - контейнер. Байланыстырылатын немесе енгізілетін объектілерді қабылдау қызметін атқарады.

6. DIALOGS беті

Dialogs бетінің компоненттері Windows үшін стандартты сүхбат терезелерін жүзеге асырады.

6-cypem. DIALOGS беті.

Open Dialog - ашу. Стандартты "файлды ашу" сұхбат терезесін шығарады.

SaveDialog - сақтау. Стандартты "файлды сақтау" терезесін шығарады.

OpenPictureDialog - суретті ашу. Суретті алдын ала көру мүмкіндігін сақтай отырып, графикалық файлды таңцайтын арнайы терезені шығарады.

SavePictureDialog - суретті сақтау. Суретті алдын ала көру мүмкіндігін сақтай отырып, графикалық файлды сақтайтын арнайы терезені шығарады.

FontDialog - шрифт. Шрифті таңдайтын стандартты сүхбат терезесін шығарады.

CoIorDialog - түс. Түсті таңдайтын стандартты сүхбат терезесін шығарады.

PrintDialog - басып шығару. Құжатты басып шығаруға арналған параметрлерді таңдау сұхбат терзесін шығарады.

PrinterSetupDialog - принтерді баптау. Басу қүрылғысын баптауға арналған стандартты сұхбат терезесін шығарады.

FindDialog - іздеу. Мэтін фрагментін іздеуге арналған стандартты сұхбат терезесін шығаруға мүмкіндік береді.

ReplaceDialog - Мәтін фрагментін іздеу мен алмастыруға арналған стандартты сүхбат терезесін шығаруға мүмкіндік береді.

7. SAMPLES беті

Gauge - қалып күй индикаторы. Win32 бетіндегі ProgressBar іроішонентіне үқсас, бірақ формалардың әртүрлілігімен ерекшеленеді.

7-сурет. Samples беті.

ColorGrid - түстер кестесі. Бүл компонент 16 түсті палитрадан негізгі және фондық түсті тандауға арналған.

SpinButton - қос батырма. Қандай да бір сандық шамаларды •вскраудың ыңғайлы құралы.

SpinEdit - сандар редакторы. Қос батырманың көмегімен бүтін сандарды өзгерту мүмкіндігімен бірге бейнелеу және жөндеуді қамтамасыз етеді.

DirectoryOutline - каталогтар тізімі. Дискідегі иерархиялық құрылыммен орналасқан каталогтарды бейнелейді.

Calendar - календарь. Айдағы күнді таңдап, көрсетуге арналган.

Тәжірибелік бөлім

1. STANDARD бетіндегі компоненттерді қолданып

есепшоттың бағдарламасын құру

Delphi багдарламалау тілінде STANDARD бетіндегі Edit және Button компоненттерін форма ( Form1 ) бетіне еңгізіп, кодтар ( Unit1 ) терезесіне кодтарын теріп 8-сүретдегідей калькулятор бағдарламасын құру.

2-сүрет.

implementation

{$R *. dfm}

var

accum:real; // аккумулятор

oper:integer; //операция:1-'+'; 2-'-';

//0-"выполнить"("кнопка=")

f:integer;

{f=0 ждем первую цифру нового числа, например после выполнения операции, когда

на индикаторе результат. }

//кнопка 1

procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject) ;

begin

if f=0//первая цифра числа

then begin

edit1. Text:='1';

f:=1;

end

else edit1. Text:=edit1. text+'1'

end;

//кнопка 2

procedure TForm1. Button2Click(Sender: TObject) ;

begin

if (f=0) //первая цифра числа

then begin

edit1. Text:='2';

f:=1;

end

else edit1. Text:=edit1. text+'2'

end;

//кнопка 3

procedure TForm1. Button3Click(Sender: TObject) ;

begin

if f=0

then begin

edit1. Text:='3';

f:=1;

end

else edit1. Text:=edit1. text+'3'

end;

//кнопка 4

procedure TForm1. Button4Click(Sender: TObject) ;

begin

if f=0

then begin

edit1. Text:='4';

f:=1;

end

else edit1. Text:=edit1. text+'4'

end;

//кнопка 5

procedure TForm1. Button5Click(Sender: TObject) ;

begin

if (f=0)

then begin

edit1. Text:='5';

f:=1;

end

else edit1. Text:=edit1. text+'5';

... жалғасы

Электронды оқулықтың тиімділігі

Объектілі бағытталған бағдарламалау ортасындағы Samples компоненттер тақтасы бетінің ақпараттық анықтамалық жүйесін жасау

Delphi ортасының компоненттер тақтасы

Delphi бағдарламасын қолданып, графикалық мүмкіндіктерін көрсететін бағдарлама құру

SpeedButton компоненті

Delphi ортасының мәзір терезесі және саймандар тақтасы

Дельфи ОББ тілінің сервер компоненттері

Оқиға өңдегішінің прототипі

Delphi - де «Мозаика» ойын бағдарламасын жазу әдістері

Delphi бағдарламасы туралы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс