Мектептерде химияның жаратылыстану ғылымдарымен байланысын инновациялық оқыту

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан республикасының білім және ғылым минстрлігі

Оңтүстік қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

Шағраева Б. Б

«»20_ жыл

Химияны жаратылыстану ғылымдарымен байланыстырып оқытудың ерекшеліктері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мамандығы 5В012500 - «Химия-Биология»

Орындаған Қуаныш К. Н.

Ғылыми жетекшісі

х. ғ. к., доцент Кыбраева Н. С

Норма бақылаушы: Серикбаева А. М.

Шымкент 2022

Ф. 7. 06-02

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Қуаныш Каусар Нурланқызы

Химияны жаратылыстану ғылымдарымен байланыстырып оқытудың ерекшеліктері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

мамандығы 5В012500 - «Химия-Биология»

Шымкент 2022

Ф. 7. 06-02

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

І бөлім. Химияны оқыту әдістемесіндегі жаратылыстану ғылымдарының маңызы . . .

1. 1 Химияны оқыту әдістемесі -- ғылым әрі оқу пәні

1. 2 Химияны оқыту әдістемесінің зерттейтін мәселелері . . .

1. 3 Химияны оқыту әдістемесінің зерттеу әдістері және оның басқа ғылымдармен байланысы . . .

1. 4 Химияның жаратылыстану жүйесіндегі ролі . . .

1. 5 Химия пәні және ақпараттық технологиялар . . .

ІІ бөлім. Химияны жаратылыстану ғылымдарымен байланыстыра оқытудың ерекшеліктері . . .

2. 1 Химияны оқытудағы пәнаралық байланыстардың маңызына қысқаша сипаттама . . .

2. 2 Мектептерде химия мен биологияны байланыстыра оқыту . . .

2. 3 Оқушыларға химиялық есептерді меңгертудегі математикалық тәсілдердің ролі . . .

2. 5 Химияны жаратылыстану ғылымдарымен байланыстыра оқытудағы элективті курстардың маңызы . . .

2. 6 Мектеп химиясын экологиямен байланыстыра оқыту . . .

2. 7 Мектептерде химияның жаратылыстану ғылымдарымен байланысын инновациялық оқыту . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

КІРІСПЕ

Химия-жаратылысты зерттейтін ғылымдардың бірі. Жаратылыс-бұл бізді қоршаған материалдық әлем. Сондықтан химия жаратылыстану ғылымдарының қатарына жатады. Дипломдық жұмысымда мектепте химияны оқытуда жаратылыстану пәндерінің мәнін "жаратылыстану ғылымдарымен байланысты химияны оқытудың ерекшеліктері"тақырыбы бойынша ашуға тырыстым. Химияны оқытудағы пәнаралық байланыстардың рөлі зерттелді.

Тақырыптың өзектілігі: Білім беру процесінің пәндік құрылымына сүйене отырып, оқытудағы пәнаралық байланыс мәселесін жүзеге асыру арқылы оқушылардың санасында қоршаған ортадағы нақты құбылыстар туралы білім жүйесін беру, оларда әлемнің бірлігі туралы түсінік қалыптастыру мақсаттары жүзеге асырылады.

Орта мектептерде химияны оқытудың артықшылықтарын талдаған авторлар арасында А. П. Крешков, А. А. Ярославцев, К. М. Ольшанова, з. А. Барсукова. Осы ғалымдардың еңбектерінде мен жұмыс барысында тиімді принциптерді қолдануға тырыстым.

Орта мектептерде пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру мұғалімнен ең күрделі әдістемелік мәселелерді шешуді талап етеді. Өйткені, мұғалім тек бір негізгі пәннің мазмұнын, мақсаттарын, әдістерін игеріп қана қоймай, сонымен қатар "Химия", "Физикалық химия", "Биология" және т. б. арнайы пәндерді оқытудың мазмұнын, мақсаттары мен талаптарын білуі керек.

Әдістемелік тұрғыдан алғанда, пәнаралық байланыста химияны оқыту процесін жүзеге асырудағы мұғалімнің қызметі күрделене түседі және келесі кезеңдерді қамтиды:

- Аналитикалық химияның оқу бағдарламасын талдау және оның пәнаралық байланыстарды жүзеге асырудағы мүмкіндіктерін анықтау. Теориялық материал негізінде арнайы пәндер бағдарламаларымен байланысты болуы мүмкін химия бөлімдерін анықтау. Осы байланыстар негізінде алынған білім, білік, дағды көлемін анықтау;

- пәнаралық байланыста тақырыптық сабақ жоспарларын құру;

- нақты тақырыптар бойынша пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру кезінде дидактикалық талаптарды ескере отырып, сабақта қолданылатын құралдарды, танымдық тапсырмаларды, тапсырмаларды тұжырымдау, қосымша әдебиеттерді анықтау, арнайы пәндер бойынша көрнекі және үлестірмелі материалдарды таңдау;

- оқытуды өткізудің кешенді нысандары мен тәсілдерін саралау (пәнаралық байланыстағы қорытынды сабақтар, кешенді семинарлар және т. б. ) ;

- пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру нәтижелерін бақылау және бағалау түрлерін, құралдарын, әдістерін анықтау (пәнаралық байланыстар бойынша алынған білім мен іскерлікті анықтау үшін сұрақтар мен тапсырмалар) ;

- пәнаралық байланыстарды жүзеге асыруда қолданылатын белсенді технологияларды іріктеу.

Пәнаралық байланыстарға негізделген студенттерді оқытудың алғашқы кезеңдерінде түсіндірме-иллюстрациялық әдіс жиі қолданылады. Мұның себебі-білім алушылардың пәнаралық мазмұндағы материалды оқытушымен түсіндіре отырып, жұмыс түрлерін жүргізуге дайындығын күшейту. Біртіндеп студенттер пәнаралық мазмұндағы материалмен жұмыс істей алады. Осыдан кейін репродуктивті және ішінара іздеу әдістерін қолдануға және шығармашылық белсенділікті дамытуға болады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты: химияны жаратылыстану ғылымдарымен байланыстыра оқытудың ерекшеліктерін анықтау, маңызын айқындап беру. Химияның физика, математика, биология секілді жаратылыстану ғылымдарымен байланысына қысқаша сипаттама бере отырып, нақты мысалдармен көрсету.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

жаратылыстану ғылымдары жүйесіндегі химияның ролін анықтау;
химияны оқытудағы пәнаралық байланыстарға сипаттама беру;
тақырыпты қорытындылай отырып, тұжырымдар мен тиімді ұсыныстар жасау.

Зерттеу объектісі: Шымкент қаласы, Қ. Сыпатаев атындағы №7 ІТ мектеп лицейінде химияны оқыту үрдісі.

Зерттеу пәні: химия сабағында және сыныптан тыс жұмыстарда пәнаралық негізде салауатты өмір салтын қалыптастыру.

Тақырыптың ғылыми жаңалығы:

химияны пәнаралық байланыс арқылы оқытуда салауатты өмір салтын қалыптастырудың ғылыми - теориялық және әдістемелік негіздері айқындалды.

- химия пәні сабақтары мен сыныптан тыс жұмыстарда пәнаралық байланыс арқылы салауаттылық туралы білім беру теориялық тұрғыдан негізделді.

- химия сабақтарын пәнаралық байланыс арқылы оқытуда салауатты өмір салтын қалыптастырудың әдістемесі жасалды.

- орта мектеп химиясын пәнаралық байланыста оқыту арқылы салауатты өмір салтын қалыптастыратын білім мен тәрбие берудің тиімділігі педагогикалық эксперимент барысында дәлелденді.

Құрылымы: дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І БӨЛІМ. Химияны оқыту әдістемесіндегі жаратылыстану ғылымдарының маңызы

1. 1 Химияны оқыту әдістемесі -- ғылым әрі оқу пәні

Қазіргі уақытта химияны оқыту әдістемесі - ғылым. Ол Кеңес өкіметі кезіндегі химия жалпы орта білім беретін мектептердің оқу жоспарына міндетті оқу пәні ретінде кіріп, педагогикалық ғылымның дербес саласына айналғаннан кейін дамыды. Химияны оқыту әдістемесі педагогикалық ғылым және оқу пәні бола отырып, еліміздің заманауи дамуы мен қоғамдық мүдделеріне қызмет етеді.

Химия материяны зерттейтін жаратылыстану ғылымдарына жатады. Химия-заттардың бір-біріне өзгеруін зерттейтін ғылым. Химия-заттардың құрамын, құрылымын, қасиеттерін, химиялық өзгерістердің жағдайларын, олардағы әрекеттерді, басқаруға болатын әдістерді зерттейтін ғылым. Демек, химияны оқыту әдістемесі бойынша біз химия мектебінде осы заңдылықтарды түсіндірудің жолдары мен тәсілдерін зерттейтін педагогикалық ғылымды түсінуіміз керек.

Химияны оқыту әдістемесі педагогикалық ғылым және оқу пәні болғандықтан, ол қоғам талаптарына сәйкес педагогикалық ғылым айқындаған жалпы орта білім беру мен тәрбиенің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес химия пәнінің ерекшелігіне негізделген. Химиялық материалдарды зерттеу барлық пәндер үшін жалпы педагогикалық негіздерге негізделген. Химияны оқыту әдістемесі мұғалімнің оқу материалын оқытудың әдістері мен құралдарын және оқушылардың химиялық білімді саналы меңгеруін, алған білімдерін іс жүзінде қолдану ерекшеліктері мен дағдыларын дамытуды айқын көрсетеді.

Химияны оқыту мұғалім үшін ережелер мен тәлімгерлік жиынтығы емес, химияны оқыту процесінің заңдылықтарын зерттейтін ғылым мұғалімнің шығармашылық ізденісіне бағытталған. Химияны оқыту әдістемесі ғылым және оқу пәні ретінде оқыту негіздерін, оқыту әдістерін тәрбие жұмысымен тығыз бірлікте зерттейді. Оқыту заңдылықтарын ашумен қатар, ол оқытудың мазмұнын - оқытудың мақсатын, әдістерін, нысандары мен құралдарын, оқытушы мен оқушының іс-әрекетін бір-бірінен ажыратпай, біртұтас ретінде қарастырады. Химияны ғылым ретінде оқыту әдістемесі дидактиканың маңызды тұжырымдары мен принциптеріне, заңдылықтарына сәйкес оқыту, тәрбиелеу және дамытудың маңызды міндеттерін шешеді.

Химияны оқытудың әдістемесі: неге оқытады, нені оқытады, қалай оқытады деген сұрақтарды шешуді көздейді. Бірінші сұрақтың жауабы мектеп химия курсындағы материалдарды іріктеп алу арқылы анықталады. Ол үшін химия ғылымының дамулогикасы мен тарихы, теориялық және нақты материалдардың өзара арақатынасы ескеріледі. Екінші сүраққа былай жауап беруге болады: химияны оқыту әдістемесі окушының жас ерекшеліктеріне қарай оқу материалының мазмұнына сай қарастыруға нүсқау береді; оқу құралдарын қалай қолдану жөнінде ұсыныс жасайды; окушылардың өздігінен орындайтын жұмыстары мен жаттығуларына бағыт сілтейді. Оқыту үрдісінде үғымдарды, заңдарды, теорияларды іріктеп алудың жолдарын қарастырады. Үшінші сұрақтың жауабы оқытуға байланысты қарастырылғаны жөн. Оқыту - мұғалімнің қызметі. Мұғалім оқушыларға химиялық білімді меңгертеді, оны ақпараттар берумен байланысты орындатады. Оған оқу үрдісін ұйымдастыру, оқушылардың танымдық іс-әрекетіне басшылық, сарамандық дағдылар мен іскерліктер қалыптастыру, шығармашылық қабілеттер мен ғылыми дүниетанымдық көзқарастарды дамыту жатады[1] .

1. 2 Химияны оқыту әдістемесінің зерттейтін мәселелері

Осы уақытқа дейін химияны оқыту әдістемесі- ғылым деп танылды. Сондықтан химия мұғалімдерін даярлайтын жоғары оқу орындарының оқу жоспарына химияны оқыту әдістемесі курсы енгізілген.

Химияны оқыту әдістемесі педагогикалық ғылым және оқу пәні. Химия-заттардың бір-біріне өзгеруін зерттейтін ғылым. Демек, химияны оқыту әдістемесі бойынша біз мектеп химия курсында оқушыларға осындай заңдылықтарды түсіндірудің тәсілдерін, зерттейтін педагогикалық ғылымды түсінуіміз керек.

Оларға оқу процесін ұйымдастыру, оқушылардың танымдық іс-әрекетін басқару, практикалық дағдылар мен қабілеттерді қалыптастыру, шығармашылық қабілеттер мен ғылыми дүниетанымды дамыту жатады.

Келесі сұрақ "" қалай оқуға болады?"- сұрақтың жауабына келетін болсақ, ол оқушылардың іс-әрекеттері бойынша анықталады. Химияны оқыту әдістемесіне қандай ғылыми анықтама беруге болады? Бұл әлі толық шешілмеген мәселелердің бірі болып саналады. Кейбір оқулықтарда келесі анықтама берілген: бұл жасөспірімдерге химия пәнін оқытудағы әлеуметтік қызмет және олардың тәрбиесі мен даму заңдылықтары, оқушылардың мектеп химия курсының мазмұнын игеруі туралы педагогикалық ғылым.

Химияны оқыту әдістемесі оқу материалын игеру және оқушылардың химиялық сананы игеруі, алған білімдерін іс жүзінде қолдану ерекшеліктері бойынша мұғалімнің біліктері мен дағдыларын дамытудың әдістері мен құралдарын анықтайды.

Химияны оқыту әдістемесі ғылым және оқу пәні ретінде оқыту мазмұнын, оқыту әдістерін тәрбие жұмысымен бірлікте, өзара байланыста зерттейді. Оқыту заңдылықтарын ашумен қатар, оқыту мазмұны оқытудың мақсатын, әдістерін, нысандары мен құралдарын, оқытушы мен оқушының іс-әрекетін бір-бірінен алшақтамай тұтас қарастырады[2] .

Химияны оқыту әдістемесін зерделеу пәні осы пәнді оқыту бойынша қызмет болып табылады. Оқыту-бұл педагогика, дидактика және ғылым әдіснамасы тұрғысынан түсінуге болатын күрделі әрекет. Кезінде педагогикалық қараудан астында оқытумен түсініледі меңгеру жасөспіріммен ұжымдық тәжірибе. Дидактикалық жағынан оқыту-бұл жасөспірімге білім мазмұнын жеткізудегі оқытудың бірлігі. Ал әдістемелік тұрғыдан алғанда, оқыту-бұл белгілі бір оқу пәнінің материалын жасөспірімге жеткізудегі оқыту мен оқытудың бірлігі.

Ғылым химияны оқыту әдістемесі оқыту қызметін әдістемелік деңгейде зерттейді. (1-сызба)

1-сызбанұсқа

Оқу іс-әрекеті, жалпы дидактика зерттейді. Ол оқу іс-әрекетінің мәнін, заңдылықтары мен негіздерін ашады. Дидактика, бір жағынан, оқыту теориясын жасайды, ал екінші жағынан, осы теорияны үйрету арқылы оқыту тәжірибесін жетілдіреді. Барлық жеке пәндерді, соның ішінде химияны оқыту әдістемесін оқыту дидактиканың ашылуына негізделеді, оларды өзінің әдістемелік негізі ретінде пайдаланады[3] .

Жалпы педагогикалық және дидактикалық заңдылықтарға сүйене отырып, химияны оқыту әдістемесі орта мектепте химия пәнінің мақсаттары мен міндеттерін анықтайды. Оларға сәйкес мектептегі химия курсының мазмұны таңдалады. Бұл мазмұн бағдарламаларда, оқулықтарда және оқу құралдарында көрсетілген.

Әдістеменің тағы бір проблемасы-оқытудың ұйымдастырушылық формаларын, құралдары мен әдістерін жетілдіру, мектеп алдында қойылатын жаңа талаптарға сәйкестендіру. Олар мұғалім мен оқушы еңбегінің, оқушының еріктілігі, дәйектілігі мен белсенділігінің өзара байланысын арттыруға бағытталған.

Әдістеме химияны оқыту нәтижелерін, білім сапасына әсерін, оқушылардың тәрбиесі мен адами тұлғасын зерттейді. Химиялық білімді игерудегі оқушылардың танымдық іс-әрекетінің ерекшеліктерін және оны жүзеге асыру жолдарын анықтайды.

Оқушыларды тәрбиелеу және дамыту-орта мектепте оқытылатын бүкіл Пәннің міндеті. Мектепте өткізілетін жиырмадан астам пәндердің бірі ретінде тек химия осы салаға өз үлесін қосады. Сонымен қатар, химия өз міндетін пәннің мазмұны негізінде жүзеге асырады[4] .

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, " химияны оқыту әдістемесі - химия пәні бойынша білім мазмұнын және химияны оқыту барысының заңдылықтарын зерттейтін педагогикалық ғылымның дербес саласы"деген анықтама беруге болады. Оның бірінші бөлімі оқытудың мазмұнын, соңғы бөлігі-әрекетті қамтиды. Мазмұнды қараудың себебі де бар.

Мұғалімдер дайындаған жоғары оқу орындарында химияны оқыту әдістемесінің оқу пәні теориялық және практикалық курстардан тұрады. Теориялық курстың мазмұны орыс тілінде жарық көрген И. Н. Борисов, Д. М. Кирюшкина және В. С. Полосин, Н. Е. Кузнецова және т. б., Г. М. Чернобыльская студенттеріне арналған әдістемелік құралдарда баяндалған.

1. 3 Химияны оқыту әдістемесінің зерттеу әдістері және оның басқа ғылымдармен байланысы.

Химияны оқыту барысында сан алуан өзгерістер болып тұрады. Зерттеуші өзі ықпал жасамай, табиғи құбылыстарды қаз-қалпында, әр құбылыстың жеке бөліктері арасындағы байланыстарды, олардың өзге құбалыстармен байланысын, өзара қарым-қатынасын ашып береді.

Бақылаудан алынған мәліметтерге сүйеніп, ғылыми жорамалдар жасалады. Оның дұрыстығын тексеру үшін қосымша бақылаулар жүргізіледі немесе педагогикалық эксперимент қойылады. Эксперимент кезінде құбылыс бақылаудағыдай емес, зерттеушінің жорамалына сәйкес алдын ала жоспарланып, өзгертілген жағдайда жүзеге асады. Зерттеудің мәселесі мен мақсаттарына қарай енгізілетін өзгерістер де әртүрлі болуы мүмкін[5] .

Оқушылардың жұмысын талдау, әңгімелесу және анкета алу арқылы білім, білік және дағдының қалыптасу жайын, мұғалім мен оқушының зерттеліп отырған мәселеге көзқарасын анықтайды.

Химиядан оқу материалын іріктегенде, көрнекі көрсетілетін және зертханалық тәжірибелерді жетілдіруде, көрнекі құралдардың жаңа түрлерін жасауда, оқытудың формалары мен әдістері қолданылады. Оларға жататындар: оқу материалын іріктеу, химия ғылымының мазмұнын әдістемелік талдау, бұрыннан қолданылып келе жатқан көрнекіліктерді, зертханалық тәжірибелерді, көрнекі құралдарды жетілдіру және жаңадан ұсыну, оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстарының тапсырмаларын жасау, т. б.

Химия жаратылыстану ғылымдары жүйесінде физика, биология, геология ғылымдарымен тығыз байланысты. Қазіргі ғылымдардың көптеген тараулары осы ғылымдардың түйіскен жерінде қалыптасты: Физикалық химия, геохимия, биохимия. Әсіресе химия мен биология арасындағы терең байланыс негізінде медициналық химия, агрохимия сияқты ғылымның жаңа салалары пайда болды. Сонымен қатар, экология, геохимия, ғарыштық медицина сияқты күрделі ғылымдар қалыптасты[6-7] .

Химия ғылым ретінде пайда болғаннан бері физикамен тығыз байланысты дамып келеді. Физиканың көптеген тараулары (молекулалық кинетикалық теория, кванттық механика, термодинамика және т. б. ) химия ғылымының ғылыми-теориялық аппаратын құрайды. Қазіргі уақытта химия ғылымында қолданылатын әдістер негізінен физикалық әдістер болып табылады. Олар массаның, көлемнің, жылудың сандық өзгеруімен байланысты. Рентген құрылымы, заттардың хроматографиялық бөлінуі, спектрлік талдау әдістері заттар мен химиялық реакцияларды Зерттеудің физикалық әдістерінің мысалдары болып табылады. Осы зерттеулер нәтижесінде алынған барлық мәліметтер математикалық жолмен өңделеді. Сонда ғана химиктер нақты ғылыми нәтижелерге қол жеткізеді.

Сонымен қатар, химияны оқытуда материяның атомдық-молекулалық құрылымы туралы идеяларға негізделген молекулалық физика үлкен маңызға ие, бұл әртүрлі агрегаттық күйлердегі заттың макроскопиялық қасиеттерін және заттың бір күйден екінші күйге ауысу заңдылықтарын түсіндіруге мүмкіндік береді. Химия-заттардың бір түрден екінші түрге, құрамы мен құрылымына айналуын зерттейтін ғылым. Басқаша айтқанда, химияда да, молекулалық физикада да заттың құрылымы мен қасиеттері негізге алынады, алайда заттың құрылымы мен құрамының оның химиялық қасиеттеріне, ал молекулалық физикада физикалық қасиеттерге әсері негізге алынады.

Осыған байланысты орта мектепте химия мен молекулалық физиканы дәйекті оқыту мәселесі қарастырылады.

Мектепте химияны оқытуда оның молекулалық физикамен байланысы екі бағытта көрінеді. Біріншісі химия сабақтарында оқушылар меңгерген молекулалық ережелерді қолдануға негізделген. Екіншісі-химиялық білім негізін молекулалық физикада зерттелген мәліметтермен толықтыру[9] .

Айта кету керек, қазіргі уақытта VII - XI сыныптарға арналған оқу бағдарламалары бойынша молекулалық ілім химияда да, физикада да дамып келеді. Мұнда оқулықтардағы тиісті материалдар осы екі пәннің алдын-ала мәліметтеріне сүйенеді. Сондықтан мұғалімнің оқу материалының мазмұнын және студенттердің осы пәндер негізінде алған тәжірибесін білуі белгілі бір тақырыпты терең игеруді қамтамасыз ететін негізгі фактор болып табылады.

Бұл ғылымдардағы химиялық білімнің рөлі биологиялық жүйеде де, геологиялық жүйеде де заттардың әлемдік айналымға қатысуы болып табылады.

Химия ғылым мен техниканың басқа салаларымен де тығыз байланысты. Химияда математикалық әдістер кеңінен қолданылады, процестерді есептеу және модельдеу кезінде электронды компьютерлер қолданылады. Қазіргі химияда көптеген жеке тараулар бөлінді: бейорганикалық химия, Органикалық химия, полимер химиясы, аналитикалық химия, электрохимия, коллоидтық химия және басқалар[10] .

1. 4 Химияның жаратылыстану жүйесіндегі ролі.

Философияда химия мәселесі физика мен математикамен салыстырғанда бірінші орында. Бұған таңдануға болмайды. Физика мен математикада бізді адамның түсінуінің "шекарасына" апаратын танымның төтенше жағдайларын табамыз. Физика адамның "табиғат құпияларына" қаншалықты терең ене алатындығын, материяның ұсақ бөлшектері, әлем элементтері, Ғаламның шексіздігі оған қаншалықты бағынатындығын көрсетеді. Математика қатаң, нақты, сындарлы ғылыми пайымдаулардың үлгілерін береді. Ал Химия Физика мен математикаға сүйене отырып, материалдық өндіріске, экономика мен өмірге кеңінен енуімен ерекшеленеді. Қазіргі заманның жаһандық мәселелері белгілі бір дәрежеде осы ғылыммен байланысты[11] .

Барлық философиялық сұрақтар сияқты, химия пәні туралы мәселе тарихи маңызы бар. Абсолютті идеяның қалыптасу тарихын көрсететін Гегельдің "логикасында" объективтілік үшке бөлінеді: механизм, химизм және организм. Механизм дегеніміз-өзара "рухани байланысы"бар бөлшектердің қосындысы. Механизмнің ішкі тұтастығы жоқ. Химизм бөлшектердің табиғатынан туындайтын бірлікті білдіреді. Механикалық қосылыстан айырмашылығы, химиялық қосылыстың өзінің биологиялық емес ерекшелігі бар. Ал организм-бұл телеологиялық табиғаты бар компоненттердің бірлестігі, яғни организм-тірі нәрсе.

Гегельдің бұл идеясын жетілдіре отырып, Ф. Энгельс даму идеясын төменнен жоғарыға көтерді. Энгельс" механизм, химизм, организм " ұғымдарының орнына материя қозғалысының механикалық, физикалық, химиялық және биологиялық формалары туралы түсінік берді. Ол механикалық қозғалысты төменгі, ал биологиялық қозғалысты жоғарғы қозғалыс деп санады, физикалық және химиялық қозғалыстарды аралық өтпелі түрге жатқызды. Осылайша материя қозғалысының химиялық формасы туралы пікірталастар басталды[12] .

Ал ХХ ғасырдың соңында орыс философы Б. М. Кедров философия ғылымына "химиялық сына"идеясын енгізді. Оның пікірінше, химия физиканы екіге бөледі-субатомдық және молекулалық. Ол" өмірдің химиялық формасы " осы екі физиктің қатысуымен пайда болғанын атап өтті және химиялық байланыс, химиялық қосылыстар ұғымдарының кванттық-механикалық түсіндірілуін түсіндіруге тырысты. Осылайша, Энгельстің идеялары негізінде қалыптасқан Кедровтың "қозғалыстың химиялық формасы" тұжырымдамасы бірқатар отандық философтардың дамуы мен қолдауына ие болды.

Вавилов бастаған философтардың екінші тобы" қозғалыстың химиялық формасы " биология ғылымынсыз мүмкін емес деп мәлімдеп, физиканың рөлін артқа тастады. Олардың идеялары бойынша өмірдің химиялық және биологиялық формалары бір-бірін толықтырады. Бұл биосферада негізгі зат пен энергия айналымының жүруіне байланысты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.