Діни сауаттылық

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Тақырып: Жастар арасындағы діни сауаттылықты арттырудың тетіктері

Тема: Механизмы повышение религиозной грамотности среди молодежи

Жоспар:

Діни сауаттылық

Мәні мен мазмұны

Маңыздылығы

Жастар арасындағы діни сауаттылық

Діни сауаттылық пен діни білімнің айырмашылығы

Діни сауатсыздықтың салдары

Жастар арасында діни сауаттылықты арттырудың тетіктері

Мектепте дінтану сабақтарын дұрыс жүйемен өту;
Марафон, форум, конференциялар ұйымдастыру;
Діни сайттарды, телефондық қосымшаларды жастарға қызықты форматта жүргізу;
Тақырып аясындағы фильмдер мен арнайы деректі фильмдер көру;
Діни орта;
Арнайы діни әдебиеттер оқу;
Негізгі діни мағұлматтарды қамтитын брошюралар тарату;

Діни сауаттылық-бұл дінді білу және түсіну қабілеті . Жаһандану әртүрлі діндер мен мәдениеттердің қоғамдары арасында тығыз байланыс пен көші-қон орнатқан сайын діни сауаттылықтың маңыздылығы артады. [1, б. ?]

Діни сауаттылық төрт негізгі элементтен тұрады:

Негізгі діндердің сенімдерін, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлері жайлы, сондай-ақ біздің өзгеріп жатқан діни ландшафттың формасы туралы білімнің негізгі деңгейі. Бұл діни сенім жүйелері деген не және олар жеке адамдардың өмірінде қалай әсер ететіні туралы тұжырымдамалық түсінікпен толықтырылуы керек.
Нанымдардың, мұрагерлік дәстүрлер мен мәтіндерді түсіндірудің жеке адамдардың іс-әрекетінде, практикасында және күнделікті өміріндегі көрінісін түсіну. Бұл үшін діни дәстүрлерді және сол мәтінді немесе діни принципті әр адамдар әртүрлі жолмен қабылдайтындығын түсіну өте маңызды.
Сыни түсінікті қалыптастыру, яғни жеке тұлғаның діни стереотиптерді тану, талдау және сынау, сондай-ақ дін көтерген мәселелермен тиімді араласу және оларға нақты көзқараспен қарау қабілеті.
Діни топтармен діни мәселелерде сыйластық пен плюрализм призмасы арқылы тиімді қарым-қатынасты жасау дағдысы.

Мұнда көрсетілген соңғы үш тармақ діни сауаттылықтың ажырамас бөлігі болуымен қатар мәдениет, философия, саясат сынды көптеген салаларда қолданылатын дағдылар болып табылады. [2, б. 6]

Дінтанушы Стивен Протеро діни сауаттылықты салттық сауаттылық, конфессиялық сауаттылық, деноминациалық сауаттылық және дінаралық сауаттылық деген топтарға бөледі. [9, б. 1]

Сонымен қатар, Протеро мектеп пен колледж түлектері кемінде дінтану бойынша бір курсты тәмамдауы міндетті болуы керектігін ұсынған.

Енді діни сауаттылықтың маңызына келер болсақ:

Діни сауаттылық - экстремизмге қарсы тұрудың маңызды аспектісі.

Өкінішке орай, қазіргі таңда қоғамға төніп тұрған басты қауіптердің бірі - мемлекеттің егемендігі мен аумақтық тұтастығын бұзуға бағытталған мемлекеттік жүйені күштеп өзгертуге және билікті басып алуға бағытталған діни-саяси экстремизм .

Діни экстремизмнің таралу қаупін ескере отырып, Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев 2012 жылғы желтоқсанда «Қазақстан - 2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында мемлекет пен азаматтар радикализмнің, экстремизмнің және терроризмнің барлық түрлері мен көріністеріне қарсы біртұтас майдан ретінде әрекет ету керектігін атап көрсетті.

Елбасының тапсырмасына сәйкес Н. Ә. Назарбаев 2013-2017 жылдарға арналған діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимылдың мемлекеттік бағдарламасын әзірледі.

Осы мемлекеттік бағдарламаның негізгі басым міндеттері діни экстремизм көріністерінің алдын алу және терроризм қауіптерінің алдын алу арқылы азаматтардың, қоғамның және мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады. Мемлекеттік бағдарлама діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимылды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың жұмысын ұйымдастырудың жаңа нысандары мен әдістерін, оның ішінде халықтың діни сауаттылығын арттыру жөніндегі шараларды қамтиды. Біздің ойымызша, діни экстремизмнің алдын алудың ең тиімді құралы - халықтың дін саласындағы сауаттылығын арттыру .

Әдетте, экстремистік көзқарастарды жақтаушылар жастарды өз қатарларына тартуға тырысады, өйткені олар діни мәселелерге араласуға барынша бейім. Жастардың экстремистік ұйымдар қатарына тартылуының негізгі себебі - жалпы дін мәселелерінде және догматикалық мәселелерде де діни сауаттылықтың төмендігі.

Осыған байланысты қоғамның одан әрі үдемелі дамуын қамтамасыз ету мақсатында жастар арасында діни-саяси экстремистік ұйымдардың үгіт-насихатының әсеріне берік иммунитетті қалыптастыру мемлекет үшін өзекті мәселе болып табылады. [3]

Діни сауаттылық - қоғамның саяси тұрақтылығын нығайту факторы ретінде.

Қоғамымыздың одан әрі тағдыры жастарға, олардың көбіне діннің ықпалымен қалыптасатын адамгершілік көзқарастарына, құндылық бағдарларына байланысты. Ал жастардың деструктивті діни ұйымдарда мүшелік етуі алаңдатарлық.

Жастардың денсаулықтарының жақсы болуы, еңбекке қабілеттілігі, іскерлігі мен ынталылығының жоғары болуы деструктивті діни ұйымдардың жастарды өз қатарларына тартуға жақсы мүмкіндік болып табылады.

Бұдан бөлек жастардың діни секталарға түсуінің басқа да себептері бар: көбіне әлеуметтік-экономикалық мәселелердің шешілмеуі, әсіресе ауылдық жерлерде жұмыссыздық, жалақының төмендігі, келешектің жоқтығы, іске аспаған мүмкіндіктер, қаржылық және басқа да мәселелерді шешуде.

Бірақ жастардың адасуының басты себебі - олардың білімсіздігінде, не дінді мүлде білмеулерінде, діни ағымның мәнін жете түсінбеуінде. Бұл көбінесе отбасының бұзылуына және өмірдің бұзылуына әкеледі.

Қазіргі әлемде әртүрлі дәстүрлі емес діни ағымдар мен бірнеше мыңға дейін секталар бар. Біздің қоғамда тіркелмеген діни ағымдар үлкен қауіп төндіреді.

Дәстүрлі емес діни ағымдарға тән қасиет олардың белсенді агрессияға бейімділігі, басым мақсатқа жету үшін күресте - діни догманың мемлекеттен үстемдігі.

Сонымен қатар, ДДҰ-ның практикалық іс-әрекеттері және олардың конституцияға қарсы бағыттағы рұқсат етілмеген әрекеттерді жасауға және үгіт-насихат жұмыстарын ұйымдастыруға бірнеше рет талпыныстары, конфессияаралық араздықты қоздыратын әдебиеттер, үнпарақтар мен экстремистік үндеулерді тарату фактілері, басқа радикалды діни бірлестіктермен бірігуі әрекеттері анықталған. [4]

Сол себепті діни сауаттылықтың артуы қоғам саясатының тұрақтылығына әсері зор.

Діни сауаттылық - заман талабы.

Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін идеологиялық вакуум қалыптасты. Сол кездегі адамға таныс құндылық үлгілері жұмысын тоқтатты, ал жаңа мәдени және діни құндылықтар олардың даму сатысында болды. Осыны пайдаланып, жаңа діни ағымдар өздерінің дүниетанымы мен мәдени құндылығын ұсына алатын идеологиялық вакуумды толтыра бастады.

Елімізде білім беретін орталықтар тапшы болғаны себепті Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері, Катар, Египет, Пәкістан, Түркия елдерінің университеттері мен медреселері қандастарымызды қабылдап, оқытты. Әрине, студенттер қазақтың мәдени және ұлттық құндылықтарын ескермей, осы елдерде үстемдік еткен көзқарастар негізінде дайындалды. Әдетте, шетелдік діни оқу орындарын бітірген көптеген түлектер Қазақстанға мүлде басқа дүниетаныммен, мәдениетпен, дінмен оралады.

Еліміздегі азаматтардың діни сауаттылығын арттыру үшін жат жерде білім іздеп кетпеуі үшін кадрлық базаны жасақтап, діни білім беру жүйесін жетілдіру қажет. [5]

Діни сауаттылық конфессияаралық толеранттылықты арттырады.

Жастар арасындағы діни сауаттылық

Жастар - мемлекетіміздің дамуының басым бағыттарының бірі. Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 9 ақпандағы «Мемлекеттік жастар саясаты туралы» Заңына сәйкес жастар санатына 14 пен 29 жас аралығындағы ел азаматтары кіреді. [8] Ол дегеніміз еліміздің 20% -нан астамын құрайды.

Діни сауаттылық пен діни білімнің айырмашылығы

Бүгінгі күні дін жайында сөйлесе алу және дінмен әрекеттесе алу қабілеті заман талабы болып отыр, осы нәрсені діни сауаттылық десе болады. [6, б. 24]

"Діни сауаттылық" термині діни білім берудегі басты тақырыпқа айналды, өйткені оқу жоспарындағы діни білімнің орнын барлық адамдар алуға тиісті құқық ретінде негіздеді. Бұл барлық балалар білім беру мен мектепте оқытудың ажырамас бөлігі ретінде дамытуы керек негізгі құзыреттердің бірі. Барлық студенттер діни білім беру сабақтарына қатысуы тиіс, өйткені олар діни сауатты болуы керек. [6, б. 23]

Жастар арасында діни сауаттылықты арттырудың тетіктері

Діни сауаттылықты арттырудың бірнеше тетіктері бар. Атап айтар болсақ:

Мектепте дінтану сабақтарын дұрыс жүйемен өту.

Әлемде көптеген елдер мектепте дінтануды үйретуді қажетті деп білді.

Тәуелсіз мектептегі теология кафедрасының меңгерушісі айтқандай: "Мектеп діни сауаттылықтың басқа да сауаттылықтардың формаларындағыдай дамуында маңызды рөл атқарады. Сауаттылық-бұл түсіну және қарым-қатынас, сондықтан діни салада идеяларды түсіну және жеткізе білу маңызды". [2, 9 бет]

2016 жылдан бастап дінтану пәні Қазақстан мектептерінде міндетті оқу пәні болып енгізілді.

1. Бұл пәнді енгізу дін туралы жалпы білім деңгейін арттыру; қазіргі діни жағдайды бағалау және түсіну; экстремизм мен терроризм идеяларын қабылдамайтын жастардың толерантты санасын қалыптастыру үшін қажетті мемлекеттік шаралардың бірі болып табылады;

2. Пәнді енгізу үшін елеулі жұмыстар атқарылды.

7 400-ден астам дінтанушы мұғалімдерді оқыту, пәнге арналған оқу-әдістемелік құралдар жазылды. [7, б. 4]

Дінтану пәнінің тиімділігіне әсер етуші факторлар бар. Оның бастысы мұғалімдердің біліктілігі .

Дінтану сабағы басқа мектеп пәндерінен айтарлықтай ерекшеленеді және оны сақтықпен жүргізу керек, өйткені ол мұғалімдердің, оқушылардың және олардың ата-аналарының жеке басымен тығыз байланысты. Осылайша, мектептегі дінтану сабақтарына айрықша миссия жүктеледі: олар жаңа ұрпаққа қазіргі жаһандық әлемде табысты өмір сүру үшін қажетті практикалық дағдыларды беруі тиіс.

Осыған қарамастан, ҚР діни экстремизмге қарсы іс-қимыл бағдарламасында мектеп мұғалімдерінің біліктілігіне байланысты мақсаттар мен міндеттер қойылмаған; ал білікті кадрлардың жетіспеушілігі айқын. Дінтанушы мұғалімдердің, дінтануды оқыту үшін этикалық тұрғыдан дайындалған мұғалімдердің және дінтану кафедраларын бітірген мұғалімдердің аз болуы мектептерде толық ставканы қамтамасыз ете алмауымен байланысты.

Бүгінгі күні көптеген балалар үшін дін әртүрлі діни нанымдарды, құндылықтарды кездестіретін және талқылайтын негізгі немесе жалғыз кеңістік ретінде қызмет етеді. Сапасыз білім беру балалардың дінді түсіну және өзара әрекеттесу қабілетіне кері әсерін тигізуі мүмкін. [2, 10 бет]

Тарих ғылымдарының докторы Малашенконың пікірінше, дін сабақтарын жоғары оқу орындарында оқыған сапалы мамандар ғана оқытуы керек.

Дінтанулық пәндерді бердің мақсаты- оқушыларға діндер мен олардың негізіндегі құндылықтар туралы дұрыс, сыни түсінік беру. Сонымен қатар діни топтар арасындағы қарама-қайшылықтардың, соның ішінде экстремизмнің жойылуына әкелуі мүмкін. 1-бөлімде көрсетілгендей, діни сауаттылық өте маңызды болуы керек; бұл дін мен сенімнің ұстанымдарын саналы түрде талқылау, сұрақ қою және сынға алу, сондай-ақ оларды түсіну және құрметтеу қабілетін қамтиды. Сыныпта осындай сыни пікірталасқа ықпал ету үшін мұғалімдердің өздерін сенімді сезінуі өте маңызды. [2, 11 бет]

Бүгінгі таңда дінтану пәнін өткізетін мұғалімдердің көпшілігі арнайы даярлау курстарынан өткеннен кейін біліктілікке ие болған тарих, география пәндерінің мұғалімдері.

Екі пәнді біріктіретін мұғалімдердің бірқатар артықшылықтарына қарамастан, олардың біліктілігі күмән тудырады.

Ең алдымен, кадрлардың біліктілігі мәселесі қайта даярлауға бөлінген сағаттардың жетіспеушілігімен байланысты. Дін мәселелері бойынша ғылыми-зерттеу және талдау орталығының мәлімдемесіне сүйенсек мұғалімдерді қайта даярлау курстары 24 сағаттан 3 күндік семинарға дейін барады. Осылайша, мамандарды қайта даярлау орталықтары мен біліктілікті арттырудың арнайы курстары ашылғанына қарамастан, мұғалімдер бос уақытында өз білімдерін өз бетінше арттыруға мәжбүр, өйткені 2-3 күндік семинарлар ішінде барлық материалды игеріп үлгермейді.

Бұл ретте, "Азия орталығы" журналының сарапшысы Д. Сәбитовтың пікірінше, мұғалімдердің үлкен жұмыс көлеміне (екі пәнге дайындық, қағаз жұмысы, қоғамдық жүктеме және т. б. ) байланысты материалды егжей-тегжейлі пысықтауға және пәнге дайындалуға қажетті уақыты жоқ. Мұғалімдер ең алдымен тарихшылардың/географтардың және т. б. негізгі мамандықтарына оқытылғандықтан, мұғалімдер тарапынан басты назар мен қызығушылық олар үшін негізгі болып табылатын пәнге аударылатын болады. [7, б. 10-11]

Мектептердегі "Дінтану" мамандығы бойынша университеттік білім алған дінтанушы мұғалімдердің жетіспеушілігі мектептегі білікті дінтанушы педагогтар үшін толық мөлшерлемені қамтамасыз етудің күрделілігімен түсіндіріледі. "Дінтану" кафедрасының екі түлегінің жауаптарына сәйкес, оларға таныс түлектердің ешқайсысы мектептерде дінтанудан сабақ бермейді. Дінтану кафедрасының меңгерушісі

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың мәдениеттану факультетінің түлектері мектепте толық ставканы қамтамасыз ету мәселесіне байланысты мектептерде сабақ бере алмайды, өйткені дінтану курсына бар болғаны 34 сағат бөлінеді Данияр ағайдансұраймын.

Тиісті мемлекеттік органдар дінтану пәнін оқытудағы тұжырымдамалық тәсілдерді әлі әзірлемегенін және дінтану пәнін оқытудың мақсаттарын, мәні мен мазмұнын нақты айқындамағанын қосу керек.

Дінтану саласындағы біліктіліктен басқа, мектеп мұғалімдері де осы пәнді оқытудың принциптері мен мәдениетіне оқытылуы керек. Дінтану басқа пәндерден ерекшеленеді және оқытудың негізгі қағидаты ретінде бейтараптықты талап етеді. Толедо қағидаттарына сәйкес дін сабағын оқыту обьективті және бейтарап түрде жүзеге асырылуы керек, "кез-келген діни көзқарастардың заңдылығы мен қателігін бағалауға жол бермейді". Зерттеу барысында сұралған ата-аналардың пікірінше, Қазақстанда дінтану пәнін оқытудағы бейтараптық күмән тудыруда. [7, б. 14]

Оқулық- пәнді оқытудың негізгі құралы. Сол себепті де оқулықтың мазмұнының дұрыс жазылуы пәннің мақсатының ашылуына үлкен септігін тигізеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.