Қазақ жастары арасындағы интеллектуалды миграция

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Ақтөбе қаласы физика - математикалық
бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебі
Назарбаев Зияткерлік мектептері
дербес білім беру ұйымының филиалы

Қазақстан тарихы
Курстық жұмыс

Оқу бағдарламаларға сәйкес тақырыптың бағыты:
Социологиялық зерттеулер
Тақырып: Қазақ жастары арасындағы интеллектуалды миграция

Cөз саны: 2652

https:text.ruantiplagiatunautho rized - 94.95%
https:content-watch.rutext - 100%
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Орындаған: Мұстахимов Темірлан
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жетекші: Аязова З.К._________
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ішкі модератор: Аязова З.К. ________

Зерттеу жұмысын растайтын мәлімдеме
Мен осы зерттеу жұмысым өзімдікі екенін және оның сенімді екенін жариялаймын. Барлық ресурстар мен дереккөздер расталған және басқалардың ресурстары мен дереккөздері қолданылған жағдайда сілтеме жасалынған.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мұстахимов Темірлан
___________________

Ақтөбе, 2022
Мазмұны:
І. КІРІСПЕ 2
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 3
ІІ.І. Интеллектуалды миграция дегеніміз не ? 3
ІІ.ІІ Жалпы әлемдегі және Қазақстандағы интеллектуалды миграцияның жағдайы таралуы.. 3
ІI.ІІІ. Қазақстан Республикасындағы интеллектуалды миграцияның қандай салдары бар?. 4
ІІ.IV. Әдіс-тәсілдер: 5
II.V. Бағалау: 6
ІІ.VI. Нәтиже: 7
ІІІ.ҚОРЫТЫНДЫ 8
III.I: Қорытынды: 8
III.II: Ұсыныс: 9
III.III: Рефлексия: 9
ІV. Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 10
V. ҚОСЫМШАЛАР 11

Кілт сөздер: Интеллектуалды миграция, эмигрант, шет ел, болжам.
І. КІРІСПЕ
I.I.Тақырып өзектілігі:
Қазіргі таңда, әлемде еліміздің экономикалық және социалогиялық бағыттарда жарқын болашағы болжануда, және бұл пікірге негіз бар. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанда демографиялық деңгейдің күрт өсуі байқалды, мысалға осы 2021 жылғы санақ негізінде халық саны 18 млн. 960 мың адамға жеткендігі анықталды.[4] Және бұл, жаһандану арқасында азаматтардың өз мекен-жайын еркін, қалаған жерге өзгертуге мүмкіндігі барын ескермегенде. Алайда соңғы жылдарда, елімізде эмиграциялық көштің жаңа ағыны байқалуда. Бұл ретте елімізден кеткен адамдардың тең жартысынан көбі, білікті кадрлер ден тұрады. Мысалға, танымал статистикалық мәліметтер сайтты finprom мәліметтері бойынша, 2021 жылдың қаңтар-наурыз айлары арасында 933 техникалық сферадағы білікті мамандар қоныс аударды. Сондай-ақ, елден 466 экономист, 249 педагог, 186 дәрігер, 113 заңгерде мекен ауыстырған болатын.[3]
I.II. Зерттеу жұмысының мақсат-міндеттері:
Әлеуметтік зеpттеyдiң түрлі әдістеpiн қолдана oтыpып, интеллектуалды миграцияның Қазакстан Республикасының әлеуметтік жағдайына тигізетін әсерін зерттеу, шешу жолдарын анықтау және қандай іс-шараларды колдану кажет екендігін ұсыну .
I.III. Зерттеу сұрақтары:
Интеллектуалды миграцияның кері әсерінен, еліміздің болашағы қалай өзгермек?

Қазақстан үшін оның салдары қандай болмақ?

Интеллектуалды миграция тудырған мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлерді негізге ала отыра, Қазақстан осы үрдіске қандай шаралар қолдануы тиіс?

I.IV. Зерттеу гипотезасы:
Қазіргі таңда интеллектуалды миграция ағымын елең етпеу, болашақта мемлекетке әлеуметтік-экономикалық дағдарыстарға алып келеді деп ойлаймын. Менің гипотезам бойынша болашақта ақыл көші процессі қарқымын азайтып, мәселе шешіледі, алайда ол үшін ұзаұ уақыт пен еңбек қажет.
I.V. Пайдаланылған әдебиеттерге қысқаша шолу:
Мен негізгі дереккөздер ретінде сұхбат және сауалнаманы қолдандым. Ал қосалқы ақпарат ретінде БАҚ(Бұқаралық ақпарат құралдары) және ғылыми кітап мақалалары алынды. Сұхбат пен сауалнамадан алынған деректер, тақырыпты толық ашуға мүмкіндік бермегенімен, көзделген аудиторияның пікірі анықталды. Және ғаламтор мен кітап көздері шет тілде жазылғандықтан, олар қазақ тіліне аударылып, өңделген. Ол арқылы мен қажетті статистикалық мәліметтерді қолданып, зерттеу сұрақтарына жауап ала алдым. Сұхбаттағы ашық сұрақтарға алынған жауаптар, мәселені тереңірек қарауға, ал 50 ден астам қатысқан сауалнама нәтижесі қорытынды құруда көп септігін тигізді.

ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І. Интеллектуалды миграция дегеніміз не ?
Интеллектуалды миграция (ағылш. brain drain) - мамандардың, ғалымдар мен білікті жұмысшылардың өз елінен саяси, экономикалық, діни немесе басқа да себептер бойынша жаппай шығу үдерісін, яғни эмиграциялық процесті сипаттайды.[10] Әрине, бұл ретте мамандарының бір бөлігі сыртқа кеткен елдерге айтарлықтай экономикалық, мәдени, ал кейде саяси залалы келтірілсе, керісінше, иммигранттарды қабылдайтын мемлекеттер үлкен және арзан зияткерлік капиталға ие болады. Мысалға, Ресейде 1990 жылдары әрбір бесінші эмигранттың жоғары білімі болды, оның ішінде, АҚШ -қа қоныс аударғандардың ішінде - 40% - дан астам, ал Канадаға көшкендердің 60%.[2] Және бұл сол кездегі Ресей мемлекетіндегі жоғары білімі бар адамдардың үлесі 13 пайыздан әрең асатындығын есептегенде. Қазіргі кезеңді айтар болсақ, жағдай одан әрі ушықпағанымен әліде өзінің өзектілігін жоғалтпады, себебі 2017 жылдың өзінде әлемде мигранттар саны 277 млн-ға жетсе, оның 164 млн-ы еңбек мигранттары болып табылады.[5] Және олардың саны тек жыл санап артып келе жатыр десек болады.
ІІ. Жалпы әлемдегі және Қазақстандағы интеллектуалды миграцияның жағдайы таралуы.
Соңғы он жылда әлемде өз елінен тыс жерде жоғары білім алатын студенттер саны 70%-ға өсті. ЮНЕСКО статистика институтының есебіне сәйкес, 1999 жылы шетелдік студенттер 1,68 млн болса, 2014 жылы осындай студенттердің саны 207 млн-ға жеткен.[7] Бұның себебін әйгілі BBC медиа корпорациясының 2001 және 2006 жылғы мақалаларынан кездестіре аламыз. Онда мигранттардың көп бөлігі Кариб аралдары, Африкадағы бұрынғы еуропа елдерінің колониялық жерлері және шығыс еуропа аумағындағы бұрынғы социалистік мемлекеттерден келетіндігі айтылған.[8] Аумақтар әртүрлі болғанымен себептері бірдей, ол перспективті және тиімді жұмыс орындарының болуы, әлеуметтік жағдайлардың қолайлырақ болуы. Тіпті өзіміздің жастарымызды алар болсақ, осы себептермен кеткен оқиғалар көп, мысалға ЕҰУ бакалавры мен италиялық Università Cattolica del Sacro Cuore, ASERI магистрі болған Асия Диас, Италиядағы оқуын бітірген соң, өмірін сол жақтағы ірі компанияда жалғастыруға шешім қабылдаған. Алайда, халықаралық қарым-қатынастар маманының сөзінше, егер де елімізде карьералық перспективасы бар, лайықты жалақы ұсынғанда, ол елге қайтуы да мүмкін еді.[6]
Өзге елдердегі ресми деректер бойынша айтар болсақ, Солтүстік-Батыс Африкадағы Марокко мемлекетінде мысалға 2018 жылы 600 инженер және 8000 жоғары буын басшылығы мамандары өз елдерінен қоныс аударған, оған қоса Марокконың негізгі рекрутингтік агенттігі ReKrute-дегі зерттеу негізінде, елдегі 35 жасқа дейінгі адамдардың 91 пайызы да осыны қалайтындығын анықтаған. Және бұл тек жалғыз Мароккода ғана емес. Бұл мәселенің ауқымдылығын біз, БҰҰ-ның сауда және даму жөніндегі конференциясында (ЮНКТАД) келтірілген, "Африка елдері өз мамандарының миграциясынан туындаған шығынның орнын толтыру мақсатында, жыл сайын $4 млрд. жұмсайды" деген дерегінен көре аламыз. [1]
Қазіргі таңда Қазақстандағы интеллектуалдық миграция көлемі және жағдайы туралы мәліметтер аз, себебі миграциялық қозғалыстардың тек көші-қон процессі тұрақты кезде ғана статистикалық көрсеткіштер құрылады. Оның тағы бір себебі, мамандардың азаматтықты өзгертпей, еңбек визасы, не болмаса уақытша келісімдер арқылы шыққаннан кейін, ҚР. Білім және Ғылым Министрлігінде ақпарат жинау қиныға соғады. Тағы бір мән беретін жәйт, білім эммиграциясы интеллектуалды миграция үрдісінің синонимі емес, оның бір саласы болып табылады. Жеке сол саланы қарастырақ болсақ, шет мемлекетте білім алу тенденциясы қазазқ жастары арасында артып келе жатыр. Өткен 2014 жылғы мәліметтерге сұйенер болсақ, елімізден тыс жерде 45000 қазақстандық білім алса, оның ішінде 9760-ы Қытай жерінде, 4000ға жуығы Ұлыбританияда, 1500 жуығы Малайзияда , БАӘ-терінде 715, Түркияда - 783 студент білім алады.[9] Және бұл көрсеткіш жыл санап, тек артып келе жатқаны байқалады. 2015 жылғы NUR.kzотандык ақпараттық-интернет порталындағы мақалада, ресми деректерді қолданғанның өзінде, мемлекет 3000 студентке 87 маман - дық бо - йын - ша дүниежүзіндегі 32 елге оқуға мүмкіндік беруде[10]. Сонымен қатар, көршілес Ресейдің миграция қызметінің ресми деректеріне сұйенсек, 2014 жылы ондағы жоғару оқу орындарында 26600 жас азаматтарымыз болса, 2017 жылға олардың саны 78000 ға жеткен болатын. Бұл Ресейде білім алуға деген қызығушылықтар артып келе жатқанының айқын дәлелі. Жоғарыда аталып өткендей, уақытша немесе келісімшарт бойынша кеткен жастардың, шет елді тұрақты мекеніне айналдыру, яғни уақытша миграциядан тұрақтыға көшу тенденциясы көп көрініс алып отыр. Сол себепті, шет елдік білім алған жас мамандарға назарымызды салу қажет. Елімізде жүріп жатқан уақытша миграцияның тұрақты миграцияға айналу тенденциясын жоққа шығаруға болмайтынын ескерсек, біз қазіргі таңда елдің әлеуметтік дамуына қауіп-қатер төндіретін "білімділердің көшуі" мен интеллектуалды миграцияның жаңа сатысында орналасамыз.
ІIІ. Қазақстан Республикасындағы интеллектуалды миграцияның қандай салдары бар?
Зияткерлік көші-қон-бұл елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін теріс және оң салдарларға ие күрделі процесс. Интеллектуалды көші - қонның салдары туралы ойлана отырып, оның жағымды жақтары білім алмасу тұжырымдамасымен, ал жағымсыз жақтары экономикалық шығындар мен ақпарат ағынының ауыртпалығы тұжырымдамасымен байланысты деп қорытынды жасауға болады. Алайда, жағымсыз жағынан және олар келтірген зиян жақсырақ, сондықтан олар донор мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуына теріс әсер етеді. Бір мемлекетте де, басқаларында да пайдалы болатын зияткерлік көші-қонның әсерін келесі статистика арқылы бақылауға болады. 1990 жылдан бастап Америка Құрама Штаттары Ресейден, Азиядан және әлемнің басқа елдерінен 1 миллион адамды тартты, ал қаржылық есептер бойынша 500 миллиард доллар ағынын көрсетеді.[11] Басқаша айтқанда, соңғы 20 жыл ішінде Қазақстан білінбей өтіп жатқан Зияткерлік көші-қонның экономикалық салдарларынан зардап шекті. Бұл тұжырымдаманы Ұлттық экономика министрінің орынбасары Әбілқасымова ханым да атап өтті. Ол өз сөзінде: "егер квалификациясы жоғары мамандардың көшу ағыны байқалса, онда олардың орнын квалификациясы жоқ мамандар толықтырады. Ал бұл өз тарапында, қоныс аударған мамандарды ауыстыру және жаңа күш мамандарын қайта даярлау нәтижесінде мемлекеттің тоқырауына әкелуі мүмкін" .[13]
Студенттермен бірге жоғары білікті мамандар да кетіп жатыр. Статистика комитетінің деректері бойынша Қазақстандағы көшіп келу ағындарының көпшілігін Орталық Азия мемлекеттерінде тұратын этникалық қазақтар, яғни репатриацияланған оралмандар құрайды. Өкінішке орай, иммигранттардың білім деңгейі эмигранттардың деңгейінен төмен. Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің ресми деректеріне назар аударсақ, егемендік алғаннан кейінгі 25 жыл арасында , яғни 2016 жылға дейін, еліміздегі халықтың 5,5 пайызын құрайтын, оралман мәртебесін алған 957 772 репатриант негізінен этникалық қазақ болып табылады. Еңбекке қабілетті оралмандардың 8,8% жоғары-оқу орнын бітірген б, 20,6% арнайы орта білімді игерген, 60,8% жалпы орта білім беру мекемесін тәмәмдасса , 9,8% мүлдем білім алмаған екен. [12] Статистиканы талдағаннан кейін білікті мамандар елден кетеді, білікті емес адамдар келеді және бұл құбылыс мемлекет экономикасына және тұтастай дамуға теріс әсер етеді деп қорытынды жасауға болады.
ІІ.III. Әдіс-тәсілдер:
Жазбаша түрде зерттеу процесінде келесі зерттеу әдістері қолданылады: тақырып бойынша тиісті әдебиеттерді іздеу және жинау, бұқаралық ақпарат құралдарына шолу жасау арқылы фактілер мен сандық мәліметтерді алу,, диалогтар мен жүйелерді статистикалық мен сапалық әдістеме жүргізуде қолдану. Барлық сұхбат алушылардың жауаптары толықтай талданды және өңделді. Сауалнама, талдау және диалог нәтижелері диаграммалар мен кестелер түрінде ұсынылған. Ресурстар олардың маңыздылығына байланысты таңдалады. Сенімді дәлелдер мен сенімді ақпаратты табу және дұрыс пайдалану мақсатында, тек сенімді интернет-ресурстар, кітаптар және басқа да медиа-деректер қолданылады. Жиналған және таңдалған дереккөздердің жаңа болуын мен өзектелігін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ ресурстарды жарияланған мерзімінен үш жылдан артық уақыт болмауын қамтамасыз ету үшін, шығу уақыттының болуы міндеттеліп, тек жаңа ақпарат көздері қолданылған. Зерттеу әдісі ақпаратты жинаудың сандық және сапалық әдістерін кеңінен қолдануға негізделген. Зерттеуге қатысқан 30 респондент болды, және олардың жас аралығы 15 ден 18 жасты құрайды. Сауалнама әдістері өте кең таралған және әртүрлі тәсілдермен жүзеге асырылады: телефон, электрондық пошта және Интернет арқылы surveymonkey.com секілді сауалнамалар құру платформалары көмегімен. Бұл 6 сұрақтан тұратын әлеуметтік сауалнама, 11-12 сынып оқушыларынана алынды. Бұл жастарға өтпелі кезеңнің мақсаттарын түсінуге көмектеседі және зерттеудің себептерін анықтауға және олардың теорияға әсерін анықтауға мүмкіндік береді. Диалог 4 сұрақтан тұрады. Қатысушылар арасында әртүрлі жастағы және әлеуметтік топтардың өкілдері таңдалды. Бұл клубқа білім беру мәселесін түсінуге және осы зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер туралы айтуға мүмкіндік береді. Сұхбат алушылардың ыңғайлылығы үшін әңгімелер блокнотқа жұргізіледі. Сұхбат шамамен 10-15 минутқа созылды, оның барысында әртүрлі құрылымданбаған сұрақтарға толық жауаптар берілді.

II.IV. Бағалау:
Қазіргі Қазақстандағы интеллектуалды миграция әсерін бағалау
S
W
Жаратылыстану ғылымдарды тереңдетіп оқуға бағытталған жаңа білім беру жүйесін дамыту және жүйелі түрде енгізу. Мысалы, Назарбаев Зияткерлік мектептері.
Жұмыс орнындағы төмен бәсекелестік басқа елдердің мамандарын Қазақстанға қоныс аударуға тартады.
Жоғары технологиялық өндірістердің болмауы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.