Қазақстандағы интеллектуалды миграцияның жағдайы таралуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Ақтөбе қаласы физика - математикалық
бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебі
Назарбаев Зияткерлік мектептері
дербес білім беру ұйымының филиалы

Қазақстан тарихы
Курстық жұмыс

Оқу бағдарламаларға сәйкес тақырыптың бағыты:
Социологиялық зерттеу
Тақырып: Қазақ жастары арасындағы интелектуалды миграция
Cөз саны: 2138

https:text.ruantiplagiatunautho rized - 72.6 %
https:content-watch.rutext - 76.7%
Орындаған: Мұстахимов Темірлан
Жетекші: Аязова З.К.

Зерттеу жұмысын растайтын мәлімдеме
Мен осы зерттеу жұмысым өзімдікі екенін және оның сенімді екенін жариялаймын. Барлық ресурстар мен дереккөздер расталған және басқалардың ресурстары мен дереккөздері қолданылған жағдайда сілтеме жасалынған.

Мұстахимов Т.

Ақтөбе, 2021
Мазмұны
Кіріспе 3
2. Негізгі бөлім 4
2.1. Интелектуалды миграция дегеніміз не ? 4
2.3 Қазақстандағы интеллектуалды миграцияның жағдайы таралуы. 5
3. Зерттеу әдісі 7
4. Зерттеу жұмысының нәтижелері 7
4.1 Сауалнаманың нәтижесі 7
4.2. Сұхбаттың нәтижесі 7
5. Бағалау 7
6. Қорытынды 8
7. Рефлексия 9
8. Қолданылған әдебиеттер тізімі 9

Кіріспе
Қазіргі таңда, әлемде еліміздің экономикалық және социалогиялық бағыттарда жарқын болашағы болжануда, және бұл пікірге негіз бар. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанда демографиялық деңгейдің күрт өсуі байқалды, мысалға осы 2021 жылғы санақ негізінде халық саны 18 млн. 960 мың адамға жеткендігін анықтадық. Және бұл, жаһандану арқасында азаматтардың өз мекен-жайын еркін, қалаған жерге өзгертуге мүмкіндігі барын ескермегенде.
Алайда соңғы жылдарда, елімізде эмиграциялық көштің жаңа ағыны байқалуда. Оның үстіне, бұл ретте елімізден кеткен адамдардың тең жартысынан көбі, білікті кадрлер ден тұрады. Мысалға, танымал статистикалық мәліметтер сайтты finprom мәліметтері бойынша, 2021 жылдың қаңтар-наурыз айлары арасында 933 техникалық сферадағы білікті мамандар қоныс аударды. Сондай-ақ, елден 466 экономист, 249 педагог, 186 дәрігер, 113 заңгерде мекен ауыстырған болатын.
Жобаның басты мақсаты: әлеуметтік зеpттеyдiң түрлі әдістеpiн қолдана oтыpып, интеллектуалды миграцияның Қазакстанның жағдайына тигізетін әсерін зерттеу, шешу жолдарын анықтау және қандай іс-шараларды колдау кажет екендігін мемлекетке ұсыну.
Жобаның зерттеу өзектілігі: Бүгінгі бейбіт, елдер арасында жақсы дипломатиялық қарым-қатынастар орнаған заманда, кез-келген адам өзінің мүмкіндектеріне қарай емін-еркін қалаған мерзімге қоныс аудара алады. Алайда, осының арқасында елдер арасындағы интелектуалды миграция ағындары секілді мәселелер туындауда. Әрине, еліміз секілді дамушы елдер өзінің болашақ перспективасынан айырылу қауіпінде болғанымен, АҚШ секілді дамыған мемлекеттер үшін бұл экономикалық жағынан тиімді, мысалға ең қарапайым есептеулер бойынша, соңғы 25 жылда АҚШ-тың Білім және ғылым саласындағы экономикасы 15 миллиард доллардан асты. Ол Қазақстан секілді елдер үшін, теріс жағынан әсер етеді.
Зерттеу жұмысын жүргізу міндеттері :
Зерттеу мәселесі бойынша деректер жинау
Алынған деректерді өңдеу
Сауалнама жүргізу және сұхбат сияқты зерттеу әдістерін пайдалана отырып, мәселенің шешу жолдарын анықтау
Жұмыс нәтижелерін қорытындылау және зерттеу сұрақтарына жауаптар дайындау
Зерттеу сұрақтары :
Интелектуалды миграцияның кері әсерінен, еліміздің болашағы қалай өзгермек?
Қазақстан үшін оның салдары қандай болмақ?
Интелектуалды миграция тудырған мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлерді негізге ала отыра, Қазақстан осы үрдіске қандай шаруалар қолдануы тиіс?

2. Негізгі бөлім
2.1. Интелектуалды миграция дегеніміз не ?
Интеллектуалды миграция (ағылш. brain drain) - мамандардың, ғалымдар мен білікті жұмысшылардың өз елінен саяси, экономикалық, діни немесе басқа да себептер бойынша жаппай шығу үдерісін, яғни эмиграциялық процесті сипаттайды. Әрине, бұл ретте мамандарының бір бөлігі сыртқа кеткен елдерге айтарлықтай экономикалық, мәдени, ал кейде саяси залал келтірілсе, керісінше, иммигранттарды қабылдайтын мемлекеттер үлкен және арзан зияткерлік капиталға ие болады. Мысалға, Ресейде 1990 жылдары әрбір бесінші эмигранттың жоғары білімі болды, оның ішінде, АҚШ келгендердің ішінде - қа - 40% - дан астам, ал Канадаға-60 %. Және бұл сол кездегі Ресей мемлекетіндегі жоғары білімі бар адамдардың үлесі 13 пайыздан әрең асатындығын есептегенде. Қазіргі кезеңді айтар болсақ, жағдай одан әрі ушықпағанымен әліде өзінің өзектілігін жоғалтпады, себебі 2017 жылдың өзінде әлемде мигранттар саны 277 млн-ға жетсе, оның 164 млн-ы еңбек мигранттары болып табылады. Және олардың саны тек жыл санап артып келе жатыр десек болады.

2.2 Интеллектуалды миграция әлемдегі жағдайы және шет елдердің көзқарасы
Соңғы он жылда әлемде өз елінен тыс жерде жоғары білім алатын студенттер саны 70%-ға өсті. ЮНЕСКО статистика институтының есебіне сәйкес, 1999 жылы шетелдік студенттер 1,68 млн болса, 2014 жылы осындай студенттердің саны 207 млн-ға жеткен. Бұның себебін әйгілі BBC медиа корпорациясының 2008 жылғы мақалаларынан кездестіре аламыз. Онда мигранттардың көп бөлігі Кариб аралдары, Африкадағы бұрынғы еуропа елдерінің колониялық жерлері және шығыс еуропа аумағындағы бұрынғы социалистік мемлекеттерден келетіндігі айтылған. Аумақтар әртүрлі болғанымен себептері бірдей, ол перспективті және тиімді жұмыс орындарының болуы, әлеуметтік жағдайлардың қолайлырақ болуы. Тіпті өзіміздің жастарымызды алар болсақ, осы себептермен кеткен оқиғалар көп, мысалға ЕҰУ бакалавры мен италиялық Università Cattolica del Sacro Cuore, ASERI магистрі болған Асия Диас, Италиядағы оқуын бітірген соң, өмірін сол жақтағы ірі компанияда жалғастыруға шешім қабылдаған. Алайда, халықаралық қарым-қатынастар маманының сөзінше, егер де елімізде карьералық перспективасы бар, лайықты жалақы ұсынғанда, ол елге қайтуы да мүмкін еді.
Өзге елдердегі ресми деректер бойынша айтар болсақ, Солтүстік-Батыс Африкадағы Марокко мемлекетінде мысалға 2018 жылы 600 инженер және 8000 жоғары буын басшылығы мамандары өз елдерінен қоныс аударған, оған қоса Марокконың негізгі рекрутингтік агенттігі ReKrute-дегі зерттеу негізінде, елдегі 35 жасқа дейінгі адамдардың 91 пайызы да осыны қалайтындығын анықтаған. Және бұл тек жалғыз Мароккода ғана емес. Бұл мәселенің ауқымдылығын біз, БҰҰ-ның сауда және даму жөніндегі конференциясында (ЮНКТАД) келтірілген, "Африка елдері өз мамандарының миграциясынан туындаған шығынның орнын толтыру мақсатында, жыл сайын $4 млрд. жұмсайды" деген дерегінен көре аламыз.

Тағы бір қызықты дерек, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) зерттеуінің нәтижесі, әлемде медициналық сферада домино эффекті байқалуда, мысалғы медицина қызметкерлерінің "ми ағуы" процессі келесі алгоритм бойынша жүреді: Ұлыбританиядан келген дәрігерлер мен медбикелер жалақысы жоғары АҚШ-қа кетеді. Олардың орнын Африкадан келген дәрігерлер алады ды, африкалықтардың орнына Кубадан келген дәрігерлер мен медбикелер жұмысқа орналасады. Шындығына келгенде, бұл мәселе кез-келген елдің белгілі бір салаларында міндетті түрде кездеседі, мысалы Құрама Штаттарда, маркетологтар мен менеджерлер арасында, ал Францияда туризм, тамақтану және денсаулық сақтау салаларында эмигранттар саны артып келе жатыр. Халықаралық Lepetitjournal француз журналының деректері бойынша, Франциядан кеткен әрбір төртінші эмигрант ең беделді инженерлік оқу орындарының түлегі. Біздің елімізге келер болсақ, еліміздегі бұл мәселенің өзектілігінің жоғары болу себебі, мамандардың миграциясы көптеген салаларда бірдей жоғары деңгейде жүріп жатыр.

2.3 Қазақстандағы интеллектуалды миграцияның жағдайы таралуы.

Қазіргі таңда Қазақстандағы интеллектуалдық миграция көлемі және жағдайы туралы мәліметтер аз, себебі миграциялық қозғалыстардың тек көші-қон процессі тұрақты кезде ғана статистикалық көрсеткіштер құрылады. Оның тағы бір себебі, мамандардың азаматтықты өзшертпей, еңбек визасы, не болмаса уақытша келісімдер арқылы шыққаннан кейін, ҚР. Білім және Ғылым Министрлігінде ақпарат жинау қиныға соғады. Тағы бір мән беретін жәйт, білім эммиграциясы интеллектуалды миграция үрдісінің синонимі емес, оның бір саласы болып табылады. Жеке сол саланы қарастырақ болсақ, шет мемлекетте білім алу тенденциясы қазазқ жастары арасында артып келе жатыр. Өткен 2014 жылғы мәліметтерге сұйенер болсақ, елімізден тыс жерде 45000 қазақстандық білім алса, оның ішінде 9760-ы Қытай жерінде, 4000ға жуығы Ұлыбританияда, 1500 жуығы Малайзияда , БАӘ-терінде 715, Түркияда - 783 студент білім алады. Және бұл көрсеткіш жыл санап, тек артып келе жатқаны байқалады. 2015 жылғы NUR.kz отандык ақпараттық-интернет порталындағы мақалада, ресми деректерді қолданғанның өзінде, мемлекет 3000 студентке 87 маман - дық бо - йын - ша дүниежүзіндегі 32 елге оқуға мүмкіндік беруде. Сонымен қатар, көршілес Ресейдің миграция қызметінің ресми деректеріне сұйенсек, 2014 жылы ондағы жоғару оқу орындарында 26600 жас азаматтарымыз болса, 2017 жылға олардың саны 78000 ға жеткен болатын. Бұл Ресейде білім алуға деген қызығушылықтар артып келе жатқанының айқын дәлелі. Жоғарыда аталып өткендей, уақытша немесе келісімшарт бойынша кеткен жастардың, шет елді тұрақты мекеніне айналдыру, яғни уақытша миграциядан тұрақтыға көшу тенденциясы көп көрініс алып отыр. Сол себепті, шет елдік білім алған жас мамандарға назарымызды салу қажет. Елімізде жүріп жатқан уақытша миграцияның тұрақты миграцияға айналу тенденциясын жоққа шығаруға болмайтынын ескерсек, біз қазіргі таңда елдің әлеуметтік дамуына қауіп-қатер төндіретін "білімділердің көшуі" мен интеллектуалды миграцияның жаңа сатысында орналасамыз.

Студенттермен бірге жоғары білікті мамандар да кетіп жатыр. Статистика комитетінің деректері бойынша Қазақстандағы көшіп келу ағындарының көпшілігін Орталық Азия мемлекеттерінде тұратын этникалық қазақтар, яғни репатриацияланған оралмандар құрайды. Өкінішке орай, иммигранттардың білім деңгейі эмигранттардың деңгейінен төмен. Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің ресми деректеріне назар аударсақ, егемендік алғаннан кейінгі 25 жыл арасында , яғни 2016 жылға дейін, еліміздегі халықтың 5,5 пайызын құрайтын, оралман мәртебесін алған 957 772 репатриант негізінен этникалық қазақ болып табылады. Еңбекке қабілетті оралмандардың 8,8% жоғары-оқу орнын бітірген б, 20,6% арнайы орта білімді игерген, 60,8% жалпы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.