in vitro әдісімен (ficus carica l. ) інжірдің жедел таралу технологиясын жетілдіру және нәтижелерін оқу үрдісіне енгізу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

in vitro әдісімен (ficus carica l.) інжірдің жедел таралу технологиясын жетілдіру және нәтижелерін оқу үрдісіне енгізу
Абишев Анвар Абдурашитұлы
Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің Биология кафедрасының магистранты
Мақала жарияланбаған
Түйіндеме:
Бұл мақалада мектеп оқушыларына МКТУ ботаникалық бағында өсетін інжір көшеттерімен және де лабораторияда жүзеге асырылып жатқан жұмыстармен, көбею ерекшеліктерінің әдістемесін мектеп оқу жүйесіне қосу жұмыстары қарастырылған.
Оқушылардың қызығушылығы мен ынтасын арттыру мақсатында бірнеше рет ботаникалық бақта экскурсиялар ұйымдастырылады. Ботаникалық баққа экскурсия барысында оқушылармен бірге інжір ағаштарының ерекшеліктерімен танысып, ұрықтарын егу және қалемше арқылы көбейту, оларды отырғызу жұмыстары жүргізіледі. ficus carica l.-ды көбейту барысында вегетативті көбейту әдісі және сыртқы ортаның абиотикалық факторларынан қорғау үшін арнайы МКТУ биотехнологиялық лабараториясында in vitro әдісі қолданылды.
in vitro әдісімен көбейтудің теориялық және практикалық технологиясы оқушыларға түсіндірілді. Зерттеу жұмысының тиімділігін анықтау үшін мектеп оқушыларға өзіндік жұмыс және өзін өзі бағалау әдістері қолданылды. Оқушылардың өзін бағалауы және өзіндік жұмыстары нәтижесінде оқушылардың жерсіндірілген қайың ағаштарының көбеюін түсінгені анықталды, сонымен бірге ботаникалық бақта зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында оқушылардың ерекше қызығушылық танытқаны анықталды.
Зерттеу нәтижелерін мектепте мұғалімдердің ғылыми-жоба жұмыстарын орындау жұмыстарында қолдануға болады, болашақта осы бағытта жүргізілетін ғылыми ізденіс жұмыстарына арқау болады. Және де ғылыми оқыту әдістемесін биолог мамандар өз оқу процестерінде сонымен қатар оқушылармен бірге жүргізілетін ғылыми зерттеу жұмыстары кезінде пайдалана алады.

Кілт сөздер: IN VITRO әдісі, інжір тұқымдасы, әдістеме, мектеп оқушылары, лабораториялық жұмыстар, жедел таралу технологиясы, ботаникалық бақ.

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі:
Қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы мен оның жеміс шаруашылығы саласында, сондай-ақ тағам және оны өңдеу өндірісінде жеміс дақылдарының өнімділігі мен өндірісін тиімді тәсілдер арқылы арттырудың аса қажеттілігі туындап отыр.
Экологиялық жағдайдың нашарлауы мен бау егіп өсіруді қарқындандыру жағдайында өсімдіктердің барынша мол өнім беретін жаңа сорттарын өсіру маңызды болып отыр. Сондай-ақ осы мақсатты жүзеге асыру барысында биотехнологиялық әдістәсілдерді қолданып, олардың генетикалық ресурстарын сақтаудың тиімді технологиясын сақтау мұнан да маңызды болып табылады. Бұл әдіс-тәсілдерді бау егіп өсіру барысында қолдану көшеттің морфогенетикалық жағдайын көтеріп қана қоймай, шаруашылық тұрғыдан бағалы артықшылықтары бар, жаңа, ортаның жайсыз жағдайларына төзімді сорттарды өсіруді тездетеді.
In vitro жағдайында өсірген өсімдік клеткалары табиғи өсімдікке тән биосинтездік қасиетін сақтайды, сондықтан оларды экономикалық маңызы бар заттарды өндіру үшін пайдалануға болады. Сөйтіп, өсімдік клеткаларын өнеркәсіпті технологияларда қолданудың әр түрлі жолдары бар. Маңызды заттарды синтездеумен қатар оларды тағы биотрансформацияға, яғни арзан заттарды басқа бағалы заттарға айналдыру үшін пайдаланады.
Fіcus carіca - тұт тұқымдасына жататын субтропиктік жеміс ағашы. Жерорта теңізі жағалауында, Кіші Азия түбегінде, Иранда, Солт. Батыс Үндістанда, Кавказ сыртында, Орта Азия елдерінде жабайы түрлері, ТМД елдерінде (Әзірбайжан, Грузия, Армения), Ресейде (Краснодар өлкесі, Қырым), Орта Азия елдерінде қолдан отырғызылған түрлері өседі. Қазақстан аумағында бұл түрдің аз популяциясы Жоңғар, Іле, Кетмен- Теріскей, Қыргыз және Талас Алатауында, Сырдария Қаратауында кездеседі.
Әдебиет деректері бойынша індірдің жабайы өсетін түрлерінің екінші реттік метаболиттері әртүрлі биологиялык әсерлер (бактерияларға карсы, қабынуға карсы, т.б.) көрсетеді. Соңғы жылдары інжір туысы өкілдерінен алынған биологиялық белсенді заттардың ісікке карсы, антимутагенді және антиоксидантты қасиеттері кеңінен зерттелуде. Фармацевтикада інжіржің биологиялық белсенділіктері негізінде әртүрлі дәрілік препараттар (көзге арналған тамшылар, тұнбалар, т.б.) дайындайды.[1]
Сирек, бағалы өсімдік түрлерінің генофондын сактау мәселелерін шешуде соңғы онжылдықта дәстүрлі тәсілдер мен заманауи биотехнологиялык қүралдарды қатар қолданатын кешенді қадамдар, соның ішінде бағалы генотиптерді табиғи популяциясына елеулі зиян келтірмей көп мөлшерде өсіруге, олардың in vitro үлгілерінің кор банктерін жасауға және өсімдіктің бактерия, саңырауқұлақ инфекцияларынан тазартылған отырғызылатын біріншілік материалын алуға мүмкіндік беретін микроклонды көбейту тәсілі қолданылады.
in vitro көбейту тәсілінің жасалуы белгілі бір ғылыми және практикалық қызығушылыққа ие Інжір Fіcus carіca сирек түрінің гермоплазмасын сақтауға және оның табиғи популяциясын калпына келтіруге тиімді қүрал ретінде қолданылуы мүмкін.

Жүмыстың мақсаты мен міндеттері:
Жұмыстың мақсаты - Інжір Fіcus carіca эндемик түрін микроклонды көбейтудің тәсілін жасау және оның кейбір фитохимиялық ерекшеліктерін зерттеу және інжір ағашының көшеттерін жедел өсіру технологиясын зерттей отырып, нәтижелерін оқу үдерісіне ендіру және оның тиімділігін эксперимент жүзінде дәлелдеу

Жүмыстың міндеттері:
Қойылған мақсатқа жету үшін жүмыстың келесі міндеттері қойылады:
Інжір Fіcus carіca әртүрлі экспланттарының in vitro регенерациялық қабілеттіліктерін бағалау;
Лабораториялық жағдайда өсіруде морфогенез және регенерация заңдылықтарын анықтау;
Інжірдің Fіcus carіca in vitro сомалык эмбриогенезінің морфогистологиялык ерекшеліктерін зерттеу;
Жаңа көшеттер алу үшін in vitro өсіру жағдайларын оптимизациялау;
Інжір Fіcus carіca өсімдігінің әртүрлі бөліктеріндегі биологиялык белсенді заттардың негізгі топтарының қүрамына фитохимиялық талдау;

ӘДІСТЕМЕЛІК БӨЛІМ

Ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде ең бірінші In vitro әдісі қолданылады. In vitro бұл организмнен тыс, пробирка ішінде, қоректік ортада немесе кез-келген басқа жасанды ортада жүзеге асырылатын әдіс. Көптеген эксперименттер денеден тыс өткізіледі және ағзаларға, тіндерге, жасушаларға, жасушалық компоненттерге, белоктарға және немесе биомолекулаларға бағытталған.
Енді осы әдіспен өсірілген інжір өсімдігінің технологиясы оқу үдерісіне енгізіліп, оқушыларға түсіндіріледі. Жалпы оқушыларға бұл технологияны түсіндірудің бірнеше әдістері мен этаптары бар.
Ең бірінші, оқушыларға теориялық білім беріледі. Яғни, олар өсімдікті өз көздерімен көрмей тұрып інжір өсімдігі және In vitro әдісімен танысады.
Әдісті таңдау кезінде сабақтың мақсаты, оқытылатын материалдың мазмұны ескеріледі. Мысалы, морфологиялық құбылыстарды түсіну бақылауды талап етсе, физиологиялық және экологиялық құбылыстарды түсіну бақылауды да, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.