ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқарудың нормативтік-құқықтық базасы
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқару түсінігі мен принциптері
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқаруды ұстау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІ
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқару жүйесінің ұғымы мен ерекшеліктері
Мемлекеттік басқару органдарының Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы құзыреті

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ОРГАНДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ
Қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы мемлекеттік басқаруды жетілдірудің негізгі бағыттары

ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі. 1991 жылы тәуелсіздік жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы едәуір күрделі тарихи кезеңге - әлеуметтік-экономикалық қатынастарды реформалауға және нарықтық экономикаға көшуге, демократиялық қайта құруларды жүзеге асыруға, құқықтық, зайырлы және әлеуметтік мемлекет құруға кірісті. Адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары ең қымбат құндылықтар деп танылады. Мұндай жағдайда адам өмірі мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны қамтамасыз ету өте маңызды. Өкінішке орай, қазіргі уақытта қолайсыз, ал Қазақстанның бірқатар өңірлерінде айтарлықтай тұрақсыздандырылған экологиялық жағдай қалыптасты, бұл қазіргі кезеңнің қиындықтарымен ғана емес, сонымен қатар өткен кезеңнің қателіктерімен - жеткіліксіз ойластырылған табиғат пайдалану стратегиясымен, шаруашылықтың экстенсивті дамуымен, табиғи ресурстарды тұтынуға ғылыми көзқарасты елемей туындаған. Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан-2030. Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" деп "бүгінгі таңда нашар экологиялық жағдай өлімнің 20% - ына жауап береді, ал кейбір аймақтарда жағдай одан да нашар" деп көрсетілген [1, 81-бет].
Қоршаған ортаны ластаумен қатар, қазіргі кезең экологиялық қылмыс деңгейінің күрт өсуімен сипатталады және оның сапалық сипаттамалары өзгерді. Республикада заңсыз қызметтің жаңа нысандары қалыптасуда, қылмыс ұйымдасқан сипатқа ие болуда. Алады тарату, халықаралық қылмыстық топтар пайда болады, оларды өсіру байланысты сыбайласқан лауазымды тұлғалар. Кейбір экологиялық қылмыстардың Қазақстан Республикасында да ұйымдасқан қылмыстық әрекеттің базалық элементтеріне айналуының немесе айналуының нақты қаупі бар.
Мұндай қолайсыз факторлар біздің қоғам мен мемлекеттің алдына қойылған бірінші кезектегі міндеттердің бірі ретінде қоршаған ортаны қорғау проблемаларын шешуді алға тартады. Қазақстан Республикасы Президентінің " Қазақстан-2030. Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы" деп атап өтілді: "біз үшін қуатты және эшелондалған тосқауыл қою керек ... табиғи ортаны ластайтындардың барлығы" [1, б.]. Мұндай жағдайларда экологиялық қылмысқа қарсы күресте шешуші рөл мемлекеттің өзі және ол жасаған экологиялық құқық бұзушыларға қарсы іс-қимыл жүйесі болып қала береді.
Сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциясының 31-бабында: "Мемлекет адамның өмірі мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны қорғауды мақсат етіп қояды" делінген [2].
Зерттеу пәні Қазақстан Республикасында қоршаған ортаны қорғаудың мемлекеттік-құқықтық тетігі болып табылады, оны жүзеге асыру үшін біздің мемлекет экологиялық функцияларды орындайтын мемлекеттік органдардың жүйесін құрды.
Алайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті ұйымдастыруды талдау ондағы кемшіліктердің бар екендігін көрсетеді. Экологиялық құқық бұзушылықтардың көпшілігі мемлекеттік органдардың назарынан тыс қалады.
Менің ойымша, мұндай құбылыстың себептері: қоршаған ортаны қорғау және құқық қорғау органдарының іс-әрекеттерінің сәйкес келмеуі және тіпті бытыраңқылығы, құқық қорғау органдары қарайтын құқық бұзушылықтардың жалпы массасындағы экологиялық істердің "танымал еместігі", қоршаған ортаны қорғау саласындағы прокурорлық қадағалаудың жеткіліксіздігі.
Осының барлығы қоршаған табиғи ортаны қорғау саласындағы қызметті ұйымдастырудың нормативтік-құқықтық базасын одан әрі жетілдірудің, мемлекеттік органдардың қоршаған табиғи ортаны қорғауға қатысуының ұйымдық-құқықтық нысандарын терең талдаудың объективті қажеттілігін негіздейді.
Қоршаған орта саласындағы проблемалардың сипаты бақылау-қадағалау және шаруашылық функцияларын бөлу, экономикалық және экологиялық мүдделерді ақылға қонымды үйлестіру, табиғат пайдалануды басқаруға кешенді көзқарас қағидаттарында басқару жүйесін және оның нақты жұмыс істеуін үнемі жетілдіруді талап етеді.
Мемлекеттік реттеуді жетілдіру көп аспектілі және құқықтық негізді, ұйымдық құрылымдарды, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы басқару процесінің барлық элементтерін (қағидаттар, мақсаттар, міндеттер, функциялар және т.б.) қамтиды.
Бұл жетілдірудің маңызды бағыты Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдаланудың құқықтық мәселелерін және сәйкесінше оны басқару жүйесінің құқықтық мәселелерін анықтау және шешу болып табылады.
Зерттеудің мақсаты: мемлекеттік органдардың экологиялық қызметінің тиімділігі мәселелерін зерделеу, осы қызметті және қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы мемлекеттік басқару органдарының жүйесін құқықтық қамтамасыз етуді жетілдіруге бағытталған ұсынымдар мен ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Аталған мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылған:
- Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы мемлекеттік басқарудың ерекшеліктерін айқындау;
- нарық жағдайында Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы басқару қызметінің түсінігін, құқықтық табиғатын, принциптерін, мақсаттарын, міндеттерін, әдістерін, негізгі бағыттарын анықтау және теориялық негіздеу;
- қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы мемлекеттік басқаруды жетілдірудің құқықтық проблемаларын айқындау, экологиялық заңнаманы жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлеу;
- басқарушылық қатынастарды жетілдіру жөнінде нақты ұсыныстар әзірлеу.
Дипломдық жұмыстың құрылымы жұмыстың сипатына және зерттеу міндеттеріне байланысты.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, алты тармақтан тұратын үш бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған көздер тізімінен тұрады.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқарудың нормативтік-құқықтық базасы

Қазақстанда қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану жүйесі мен оны мемлекеттік басқару ХХ ғасырдың 90-жылдарының басына дейін құқықтық қамтамасыз етуде іс жүзінде көптеген заңға тәуелді нормативтік актілер деңгейінде болды, ал заңдар деңгейі негізінен декларативтік сипатта болды.
Қазақстан бұрынғы КСРО-ның алғашқы республикаларының бірі болып қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдаланудың нарыққа бағдарланған жүйесін құруға және табиғатты құрметтеуге және қоршаған ортаға саналы араласуға негізделген қоғам құруға кірісті. Бұл мемлекеттік табиғат қорғау және табиғи ресурстар органдарының бүкіл құрылымын қайта құруды және жауапкершілікті барлық деңгейлерде нақты бөлуді қажет етті. Егеменді Қазақстан жағдайында осы міндетті шешу тәжірибесі қоғамдық қатынастардың осы маңызды саласында даусыз жетістіктердің де, сол сияқты қате есептердің де бар екенін көрсетті.
Бұл кезеңде басқару саласында экологиялық және табиғи ресурстар заңнамасының талаптарын орындауды қамтамасыз етудің ұйымдастырушылық-құқықтық кепілі ретінде көптеген құқықтық проблемалар бар деп айтуға болады, олардың негізгі себептері көрінеді:
- басқару заңнамасының құқықтық базасының жетілмегендігінде;
- мемлекеттік басқару тетігінің ұйымдастырушылық тұрақсыздығында;
- Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы әлеуметтік басқарудың өзге де нысандарының нашар дамығандығында.
Қоршаған ортаны басқарудың заңнамалық негіздері экономиканың дамуына және қоғамның қоршаған ортаны қорғауға және табиғатты пайдалануға қажеттіліктеріне сәйкес қабылданатын және өзгеретін бірқатар нормативтік актілерден тұрады.
Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің міндеттері мен функцияларын іске асыру, болашақ ұрпақ алдындағы қоршаған орта мен оның ресурстарының жай-күйі үшін жауапкершілікті сезіну сапалы басқа заңнамалық негіздің шұғыл қажеттілігін көрсетті. Заң мемлекеттік органдардың қоршаған ортаны нақты қорғау проблемасына қатынасын өзгертуге және нарық жағдайында қоршаған орта саласындағы тиімді мемлекеттік басқару органдарын қалыптастыруға ықпал етуге тиіс. Олар өзара тығыз байланыста қарастырылуы және басқару механизмімен бірыңғай жүйеге біріктірілуі тиіс.
Нарықтық жағдайда қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану жүйесі құқықтық басқаруды қажет етеді, мұнда Заң Үстемдігі аясында басқару құрылымдарын қалыптастыру процесі және олардың атқарушы және әкімшілік қызметі арқылы делдал болады. Демек, ұйымдық-құқықтық аспект шеңберінде қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану проблемаларын қарау ең алдымен табиғат пайдаланушыларға және қоршаған ортаның жай-күйіне (басқару объектісі ретінде) әсер етудің құқықтық тәсілдерін іздестіруді негіздейді. Зерттеудің құқықтық бағыты нарық жағдайында Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы басқару тетігін жетілдірудегі құқықтың рөлі туралы сұраққа жауап беруі тиіс.
Құқықтың рөлі, біріншіден, оның қоғамдық процестерді әлеуметтік басқару институты ретіндегі өзіндік ерекшеліктерімен түсіндіріледі, өйткені Құқық қоғамдық қатынастардың негізгі реттеушілерінің бірі болып табылады, бұл олардың реттелуін кейбір мінез-құлық әдістеріне рұқсат беру және басқаларға тыйым салу арқылы қамтамасыз етеді, екіншіден, қазақстандық құқықтың жекелеген салаларының ерекшелігімен сипатталады. құқықтық реттеудің мәні мен әдісі. Әдебиетте қоғамдық қатынастарды медиациялаудың құқықтық формасының әмбебаптығына назар аударылады: "құқық өзінің табиғаты бойынша құқықтық формаға әртүрлі шешімдерді: ұйымдастырушылық, экономикалық, техникалық және т.б. ашуға болатын сапаға ие" [3, 14-15 б.].
Құқықтық нормалар-бұл қоршаған ортаны басқару процесі басталатын бастапқы, бастапқы база. Олардың көмегімен құқықтық реттеудің белгілі бір режимі белгіленеді, оларда көрсетілген нұсқауларға сәйкес басқарушылық қатынастарға қатысушылардың мінез-құлқы нормативті түрде жіберіледі. Бұдан басқа, осы нормаларда қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану саласындағы мемлекеттік басқару тетігінің элементтерін құрайтын барлық кейінгі заңды құралдар (құқықтар мен міндеттер, олардың өзара байланыс түрі, Санкциялар және т.б.) көзделген. Құқық нормалары-жоғарыда аталған механизмнің микроқұрылымының деңгейі, оның мазмұнының ерекшеліктері көрінеді. Заң нормалары деңгейінде заң шығарушы басқару процесін қамтамасыз ету үшін қолданатын әдістер (әдістер) айқын көрінеді. Бұдан басқа, құқық нормалары құқықтық реттеудің бірыңғай тетігі болып табылады, онда құқықтың қоғамдық қатынастарға реттеушілік әсері бірнеше сатыда жүзеге асырылады: а) құқықтық нормаларды белгілеу арқылы осы қатынастарды реттеу немесе модельдеу; б) құқықтық қатынастарда іске асырылған осы нормалардың қолданылуы; в) құқық нормасының талабы басқарушылық шешімдерде іске асырылатын нормативтік нұсқамаларды іске асыру. Осылайша, егер мемлекеттік басқарудың құқықтық тетігінің барлық элементтері (буындары) тұтастай алғанда экологиялық және табиғи ресурстар заңнамасының талаптарын орындауды қамтамасыз етуге арналған болса, онда осы жалпы міндет шеңберіндегі құқықтық нормалар белгілі бір функцияны орындайды: олардың көмегімен басқарушылық қатынастар субъектілерінің мінез-құлқына нақты, егжей-тегжейлі, нақты анықталған құқықтық әсер жүзеге асырылады. Құқық табиғат пайдалану процестерінің ұтымдылығын жасанды түрде тудырмаса да, оған қол жеткізуге жағдай жасай алады (ұйымдық-құқықтық, техникалық-құқықтық, қаржылық-құқықтық және т.б.).
Ұйымдастырушылық-құқықтық жағдайлар жасау-бұл басқару жүйесін қалыптастыруға және жұмыс істеуге қойылатын талаптарды құқық нормаларында бекіту процесі. Әдебиеттерде "... құқықтық қамтамасыз ету деп осы салада мемлекеттік басқару органдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ететін заңдар мен түрлі нормативтік-құқықтық актілердің құқықтық нормалары мен ережелерін, ұйымдық қамтамасыз ету деп... мемлекеттік органдар жүйесін және олардың өзара жұмыс істеу тетігін құруды түсіну (және ұлттық заңнаманың дамуына енгізу) қажет" [4, Б. 57].
Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану жүйесі, барлық қоғамдық өмір сияқты, үнемі өзгеріп отырады. Құқықтық реттеу мен басқаруды қамтамасыз етуді талап ететін жаңа, неғұрлым прогрессивті қатынастардың пайда болуымен жаңа ұйымдастырушылық құрылымдар мен басқарушылық қызметтің жаңа мазмұны құрылуда.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында 80-жылдардың соңында басталған қоғам мен табиғат арасындағы өзара қарым-қатынастарды оңтайландыруға бағытталған қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдаланудың нарықтық жүйесін құру процесі жалғасуда. Бұл процесс кезең-кезеңмен жүреді және реттеудің құқықтық әдістері мемлекеттік Ықпал етудің басқа әдістерінің арасында бірінші орынға шығатындығымен сипатталады. Нарық жағдайында заңнама Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы саясаттың негізі болып табылады.
Мемлекеттік актілер (лицензиялар мен нормативтер, лимиттер мен квоталар және т.б.) Ықпал етудің ұйымдық нысаны болып табылады. Мемлекеттік Ықпал етудің құқықтық нысандары-бұл қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы өзіндік басқару қызметін реттейтін жалпы республикалық және жергілікті деңгейдегі заңдар, жарлықтар, қаулылар, ережелер, бұйрықтар, шешімдер, өкімдер және басқа да нормативтік құқықтық актілер.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алған сәттен бастап әртүрлі құқықтық нысандардың тұтас пакеті қабылданды. Оларда қоршаған орта саласында қалыптасатын қоғамдық қатынастардың ұйымдастырушылық және құқықтық негіздері қаланған, нарықтық қатынастар жағдайында басқарудың қағидаттары, мақсаттары, міндеттері, Құзыреті, функциялары және өзге де мәселелері айқындалған. Құқықтық нысандарда мемлекеттің экологиялық функциясын жүзеге асырудың ұйымдастырушылық-әкімшілік, ұйымдастырушылық-экономикалық, ұйымдастырушылық-идеологиялық әдістері бар. Атап айтқанда, экономикалық шараларды қолдану (бюджеттік қаржыландыру, кредиттер бөлу, экологиялық сақтандыру және т.б.), әкімшілік шараларды қолдану (қоршаған ортаның рұқсат етілген шекті ластануын нормалау, табиғат пайдалануды бақылау және лицензиялау, Табиғи ресурстар кадастрларын жүргізу және т. б.).
Осылайша, құқық әлеуметтік басқарудың ерекше құралы ретінде қоршаған орта саласындағы ұйымдастыру мен қызмет деңгейінің жоғарылауына қалай ықпал ететіндігі анықталады. Демек, қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану жүйесінің құқықтық негізіне қандай нормалар енгізілетініне, олардың сипаты қандай, заңды мазмұны, қоршаған ортаны басқару жүйесінде қалыптасқан қоғамдық қатынастарды ұйымдастырушылық-құқықтық реттеудің бүкіл жүйесі байланысты.
Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау және табиғат пайдалану жүйесінің нарықтық қатынастарға көшуі басқарудың құқықтық проблемаларын ұғынуға сапалы жаңа тәсілдің қажеттілігін негіздейді - басқарудың экономикалық әдістерін енгізу, табиғи ресурстарды сақтаудан, олардың тұтастығын сақтаудан, халықтың өмір сүру сапасын арттырудан және денсаулығын жақсартудан, елдің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуден тұратын қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың стратегиялық мақсатын ескере отырып, табиғат пайдалану қатынастарын реттеудің тауар-ақша нысандарын пайдалану тұрғысынан. Бұл объективті түрде басқарудың құқықтық "құралдарын" пайдалану шеңберін едәуір кеңейтуді білдіреді. "Табиғатты ұтымды пайдалануды және табиғатты тиісінше қорғауды құқықтық қамтамасыз етудің мәні, деп атап өтті профессор А. Е. Еренов,-табиғи ресурстарды ұтымды және тиімді пайдалануды, оларды сақтау мен көбейтуді ұсынатын, адамның табиғатпен дұрыс өзара іс-қимылының құқықтық тұтқаларын құру" [5, 5-6 беттер].

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқару түсінігі мен принциптері

Қоршаған табиғи ортаны қорғау саласындағы қызметті ұйымдастыру ең алдымен мемлекеттік басқару органдарының жүйесін құрудан басталады. Бірақ осы саладағы мемлекеттік басқару органдарын қарастырмас бұрын, "қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы мемлекеттік басқару"ұғымын қарастырған жөн.
Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы мемлекеттік басқару дегеніміз не?
Бұл мәселе заң әдебиетінде жеткілікті зерттелген. Алайда, соңғы онжылдықта Қазақстан Республикасының да, ТМД-ның басқа да елдерінің әлеуметтік-экономикалық дамуында мемлекеттік басқару саласындағы өзгерістерге әкеп соқтырмайтын елеулі өзгерістер болғандықтан, бұл құбылысқа қазіргі заманғы көзқарастарды талдау қажеттігі туындап отыр.
Әкімшілік құқық жөніндегі оқулықтардың көпшілігінде қоршаған табиғи ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқарудың нақты анықтамасы жоқ [21, 51-б.].
Бірқатар оқу құралдары мен әкімшілік қызметкерлердің монографиялық еңбектерінде мұндай анықтама жасалды.
Сонымен, В. Н. Баландюк пен А. Н. Харитонов "табиғатты пайдалануды және қоршаған ортаны қорғауды басқару, әлеуметтік басқарудың бөлігі бола отырып, табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың қажетті параметрлерін құруға және қолдауға бағытталған және табиғатты ұтымды пайдалану саласындағы шараларды орындау үшін мемлекеттік органдардың, табиғат пайдаланушылардың және басқа субъектілердің қызметін ұйымдастыруда көрінеді" деп санайды қоршаған ортаны қорғау және қоршаған ортаны жақсарту" [22, 3-4 беттер].
Осы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.