Жарнама мәтінінің функциялары
ҚAЗAҚCТAН PECПУБЛИКACЫ БІЛІМ ЖӘНE ҒЫЛЫМ МИНИCТPЛІГІ
AБЫЛAЙ ХAН AТЫНДAҒЫ ҚAЗAҚ ХAЛЫҚAPAЛЫҚ ҚAТЫНACТAP ЖӘНE ӘЛEМ ТІЛДEPІ УНИВEPCИТEТІ
Мaмaндық:
5В021015 - шeтeл филологияcы: корейaғылшын тілдepі
Дипломдық жоба:
Корей және қазақ тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ерекшелігі
Оpындaғaн:
Тынышбек Жанеля 406-топ
Ғылыми жетекшісі: Ф.ғ.к профессор Бүркітбай Г.Ж.
Қоpғaуғa жібepілді
Кaфeдpa мeңгepушіcі
Бүpкітбaй Г.Ж.
Aлмaты, 2022
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
I-тарау Жарнама және жарнама мәтін ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...5
Жарнаманың анықтамасы, оның қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
Жарнама мәтінінің функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
II-тарау Қазақ және корей тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 0
Жарнама мәтіндерінің стильдік ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. .10
Қазақ жарнама мәтіндерінің тілдік ерекшеліктері ... ... ... ... ..14
Корей жарнама мәтіндерінің тілдік ерекшеліктері ... ... ... ... ..20
Қазақ және корей тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 6
Корей жане қазақ жарнама мәтіндерін такырыптық топтастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...34
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
КІРІСПЕ
Жұмыcтың жaлпы cипaттaмacы. Жарнамалық мәтіннің аудармасы, аудармашы түпнұсқаның көркемдік -эстетикалық құндылықтарын жеткізуге міндетті көркем әдебиеттің аудармасынан айырмашылығы, формасы, тілдік құралдары, сондай-ақ айқын коммуникативті бағдар бойынша біршама ерекшеленеді. Мұндай мәтіндерді аудару кезінде аудармашы екі тілдің қарым-қатынас процесінде қолданылуының семантикалық құрылымы мен ерекшеліктерінен туындаған лингвистикалық мәселелерді шешуге мәжбүр. Жарнамалық мәтіндердің сипаттамалары, стильдік ерекшеліктері, аударма барысындағы мәселелер, және мәселелердің туындау себебі.
Зepттeудің өзeктілігі. Жарнама тілі өмірдің кез келген саласындағы өзгерістерге дер кезінде жауап беруімен байланысты, бұл өз кезегінде жарнамалық мәтіндерде көрініс табады. Сонымен қатар, зерттеудің өзектілігі аударма кезінде онда мәдени стереотиптерді көрсету тұрғысынан жарнама мәтінін талдау қажеттілігімен байланысты.
Жарнама мәтіні қазіргі тіл білімінің мәселелерін зерттеу үшін ең тартымды болып саналады. Қазіргі уақытта жарнама бойынша арнайы лингвистикалық зерттеулердің саны артып келеді. Жарнамалық мәтін лингвистиканың әр түрлі бағыттары тұрғысынан зерттеледі: семиотика, психолингвистика және когнитивтік лингвистика, мәтіндік лингвистика, прагмалингвистика, жанртану, стилистика.
Зерттеудегі жарнамалық мәтін деп алдын ала дайындалған, дербестігі бар, бастапқыда адресатқа белгілі бір ақпаратты жеткізуге бағытталған, коммерциялық мақсатпен - адресаттың назарын белгілі бір түрге аударуға бағытталған ауызша немесе жазбаша түрде ұсынылған өнім - мәтін түсініледі..
Зepттeу ныcaны: Корей тілінің жарнама мәтіні.
Зepттeудің мaқcaты мeн міндeттepі. Жобaлық жұмыcтың нeгізгі мaқcaты - жарнама тілінің спецификалық сипаттамаларын және жарнама мәтіндерін корей, қазақ тілдеріне аударуға байланысты мәселелерді, осы мәселелерді шешу жолдарын анықтау.
Оcы мaқcaтқa оpaй мынaдaй міндeттepдің шeшімін тaбу көздeлді:
Жарнамалық мәтіндердің анықтамасы мен жалпы жіктелуін беру;
Жарнамалық мәтіндердің сипаттамалық және стилистикалық ерекшеліктерін ашу;
Қазақ және корей тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары.
Зepттeу әдіc-тәcілдepі. Жұмыcтa зepттeудің лингвиcтикaлық әдіc-тәcілдepінің біpнeшe түpі пaйдaлaнылды. Келесідегідей әдістер қолданылды:
жарнама мәтіндерінің түрлерін жіктеу; сәйкестендіру, яғни корей және қазақ жарнама мәтіндерін салыстыру; жарнама мәтіндерінің аудармасын талдап, анализ жасау.
Зepттeудің тeоpиялық жәнe пpaктикaлық мәні.
Жобa жұмыcының тeоpиялық мәні - жобa жұмыcының нәтижecі қaзіpгі Кореяның жарнама мәтіні, жарнама мәтінін аударудағы мәселелері, жарнамада кездесетін жарнама мәтіннің ерекшіліктері, корей және қазақ тілі жарнама мәтіндерінің салыстыруы туpaлы мaғлұмaттapды нaқтылaйды.
Жобa жұмыcының пpaктикaлық мәні - жұмыста зерттелген тұжырымдаларды, алдағы уақытта медиа бағытында қолдануға болады. Зерттеу корей және қазақ тілдеріндегі жарнама мәтіндері туралы білімді кеңейту, корей тіліндегі жарнама мәтіндерінің аз зерттелген ерекшеліктері туралы идеяларды жүйелеу үшін материал бола алады.
Қорғауға ұсынылатын ғылыми тұжырымдамалар. Зepттeу ныcaны бойыншa мынaдaй мәceлeлep aлғaш peт шeшімін тaпты:
Корей жарнама ерекшеліктерімен қазақ мәтініндегі жарнама ерекшеліктерімен салыстыру жүргізілді;
корей тіліндегі жарнама мәтіндерінің мәселесі бойынша кесте жасалды;
корей жарнама тілінің қиын түйіндері анықталды;
корей тіліндегі жарнама мәтіндері қазақ тіліне аударылды.
Жобa жұмыcының мaтepиaлдapы мeн дepeккөздepі.
Есенова Қ.Ө. Қазіргі қазақ медиа-мəтінінің прагматикасы; Рогозина И.В.; Асанбаева С.А. Жарнама саласында мемлекеттік тілді қолданудың әлеуметтік-лингвистикалық өзекті мәселелері.; Бозбаева А.Г. Оценочность рекламного текста в СМИ Республики Казахстан; Кафтанджиев Х. Гармония в рекламной коммуникации; 전변용 (1999), 디지털 시대의 광고와 언어, 글로벌; 김영순(2002), "영상 광고의 텍스트구성과 구성원리" еңбектері қолданылды.Корей тіліндeгі интepнeт caйттapынaн жәнe т.б. дepeккөздepдeн aлынды.
Жобa жұмыcының құpылымы. Жобa жұмыcы кіpіcпeдeн, 2 тapaудaн жәнe қоpытындыдaн тұpaды. Жұмыcымның cоңындa пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep мен қoсымшалар тізімі бepілді.
1 тарау ЖАРНАМА ЖӘНЕ ЖАРНАМА МӘТІН
1.1 Жарнаманың анықтамасы, оның қызметі мен мақсаты
Жарнама өте көп қырлы құбылыс. Сондықтан бұл ұғымды түсіндірудің және терминнің өзіне берілген анықтамалардың айтарлықтай алуандығы болуы таңқаларлық емес. Жарнама тарихы зерттеуінде дұрыс атап өтілгендей, қызықтыратын объектінің көптеген анықтамаларының болуы жарнама саласындағы жаңадан бастағандарды да, тәжірибелі мамандарды да шатастырмауы керек - бұл белгілі бір дәрежеде кез келген күрделі, көп қырлы тағдыры. , тіпті шындықтың әмбебап құбылыстары.
Жарнама (жар+нама; жар - Жария етті, мәлімдеді; хабар таратты, жариялады (Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі, 3 том, 671 б.); нама - араб-парсы жазылған хат, шығарылған бәйіт, дастан (7 том, 315 б.) - қазақ мәдениетінде кең қолданылған ұғым, дефинициясы айқын термин.
Жарнама әртүрлі кәсіптік салалар арасында шекаралық позицияны алады және әртүрлі кәсіп өкілдерінің назарын аударады. Жарнама саласында қызметтің жекелеген бағыттарының бөлінуі оның белгілі бір даму деңгейін көрсетеді. Ресейде бұл процесс бастапқы кезеңде; соған қарамастан, жарнаманың кәсіби қызмет саласына айналуының күн санап артып келе жатқан қарқыны туралы қазірдің өзінде сеніммен айтуға болады. Жарнаманың әртүрлі аспектілеріне арналған көптеген конференциялар мен форумдарда жарнама беруші мамандық емес, адамның кәсіби қызметін жүзеге асыратын саланың көрсеткіші екендігі барған сайын жиі айтылады. Жарнама саласы бұрыннан қалыптасқан елдерде жарнамалық мамандықтардың стратификациясы және осы кәсіптерге сәйкес жауапкершіліктің нақты бөлінуі байқалады.
Жарнама процесінің мәнін түсіндіру, демек, жарнама түсінігін анықтау көбінесе жарнаманы зерттеушілердің тұжырымдамасына байланысты. Қазіргі уақытта жарнаманың екі негізгі түсінігі бар: мәдени (немесе тарихи-мәдени) және маркетингтік (немесе нақты прагматикалық). Ең конструктивті тәсіл екі ұғымды біріктіруге мүмкіндік беретін және жарнаманың экономикалық, маркетингтік сипатын да, оның мәдениеттанулық ерекшеліктерін де көрсететін тәсіл болып көрінеді.
Жарнамалық мәтіндерді талдау кезінде ақпараттың берілу тәсілі оның сипаты мен мақсатты аудиторияның ерекшеліктеріне байланысты екеніне назар аудара отырып, анықтамаға сүйенген жөн сияқты:
Жарнама - белгілі бір нысанда таратылатын, белгілі бір демеуші төлейтін, адамдар тобына (мақсатты аудитория) арналған, тауарлар, қызметтер немесе идеялар мен бастамалар туралы жеке емес ақпарат.
Жарнаманың ұқсас интерпретациясы жоғарыда аталған екі ұғымды біріктіруге мүмкіндік береді. Жарнама анықтамасының маркетингтік элементтеріне мыналар жатады:
- жарнама - коммуникацияның ақылы түрі;
- жарнамадағы ақпарат ақылы ғана емес, демеушіні де анықтайды;
- әлеуетті сатып алушылардың үлкен аудиториясын алу үшін жарнамалық хабарлама бұқаралық коммуникацияның бір немесе бірнеше түрін өткізе алады; жарнаманың мақсаты - әлеуетті сатып алушыларға әсер ету, оларды өнімді немесе қызметті сатып алуға көндіру;
- жарнама бұқаралық коммуникацияның бір түрі, сондықтан ол тұлғаланбайды; компанияның маркетингтік күш-жігері бағытталған нақты сатып алушылар мақсатты нарықты құрайды, сатып алушыларға ақпаратты беру механизмі маркетингтік коммуникация деп аталады;
Жарнама жарнама беруші мен тұтынушы арасындағы түсіністік пен ынтымақтастықты орнатуға бағытталған маркетингтік ақпараттың әртүрлі түрлерін жеткізеді.
Зерттеушілердің көпшілігі жарнама мәтінінің келесі анықтамасын ұстанады. Жарнама мәтіні - мақсаты оқырманға оның жарнамаланатын объектіге деген көзқарасын өзгерту немесе бекіту бағытында әсер ету болып табылатын идеяларды, тауарлар мен қызметтерді тұлғасыз ұсынудың және жылжытудың кез келген нысаны. Жарнама тек хабарландыру, хабарландыру, таныстыру, еске салу ғана емес, сонымен бірге адамдардың назарын аударудың, имидж мен атақ шығарудың құралы. Жарнама процесі негізінен адресаттың санасында қоғамдық сананы қалыптастырудың құрамдас бөлігі болып табылатын өмір салтының, ойлаудың, мораль мен этиканың тұрақты стереотиптерін қалыптастыруға және бекітуге бағытталған[1].
1.2 Жарнама мәтінінің функциялары
Жарнаманың экономикалық функциялары. Жарнаманың экономикалық функциялары тауарға тұтынушылық сұраныстың қалыптасуын жеделдету, сұраныс пен ұсыныстың барынша сәйкес келуіне қол жеткізу. Айналым саласындағы жарнаманың негізгі мақсаты - сауда көлемін арттыруға көмектесу. Тауар айналымы көлемінің ұлғаюы, әдетте, тауар айналымы процесінің жеделдеуімен байланысты.
Жарнаманың маңызды экономикалық функцияларының бірі тауарды өндірушіден тұтынушыға жылжытуға белсенді қатысу болып табылады. Кеңейтілген ұдайы өндіріс процесі өзінің табиғи аяқталуын алуы үшін және халықтың ақшалай табыстарының артуы олардың өмір сүру деңгейінің артуына әкеліп соқтыруы үшін өндіріс көлемін сұранысқа сәйкестендіру жеткіліксіз. Сондай-ақ өндірілген тауар көлемін сұраныс құрылымына сәйкестендіру қажет. Өндіріс көлемінің өсуі халыққа белгілі тауар өндірісін ұлғайту арқылы ғана емес, сонымен қатар жаңа тауарлар шығару арқылы жүзеге асырылатынын ескере отырып, халықты өндірілген тауарлар туралы дер кезінде жарнамалық ақпараттандыру қажеттілігі артады[1].
Кіріспе жарнама деп аталатын жаңа өнімдерді жарнамалаудың маңызы ерекше. Мұндай жарнама халықтың жаңа тауарларға сұранысын қалыптастыру және олардың келуіне сауданы дайындау мақсатында қолданылады.
Соңғы жылдары жарнама тәжірибесінде бірлескен жарнамалық науқандар кең етек алды. Олар бұқаралық коммуникацияның барлық құралдарын - теледидар, кино, радио және баспасөзді пайдалана отырып жүзеге асырылады.
Әлеуметтік жарнаманың функциялары. Бүгінгі таңда жарнаманың әлеуметтік функциялары өмір салтын насихаттауға, жұмысшылардың қажеттіліктерін қалыптастыруға, жаңа идеялар мен дәстүрлерді, талғамдарды, әдеттерді және т.б.
Қажеттіліктерді қалыптастыру саласында жарнама өнімнің пайдалы және қоректік қасиеттерін, оны пайдалану жолдарын және пайдалануды барынша толық жүзеге асыруға мүмкіндік беретін басқа да ақпаратты ашуда көрінетін тәрбиелік сипатымен ерекшеленеді. өнімнің құны.
Қазіргі жарнаманың басты тәрбиелік міндеті - жаңа қоғамға тән көзқарастар мен пайымдауларды адамдарда дамыта отырып, ескірген тұтынушылық әдеттерді өзгерту және жаңасын жасау.
Заманауи жарнама әсер ету аясын едәуір кеңейтті және қазір адамдардың тауар туралы пікірлерін дамытумен ғана шектелмейді, олардың санасында әртүрлі құбылыстар мен процестер туралы белгілі бір идеяларды, белгілі бір мінез-құлық нормаларын бекітеді.
Жарнама қоғамдық сананың динамикасында қажетті тенденциялардың пайда болуын тиімді ынталандыра алады, объектілер мен құбылыстарға дұрыс қатынасты орнатуға, белгілі бір мінез-құлық нормаларын әзірлеуге қажетті бағытта әлеуметтік-психологиялық процестердің дамуын ынталандырады және күшейтеді.
Жарнама өзінің мәні бойынша қоғамдық санаға, сондай-ақ әрбір адамның жеке санасына жүйелі, жүйелі және әртүрлі әсер ететін коммуникация болып табылады. Материалдық тұтынуды қалыптастыра отырып, ол сол арқылы әдеттерді, мотивтерді жасауға ықпал етеді, қоғам үшін жаңа, пайдалы қажеттіліктердің пайда болуына қатысады. Сонымен қатар, жаңа тауарды жарнамалағанда адамның мейіріміне, тұтынушылық психологиясына жол бермеу керек.
Қазіргі заманғы жарнаманың негізгі әлеуметтік функцияларының бірі тұтыну шығындарының төмендеуіне әсер ету болып табылады. Жарнаманың қазіргі жағдайдағы айрықша ерекшелігі - оның тек өнеркәсіптік және сауда кәсіпорындарының мүддесі үшін ғана емес, сонымен бірге қоғамның әрбір мүшесінің өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында да қолданылуы.
2 тарау КОРЕЙ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛДЕРІНДЕГІ ЖАРНАМА МӘТІНДЕРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Жарнама мәтіндерінің стильдік ерекшеліктері
Жарнамалық мәтіндерді жасаушылар арасында танымал параллелизмнің стильдік құрылғысы болып табылады. Жалғаулас құрмаластардың қызметін тек атаулы сөйлемдер ғана емес, басқа да аяқталмаған құрмалас сөйлемдер атқара алады.
Бұл әдістеменің стилистикалық тиімділігі мәтіннің белгілі бір ырғақты құрылымын жасауда, оны нақтырақ қабылдауға көмектеседі.
Өте кең таралған стилистикалық құрылғы - қайталау. Оқырманның (тыңдаушының) назарын өзіне аударатын, оның маңыздылығын көрсететін, мәтіннің эмоционалдық әсерін күшейтетін сөйлеу элементінің қайталануы. Бұл стилистикалық құрылғыны пайдалану мәтіндерді құрастырушылардан ерекше шеберлікті талап етеді: жарнамалық мәтіннің салыстырмалы түрде аз мөлшері лингвистикалық құралдарды ұтымды пайдалануды белгілейді.
Стильдік экспрессивтілік сипаты бойынша бір-бірінен ерекшеленетін қайталаудың бірнеше ресми түрлері бар:
1. Сөйлемнің, сөз тіркесінің немесе тұтас сөйлемнің бір мүшесін тікелей қайталау болып табылатын жай қайталау.
2. Пикап - сөйлемді, сөз тіркесін немесе жолды аяқтайтын (сирек - басталатын) сөз немесе сөздер тобы келесі сәйкес сөз сегментінің басында қайталанатын қайталау түрі.
3. Жақтау - сөйлеу сегментінің басындағы элемент оның соңында қайталанып, ең экспрессивті синтаксистік сегменттерді алатын қайталау түрі.
4. Зат есім арқылы білдірілген сөйлем мүшесінің есімше түрінде қайталануы болып табылатын синтаксистік тавтология.
5. Полисиндетон - сөйлемнің біртекті мүшелері арасындағы немесе сөйлеудің үлкен сегменттері арасындағы байланыс үшін қызмет ету элементтерінің, көбінесе бірігудің әдейі қайталануы.
Жақтау - жарнамалық мәтінді қайталаудың ең типтік түрі.
Бір сөздің немесе сөйлемнің қайталануы қайталанатын элементке оқырманның (немесе тыңдаушының) назарын аударып қана қоймайды, сонымен қатар оның мазмұнына жаңа реңктер қосады. Қайталаудың стильдік мәні мәтіннің қайталанатын бөлігінің мағыналық салмағын күшейтуден тұрады.
2.2 Қазақ жарнама мәтіндерінің тілдік ерекшеліктері
Қазақ жарнамасы - ұсыныстар мен ойларды, тауарларды, қызмет көрсетулерді насихаттайтын, әрбір өндірістің, ұйымның тиімді қызмет етуіне ықпал жасайтын, бәсекелестікті дамытатын форма; тілдік және вербалды емес құралдардың жиынтығынан тұратын, тілдік құралдардың шоғырлануы жағынан белгілі бір мәтіндік құрылымы бар нысан.
Вербалды емес құралдарынан ажыратып қарағанда кез келген жарнама -- сөйлеу әрекетінің жемісі. Әрбір жарнама -- тілдік құралдар арқылы логикалық ой тиянақталатын нысан. Демек, ол мәтін. Ал әрбір мәтін құрылымдық-семантикалық сипатқа ие. Жарнама мәтіні прагматикалық қызметі тұрғысынан қарағанда белгілі бір стильдік сипатқа ие, яғни ықпал ету қызметі үшін жарнама мәтінінде тілдің белгілі бір стильдік құралдары пайдаланылады. Осы аталған бойынша жарнама:
- шағын көлемді мәтін;
- көсемсөз стилінің ішкі шағын стилінің бірі (подстиль);
- тілдік құрылымы ықшам әрі қысқа;
- тілдік және вербалды емес құралдарының жиынтығынан тұратын комплексті мәтін;
- ол ақпараттық және прагматикалық функциялар атқарады. Осындай жағдаяттарды нақтылау мақсатында ең алдымен төмендегідей мәселелер қарастырылады:
1. Жарнаманың мәтіндік сипаты.
Соңғы жылдардың ішінде мәтін лингвистикасы тіл білімінің көкейкесті бағыттарының бірі болып саналады. Басқаша айтқанда, мәтін - лингвистикалық зерттеулердің объектісі болып отыр: әртүрлі функционалдық стильдердегі мәтіндер, мәтін категориялары, әртүрлі мәтін түрлерінің мәтіндік құрылуы және қызмет ету процестері айқындалуда.
Бұқаралық коммуникацияның жүйесінде әртүрлі мәтіндердің түрлерін олардың экстралингвистикалық ерекшеліктеріне қарай, қызмет етуін және ұйымдастырылуын зерттеу, қатынастың осы түрінің өзгешелігімен, яғни, жоғары әсер ету функциясымен дәлелденеді.
Бұқаралық коммуникацияның жүйесінде мәтіннің бірнеше түрі бар екендігі белгілі. Оның ішінде жарнама мәтіні ерекше бөлінеді: "...рекламный текст заслуживает пристального и доброжелательного рассмотрения в качестве случая уникального по своей интенсивности функционального, (т.е. целевого) использования языка" 81.81.
Бұқаралық қатынас құралдарының негізгі мақсаты - ол индивидтердің идеологиялық, әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-психологиялық көзқарастарын біртұтасқа (мемлекет, ұлт, кәсіби бірігу және т.б.) біріктіру.
Бұқаралық қатынастың бұл мақсатын орындаудың бір жолы, Л.В. Петровтың пікірінше "социумның суретін жасау" (социум ішіндегі болып жатқан жағдайлар, деректер, әлеуметтік бағдар туралы хабар ету). Социум суретін жасау, индивидтердің, қоғам мүшелерінің әлеуметтік реттеуші жүйесі болып табылады. Жарнама осы жүйенің құрамдас бір бөлшегі ретінде саналады.
Жарнама арқылы қоғамның саясатымен, құқығымен, экономикасымен байланысты әлеуметтік және қоғамдық нормалар, дағдылар мен дәстүрлер насихатталып қалыптасады.
Жарнама әлеуметтік реттеуші жүйенің белсенді қатысушысы болып табылады, өйткені ол жарнама хабарландырулары арқылы, ал олардың негізгі бөлігі мәтінге беріледі, социум суретінің бөлшегін құрайды.
Қазақ тіл білімінде мәтін, мәтін лингвистикасы, сөз актісінің теориясы мәселелері қарастырылмаған. Ғалым Б. Шалабаев бұл жөнінде мынадай пікір білдіреді: "Мәтін мәселесі қазақ тіл білімінде толық мәнінде әлі зерттеу объектісі болған жоқ. Оны зерттейтін мәтін лингвистикасы, мәтін теориясы дейтін ілімдер орыс, шетел білімінде соңғы 20-30 жылдардың аяғында ғана қалыптасты".
Мәтін - күрделі құбылыс. Егер бұрын мәтін мынадай аспектілерде:
- Белгілі бір лексикалық единицасының тізбегінен тұратын синтаксистік құрылымы бар, логикалық ой аяқталатын тұтас бірлік ретінде;
- Тілді оқыту процесінде, оқыту материалының бөлігі ретінде қарастырылып келсе, соңғы уақытта антропологиялық, когнитивті лингвистика саласында қарауға көңіл бөлініп келеді.
Қазіргі кездегі көптеген зерттеушілер И.Р.Гальпериннің мынадай пікіріне сүйеніп жүр: "Представляется неоспоримым тот факт, что членимость текста -- функция общего композиционного плана произведения, характер же той членимости зависит от многих причин, среди которых не последнюю роль играет размер частей и содержательно-прагматическая установка создателя тек-ста" [4.50-51].
Қазақ тіл білімінде де мәтіннің ұйымдастыру функциясы жайында ғалым Б.Шалабаевтың айтқан пікірін атап көрсетуге болады: "Мәтіннің құрылуы төмендегі талаптарға жауап бергенде ғана жүзеге асады: сыртқы тұлғалық байланыстарға, белгілі бір ішкі мағынаға (мазмұнға) және дер кезінде қабылдана алу мүмкіншіліктеріне ие болу, қарым-қатынас жасауды іске асыру".
Мәтін лингвистикасына қатысты соңғы зерттеулердің ішінде Ф.Жақсыбаева газет тілінің прагматикалық функциясын мәтінге байланыстырып қарастырған. Бұл жұмыста мәтіннің прагматикалық ерекшелігіне көңіл аударылған. Автор "газет мәтінінің прагматикалық функциясын зерттеуде мәтінге қатысты теориялық ... жалғасы
AБЫЛAЙ ХAН AТЫНДAҒЫ ҚAЗAҚ ХAЛЫҚAPAЛЫҚ ҚAТЫНACТAP ЖӘНE ӘЛEМ ТІЛДEPІ УНИВEPCИТEТІ
Мaмaндық:
5В021015 - шeтeл филологияcы: корейaғылшын тілдepі
Дипломдық жоба:
Корей және қазақ тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ерекшелігі
Оpындaғaн:
Тынышбек Жанеля 406-топ
Ғылыми жетекшісі: Ф.ғ.к профессор Бүркітбай Г.Ж.
Қоpғaуғa жібepілді
Кaфeдpa мeңгepушіcі
Бүpкітбaй Г.Ж.
Aлмaты, 2022
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
I-тарау Жарнама және жарнама мәтін ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...5
Жарнаманың анықтамасы, оның қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
Жарнама мәтінінің функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
II-тарау Қазақ және корей тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 0
Жарнама мәтіндерінің стильдік ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. .10
Қазақ жарнама мәтіндерінің тілдік ерекшеліктері ... ... ... ... ..14
Корей жарнама мәтіндерінің тілдік ерекшеліктері ... ... ... ... ..20
Қазақ және корей тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 6
Корей жане қазақ жарнама мәтіндерін такырыптық топтастыру ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...34
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
КІРІСПЕ
Жұмыcтың жaлпы cипaттaмacы. Жарнамалық мәтіннің аудармасы, аудармашы түпнұсқаның көркемдік -эстетикалық құндылықтарын жеткізуге міндетті көркем әдебиеттің аудармасынан айырмашылығы, формасы, тілдік құралдары, сондай-ақ айқын коммуникативті бағдар бойынша біршама ерекшеленеді. Мұндай мәтіндерді аудару кезінде аудармашы екі тілдің қарым-қатынас процесінде қолданылуының семантикалық құрылымы мен ерекшеліктерінен туындаған лингвистикалық мәселелерді шешуге мәжбүр. Жарнамалық мәтіндердің сипаттамалары, стильдік ерекшеліктері, аударма барысындағы мәселелер, және мәселелердің туындау себебі.
Зepттeудің өзeктілігі. Жарнама тілі өмірдің кез келген саласындағы өзгерістерге дер кезінде жауап беруімен байланысты, бұл өз кезегінде жарнамалық мәтіндерде көрініс табады. Сонымен қатар, зерттеудің өзектілігі аударма кезінде онда мәдени стереотиптерді көрсету тұрғысынан жарнама мәтінін талдау қажеттілігімен байланысты.
Жарнама мәтіні қазіргі тіл білімінің мәселелерін зерттеу үшін ең тартымды болып саналады. Қазіргі уақытта жарнама бойынша арнайы лингвистикалық зерттеулердің саны артып келеді. Жарнамалық мәтін лингвистиканың әр түрлі бағыттары тұрғысынан зерттеледі: семиотика, психолингвистика және когнитивтік лингвистика, мәтіндік лингвистика, прагмалингвистика, жанртану, стилистика.
Зерттеудегі жарнамалық мәтін деп алдын ала дайындалған, дербестігі бар, бастапқыда адресатқа белгілі бір ақпаратты жеткізуге бағытталған, коммерциялық мақсатпен - адресаттың назарын белгілі бір түрге аударуға бағытталған ауызша немесе жазбаша түрде ұсынылған өнім - мәтін түсініледі..
Зepттeу ныcaны: Корей тілінің жарнама мәтіні.
Зepттeудің мaқcaты мeн міндeттepі. Жобaлық жұмыcтың нeгізгі мaқcaты - жарнама тілінің спецификалық сипаттамаларын және жарнама мәтіндерін корей, қазақ тілдеріне аударуға байланысты мәселелерді, осы мәселелерді шешу жолдарын анықтау.
Оcы мaқcaтқa оpaй мынaдaй міндeттepдің шeшімін тaбу көздeлді:
Жарнамалық мәтіндердің анықтамасы мен жалпы жіктелуін беру;
Жарнамалық мәтіндердің сипаттамалық және стилистикалық ерекшеліктерін ашу;
Қазақ және корей тілдеріндегі жарнама мәтіндерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары.
Зepттeу әдіc-тәcілдepі. Жұмыcтa зepттeудің лингвиcтикaлық әдіc-тәcілдepінің біpнeшe түpі пaйдaлaнылды. Келесідегідей әдістер қолданылды:
жарнама мәтіндерінің түрлерін жіктеу; сәйкестендіру, яғни корей және қазақ жарнама мәтіндерін салыстыру; жарнама мәтіндерінің аудармасын талдап, анализ жасау.
Зepттeудің тeоpиялық жәнe пpaктикaлық мәні.
Жобa жұмыcының тeоpиялық мәні - жобa жұмыcының нәтижecі қaзіpгі Кореяның жарнама мәтіні, жарнама мәтінін аударудағы мәселелері, жарнамада кездесетін жарнама мәтіннің ерекшіліктері, корей және қазақ тілі жарнама мәтіндерінің салыстыруы туpaлы мaғлұмaттapды нaқтылaйды.
Жобa жұмыcының пpaктикaлық мәні - жұмыста зерттелген тұжырымдаларды, алдағы уақытта медиа бағытында қолдануға болады. Зерттеу корей және қазақ тілдеріндегі жарнама мәтіндері туралы білімді кеңейту, корей тіліндегі жарнама мәтіндерінің аз зерттелген ерекшеліктері туралы идеяларды жүйелеу үшін материал бола алады.
Қорғауға ұсынылатын ғылыми тұжырымдамалар. Зepттeу ныcaны бойыншa мынaдaй мәceлeлep aлғaш peт шeшімін тaпты:
Корей жарнама ерекшеліктерімен қазақ мәтініндегі жарнама ерекшеліктерімен салыстыру жүргізілді;
корей тіліндегі жарнама мәтіндерінің мәселесі бойынша кесте жасалды;
корей жарнама тілінің қиын түйіндері анықталды;
корей тіліндегі жарнама мәтіндері қазақ тіліне аударылды.
Жобa жұмыcының мaтepиaлдapы мeн дepeккөздepі.
Есенова Қ.Ө. Қазіргі қазақ медиа-мəтінінің прагматикасы; Рогозина И.В.; Асанбаева С.А. Жарнама саласында мемлекеттік тілді қолданудың әлеуметтік-лингвистикалық өзекті мәселелері.; Бозбаева А.Г. Оценочность рекламного текста в СМИ Республики Казахстан; Кафтанджиев Х. Гармония в рекламной коммуникации; 전변용 (1999), 디지털 시대의 광고와 언어, 글로벌; 김영순(2002), "영상 광고의 텍스트구성과 구성원리" еңбектері қолданылды.Корей тіліндeгі интepнeт caйттapынaн жәнe т.б. дepeккөздepдeн aлынды.
Жобa жұмыcының құpылымы. Жобa жұмыcы кіpіcпeдeн, 2 тapaудaн жәнe қоpытындыдaн тұpaды. Жұмыcымның cоңындa пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep мен қoсымшалар тізімі бepілді.
1 тарау ЖАРНАМА ЖӘНЕ ЖАРНАМА МӘТІН
1.1 Жарнаманың анықтамасы, оның қызметі мен мақсаты
Жарнама өте көп қырлы құбылыс. Сондықтан бұл ұғымды түсіндірудің және терминнің өзіне берілген анықтамалардың айтарлықтай алуандығы болуы таңқаларлық емес. Жарнама тарихы зерттеуінде дұрыс атап өтілгендей, қызықтыратын объектінің көптеген анықтамаларының болуы жарнама саласындағы жаңадан бастағандарды да, тәжірибелі мамандарды да шатастырмауы керек - бұл белгілі бір дәрежеде кез келген күрделі, көп қырлы тағдыры. , тіпті шындықтың әмбебап құбылыстары.
Жарнама (жар+нама; жар - Жария етті, мәлімдеді; хабар таратты, жариялады (Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі, 3 том, 671 б.); нама - араб-парсы жазылған хат, шығарылған бәйіт, дастан (7 том, 315 б.) - қазақ мәдениетінде кең қолданылған ұғым, дефинициясы айқын термин.
Жарнама әртүрлі кәсіптік салалар арасында шекаралық позицияны алады және әртүрлі кәсіп өкілдерінің назарын аударады. Жарнама саласында қызметтің жекелеген бағыттарының бөлінуі оның белгілі бір даму деңгейін көрсетеді. Ресейде бұл процесс бастапқы кезеңде; соған қарамастан, жарнаманың кәсіби қызмет саласына айналуының күн санап артып келе жатқан қарқыны туралы қазірдің өзінде сеніммен айтуға болады. Жарнаманың әртүрлі аспектілеріне арналған көптеген конференциялар мен форумдарда жарнама беруші мамандық емес, адамның кәсіби қызметін жүзеге асыратын саланың көрсеткіші екендігі барған сайын жиі айтылады. Жарнама саласы бұрыннан қалыптасқан елдерде жарнамалық мамандықтардың стратификациясы және осы кәсіптерге сәйкес жауапкершіліктің нақты бөлінуі байқалады.
Жарнама процесінің мәнін түсіндіру, демек, жарнама түсінігін анықтау көбінесе жарнаманы зерттеушілердің тұжырымдамасына байланысты. Қазіргі уақытта жарнаманың екі негізгі түсінігі бар: мәдени (немесе тарихи-мәдени) және маркетингтік (немесе нақты прагматикалық). Ең конструктивті тәсіл екі ұғымды біріктіруге мүмкіндік беретін және жарнаманың экономикалық, маркетингтік сипатын да, оның мәдениеттанулық ерекшеліктерін де көрсететін тәсіл болып көрінеді.
Жарнамалық мәтіндерді талдау кезінде ақпараттың берілу тәсілі оның сипаты мен мақсатты аудиторияның ерекшеліктеріне байланысты екеніне назар аудара отырып, анықтамаға сүйенген жөн сияқты:
Жарнама - белгілі бір нысанда таратылатын, белгілі бір демеуші төлейтін, адамдар тобына (мақсатты аудитория) арналған, тауарлар, қызметтер немесе идеялар мен бастамалар туралы жеке емес ақпарат.
Жарнаманың ұқсас интерпретациясы жоғарыда аталған екі ұғымды біріктіруге мүмкіндік береді. Жарнама анықтамасының маркетингтік элементтеріне мыналар жатады:
- жарнама - коммуникацияның ақылы түрі;
- жарнамадағы ақпарат ақылы ғана емес, демеушіні де анықтайды;
- әлеуетті сатып алушылардың үлкен аудиториясын алу үшін жарнамалық хабарлама бұқаралық коммуникацияның бір немесе бірнеше түрін өткізе алады; жарнаманың мақсаты - әлеуетті сатып алушыларға әсер ету, оларды өнімді немесе қызметті сатып алуға көндіру;
- жарнама бұқаралық коммуникацияның бір түрі, сондықтан ол тұлғаланбайды; компанияның маркетингтік күш-жігері бағытталған нақты сатып алушылар мақсатты нарықты құрайды, сатып алушыларға ақпаратты беру механизмі маркетингтік коммуникация деп аталады;
Жарнама жарнама беруші мен тұтынушы арасындағы түсіністік пен ынтымақтастықты орнатуға бағытталған маркетингтік ақпараттың әртүрлі түрлерін жеткізеді.
Зерттеушілердің көпшілігі жарнама мәтінінің келесі анықтамасын ұстанады. Жарнама мәтіні - мақсаты оқырманға оның жарнамаланатын объектіге деген көзқарасын өзгерту немесе бекіту бағытында әсер ету болып табылатын идеяларды, тауарлар мен қызметтерді тұлғасыз ұсынудың және жылжытудың кез келген нысаны. Жарнама тек хабарландыру, хабарландыру, таныстыру, еске салу ғана емес, сонымен бірге адамдардың назарын аударудың, имидж мен атақ шығарудың құралы. Жарнама процесі негізінен адресаттың санасында қоғамдық сананы қалыптастырудың құрамдас бөлігі болып табылатын өмір салтының, ойлаудың, мораль мен этиканың тұрақты стереотиптерін қалыптастыруға және бекітуге бағытталған[1].
1.2 Жарнама мәтінінің функциялары
Жарнаманың экономикалық функциялары. Жарнаманың экономикалық функциялары тауарға тұтынушылық сұраныстың қалыптасуын жеделдету, сұраныс пен ұсыныстың барынша сәйкес келуіне қол жеткізу. Айналым саласындағы жарнаманың негізгі мақсаты - сауда көлемін арттыруға көмектесу. Тауар айналымы көлемінің ұлғаюы, әдетте, тауар айналымы процесінің жеделдеуімен байланысты.
Жарнаманың маңызды экономикалық функцияларының бірі тауарды өндірушіден тұтынушыға жылжытуға белсенді қатысу болып табылады. Кеңейтілген ұдайы өндіріс процесі өзінің табиғи аяқталуын алуы үшін және халықтың ақшалай табыстарының артуы олардың өмір сүру деңгейінің артуына әкеліп соқтыруы үшін өндіріс көлемін сұранысқа сәйкестендіру жеткіліксіз. Сондай-ақ өндірілген тауар көлемін сұраныс құрылымына сәйкестендіру қажет. Өндіріс көлемінің өсуі халыққа белгілі тауар өндірісін ұлғайту арқылы ғана емес, сонымен қатар жаңа тауарлар шығару арқылы жүзеге асырылатынын ескере отырып, халықты өндірілген тауарлар туралы дер кезінде жарнамалық ақпараттандыру қажеттілігі артады[1].
Кіріспе жарнама деп аталатын жаңа өнімдерді жарнамалаудың маңызы ерекше. Мұндай жарнама халықтың жаңа тауарларға сұранысын қалыптастыру және олардың келуіне сауданы дайындау мақсатында қолданылады.
Соңғы жылдары жарнама тәжірибесінде бірлескен жарнамалық науқандар кең етек алды. Олар бұқаралық коммуникацияның барлық құралдарын - теледидар, кино, радио және баспасөзді пайдалана отырып жүзеге асырылады.
Әлеуметтік жарнаманың функциялары. Бүгінгі таңда жарнаманың әлеуметтік функциялары өмір салтын насихаттауға, жұмысшылардың қажеттіліктерін қалыптастыруға, жаңа идеялар мен дәстүрлерді, талғамдарды, әдеттерді және т.б.
Қажеттіліктерді қалыптастыру саласында жарнама өнімнің пайдалы және қоректік қасиеттерін, оны пайдалану жолдарын және пайдалануды барынша толық жүзеге асыруға мүмкіндік беретін басқа да ақпаратты ашуда көрінетін тәрбиелік сипатымен ерекшеленеді. өнімнің құны.
Қазіргі жарнаманың басты тәрбиелік міндеті - жаңа қоғамға тән көзқарастар мен пайымдауларды адамдарда дамыта отырып, ескірген тұтынушылық әдеттерді өзгерту және жаңасын жасау.
Заманауи жарнама әсер ету аясын едәуір кеңейтті және қазір адамдардың тауар туралы пікірлерін дамытумен ғана шектелмейді, олардың санасында әртүрлі құбылыстар мен процестер туралы белгілі бір идеяларды, белгілі бір мінез-құлық нормаларын бекітеді.
Жарнама қоғамдық сананың динамикасында қажетті тенденциялардың пайда болуын тиімді ынталандыра алады, объектілер мен құбылыстарға дұрыс қатынасты орнатуға, белгілі бір мінез-құлық нормаларын әзірлеуге қажетті бағытта әлеуметтік-психологиялық процестердің дамуын ынталандырады және күшейтеді.
Жарнама өзінің мәні бойынша қоғамдық санаға, сондай-ақ әрбір адамның жеке санасына жүйелі, жүйелі және әртүрлі әсер ететін коммуникация болып табылады. Материалдық тұтынуды қалыптастыра отырып, ол сол арқылы әдеттерді, мотивтерді жасауға ықпал етеді, қоғам үшін жаңа, пайдалы қажеттіліктердің пайда болуына қатысады. Сонымен қатар, жаңа тауарды жарнамалағанда адамның мейіріміне, тұтынушылық психологиясына жол бермеу керек.
Қазіргі заманғы жарнаманың негізгі әлеуметтік функцияларының бірі тұтыну шығындарының төмендеуіне әсер ету болып табылады. Жарнаманың қазіргі жағдайдағы айрықша ерекшелігі - оның тек өнеркәсіптік және сауда кәсіпорындарының мүддесі үшін ғана емес, сонымен бірге қоғамның әрбір мүшесінің өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында да қолданылуы.
2 тарау КОРЕЙ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛДЕРІНДЕГІ ЖАРНАМА МӘТІНДЕРІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Жарнама мәтіндерінің стильдік ерекшеліктері
Жарнамалық мәтіндерді жасаушылар арасында танымал параллелизмнің стильдік құрылғысы болып табылады. Жалғаулас құрмаластардың қызметін тек атаулы сөйлемдер ғана емес, басқа да аяқталмаған құрмалас сөйлемдер атқара алады.
Бұл әдістеменің стилистикалық тиімділігі мәтіннің белгілі бір ырғақты құрылымын жасауда, оны нақтырақ қабылдауға көмектеседі.
Өте кең таралған стилистикалық құрылғы - қайталау. Оқырманның (тыңдаушының) назарын өзіне аударатын, оның маңыздылығын көрсететін, мәтіннің эмоционалдық әсерін күшейтетін сөйлеу элементінің қайталануы. Бұл стилистикалық құрылғыны пайдалану мәтіндерді құрастырушылардан ерекше шеберлікті талап етеді: жарнамалық мәтіннің салыстырмалы түрде аз мөлшері лингвистикалық құралдарды ұтымды пайдалануды белгілейді.
Стильдік экспрессивтілік сипаты бойынша бір-бірінен ерекшеленетін қайталаудың бірнеше ресми түрлері бар:
1. Сөйлемнің, сөз тіркесінің немесе тұтас сөйлемнің бір мүшесін тікелей қайталау болып табылатын жай қайталау.
2. Пикап - сөйлемді, сөз тіркесін немесе жолды аяқтайтын (сирек - басталатын) сөз немесе сөздер тобы келесі сәйкес сөз сегментінің басында қайталанатын қайталау түрі.
3. Жақтау - сөйлеу сегментінің басындағы элемент оның соңында қайталанып, ең экспрессивті синтаксистік сегменттерді алатын қайталау түрі.
4. Зат есім арқылы білдірілген сөйлем мүшесінің есімше түрінде қайталануы болып табылатын синтаксистік тавтология.
5. Полисиндетон - сөйлемнің біртекті мүшелері арасындағы немесе сөйлеудің үлкен сегменттері арасындағы байланыс үшін қызмет ету элементтерінің, көбінесе бірігудің әдейі қайталануы.
Жақтау - жарнамалық мәтінді қайталаудың ең типтік түрі.
Бір сөздің немесе сөйлемнің қайталануы қайталанатын элементке оқырманның (немесе тыңдаушының) назарын аударып қана қоймайды, сонымен қатар оның мазмұнына жаңа реңктер қосады. Қайталаудың стильдік мәні мәтіннің қайталанатын бөлігінің мағыналық салмағын күшейтуден тұрады.
2.2 Қазақ жарнама мәтіндерінің тілдік ерекшеліктері
Қазақ жарнамасы - ұсыныстар мен ойларды, тауарларды, қызмет көрсетулерді насихаттайтын, әрбір өндірістің, ұйымның тиімді қызмет етуіне ықпал жасайтын, бәсекелестікті дамытатын форма; тілдік және вербалды емес құралдардың жиынтығынан тұратын, тілдік құралдардың шоғырлануы жағынан белгілі бір мәтіндік құрылымы бар нысан.
Вербалды емес құралдарынан ажыратып қарағанда кез келген жарнама -- сөйлеу әрекетінің жемісі. Әрбір жарнама -- тілдік құралдар арқылы логикалық ой тиянақталатын нысан. Демек, ол мәтін. Ал әрбір мәтін құрылымдық-семантикалық сипатқа ие. Жарнама мәтіні прагматикалық қызметі тұрғысынан қарағанда белгілі бір стильдік сипатқа ие, яғни ықпал ету қызметі үшін жарнама мәтінінде тілдің белгілі бір стильдік құралдары пайдаланылады. Осы аталған бойынша жарнама:
- шағын көлемді мәтін;
- көсемсөз стилінің ішкі шағын стилінің бірі (подстиль);
- тілдік құрылымы ықшам әрі қысқа;
- тілдік және вербалды емес құралдарының жиынтығынан тұратын комплексті мәтін;
- ол ақпараттық және прагматикалық функциялар атқарады. Осындай жағдаяттарды нақтылау мақсатында ең алдымен төмендегідей мәселелер қарастырылады:
1. Жарнаманың мәтіндік сипаты.
Соңғы жылдардың ішінде мәтін лингвистикасы тіл білімінің көкейкесті бағыттарының бірі болып саналады. Басқаша айтқанда, мәтін - лингвистикалық зерттеулердің объектісі болып отыр: әртүрлі функционалдық стильдердегі мәтіндер, мәтін категориялары, әртүрлі мәтін түрлерінің мәтіндік құрылуы және қызмет ету процестері айқындалуда.
Бұқаралық коммуникацияның жүйесінде әртүрлі мәтіндердің түрлерін олардың экстралингвистикалық ерекшеліктеріне қарай, қызмет етуін және ұйымдастырылуын зерттеу, қатынастың осы түрінің өзгешелігімен, яғни, жоғары әсер ету функциясымен дәлелденеді.
Бұқаралық коммуникацияның жүйесінде мәтіннің бірнеше түрі бар екендігі белгілі. Оның ішінде жарнама мәтіні ерекше бөлінеді: "...рекламный текст заслуживает пристального и доброжелательного рассмотрения в качестве случая уникального по своей интенсивности функционального, (т.е. целевого) использования языка" 81.81.
Бұқаралық қатынас құралдарының негізгі мақсаты - ол индивидтердің идеологиялық, әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-психологиялық көзқарастарын біртұтасқа (мемлекет, ұлт, кәсіби бірігу және т.б.) біріктіру.
Бұқаралық қатынастың бұл мақсатын орындаудың бір жолы, Л.В. Петровтың пікірінше "социумның суретін жасау" (социум ішіндегі болып жатқан жағдайлар, деректер, әлеуметтік бағдар туралы хабар ету). Социум суретін жасау, индивидтердің, қоғам мүшелерінің әлеуметтік реттеуші жүйесі болып табылады. Жарнама осы жүйенің құрамдас бір бөлшегі ретінде саналады.
Жарнама арқылы қоғамның саясатымен, құқығымен, экономикасымен байланысты әлеуметтік және қоғамдық нормалар, дағдылар мен дәстүрлер насихатталып қалыптасады.
Жарнама әлеуметтік реттеуші жүйенің белсенді қатысушысы болып табылады, өйткені ол жарнама хабарландырулары арқылы, ал олардың негізгі бөлігі мәтінге беріледі, социум суретінің бөлшегін құрайды.
Қазақ тіл білімінде мәтін, мәтін лингвистикасы, сөз актісінің теориясы мәселелері қарастырылмаған. Ғалым Б. Шалабаев бұл жөнінде мынадай пікір білдіреді: "Мәтін мәселесі қазақ тіл білімінде толық мәнінде әлі зерттеу объектісі болған жоқ. Оны зерттейтін мәтін лингвистикасы, мәтін теориясы дейтін ілімдер орыс, шетел білімінде соңғы 20-30 жылдардың аяғында ғана қалыптасты".
Мәтін - күрделі құбылыс. Егер бұрын мәтін мынадай аспектілерде:
- Белгілі бір лексикалық единицасының тізбегінен тұратын синтаксистік құрылымы бар, логикалық ой аяқталатын тұтас бірлік ретінде;
- Тілді оқыту процесінде, оқыту материалының бөлігі ретінде қарастырылып келсе, соңғы уақытта антропологиялық, когнитивті лингвистика саласында қарауға көңіл бөлініп келеді.
Қазіргі кездегі көптеген зерттеушілер И.Р.Гальпериннің мынадай пікіріне сүйеніп жүр: "Представляется неоспоримым тот факт, что членимость текста -- функция общего композиционного плана произведения, характер же той членимости зависит от многих причин, среди которых не последнюю роль играет размер частей и содержательно-прагматическая установка создателя тек-ста" [4.50-51].
Қазақ тіл білімінде де мәтіннің ұйымдастыру функциясы жайында ғалым Б.Шалабаевтың айтқан пікірін атап көрсетуге болады: "Мәтіннің құрылуы төмендегі талаптарға жауап бергенде ғана жүзеге асады: сыртқы тұлғалық байланыстарға, белгілі бір ішкі мағынаға (мазмұнға) және дер кезінде қабылдана алу мүмкіншіліктеріне ие болу, қарым-қатынас жасауды іске асыру".
Мәтін лингвистикасына қатысты соңғы зерттеулердің ішінде Ф.Жақсыбаева газет тілінің прагматикалық функциясын мәтінге байланыстырып қарастырған. Бұл жұмыста мәтіннің прагматикалық ерекшелігіне көңіл аударылған. Автор "газет мәтінінің прагматикалық функциясын зерттеуде мәтінге қатысты теориялық ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz