Басқару пунктін жасалуы
МАЗМҰНЫ
1
КІРІСПЕ
ЗЕРТТЕЛЕТІН СҰРАҚТЫҢ ЗАМАНАУИ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ. МӘСЕЛЕНІҢ ҚОЙЫЛУЫН НЕГІЗДЕУ
1.1
Сетунь жүйесі
1.2
Сетунь жүйесінің басқа ДО жүйелері мен салыстыру анализі
1.3
Сетунь диспетчерлік орталықтандыру жүйесінің жалпы ережелері
1.4
Жүргізілетін жұмысқа арналған бастапқы деректер
1.5
Техникалық сипаттамалар
1.6
Басқару пункті
2
БЕКЕТТЕРДЕГІ ӘРТҮРЛІ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ СИПАТТАМАЛАРЫН ЗЕРТТЕУ
2.1
Сетунь ДО жүйесінің желілік пункт аппаратуралары сұлбаларын өңдеу
2.2
ТБ сигналының релелік дешифраторының сұлбасы
2.3
ТБ командаларының бақылау пунктіге жүзеге асырылу процедурасы
2.4
Сетунь (ЖКЖЖ) беттесу бойынша қосылған құрылғысы бар ауысудың протоколы
2.5
Модирнизацияланған пунктінің бақылау блогының (МПББ) сұлбасы
2.6
ЭО-мен байланысу сұлбасын өңдеу
2.7
БПЖБ ақпарат алмасу
3
БЕКЕТТЕ СҰЛБАЛЫҚ ШЕШІМДЕРДІ ҚОЛДАНУ МҮМКІНДІГІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ҚАЖЕТТІ ПАРАМЕТРЛЕРДІ ЕСЕПТЕУ
3.1
Кодалық желі өшулігінің есебі
3.2
Пойыздық диспетчер жүктемесінің есебі
4
БЕКЕТТІК ҚҰРЫЛҒЫЛАРҒА ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ КЕЗІНДЕГІ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
4.1
Электр тоғының адам ағзасына әсері
5
ЭЛЕКТРЛІК ОРТАЛЫҚТАНДЫРУДЫ ЕНГІЗУ ТИІМДІЛІГІНІҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗІ
5.1
Техникалық шешімдердің экономикалық тиімділігін анықтау
5.2
Сетунь ДО жүйесін енгізудегі экономикалық тиімділігінің есебі
5.3
Босатылған локомотивтер мен вагондар санының есептелуі
5.4
Эксплуатациялық шығындарды анықтау
5.5
Капиталды шығындарды анықтау
5.6
Қажетті күрделі салымның дөңгелек жүк салмағына өзгеруі
5.7
Жылдық экономикалық тиімділік
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың мақсаты екіжолды темір жол теліміне Сетунь диспетчерлік орталықтандыру жүйесін енгізу мүмкіндіктерін зерттеу.
ДО микропроцессорлық жүйесі АСУ теміржол көлігімен алмасу мүмкіндігін қамтамасыз ету және пойыздар қозғалысының технологиялық процесті бақылау және басқарудың функцияларын автоматтандырудың есебінен байланысты және олардың ЖАТ құрылғыларымен қиылысуы кезінде есептеу техникасының құрылғыларын қолдану жолымен эксплуатациялық жұмысты басқарудың қазіргі заманғы принциптерін іске асыру үшін арналған. Микропроцессорлық ДО темір жол желілерінің бағыттырында және телімдерде қозғалысты диспетчерлік басқаруды автоматтандыру үшін қолданылады; жолдық және аймақтық орталықтардың торабтарында қозғалысты басқаруды ұйымдастыру; улкен бекеттердегі пойыздардың қозғалысын ЭО-мен жабдықталған тұтасқан бекеттермен және өшірілген парктерге жылжумен басқару шоғыры.
Микропроцессорлық жүйелерді жарыққа шығару келесі мақсаттарға жетуді көздеді: өндірісті-экономикалық (бекет аралық кезекшілердің санын қысқарту, пойыздардың қозғалысын ұйымдастыру басшылығын жақсарту, тасымалдау процессінде жоғалтуларды азайту және автоматиканың, телемеханиканың және жылжымалы құрамның техникалық құралдарын қолдануды күшейту, еңбек өнімділігін арттыру, телім жұмысының эксплуатациялық көрсеткішін жақсарту); әлеуметтік (еңбек мәдениеті мен шарттарын жақсарту, диспетчерлік қызметкердің жүктемесін төмендету); капиталдық салымдарды азайту (өндірістік аймақтарда орналасқан аппаратуралардың, құрылысты-монтаждық және жөндеу жұмытарын өткізу көлемдері мен мерзімдерін қысқарту); тез және қызмет көрсету персоналдарының санын азайту; персоналдың жүктемесін азайту және соған сәйкес басқару аймағын үлкейту; пойыздар қозғалысының графигін орындау көрсеткішін және жүк жұмысын қамтамасыз етуді жақсарту; жылжымалы бірлік жұмыс паркі мен график тізбегін қамтамасыз ету нормаларының өзара байланысы; жабдықтың материал және энергия тығыздығын азайту.
Сетунь ДО өзіне желілік пункттармен (атқарушы немесе бақылаушы) және орталық посттың (басқарушы) өзара шапшаң жылдамдықта ақпарат алмасатын телемеханиканың қазіргі заманғы түрін функционалды қосады. Сетунь аралықтар мен бекеттерде автоматиканың әртүрлі құрылғыларында қолдануға есептелген. Пойыздар қозғалысының қарқындылығына тәуелді телімнің басқару және бақылау үзындығы 200-1000 км және оданда көп болуы мүмкін. Желілік пункттардағы объектілердің жүйелерін басқаратын және бақылайтындардың саны шектеусіз. Жүйе номерлерді есепке алумен, пойыздардың индексімен, олардың жүру сапалармен және басқа мәліметтермен автоматты режимдегі телімде пойыздық жағдайдың үздіксіз бақылану функцияларын орындайды, берілген графиктен ауытқу жоқ кездегі телімде қозғалысты автоматты басқару, берілген графиктен болуы мүмкін ауытқуды болжау және осы ауытқуды болдырмау үшін диспетчерге рекомендация беру.
Сетунь диспетчердің іс әрекетін, пойыздар қозғалысының атқарылған графигін құжаттау және бейнелеу қабілеттілігіне ие тағы да сол сияқты жолдық объектілердің жағдайын бейнелеу және бақылау. Ол пойыздық жағдайына байланысты телімде қозғалыстың жылдамдығын басқара алады; желілік пункттерге жауапты және штаттық командаларды бере алу; жартылай автоматты және қолдық режимдерде пойыздардың индексі мен номерін қою; жүйелік журнал жүргізу (технологиялық хаттама); атқарылған қозғалыстың графигін құжаттау. Сетунь ДО автоматты, жартылай автоматты және қолдық режимдерде жұмыс жасайды; ТБ түймелеріне сәйкес блокировкамен бұрмалық секцияларды, аралықтарды және жолдарды қисынды жабуды жүзеге асырады; көршілес телімдердің ДО құрылғыларымен және жоғарға деңгейдегі ақпарттық-басқару жүйелерімен қажетті ақпарпен алмасу (АСОУП және ЦУПР аймақтық мәліметтер базасымен).
Сетунь ДО-ға қосылған жауапты командаларды жіберу жүйесі штатты емес және апаттық жағдайларда қолданылады. Сетунь диспетчерлік персоналдың еңбек шартын жақсартады, автоматты және жартылай автоматты режимдерде жеке функциялардың орындалуын және ақпаратты енгізудің және бейнелеудің ыңғайлы формасын қамтамасыз етеді, қызмет көрсетуші персоналдың шаршағыштығын азайтады.
Жұмыстың өзектілігі.Сетунь жүйесі - жаңа буынның диспетчерлік орталықтандырылуы. Ол жылжымалы құрамның қозғалысын басқару және бақылау жүйелерінде дербес немесе электрлік тартыммен біржолды және көпжолды пойыздар қозғалысын қозғалысы кезінде жолдар телімінде және теміржол торабтарында қолдану үшін арналған,6 секундтан көп емес уақытта жүйенің әрекет етуі, телесигналзацияның (ТС) дұрыстығы; жүйені қалпына келтіру уақыты 15 минуттан көп емес; сыртқы әрекеттерден және ДО торабтарына бекітілмеген кірулерден қорғайды.
Жұмыстың жаңартылуы. Сетунь ДО жүйесі мен Л - НЕВА ДО жүйесінің электрлік құрылымдық сұлбаларымен байланысуы өңделді. Сонымен қатар диспетчерлік телімнің құрылымы мен ТБ және ТС сигналдарының кестелері, электрлік принципиалды сұлбалары мен БПББ ның бақылау пунктінің құрылымдық өңделуі қарастырылды.
1.ЗЕРТТЕЛЕТІН СҰРАҚТЫҢ ЗАМАНАУИ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ. МӘСЕЛЕНІҢ КОЙЫЛУЫН НЕГІЗДЕУ
1.1 Сетунь жүйесі
Пойыздық диспетчердің әр текті ақпараттармен жұмыс істеуге мәжбүр болады: ақиқат уақыттағы режимде түсетін СОБ құрылғыларының жағдайы туралы ақпараттармен, және ережедегідей жиі емес өзінің өзектілігін жоғалтуға немесе төменгі шындыққа ие және уақыттық кідіріспен түсетін АСОУП хабарламаларымен. АЖО-дерді енгізгенде дейін ДНЦ жұмыс уақытының көпшілігін қабылдаумен босамады, тасымалдау процессінің жүрісі туралы әртүрлі ақпаратпен алмасумен босамады[2].
Сетунь жүйесі қазіргі заманғы диспетчерлік орталықтандыру жүйесі болып табылады. Ол электрлік немесе дербес тартыммен пойыздар қозғалысын бір немесе көп жолды теміржол телімдерінде және теміржол торабтарында қолдануға арналған, жылжымалы құрамның қозғалысын басқару және бақылаудағы барлық әрекеттегі жүйелерге бейімделген.
Сетунь жүйесі өзіне желілік пункт (ЖП) пен орталық посттың (ОП) арасында өзара жоғара жылдамдықты ақпарат алмасуымен дуплексті және жартылай дуплексті қазіргі заманғы телемеханика жүйесін қосады. Жүйе бекеттер мен аралықтарда әртүрлі автоматика құрылғыларында қолдануға есептелген. Пойыздық диспетчермен бақыланатын және басқарылатын теміржол телімінің ұзындығы пойыздың қарқындылығына байланысты 200-ден 1000 км-ге дейін болуы мүмкін, объектілерді бақылау мен басқару жүйелерінің саны шектелмейді[5].
Сетунь микропроцессор негізінде қазіргі заманғы диспетчерлік орталықтандырудың құрамында АЖО ДНЦ - ол тасымалдау процессімен бірлік диспетчерлік басқару орталығының (БДБО) құрамдық және ажырамас бөлігі. ДО-ның мұндай жүйесі дәл қазіргі уақытта СНГ және Ресейдің 11 жолдарына белсенді енгізілуде. Сонымен, мысалы, соңғы екі жылда Красноярсконың темір жолында Сетунь жүйесі үш телімде қолдануға берілді: 440 км жалпы ұзындықпен Кошурниково - Саянская, Аскиз - Абакан и Абакан - Кошурниково.
Пойыздық жұмысты жедел басқаратын автоматтандырудың объектісі болып диспетчерлік жүйе табылады.
Басқарудың диспетчерлік жүйесі-ол торабтар немесе телімдерде пойыздық жұмыстарды басқаратын желілік бөлімшелердің жедел қызметкерлері бағынатын жол бөлімшесінің айналасындағы диспетчерлік қызметкер; желілік бөлімшелердегі және бөлімшедегі (ЕДЦУ) жедел қызметкердің жұмысорны; басқарудың мен байланыстың техникалық құрылғылары, сонымен қатар олардың жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етуші қызметкер; жедел-диспетчерлік қызметкердің жұмыстық, ақпаратты-анықтағышты және нормалық құжаттамасы [16].
Сетунь АЖО ДНЦ пойыздық диспетчер қызметінің автоматтандырылуын қамтамасыз етеді және келесі негізгі функцияларды атқарады:
- пойыздық жағдайларды және басқару және бақылау объектілерінің жағдайын анықтаумен диспетчерлік телімнің моделін енгізу;
- автоматты режимде пойыздардың физикалық номерлерін және индекстерін, олардың жылдамдықтарын, олармен технологиялық операцияларын қою;
- берілген графиктен ауытқу жоқ кезінде пойыздардың қозғалысын автоматты басқару;
- берілген графиктен болуы мүмкін ауытқуларды болжау және осы ауытқуды болдырмау үшін диспетчерге рекомендация беру;
- оның экранда болжауымен бейнелеуімен атқарылған қозғалыс графигін (АҚГ) енгізу, сонымен қатар диспетчерлік және жүйелік журналдарды мұрағатқа енгізу арқылы енгізу;
- жолдық объектілердің жағдайына және пойыздық жағдайға байланысты пойыздар қозғалысының жылдамдығын басқару;
- желілік пунктке телебасқарудың жауапты командаларын беру;
- жұмыс режимін таңдау (автоматты, жартылай автоматты және қолдық);
- көршілес диспетчерлік телімдердің Сетунь жүйесі құрылғыларымен, сонымен қатар ЕДЦУ (АСОУП, АСУСС, ДИСКОР және басқалары) жоғарғы деңгейдегі ақпараттық-басқарушы жүйелермен қажетті жедел және анықтамалық ақпараттармен алмасу[1].
Сетунь АЖО ДНЦ-ны құрудағы негізгі принциптер болып:
- қабылданудағы хабарламалардың дұрыстығын жоғарылату үшін дәстүрлі әдістерді қолданумен түсімдегі хабарламаларды рухани сүзу;
- пойыздық жағдайды бейнелеу үшін белсенді объектілі графика;
- әрекеттегі шектеулік және нормалы мәліметтердің анықтамасы, ағымдағы жедел ақпарттың негізінде болжамның математикалық әдісін қолдану[16];
- қандайда бір диспетчерлік телімге ДНЦ-ны программалық қамтамасыз етуді келтіру және жеңіл кеңейтілуді қамтамасыз ететін ағымдағы уақыттағы қазіргі заманғы интеллектуалды құрал-жабдықты қолдану;
- салқын және ыстық қосымшаны қамтамасыз ету;
- кіру және шығу ақпараттарын бақылаудың дәстүрлі әдістерін қолдану.
АЖО ДНЦ Сетуньның базалық жиынтығына кіреді:
- ЖБ Таблоның жұмыс бекеті. Телімнің жұмыс жүгінің көптігіне тәуелді негізгі компоненттерді (аралықтар мен жолдардың бос болмауы, пойыздың номерін байқау, бағдаршамдардың индекациясы және басқалары) бейнелеумен телімде пойыздық жағдайды көру үшін арналған мұндай ЖБ-тердің бірнешеуі болуы мүмкін[1,2].
- Сұлба жұмыстық бекеті таңдалған бекеттен телебасқару командаларын жіберу үшін, атқарылған қозғалыстың графигін бейнелеу және енгізу, анализді, АСОУП-пен байланысты, нормативті-анықтамалық ақпараттарды шығару үшін қызмет етеді.
Диспетчерге телімдегі пойыздар, локомотивтер, вагондар және жүктер туралы анықтама беруші ақпаратты-анықтамалық жүйе. Жүйенің құрылымы екі өзара байланысты деңгейге ие:
- орталық посттың (ОП) аппаратурасы, өзіне дербес ЭЕМ-ді қосушы, ақпаратты енгізу және бейнелеу құрылғысы, ақпаратты тіркеу құрылғысы;
- ақпарат енгізу құрылғысын және аралықтар мен бекеттердегі автоматика құрылғыларының атқарушы және бақылаушы элементтерімен түйіннің интерфейсті элементтерін өзіне қосатын желілік пункттің аппаратурасын (ЖП).
Негізгі техникалық параметрлері:
- диспетчерлік телімдегі ЖП-ның саны - 32-ге дейін;
- байланыстың берілген арнасының саны - 1;
- бір ЖП-дағы басқару объектілерінің саны - 264ке дейін;
- бір ЖП-дағы бақылаудың екі позициялы объектілерінің саны - 1024.
Сетунъ ДО-ның желілік пунктінің құрамына кіреді:
- БПЖБ блоктары (негізгі және қосымша);
- БПКБ блоктары (БПКБ-ның саны жұмыс мен анықталады).
Бекеттегі бақыланушы объектілердің ақпаратын жинақтау БПКБ блоктарының көмегімен жүзеге асырылады. Әрбір БПКБ блогына 32-ге дейін екіпозициялы ТС датчигін қосуға болады. ТС датчигі ретінде реле түйіспелері, ДСП-ның қосымша мен басқару пультінің лампочкалары және жалпы жағдайда 0-36В көлемдегі тұрақты немесе айнымалы тоқтағы кайсыбір сигнал қызмет етеді. БПКБ сигналдарды датчиктерден жинап алады және осы ақпараттарды RS-485 торабы арқылы БПЖБ-ге беруді қамтамасыз етеді. БПКБ саны берілген бекеттегі бақыланушы объектілер санымен анықталады,бірақ 32-ден көп бола алмайды[5].
Бекет жабдықталуы мүмкін автоматиканың әртүрлі құрылғысынан қосымша ақпарат алу үшін БПЖБ-да RS-422 интерфейсі қарастырылады.
Оындай жолмен қалыптасқан телесигнализацияның ақпараттар массиві орталық постқа беріледі.
Орталық посттан алынатын телебасқару командалары БПЖБ блогымен дешифрацияланады және басқару сигналдары түрінде бекеттің басқару объектілеріне беріледі[17].
Сетунь ДО желілік пуктінің техникалық мінездемесі:
1. Электр қорегі 24 В номиналды кернеумен бекеттік батареялардан қамтамасыз етіледі (19-дан 32 В-ке дейін қолайлы шашумен). Максималды пайдалану тоғы 0,6 А-ге тең.
2. Диспетчерлік телімдердің техникалық жабдықталуын және байланыстың арналарының және желілірінің беретін мінездемелеріне тәуелді басқару пункті мен бақылау пунктінің арасында өзара ақпарат беруді қамтамасыз ететін ДО-ның желілік трактісінің әртүрлі құрылымы болуы мүмкін:
а) магистралды және телефондық желілерде, байланыстың ауа желілерінде, сонымен қатар ТЖ-ның берілген арналарында төртжелілі физикалық желілерді қоланумен тізбекті айналмалы құрылым;
б) ТЖ-ның топтық арнасын қолданумен жалпы рұқсат арнасы (тортжелілі логикалық көпнүкте);
в) Байланыстың талшықты оптикалық желілеріның (БТОЖ) сандық арналарын қолданумен тізбекті айналмалы құрылымы[1].
3. Сетунь ДО жүйесінің желілік трактілерімен кездесетін басқару пункті мен бақылау пунктінің аппаратуралары орындалады:
- құрылым үшін а) және б) V.23 ITU-T интерфейсі бойынша;
- құрылым үшін в) G.703 ITU-T интерфейсі бойынша.
4. 10-4 қарапайым жіберудің шарлау ықтималдығы кезінде және тәуеліз қателермен симметриялық арнада ТБ,ТС ақпараттарының жіберілу дұрыстығы:
- ТБ кадрының өзгеру ықтималдығы 10-14-тен көп емес;
- ТС кадрының өзгеру ықтималдығы 10-8-ден көп емес;
- 10-10-нан көп емес бес мәрте жіберіп қойған кезде ТБ кадрының ақпаратын жоғалту ықтималдығы;
- 10-8-ден көп емес бес мәрте жіберіп қойған кезде ТС кадрының ақпаратын жоғалту ықтималдығы.
5. Бақылау пунктінің ақпараттық сыйымдылығы 1024-ке дейін ТС, 255 біримпульсті және 3136 екіимпульсті ТБ командаларынан тұрады.
Дистанциялық басқарупункті мен орнында қолмен қосымшаке ауыстырумен БКПМ-ның негізгі және қосымшаті жиынтықтарын қосу мүмкіндігі.
6. БПЖБ орталық процессордың өзінен тестіленетін жүйемен жабдықталған. Тесттің жүруі қоректі қосқан кезде автоматты түрде жүзеге асырылады, тесттің қорытындысы индикацияға шығарылады. Оданда басқа БПЖБ өзінің құрамында ағымдағы блоктың параметрлерін индикацияға шығаратын жедел режимде қамтамасыз етілетін диагностика блогына ие.
7. Арна бойынша ТБ командаларын жіберу уақыты 1,8 с-тан көп болмайды[1,5].
Жіберу арнасында 10-4-тен көп емес қарапайым жіберудің шашылу ықтималдығы кезінде ТС-тың (уақыт циклы) ағымдағы ақпаратының БП-ға түсетін максималды уақыты 5,0 с-тан көп болмау.
8. Дискретті кірулер мен шығулардың арна бойынша жалпы оқшаулағышы-2000-нан кем болмау керек.
1.2Сетунь жүйесінің басқа ДО жүйелері мен салыстыру анализі
Диспечерлік орталықтандыру (ДО) - бұл байланыс, телемеханикалық және темір жол автоматикасындағы құрылғы жинағы, орталықтандырылған диспечерлік басқарудағы бағыт, сигналдар және басқада диспечерлік шеңбердегі станциялардың объектілері үшін тағайындалған.
Станциялық кодтық орталықтандыру (СКО) - бұл станциялардың сигналдары және 8-25км бағыт аралығындағы өшірілген телемеханикалық басқару жүйесі, жабдықталған электрлік орталықтандыру. Ол электрлік орталықтағы (ЭО) кезекші пост кіріспесіндегі станцияны қайта жасаудағы барлық қозғалысты басқаруды сақтай отырып, станцияларда кабельдің шығынын қысқартады [5].
Темір жол желілеріндегі ДВК жүйелері ВНИИЖТ өңделген, полярлы - жиілікті диспечерлік орталықтандыруды қолдана бастады, онда ТБ сигналдары полярлы болып жеткізіледі, ал ТС сигналдары-импульсті жиілік. Жүйе неғұрлым үлкен жылдам әрекетті иемденді және үлкен сиымдылықпен. Басқару аппаратында индикация жетілдендірілген: нүктелік индикациядан кәшкене науаға көшті, маршрут жиынтығымен екі батырмасы бар пульт-табло сияқты аппаратты қолданды.
Нева жүйесі өзін жаксы жарнама жасады, бірақ жартыпроводникты техникалардың дамуы әрі қарай жүйенің жетілдіруіне үлкен мүмкіндік берді. Одан басқа, ДО жүйесінен шешілетін экпулационда тапсырма төңірегінде келіспеушілік туды [2].
Нева жүйе негізінде Луч жүйесі құрылды және бірінші қолдану 1977-1978ж Беларусь темір жолындағы бір участкте болды. Ол тек пойызды ғана басқарып емес, сонымен қатар аралық станцияда моневрлі жұмысты басқаруға мүмкіндік берді, жүктелген бұйрықты тапсырды, бір жолды перегонда бағыт қозғаласын жекелеп өзгертті. Орталық пост аппаратурасы құрамында энергодиспечерге қосымша жұмыс орнын қосуға болатын еді және станцияларда электр жабдықтаудың объектілерін басқарады. Луч жүйесінің кейбір параметрлері ақпараттың жіберілуін басқаратын даңғыл жолға басты бейне түрінде қатысады, маңызды түрде Нева жүйесі параметрлерімен ерекшеленеді [3].
Юг жүйесінің бірінші нұсқасы тұрақты эксплуатацияны Батайск- Староминская-Тимашевская Северо-Кавказской учаске темір жолдарын қабылдау болды. РГУ ПС-де қазіргі заман техникасы негізінде бағдарлама-аппараттық шешім өңделді. Қазіргі заман жүйесі ДО нормаланған параметрі ОСТ 32.111-98 және ОСТ 32.112-98 талаптары толығымен орындалды.
Тракт жүйесі бір бірімен байланысқан екі жүйешіктен тұрады: басқару пункті (ПУ), коммуникациялық жүйешікте және учасе беттерінде орналастырушы құрылымғы ие бақыланушы пункт (КП).
Басқару пункті жүйесінің құрамына: пойыз диспечерінің қозғалыста қолданатын график жүйешігімен автоматталған жұмыс орны-ГИД (АРМ ДНЦ және АЖО ГИД);
ФК - функциоалды клавиатура; электромиханианың автоматталған жұмыс орны ДО (АЖО ШН ДО); энергодиспечердің автоматталған жұмыс орны (АЖО ЭНЦ); сервер желісі мен жабдықтың желілік қосылуы; техникалық құралдар жиынтығы (КТС) Тракт-ЦП; жүйенің программа-техникалық шлюзі; арайы тағайыдаулар мен жалпылама программалық қамтамасыздама.
Бақылаулар көрсеткендей, диспечердің бағыттаушы таблосында ақпарат өлемінің ұлғаюы пойыздық жағдай учаскесінде жақсарды, бірақ оның кезекшілік уақытыда шаршауы ұлғайды. Содықтан табло көрсетіш пульттік бағыттаушылар қолданыла бастады, және бір манипуляторға диспечер басқармасын екі дөңгелекпен қосушы сұлбасы өңделінді, осылайша диспечерлерге немесе бір қалыпсыз жұмыста өз жұмысын анағұрлым рационалды ұйымдастыруға мүмкіндік береді[2,5].
ПЖДО жүйесі аумақтарда ортақ тартылыспен шамамен 4000км мен енгізілді.Болашақта ДО-ны қолданыс облысының кеңейюі, күнделікті электрлік тартылысқа және диспечер аумақтарын жойып жіберуі негізіне көшумен тоналдық жиілік арналарының тартылыс сызықтарында жоғары сапалы хабарлағыш жүйесін қолдану қажеттілігі туындады. ТБ жәе ТС арналарында ұйымдасуыда жиілік аппарат құрылған болатын. Бұлардың үнемі ПЖДО жүйе тоғындағы осыдай физикалық сызықтық шынжырмен аппаратураның жиынтығы күрделі техниалық шешімдерді талап етті. СОБ мен байланыс магистральді кабельдік сызықтарында тұрақты тоқтың сызықтық шынжыр электрлік тарту күшімен ауыспалы тоқта қолданылуы көп мөлшерде трансляциялық күшейткіш пунктерін талап етті, осылайша ТБ сигналының жіберілуі сапасын төментетті. Бұл физикалық сандық ДО шынжырында ТБ және ТС сигналдарын тек тоналдық жиіліктерінің ауыспалы тоғында қолданылу қажеттілігін тудырды[17].
Жиілік диспечерлік орталықтандыру (ЧДЦ) 1961 жылы құрылған.
Бұл жүйедегі алғашқы кодтайтын ТС аппаратурасы бірнеше шексіз элементтерде орындалды,(германиелік, транзисторлар мен диодтарда).
ТБ сигналының хабарлану уақыты 1cағатқа дейін қысқартылды, ал ТС сигналы-0,3 сағатқа дейін, квитированиеде қолданылған, яғни ол тапсырушы пунктіге ТБ мен ТС сигналдары жайлы хабарлау[1].
Сигнал тапсырылуының жоғары кепілділігі мен анықтауына қарамастан ЖДО жүйесі барлық кездей соқ пайда болатын қимылдар жүйелеріне тән құбылыстармен толықпады, әр түрлі пункт линияларындағы.
ТС сигналдарының тапсырылу кезектігі реледе қамтамасыз етілді, яғни мұндағы контактілер сызықтық шынжылға қосылып отырды. Бұл ТС сигналының сызықтық пунктерде қорлануы кезіндегі кедергілер мен кідірістерді туындатты, жүйе тарамдалу орналасуда қолданыла алмады.
Жүйе құрылымы. Компьютерлік темір жол технологиясы (ЦКЖТ) ПГУ ПС орталығының қызметкерлерімен өңделіп, 1995жылы микро ЭВМ негізінде диспечерлік орталықтану жүйесіне тұрақты эксплуатациясы құрылды[3].
ДО-МПК метрополитендер жағдайына бейімделген болатын, және Петербург метрополитенінде тұрақты түрде эксплуатацияланатын болды. Орталық басқару пунктінің аппараттық құралы мен сызықтық бақыланушы пунктілері сериалық дайындаынатын өндірістік жабдықтар негізінде құрылған, яғни ол өзіндік құнның төмендігін қамтамасыз етеді бұл дегеніміз оның жоғары бәсекелестігі[5].
ДО-МПК жүйесі басқару функциясы мен бағытталған обьектілер бақылауының іске асуын қамтамасыз етеді, және бақылаудың диспечерленуі, автоматизациялануы, концентрациясында қолданылады. Қазіргі заман жүйесі ашық және өсуші, нақты бақылау полиноны жағдайына, жұмыстың барысында немесе олардыңэксплуатациясы кезіндегі өзгерістерге жеңіл бейімделіп кетуі.
1.3Сетунь диспетчерлік орталықтандыру жүйесініңжалпы ережелері
Сетунь ДО жүйесі мыналарлардың арқасында өнiмдiлiктi жоғарылатып және пойыз диспечерлерi мен электромеханиктердiң еңбек жағдайын жақсартуға мүмкiндiк бередi:
- пойыз жағдайларын бақылау негізінде ДНЦ шешімдерін уақытылы
қабылдауға мүмкіндік жасауды қамтамасыз етеді;
- пойыз номерін бақылау және атқарылатын қозғалыс графигін жүргізумен бірге пойыз қозғалысын басқаруға арналған операфияларды автоматтандыру;
- өткізу қабілеттілігі қосымшасын қолдану арқылы тез есептеу және
дұрыстау әдісімен жоспарлық графиктен ауытқу кезінде пойызды басқаруды қамтамасыз ету;
- пойыз қозғалысының графиктен ауытқуын болжау және оны болдырмау амалдары туралы ұсыныстар беру;
-техникалық құралдар жұмысының төзімділігін арттыру және құрылғылардың техникалық жағдайларының диагностикасын қабылдау.
Бір орталықтан пойыз қозғалысын шоғырланған басқару мүмкіндіктерін жасау және жолдағы немесе бөлімшедегі пайдалану және техникалық персоналдың автоматтандырылған жұмыс орнын ДНЦ жұмыс орнымен өзара байланысын қамтамасыз ету[16].
Сетунь ДО жүйесі қосымша мыналарды қамтамасыз етеді:
қозғалыс графигі нұсқаларын есептеу кезінде аймақ бойынша пойыз
қозғалысы жылдамдағы шектеулерін есепке алу және енгізу;
жауапты командаларды жүзеге асыру және жіберу кезінде қажеттіқауіпсіздік дәрежесін;
пойыз қозғалыстарының жоспарлық және есептік графиктерін
жүзеге асыру кезінде маршруттарды автоматты түрде беру;
жұмыстың және құрылыстық жұмыстарды атқару мерзімдері мен
көлемдерін қысқарту;
Құрылғылардың энерго және материалдық-сыйымдылықтарын
азайту;
аппаратура орын алатын өндірістік алаңдарды қысқарту [17].
Сетунь ДО жүйесі БП-ға басқару командаларын жіберу арқылы аймақтағы пойыз қозғалысын автоматты немесе автоматтандырылған басқаруға мүмкіндік береді, сонымен бірге пойыз орнын, оның номерін және басқа да объектілер жағдайлары туралы дәл уақыттағы ақпараттарды көрсетеді және өңдейді.Сетунь аппаратурасын енгізу арқылы қазіргі ДО жүйесін модернизациялау екі кезеңде жүргізіледі:
1) бірінші кезеңде бар байланыс арналары бойынша ДОжүйесінің бақылау пункті жұмыс жасау үшін ДОСетунь жүйесінің басқару пункті қондырғысы орнатылады;
2) екінші кезеңде ДО Сетунь жүйесінің бақылау пункті іске қосылады және телемеханикалық ақпараттарды жіберу құрылғылары іске қосылады. ДОжүйесінің Сетуньбасқару пункті аппаратурасын объектіге адаптациялау қазіргі ДО жүйесіне сай программалық қамтамасыз етуді жүзеге асыру арқылы іске асады және арнаулы адаптерлер қолдану арқылы жүзеге асады.
Қазіргі ДО жүйелерінің: ПЖДО, ЖДБ-66,(ЧДЦМ), НЕВА, ЛУЧ байланыс арналары мен бақылау пункті қолдану кезінде бұл жүйелердің пайдалану сипаттамалары сақталады, бірақ ДОСетунь жүйесінің функционалдық мүмкіндіктері жүзеге асырылады[17].
Пойыз қозғалысының жоспарлық немесе есептік графигіне сәйкес автоматты режим кезінде пойыз қозғалысын басқару пойыздық диспетчер(ДНЦ) қатысуынсыз жүзеге асырылады. Автоматтандырылған режим кезінде пойыз қозғылысын басқару ДНЦ келісімімен жүзеге асырылады, ал ол қажет болған жағдайда, пойыз қозғалысы графигін өзгерте алады. ДОСетунь жүйесінің барлық техникалық құрылғылар құрамына арнаулы аппараттық және программалық құралдар кіреді. ДО Сетунь жүйесі құралдарының техникалық жағдайы туралы ақпарат талдап тексерудің әр түрлі дәрежесінде АЖО-ға беріледі. Диагностикалау автоматты немесе қолмен өңдеу режимінде аппаратура жүйесінің, басқа да сымдардың, оның берілген талаптарға сәйкес жұмыс істеуін тексереді. ДО Сетунь жүйесінің аппаратурасы шекті жағдайына дейін қолданылатын, қайта қалыпқа келетін бұйымдар түріне жатады. Төзімділіктің берілген дәрежесін қамтамасыз ету үшін жүйенің негізгі сымдарын қосымшалау қарастырылады. Пайдалану орнында жүйе құрылғыларының жұмыс жасау қабілетін қайта қалыпқа келтіруге 20 минуттай кетеді. Қайта қалыпқа келтірілгеннен кейін жүйе құрылғылары 1 минуттан кейін іске жарамды болады. ДО Сетунь жүйесінің аппаратурасы және оның программалық қамтамасыз етілуі рұқсатсыз кіруден қорғалған. Электр қорегінен ажыраған жағдайда жүйе құрылғыларындағы мәліметтер бұзылудан және жойылудан сақталған. Электр қуатынан ұзақ уақыт бойына ажыратылған жағдайда мәліметтер сақталады және қосылғаннан кейін қалыпқа келеді. ДО Сетунь жүйесінің аппаратурасы қазіргі байланыссыз элементтері (микропроцессорлар, үлкен интегралдық сызбалар және т.б.) базасы негізінде жасалған. ДО Сетунь жүйесі функциясы жағынан көлемі, түрі, ақпаратты көрсету әдісі бойынша жоғарғы дәрежедегі ақпараттық жүйелерге сәйкес келеді[21].
1.4 Жүргізілетін жұмысқа арналған бастапқы деректер
Жұмысқа арналған бастапқы деректер болып мыналар табылады:
- жұмыс үшін бекітілген есептер;
- бекеттер мен өткелдердегі, бақылау пункті және басқару пункті ғимараттарындағы (хаттамалар және тексеру актілері) СОБ құрылғыларының зерттеу мәліметтері.
Сетунь жүйесінің бақару пункті программалық қамтамасыз етілуін дайындауға арналған негізгі технологиялық құжаттар болып табылады:
диспетчерлік аймақты басқару сызбаснұсқасы;
телебасқару командалары және телебасқарудың жауапты командалары, ТС белгілері, сонымен қатар, ТБ және ТЖБ күрделі және біріктірілген командаларының кестесі;
бекеттердің сызбалық жоспарлары;
өткелдердің жолдық жоспарлары.
ДО Сетунь жүйесін жасауға әдетте, бір бекетке бір жұмысты жасау арқылы жүргізіледі[16].
Жұмыстың барысында:
жұмыстың бекітілетін бөлімі;
жұмыс құжаттары болуы қажет;
жұмыстың бекітілетін бөлімі жалпы жағдайда;
жұыстың құрамынан;түсіндірме хатынан.
Жұмыс паспортынан:СНиП 11-01-95 және ГОСТ 21.101-97 сәйкес негізгі сызбаларынан;Сметалық құжаттан құралуы керек[17].
ДО Сетунь жүйесі жұмыс құжаты құрамына жалпы жағдайда мыналар жатқызылады. Жұмыстық сызба бойынша мәліметтері:
негізгі жинақтаманың жұмыс сызбалары ведомостьтері;
сілтемелік және қосымша құжаттардың ведомостьтері;
орнатылған нысандар бойынша сметалық құжаттар;
басқарупунктіжәне бақылау пункті жұмыстарында сұлбаның үлгілік;
жалпы мәліметтер;
электрлік сызбалар;
жалпы түрлердің эскиздік сызбалары, арналуы;
диспетчерлік шеңберлерді басқару сызбалары;
ТБ,ТЖБ күрделі командалары кестелері, диспетчерлік шеңберлер;
электрқоректену сызбасы;
жергілікті есептеу желісінің сызбасы;
қондырғыларды орналастыру жоспары;
бақылау пункті ЭО-мен үйлесуінің монтаждық сызбасы;
бұйымдар, материалдар және қондырғылар ерекшеліктері[2].
1.5 Техникалық сипаттамалар
Сетунь жүйесі келесідей функцияларды атқарады:
- аймақтардағы пойыз жағдайлары және бақылау объектілерінің жағдайлары, сонымен қатар басқада ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ) ЖП сызықтық пункттерінен ақпараттарды бақылау пунктінен басқару пунктіне қабылдайды және өңдейді;
oo берілген график пен орындалған графикті салыстырады;
oo пойыз қозғалысы бұзалуын болжау және оларды болдырмау туралы ұсыныстарды ДНЦ жіберу;
oo пойыз қозғалысының берілген және орындалған графигіне сәйкес аймақтағы объектілері жағдайы, пойыздық ахуал туралы ақпараттарды монитор экранында қабылдауға қолайлы етіп автоматты түрде көрсету;
oo пойыз ахуалы, бақылаудағы объектілер жағдайлары, ТБ командалары, сонымен қатар басқа да ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ, т.б.) және диспетчермен энерготәуелді тасымалдаушыларға қатысты енгізілетін дирекивтер туралы ақпаратты автоматты түрде тіркеу[20,21];
oo диспетчер командаларын қабылдау және орындау;
oo құжаттаманы автоматты түрде жүргізу;
oo ТБ командаларын құру және БП-ға, сонымен бірге басқа да ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ, т.б.) ЖП-на жіберу;
oo уақытша жылдамдықты шектеу туралы ақпараттарды енгізу және сақтау;
oo ТЖБ жауапты командаларын құру және оларды КП-на жіберу;
oo диспетчермен пойыздарға номер бекіту және автоматты түрде оларды көрсету, тіркеу;
oo басқару пункті менбаөылау пункті және басқа да ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ, т.б.) ЖП арасындағы мәлімет алмасуды ұйымдастыру және алмасу хаттамаларын қолдау[16];
oo диспетчерлік персоналдың автоматтандырылған жұмыс орнында қажетті құжаттарды, соның ішінде орындал,ан қазғалыстың графигін басып шығару;
oo берілген автоматтық режимнен ауытқу кезіндегі пойыз қозғалысының қосымша графигін құру немесе жоспарлық графикті дұрыстау;
oo орындалған пойыз қозғалысының графигі, техникалық құралдар орындаған жұмыстар, ДНЦ әрекеттері, ТБ командалары, сонымен бірге ТЖБ туралы, міндеттер мен уақытты өзгерту және жылдамдықты шектеу аймақтарының зоналары туралы мұрағат журнал жүргізу;
oo кезектен тыс жағдайлар пайда болғанда ДНЦ-не ұсыныстар жіберу;
oo АЖО диспетчер қызметімен және СОБ дистанциясымен, сонымен бірге басқа да қызмет диспетчерлерімен ақпараттармен алмасу;
oo АСОУП тасымалдауын оперативті басқарудың автоматтандырылған жүйесімен немесе басқарудың жоғарғы дәрежелі автоматандырылған жүйелерімен ақпарат алмасу.
Сетунь жүйесінің келесідей техникалық көрсеткіштері бар:
-30-дейінгі әрбір бақылау пунктіна арналған басқару пункттер саны;
- типтік бақылау пункті сыйымдылығы ТБ-255, ТС-304 құрайды. Көрсетілген сыйымдылықтар бақылау пункті құрамына кіретін және жұмыс бойынша орындалатын ЭО-мен байланысқан сызбалармен іске асырылады;
- 30 бақылау пункті кезінде ТБ командаларын жіберудің максималды уақыты-1,3 сек көп емес;
- басқару пунктіне ТС ақпаратының түсу уақыты - 5,0 сек көп емес;
- байланыс ұзақтығы бақылау пункті ара қашықтағы санымен анықталады. Бақылау пункті арасындағы қашықтық байланыс сызыға түрімен анықталады және ТЖ үндестік жиілігінің белгіленген арнасы үшін шектеусіз.
Физикалық сызықтар үшін - 25 км дейін болады.
Жіберу жылдамдығы - байланыс арнасының сапсы мен түріне байланысты 2400-1200 битсек құрайды.
Техникалық сипаттамалар. Жүйе құрамына кіреді:
oo басқару пукнтінің (ПУ) құрылғысы;
oo бақылау пунктілерінің (КП) құрылғылары;
oo бақылау пункті мен басқару пунктінің арасындағы байланыс арналары;
oo ЖКЖЖ жауапты командаларын жіберу жүйесі[1].
Басқару пункті құрылғысы құрамы:
- пойыздық диспетчердің (АЖО-ДНЦ) автоматтандырылған жұмыс орнынан;
- жұмыс бекеті ЖБ Связь;
- сервер файлы және жергілікті есептеу желісінен (ЛЕЖ);
- жұмыс бекетіЖБ ШЛЮЗ;
- автоматтандырылған жұмыс орындары;
- ДО электромеханигінің посты (АЖО-ШНД);
- белгі беру және байланыс дистанциясы диспетчері (АЖО-ШЧД);
- администраторы (АЖО администраторы) [5].
Басқару пункттер құрылғысы (А стативі) құрамы:
oo БПББ (негізгі және қосымша) базалық блоктары;
oo ТС белгісін енгізу матрицасы және ТБ командаларын шығаратын релелік дешифраторы;
oo электрлік ортақдандырылумен ЭО-мен байланысқан сызбалар.
Басқару пункттер мен бақылау пункттер арасында байланыс арналары ретінде мыналар қолданылуы мүмкін:
oo ФЛЦ физикалық сызықтар тізбегі;
oo ТЖарналары;
oo ВОЛС талшықты-оптикалық сызықтар байланыстары;
Жауапты командалар жібері жүйесіне жатқызалады:
oo УЦ 36992-10-00 орталық құрылғысы;
oo УЛ 36992-20-00 сызықтық құрылғысы.
АЖО-ДНЦ элементі болып табылатын ПАРОЛЬ жүйесінің құрамына мыналар кіреді:
oo массасы 0.5 кг аспайтын және габаридтік көлемі 200·134·55 болатын салыстып оқу құрылғысы (Блок-С);
oo электрқорегінің желілік кабелі (220+-2) В, 5 Гц;
oo металл салпыншақ тәрізде жасалған электрондық кілт;
oo ЭЕМ (RS-232) жалғанатын кабель, ұзындығы 1,5 м.
Салыстырып оқу құрылғысы ДНЦ жұмыс орнында орнатылады және (0-8) мм қашықтықта электрондық кілт таба алады.
ПАРОЛЬ жүйесінің арналуы, техникалық сипаты, құрамы, құрылғысы және жұмысы паспортта көрсетілген [5].
1.6 Басқару пункті
Басқару пункті:
oo АСОУП мен төменгі дәреже арасындағы байлынысты жүзеге асыратын жоғарғы дәреже;
oo ДНЦ және сызықтық құрылғылар арасындағы байланысты жүзеге асыратын төменгі дәреже;
oo АЖО-ДНЦ пойыз диспертчерінің автоматтандырылған жұмыс орны, бұл жерде пойыз қозғалысы бақылауға және басқаруға болады.
Пойыз диспетчерінің автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО-ДНЦ) ДО Сетунь жүйесі пойыз диспетчерінің автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО-ДНЦ) келесідей функцияларды атқарады:
oo ЖБ Связь ТС сигналдарын қабылдайды;
oo ЖБ Связь ТБ командаларын жібереді;
oo пойыз жағдайы және басқару мен бақылау объектілері туралы мәліметтерді анықтап диспетчерлік шеңбер моделін жүргізеді;
oo пойыз қозғалысының орындалған графигін жүргізу және оны талдау;
oo болжанатын графиктерді есептеу;
oo диспетчерлік журнал жүргізу;
oo пойыз жағдайы және басқару мен бақылау объектілеріның жағдайын көрсету;
oo пойыз қозғалысының орындалған және болажанатын графиктерін көрсету;
oo диспетчерлік басқарма бекеттері үшін қолдан, автоматты, автоматтандырылған түрде маршруттар беру;
oo пойыз номерлерін енгізу, қадағалау және көрсету;
oo пойыз қазғалысының орындалған графигін құжаттау;
oo диспетчерлік журналды құжаттау;
oo жоғарғы дәреже жүйелерімен өзара әрекет ету.
АЖО-ДНЦ құрамына мыналар кіреді:
oo ДК дербес компьютер базасындағы ЖБСхема, Табло, ГИД-Сетунь жәнеҰсыныс жұмыс бекеті;
oo жауапты командалар жіберу жүйесінің (ОҚ-ЖКЖЖ) орталық құрылғысы;
oo Пароль рұқсатсыз кіру жүйесі;
oo үздіксіз қоректену көздері (ИБП);
oo телефон құралдары және пойыздық радио құралдар.
Қосылмалы кабельдер жинақтамасы; ЖБ Схема, Табло, "ГИД-Сетунь және Ұсыныс жұмыс бекеті үлгілік құрамына мыналарды кіргізуге болады:
oo Pentium III 800 MHz, RAM-256 Mb, HDD-20 Gb, Video PCI Vesa (1024·768·16)-4 Mb, NE2000, mouse, MS-DOS-6.xx (640+384) өндірістік жұмыс бекеті;
oo SVGA 210,22 LRNI SONY F500 немесе 18 мониторлары;
oo пернетақталар;
oo тышқан манипуляторы.
АЖО-ДНЦ жүйелік блоктарының барлығы, файл-серверлер, және барлық программалық қамтамасыз етілулер Ethernet желілік адаптерлері арқылы жергілікті есептеу желісіне бірігеді.
АЖО-ДНЦ құрылғыларының электр қоректенуі үздіксіз қоректену көздері арқылы кепілдендірілген көздерден жүзеге асырылады, тұтынылатын қуат, ВА.
АЖО-ДНЦ аппаратурасы арнаулы компьютерлік жиһазда орналасады.
Бірінші нұсқада функцияның әрбіреуі бойынша жүйелік блогы, электрондық сәулелік мониторы, үздіксіз қоректену көздері болады. Бұл нұсқа арзан болып келеді, бірақ көп қуат тұтынады, мониторлардың үлкен массасы компьютерлік жиһазға шектеу жасайды.
Екінші нұсқада біртұтас жүйелік блок, үздіксіз қоректену көздері, жеке жидкокристаллдық мониторлар болады. Бұл нұсқа қымбат, азғана қуат тұтынады және габариттері кішкене [16].
АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор автоматтандырылған жұмыс орындары. АЖО-ШНД және АЖО-ШЧД ДО құрылғыларының техникалық жағдайларына бақылау мен оларға және СОБ аймағының басқа да құралдарына техникалық қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор құрамына мыналар кіреді:
oo Pentium III 800 MHz, RAM-256 Mb, HDD-20 Gb, Video PCI Vesa (1024·768·16)-4 Mb, NE2000, mouse,Windows 98 рістік жұмыс бекеттері;
oo пернетақта;
oo тышқан манипуляторы;
oo SVGA 21'' 0,22 LRNI SONY F500 мониторлары;
oo принтерлер;
oo үздіксіз қоректену көздері.
Бұл АЖО іске қосу АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор аппаратурасы жинақиамасында болатын штаттық жалғағыш кабельдер арқылы жүзеге асады.
АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор орналасуына байланысты ПУ ЛЕЖ қосылады.
АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-администраторының электр қоректенуі үздіксіз қоректену көзі арқылы кепілдендірілген қорек көзінен жүзеге асырылады. Тұтынылатын қуат - 300 ВА аспайды.
Бұл АЖО аппаратурасы арнайы жабдықталған компьютерлік жиһазға орналыстырылады.
АЖО-Администратор жүзеге асырады:
oo пайдаланушыларға қызмет көрсету және ресурстар қол жетімділік;
oo ресурстарды басқару-желілік ресурстарды құрастыру және қолдау;
oo конфигурацияны басқару- желі конфигурациясын жоспарлау және оны кеңейту, сонымен қатар қажетті құжат жүргізу;
oo өнімділікті басқару-желілік операцияларды бақылау және оларға мониторинг жүргізу;
oo қолдау-алдын алу, желі ақауларын табу және оларды шешу.
АЖО - администратор плоттерге қозғалыстың орындалған графигін жазады және қажетті ақпаратты принтер арқылы басып шығаруды жүзеге асырады [16].
АЖО - администратор аппаратурасы, плоттерді қоспағанда, арнайы жабдықталған жиһазға орналыстырылады.
АЖОбасқару пункті ғимараттарына орналыстырылады. Басқару пункті аппаратурасы толығымен арнайы столдар мен шкафтарға орналастырылады. Олардың құрылысы аппаратураны тиімді орналастыруға және құрамдық бөліктерге қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
Жұмыс барысындаАЖО-ДНЦ жиһаздарының төзімді болуына ерекше мән берілу керек, себебі онда әрбіреуінің массасы 40 кг болатын 5 (CRT) 21'' мониторлары орналасуы мүмкін. Бұл жағдайда жиһаздың металлдан жасалуына кеңес беріледі [21].
Басқару пунктін жасалуы.
Жұмыс кезінде жүзеге асырылады:
oo барлық басқару пунктінің құрамдық бөліктерінің техникалық құралдарын таңдау (АЖО-ДНЦ, ЖБ Связь, АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖОадминистратор, файл-сервер және ЛЕЖ, ЖБ Шлюз);
oo компьютерлер мен техникалық құралдарды орналастыратын жиһаздар таңдау;
oo ғимараттар бойынша барлық бақылау пункті құрамдас бөліктерді орналастыру;
oo энерго қамту мәселесін шешу, үздіксіз қоректену көзін таңдау және орналастыру;
oo барлық құрамдас бөліктерді байланыстыру және қосу;
oo жұмыстық сметалық құжатты дайындау [17].
Бұл бөлімде келтірілген техникалық құралдарды таңдау бағдарлық және ұсыныстық сипатқа ие. Ал дәл жасау кезінде техникалық құралдарды таңдау талап етілетін техникалық сипаттамаларға (тез жұмыс істеу, құрамы, параметрлері, мониторлар түрі және т.б.) сәйкес жүргізілуі қажет. Сонымен қатар, тапсырыс берушінің талаптары мен қаржылық жағдайына мән беру қажет.
АЖО мен ЖБ ғимараттарға орналастыруды қажетті аудан бойынша жүргізу керек. СанПиН 2.2.2.542-96 құжатына сәйкес, бір жұмыс орнының ауданы 6,0 кв. м кем болмауы, ал көлемі - 20,0 куб. м кем болмауы керек. Бұл құжатта мониторлар мен дербес компьютерлерге, пайдалану бөлмелеріне, микроклиматқа, ғимараттар мен жұмыс орнын жарықтандыруға, жұмыс орнын ұйымдастыру мен жабдықтауға қатысты талаптар көрсетілген.
Техникалық құралдарды орналастыруға арналған қажетті ауданның бағдарлық көлемдері:
oo АЖО-ДНЦ(компьютерлік жиһазбенбірге)3000·2000·1300мм;
oo Связь жұмыс бекеті600·600(1200 ашық есікпен)·2000(биіктігі) мм (екі шеңберге 19" шкафы, негізгі және қосымша жинатама);
oo АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД,АЖОадминистратор2000·2000·1 300 мм (плоттерсіз компьютерлік жиһазымен);
oo Файл-сервержәне ЖБ Шлюз (19 шкафы 600·600(1200)·2000(биіктік) мм.
Жұмыс барысында бір АЖО-ШНД төрт диспетчерлік шеңберге арналғандығын ескеру қажет, ал бір файл-сервер және ЖБ "Шлюз" 10 диспетчерлік шеңберге арналаған.
Барлық құрамдас бөліктерді байланыстыру ДК, мониторлар, ОҚ-ЖКЖЖ, ПАРОЛЬ жүйесі, ҮҚК жинақтамаларымен бірге келетін штаттық кабельдері арқылы жүзеге асады [21].
Барлық құрамдас бөліктердің жергілікті есептеу желісіне қосу RJ45 жалғағыштары арқылы жүргізіледі. Сонымен қатар, 220 В кепілдендірілген электрқоректенуін үздіксіз қоректену көзі мен қоректенеді.
Электрқоректену құрылғылары. Сетунь басқару пунктінің құрылғысы 1 дәрежелі ерекше топ тұтынушылар қатарына жатқызылады. Электрқоректену авиоқосылуы бар дазель-генераторлық құрылығыдан (ДГА) қосымшалауға болатын екі тәуелсіз фидер арқылы іске асады. Панелге қосылған тұрақты токтың үздіксіз қоректену көзі (ИБП) қос фидерден қоректену жоғалған жағдайда реле панель құрамына кіретіндерді элетрқоректенумен қамтасыз ету үшін арналған. DCDC конверторы панельдің мнемосызбалық жарықтық диодтық индикаторларына қоректелінетін кернеуді дайындау үшін керек.
ПВ1-ЭЦК енгізу панелі арқылы қамтасыз етілетін жүктеменің максималды фазалық тогы:
- ДО құрылғысы қоректенуі - 90 А;
-байланыс құрылғыларының қоректенуі - 32 А;
-кепілдендірілген жарықтану - 15 А.
Электрмен қамтамасыз ету фидерлерін қосу және қайта қосу ПВ1-ЭЦК енгізу панелінде немесе сол сияқты басқару пункті ДО панелінде жүргізіледі. Басқару пукнкті тұтынушыларының электрқоректенуі үздіксіз қоректену көзінен жүзеге асырылады. Үздіксіз қоректену көздері енгізу панелінің кепілдендірілген қоректену клеммаларына қосылады және фидерлерді қайта қосқанда, электрэнергиясын берудегі тоқтаулар кезінде үздіксіз қоректенуді қамтамасыз етеді.
Пайдалану технологиялық көрсеткіштер көзқарасы жағынан әрбір жұмыс орнының аппаратурасының қоректенуі бөлек үздіксіз қоректену көзінен жүзеге асырылуы тиімді. Бұл кезде үздіксіз қоректену көзінің қуаты қосылатын аппаратура қуаттарының 30-50% қоры болатын жиынтығын құрайды. Аппаратураны іске қосу жұмыс орнында орналасқан, жерге тұйықталуы бар үш полюстік розеткалар арқылы жүзеге асады.
Басқару пункті жұмыс орнындағы розеткалардың жерге тұйықталуы бөлек қорғаныс тұйықталу контурына қосылады.
Құрылғылардың ток тасыйтын бөліктері персоналдың абайсызда тиіп кету жағдайларынан қорғалу қажет. Жүйе құрамына кіретін құрылғылар корпусы мен электр тізбектері арасындағы оқшаулану кедергісі қалыпты климаттық жағдайларды 20 МОм-нан аспауы керек. Басқару пункті қондырғысын орналастыру және іске қосу [21].
ДО Сетунь жүйесінің басқару пункті аппаратурасы диспетчерлік персоналдың жұмысы қолайлы жағдайлары бар ғимараттарға орналыстырылады, мүмкін болса желдеткіштер орнатуға болады. Аппаратураны пайдалану климаттық жағдайлар бойынша К1 тобына, механикалық жүктемелері бойынша МСІ тобына (ОСТ32.146-200) жатқызылады.
АЖОбасқару пункті ғимараттарына орналыстырылады. Басқару пункті аппаратурасы толығымен арнайы столдар мен шкафтарға орналастырылады. Олардың құрылысы аппаратураны тиімді орналастыруға және құрамдық бөліктерге қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
Жұмыс барысында АЖО-ДНЦ жиһаздарының төзімді болуына ерекше мән берілу керек, себебі онда әрбіреуінің массасы 40 кг болатын 5 (CRT) 21'' мониторлары орналасуы мүмкін. Бұл жағдайда жиһаздың металлдан жасалуына кеңес беріледі. Жүйе құрылымы өзара байланысты екі деңгейге ие: ақпаратты тіркеу құрылғысын, ақпаратты бейнелеу және енгізу құрылғысын, және дербес ЭЕМ-ді өзіне қосатын орталық посттың аппаратурасы (ОП), және мамандандырылған басқару ЭЕМ-н, ақпарат енгізу құрылғысын және аралықтар мен бекеттердегі автоматика құрылғыларының атқарушы және бақылаушы элементтерімен түйіннің интерфейсті элементтерін өзіне қосатын желілік пункттің аппаратурасын (ЖП). Жаңа заманғы программалы-алгоритмдық шешімдерді қолдану автоблокировка және ЭО құрылғыларына тәуелді пайда болған логикалық сәйкессіздікке жедел әрекет етуге мүмкіндік бере отырып, диспетчерлік орталықтарда басқару қауіпсіздігін маңызды жоғарылатуға мүмкіндік береді [20].
Диспетчерлік телімнің құрылымымен ТБ және ТС сигналдарының кестелері 1-ші демонстрациялық бетте келтірілген.
2 БЕКЕТТЕРДЕГІ ӘРТҮРЛІ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ СИПАТТАМАЛАРЫН ЗЕРТТЕУ
2.1Сетунь ДО жүйесінің желілік пункт аппаратуралары сұлбаларын өңдеу
БПББ блогының базасы.БПББ конструктивті түрде он килограммнан аспайтын 490·431·263мм 10 кг өлшемдерімен герметизацияланған блокты білдіреді.3.1 сұлбасында БПББ-ның құрылымдық сұлбасы көрсетілген.
Сурет 3.1 - БПББқұрылымдық сұлбасы
БПББ-ның құрамына кіретін микробақылаушы OctagonSystems компаниясының micro P бұйымдарының базасында жүзеге асыкрылып, micro P номенклатурасынан өлшемі 114·124 мм болатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1
КІРІСПЕ
ЗЕРТТЕЛЕТІН СҰРАҚТЫҢ ЗАМАНАУИ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ. МӘСЕЛЕНІҢ ҚОЙЫЛУЫН НЕГІЗДЕУ
1.1
Сетунь жүйесі
1.2
Сетунь жүйесінің басқа ДО жүйелері мен салыстыру анализі
1.3
Сетунь диспетчерлік орталықтандыру жүйесінің жалпы ережелері
1.4
Жүргізілетін жұмысқа арналған бастапқы деректер
1.5
Техникалық сипаттамалар
1.6
Басқару пункті
2
БЕКЕТТЕРДЕГІ ӘРТҮРЛІ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ СИПАТТАМАЛАРЫН ЗЕРТТЕУ
2.1
Сетунь ДО жүйесінің желілік пункт аппаратуралары сұлбаларын өңдеу
2.2
ТБ сигналының релелік дешифраторының сұлбасы
2.3
ТБ командаларының бақылау пунктіге жүзеге асырылу процедурасы
2.4
Сетунь (ЖКЖЖ) беттесу бойынша қосылған құрылғысы бар ауысудың протоколы
2.5
Модирнизацияланған пунктінің бақылау блогының (МПББ) сұлбасы
2.6
ЭО-мен байланысу сұлбасын өңдеу
2.7
БПЖБ ақпарат алмасу
3
БЕКЕТТЕ СҰЛБАЛЫҚ ШЕШІМДЕРДІ ҚОЛДАНУ МҮМКІНДІГІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ҚАЖЕТТІ ПАРАМЕТРЛЕРДІ ЕСЕПТЕУ
3.1
Кодалық желі өшулігінің есебі
3.2
Пойыздық диспетчер жүктемесінің есебі
4
БЕКЕТТІК ҚҰРЫЛҒЫЛАРҒА ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ КЕЗІНДЕГІ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
4.1
Электр тоғының адам ағзасына әсері
5
ЭЛЕКТРЛІК ОРТАЛЫҚТАНДЫРУДЫ ЕНГІЗУ ТИІМДІЛІГІНІҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗІ
5.1
Техникалық шешімдердің экономикалық тиімділігін анықтау
5.2
Сетунь ДО жүйесін енгізудегі экономикалық тиімділігінің есебі
5.3
Босатылған локомотивтер мен вагондар санының есептелуі
5.4
Эксплуатациялық шығындарды анықтау
5.5
Капиталды шығындарды анықтау
5.6
Қажетті күрделі салымның дөңгелек жүк салмағына өзгеруі
5.7
Жылдық экономикалық тиімділік
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың мақсаты екіжолды темір жол теліміне Сетунь диспетчерлік орталықтандыру жүйесін енгізу мүмкіндіктерін зерттеу.
ДО микропроцессорлық жүйесі АСУ теміржол көлігімен алмасу мүмкіндігін қамтамасыз ету және пойыздар қозғалысының технологиялық процесті бақылау және басқарудың функцияларын автоматтандырудың есебінен байланысты және олардың ЖАТ құрылғыларымен қиылысуы кезінде есептеу техникасының құрылғыларын қолдану жолымен эксплуатациялық жұмысты басқарудың қазіргі заманғы принциптерін іске асыру үшін арналған. Микропроцессорлық ДО темір жол желілерінің бағыттырында және телімдерде қозғалысты диспетчерлік басқаруды автоматтандыру үшін қолданылады; жолдық және аймақтық орталықтардың торабтарында қозғалысты басқаруды ұйымдастыру; улкен бекеттердегі пойыздардың қозғалысын ЭО-мен жабдықталған тұтасқан бекеттермен және өшірілген парктерге жылжумен басқару шоғыры.
Микропроцессорлық жүйелерді жарыққа шығару келесі мақсаттарға жетуді көздеді: өндірісті-экономикалық (бекет аралық кезекшілердің санын қысқарту, пойыздардың қозғалысын ұйымдастыру басшылығын жақсарту, тасымалдау процессінде жоғалтуларды азайту және автоматиканың, телемеханиканың және жылжымалы құрамның техникалық құралдарын қолдануды күшейту, еңбек өнімділігін арттыру, телім жұмысының эксплуатациялық көрсеткішін жақсарту); әлеуметтік (еңбек мәдениеті мен шарттарын жақсарту, диспетчерлік қызметкердің жүктемесін төмендету); капиталдық салымдарды азайту (өндірістік аймақтарда орналасқан аппаратуралардың, құрылысты-монтаждық және жөндеу жұмытарын өткізу көлемдері мен мерзімдерін қысқарту); тез және қызмет көрсету персоналдарының санын азайту; персоналдың жүктемесін азайту және соған сәйкес басқару аймағын үлкейту; пойыздар қозғалысының графигін орындау көрсеткішін және жүк жұмысын қамтамасыз етуді жақсарту; жылжымалы бірлік жұмыс паркі мен график тізбегін қамтамасыз ету нормаларының өзара байланысы; жабдықтың материал және энергия тығыздығын азайту.
Сетунь ДО өзіне желілік пункттармен (атқарушы немесе бақылаушы) және орталық посттың (басқарушы) өзара шапшаң жылдамдықта ақпарат алмасатын телемеханиканың қазіргі заманғы түрін функционалды қосады. Сетунь аралықтар мен бекеттерде автоматиканың әртүрлі құрылғыларында қолдануға есептелген. Пойыздар қозғалысының қарқындылығына тәуелді телімнің басқару және бақылау үзындығы 200-1000 км және оданда көп болуы мүмкін. Желілік пункттардағы объектілердің жүйелерін басқаратын және бақылайтындардың саны шектеусіз. Жүйе номерлерді есепке алумен, пойыздардың индексімен, олардың жүру сапалармен және басқа мәліметтермен автоматты режимдегі телімде пойыздық жағдайдың үздіксіз бақылану функцияларын орындайды, берілген графиктен ауытқу жоқ кездегі телімде қозғалысты автоматты басқару, берілген графиктен болуы мүмкін ауытқуды болжау және осы ауытқуды болдырмау үшін диспетчерге рекомендация беру.
Сетунь диспетчердің іс әрекетін, пойыздар қозғалысының атқарылған графигін құжаттау және бейнелеу қабілеттілігіне ие тағы да сол сияқты жолдық объектілердің жағдайын бейнелеу және бақылау. Ол пойыздық жағдайына байланысты телімде қозғалыстың жылдамдығын басқара алады; желілік пункттерге жауапты және штаттық командаларды бере алу; жартылай автоматты және қолдық режимдерде пойыздардың индексі мен номерін қою; жүйелік журнал жүргізу (технологиялық хаттама); атқарылған қозғалыстың графигін құжаттау. Сетунь ДО автоматты, жартылай автоматты және қолдық режимдерде жұмыс жасайды; ТБ түймелеріне сәйкес блокировкамен бұрмалық секцияларды, аралықтарды және жолдарды қисынды жабуды жүзеге асырады; көршілес телімдердің ДО құрылғыларымен және жоғарға деңгейдегі ақпарттық-басқару жүйелерімен қажетті ақпарпен алмасу (АСОУП және ЦУПР аймақтық мәліметтер базасымен).
Сетунь ДО-ға қосылған жауапты командаларды жіберу жүйесі штатты емес және апаттық жағдайларда қолданылады. Сетунь диспетчерлік персоналдың еңбек шартын жақсартады, автоматты және жартылай автоматты режимдерде жеке функциялардың орындалуын және ақпаратты енгізудің және бейнелеудің ыңғайлы формасын қамтамасыз етеді, қызмет көрсетуші персоналдың шаршағыштығын азайтады.
Жұмыстың өзектілігі.Сетунь жүйесі - жаңа буынның диспетчерлік орталықтандырылуы. Ол жылжымалы құрамның қозғалысын басқару және бақылау жүйелерінде дербес немесе электрлік тартыммен біржолды және көпжолды пойыздар қозғалысын қозғалысы кезінде жолдар телімінде және теміржол торабтарында қолдану үшін арналған,6 секундтан көп емес уақытта жүйенің әрекет етуі, телесигналзацияның (ТС) дұрыстығы; жүйені қалпына келтіру уақыты 15 минуттан көп емес; сыртқы әрекеттерден және ДО торабтарына бекітілмеген кірулерден қорғайды.
Жұмыстың жаңартылуы. Сетунь ДО жүйесі мен Л - НЕВА ДО жүйесінің электрлік құрылымдық сұлбаларымен байланысуы өңделді. Сонымен қатар диспетчерлік телімнің құрылымы мен ТБ және ТС сигналдарының кестелері, электрлік принципиалды сұлбалары мен БПББ ның бақылау пунктінің құрылымдық өңделуі қарастырылды.
1.ЗЕРТТЕЛЕТІН СҰРАҚТЫҢ ЗАМАНАУИ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ. МӘСЕЛЕНІҢ КОЙЫЛУЫН НЕГІЗДЕУ
1.1 Сетунь жүйесі
Пойыздық диспетчердің әр текті ақпараттармен жұмыс істеуге мәжбүр болады: ақиқат уақыттағы режимде түсетін СОБ құрылғыларының жағдайы туралы ақпараттармен, және ережедегідей жиі емес өзінің өзектілігін жоғалтуға немесе төменгі шындыққа ие және уақыттық кідіріспен түсетін АСОУП хабарламаларымен. АЖО-дерді енгізгенде дейін ДНЦ жұмыс уақытының көпшілігін қабылдаумен босамады, тасымалдау процессінің жүрісі туралы әртүрлі ақпаратпен алмасумен босамады[2].
Сетунь жүйесі қазіргі заманғы диспетчерлік орталықтандыру жүйесі болып табылады. Ол электрлік немесе дербес тартыммен пойыздар қозғалысын бір немесе көп жолды теміржол телімдерінде және теміржол торабтарында қолдануға арналған, жылжымалы құрамның қозғалысын басқару және бақылаудағы барлық әрекеттегі жүйелерге бейімделген.
Сетунь жүйесі өзіне желілік пункт (ЖП) пен орталық посттың (ОП) арасында өзара жоғара жылдамдықты ақпарат алмасуымен дуплексті және жартылай дуплексті қазіргі заманғы телемеханика жүйесін қосады. Жүйе бекеттер мен аралықтарда әртүрлі автоматика құрылғыларында қолдануға есептелген. Пойыздық диспетчермен бақыланатын және басқарылатын теміржол телімінің ұзындығы пойыздың қарқындылығына байланысты 200-ден 1000 км-ге дейін болуы мүмкін, объектілерді бақылау мен басқару жүйелерінің саны шектелмейді[5].
Сетунь микропроцессор негізінде қазіргі заманғы диспетчерлік орталықтандырудың құрамында АЖО ДНЦ - ол тасымалдау процессімен бірлік диспетчерлік басқару орталығының (БДБО) құрамдық және ажырамас бөлігі. ДО-ның мұндай жүйесі дәл қазіргі уақытта СНГ және Ресейдің 11 жолдарына белсенді енгізілуде. Сонымен, мысалы, соңғы екі жылда Красноярсконың темір жолында Сетунь жүйесі үш телімде қолдануға берілді: 440 км жалпы ұзындықпен Кошурниково - Саянская, Аскиз - Абакан и Абакан - Кошурниково.
Пойыздық жұмысты жедел басқаратын автоматтандырудың объектісі болып диспетчерлік жүйе табылады.
Басқарудың диспетчерлік жүйесі-ол торабтар немесе телімдерде пойыздық жұмыстарды басқаратын желілік бөлімшелердің жедел қызметкерлері бағынатын жол бөлімшесінің айналасындағы диспетчерлік қызметкер; желілік бөлімшелердегі және бөлімшедегі (ЕДЦУ) жедел қызметкердің жұмысорны; басқарудың мен байланыстың техникалық құрылғылары, сонымен қатар олардың жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз етуші қызметкер; жедел-диспетчерлік қызметкердің жұмыстық, ақпаратты-анықтағышты және нормалық құжаттамасы [16].
Сетунь АЖО ДНЦ пойыздық диспетчер қызметінің автоматтандырылуын қамтамасыз етеді және келесі негізгі функцияларды атқарады:
- пойыздық жағдайларды және басқару және бақылау объектілерінің жағдайын анықтаумен диспетчерлік телімнің моделін енгізу;
- автоматты режимде пойыздардың физикалық номерлерін және индекстерін, олардың жылдамдықтарын, олармен технологиялық операцияларын қою;
- берілген графиктен ауытқу жоқ кезінде пойыздардың қозғалысын автоматты басқару;
- берілген графиктен болуы мүмкін ауытқуларды болжау және осы ауытқуды болдырмау үшін диспетчерге рекомендация беру;
- оның экранда болжауымен бейнелеуімен атқарылған қозғалыс графигін (АҚГ) енгізу, сонымен қатар диспетчерлік және жүйелік журналдарды мұрағатқа енгізу арқылы енгізу;
- жолдық объектілердің жағдайына және пойыздық жағдайға байланысты пойыздар қозғалысының жылдамдығын басқару;
- желілік пунктке телебасқарудың жауапты командаларын беру;
- жұмыс режимін таңдау (автоматты, жартылай автоматты және қолдық);
- көршілес диспетчерлік телімдердің Сетунь жүйесі құрылғыларымен, сонымен қатар ЕДЦУ (АСОУП, АСУСС, ДИСКОР және басқалары) жоғарғы деңгейдегі ақпараттық-басқарушы жүйелермен қажетті жедел және анықтамалық ақпараттармен алмасу[1].
Сетунь АЖО ДНЦ-ны құрудағы негізгі принциптер болып:
- қабылданудағы хабарламалардың дұрыстығын жоғарылату үшін дәстүрлі әдістерді қолданумен түсімдегі хабарламаларды рухани сүзу;
- пойыздық жағдайды бейнелеу үшін белсенді объектілі графика;
- әрекеттегі шектеулік және нормалы мәліметтердің анықтамасы, ағымдағы жедел ақпарттың негізінде болжамның математикалық әдісін қолдану[16];
- қандайда бір диспетчерлік телімге ДНЦ-ны программалық қамтамасыз етуді келтіру және жеңіл кеңейтілуді қамтамасыз ететін ағымдағы уақыттағы қазіргі заманғы интеллектуалды құрал-жабдықты қолдану;
- салқын және ыстық қосымшаны қамтамасыз ету;
- кіру және шығу ақпараттарын бақылаудың дәстүрлі әдістерін қолдану.
АЖО ДНЦ Сетуньның базалық жиынтығына кіреді:
- ЖБ Таблоның жұмыс бекеті. Телімнің жұмыс жүгінің көптігіне тәуелді негізгі компоненттерді (аралықтар мен жолдардың бос болмауы, пойыздың номерін байқау, бағдаршамдардың индекациясы және басқалары) бейнелеумен телімде пойыздық жағдайды көру үшін арналған мұндай ЖБ-тердің бірнешеуі болуы мүмкін[1,2].
- Сұлба жұмыстық бекеті таңдалған бекеттен телебасқару командаларын жіберу үшін, атқарылған қозғалыстың графигін бейнелеу және енгізу, анализді, АСОУП-пен байланысты, нормативті-анықтамалық ақпараттарды шығару үшін қызмет етеді.
Диспетчерге телімдегі пойыздар, локомотивтер, вагондар және жүктер туралы анықтама беруші ақпаратты-анықтамалық жүйе. Жүйенің құрылымы екі өзара байланысты деңгейге ие:
- орталық посттың (ОП) аппаратурасы, өзіне дербес ЭЕМ-ді қосушы, ақпаратты енгізу және бейнелеу құрылғысы, ақпаратты тіркеу құрылғысы;
- ақпарат енгізу құрылғысын және аралықтар мен бекеттердегі автоматика құрылғыларының атқарушы және бақылаушы элементтерімен түйіннің интерфейсті элементтерін өзіне қосатын желілік пункттің аппаратурасын (ЖП).
Негізгі техникалық параметрлері:
- диспетчерлік телімдегі ЖП-ның саны - 32-ге дейін;
- байланыстың берілген арнасының саны - 1;
- бір ЖП-дағы басқару объектілерінің саны - 264ке дейін;
- бір ЖП-дағы бақылаудың екі позициялы объектілерінің саны - 1024.
Сетунъ ДО-ның желілік пунктінің құрамына кіреді:
- БПЖБ блоктары (негізгі және қосымша);
- БПКБ блоктары (БПКБ-ның саны жұмыс мен анықталады).
Бекеттегі бақыланушы объектілердің ақпаратын жинақтау БПКБ блоктарының көмегімен жүзеге асырылады. Әрбір БПКБ блогына 32-ге дейін екіпозициялы ТС датчигін қосуға болады. ТС датчигі ретінде реле түйіспелері, ДСП-ның қосымша мен басқару пультінің лампочкалары және жалпы жағдайда 0-36В көлемдегі тұрақты немесе айнымалы тоқтағы кайсыбір сигнал қызмет етеді. БПКБ сигналдарды датчиктерден жинап алады және осы ақпараттарды RS-485 торабы арқылы БПЖБ-ге беруді қамтамасыз етеді. БПКБ саны берілген бекеттегі бақыланушы объектілер санымен анықталады,бірақ 32-ден көп бола алмайды[5].
Бекет жабдықталуы мүмкін автоматиканың әртүрлі құрылғысынан қосымша ақпарат алу үшін БПЖБ-да RS-422 интерфейсі қарастырылады.
Оындай жолмен қалыптасқан телесигнализацияның ақпараттар массиві орталық постқа беріледі.
Орталық посттан алынатын телебасқару командалары БПЖБ блогымен дешифрацияланады және басқару сигналдары түрінде бекеттің басқару объектілеріне беріледі[17].
Сетунь ДО желілік пуктінің техникалық мінездемесі:
1. Электр қорегі 24 В номиналды кернеумен бекеттік батареялардан қамтамасыз етіледі (19-дан 32 В-ке дейін қолайлы шашумен). Максималды пайдалану тоғы 0,6 А-ге тең.
2. Диспетчерлік телімдердің техникалық жабдықталуын және байланыстың арналарының және желілірінің беретін мінездемелеріне тәуелді басқару пункті мен бақылау пунктінің арасында өзара ақпарат беруді қамтамасыз ететін ДО-ның желілік трактісінің әртүрлі құрылымы болуы мүмкін:
а) магистралды және телефондық желілерде, байланыстың ауа желілерінде, сонымен қатар ТЖ-ның берілген арналарында төртжелілі физикалық желілерді қоланумен тізбекті айналмалы құрылым;
б) ТЖ-ның топтық арнасын қолданумен жалпы рұқсат арнасы (тортжелілі логикалық көпнүкте);
в) Байланыстың талшықты оптикалық желілеріның (БТОЖ) сандық арналарын қолданумен тізбекті айналмалы құрылымы[1].
3. Сетунь ДО жүйесінің желілік трактілерімен кездесетін басқару пункті мен бақылау пунктінің аппаратуралары орындалады:
- құрылым үшін а) және б) V.23 ITU-T интерфейсі бойынша;
- құрылым үшін в) G.703 ITU-T интерфейсі бойынша.
4. 10-4 қарапайым жіберудің шарлау ықтималдығы кезінде және тәуеліз қателермен симметриялық арнада ТБ,ТС ақпараттарының жіберілу дұрыстығы:
- ТБ кадрының өзгеру ықтималдығы 10-14-тен көп емес;
- ТС кадрының өзгеру ықтималдығы 10-8-ден көп емес;
- 10-10-нан көп емес бес мәрте жіберіп қойған кезде ТБ кадрының ақпаратын жоғалту ықтималдығы;
- 10-8-ден көп емес бес мәрте жіберіп қойған кезде ТС кадрының ақпаратын жоғалту ықтималдығы.
5. Бақылау пунктінің ақпараттық сыйымдылығы 1024-ке дейін ТС, 255 біримпульсті және 3136 екіимпульсті ТБ командаларынан тұрады.
Дистанциялық басқарупункті мен орнында қолмен қосымшаке ауыстырумен БКПМ-ның негізгі және қосымшаті жиынтықтарын қосу мүмкіндігі.
6. БПЖБ орталық процессордың өзінен тестіленетін жүйемен жабдықталған. Тесттің жүруі қоректі қосқан кезде автоматты түрде жүзеге асырылады, тесттің қорытындысы индикацияға шығарылады. Оданда басқа БПЖБ өзінің құрамында ағымдағы блоктың параметрлерін индикацияға шығаратын жедел режимде қамтамасыз етілетін диагностика блогына ие.
7. Арна бойынша ТБ командаларын жіберу уақыты 1,8 с-тан көп болмайды[1,5].
Жіберу арнасында 10-4-тен көп емес қарапайым жіберудің шашылу ықтималдығы кезінде ТС-тың (уақыт циклы) ағымдағы ақпаратының БП-ға түсетін максималды уақыты 5,0 с-тан көп болмау.
8. Дискретті кірулер мен шығулардың арна бойынша жалпы оқшаулағышы-2000-нан кем болмау керек.
1.2Сетунь жүйесінің басқа ДО жүйелері мен салыстыру анализі
Диспечерлік орталықтандыру (ДО) - бұл байланыс, телемеханикалық және темір жол автоматикасындағы құрылғы жинағы, орталықтандырылған диспечерлік басқарудағы бағыт, сигналдар және басқада диспечерлік шеңбердегі станциялардың объектілері үшін тағайындалған.
Станциялық кодтық орталықтандыру (СКО) - бұл станциялардың сигналдары және 8-25км бағыт аралығындағы өшірілген телемеханикалық басқару жүйесі, жабдықталған электрлік орталықтандыру. Ол электрлік орталықтағы (ЭО) кезекші пост кіріспесіндегі станцияны қайта жасаудағы барлық қозғалысты басқаруды сақтай отырып, станцияларда кабельдің шығынын қысқартады [5].
Темір жол желілеріндегі ДВК жүйелері ВНИИЖТ өңделген, полярлы - жиілікті диспечерлік орталықтандыруды қолдана бастады, онда ТБ сигналдары полярлы болып жеткізіледі, ал ТС сигналдары-импульсті жиілік. Жүйе неғұрлым үлкен жылдам әрекетті иемденді және үлкен сиымдылықпен. Басқару аппаратында индикация жетілдендірілген: нүктелік индикациядан кәшкене науаға көшті, маршрут жиынтығымен екі батырмасы бар пульт-табло сияқты аппаратты қолданды.
Нева жүйесі өзін жаксы жарнама жасады, бірақ жартыпроводникты техникалардың дамуы әрі қарай жүйенің жетілдіруіне үлкен мүмкіндік берді. Одан басқа, ДО жүйесінен шешілетін экпулационда тапсырма төңірегінде келіспеушілік туды [2].
Нева жүйе негізінде Луч жүйесі құрылды және бірінші қолдану 1977-1978ж Беларусь темір жолындағы бір участкте болды. Ол тек пойызды ғана басқарып емес, сонымен қатар аралық станцияда моневрлі жұмысты басқаруға мүмкіндік берді, жүктелген бұйрықты тапсырды, бір жолды перегонда бағыт қозғаласын жекелеп өзгертті. Орталық пост аппаратурасы құрамында энергодиспечерге қосымша жұмыс орнын қосуға болатын еді және станцияларда электр жабдықтаудың объектілерін басқарады. Луч жүйесінің кейбір параметрлері ақпараттың жіберілуін басқаратын даңғыл жолға басты бейне түрінде қатысады, маңызды түрде Нева жүйесі параметрлерімен ерекшеленеді [3].
Юг жүйесінің бірінші нұсқасы тұрақты эксплуатацияны Батайск- Староминская-Тимашевская Северо-Кавказской учаске темір жолдарын қабылдау болды. РГУ ПС-де қазіргі заман техникасы негізінде бағдарлама-аппараттық шешім өңделді. Қазіргі заман жүйесі ДО нормаланған параметрі ОСТ 32.111-98 және ОСТ 32.112-98 талаптары толығымен орындалды.
Тракт жүйесі бір бірімен байланысқан екі жүйешіктен тұрады: басқару пункті (ПУ), коммуникациялық жүйешікте және учасе беттерінде орналастырушы құрылымғы ие бақыланушы пункт (КП).
Басқару пункті жүйесінің құрамына: пойыз диспечерінің қозғалыста қолданатын график жүйешігімен автоматталған жұмыс орны-ГИД (АРМ ДНЦ және АЖО ГИД);
ФК - функциоалды клавиатура; электромиханианың автоматталған жұмыс орны ДО (АЖО ШН ДО); энергодиспечердің автоматталған жұмыс орны (АЖО ЭНЦ); сервер желісі мен жабдықтың желілік қосылуы; техникалық құралдар жиынтығы (КТС) Тракт-ЦП; жүйенің программа-техникалық шлюзі; арайы тағайыдаулар мен жалпылама программалық қамтамасыздама.
Бақылаулар көрсеткендей, диспечердің бағыттаушы таблосында ақпарат өлемінің ұлғаюы пойыздық жағдай учаскесінде жақсарды, бірақ оның кезекшілік уақытыда шаршауы ұлғайды. Содықтан табло көрсетіш пульттік бағыттаушылар қолданыла бастады, және бір манипуляторға диспечер басқармасын екі дөңгелекпен қосушы сұлбасы өңделінді, осылайша диспечерлерге немесе бір қалыпсыз жұмыста өз жұмысын анағұрлым рационалды ұйымдастыруға мүмкіндік береді[2,5].
ПЖДО жүйесі аумақтарда ортақ тартылыспен шамамен 4000км мен енгізілді.Болашақта ДО-ны қолданыс облысының кеңейюі, күнделікті электрлік тартылысқа және диспечер аумақтарын жойып жіберуі негізіне көшумен тоналдық жиілік арналарының тартылыс сызықтарында жоғары сапалы хабарлағыш жүйесін қолдану қажеттілігі туындады. ТБ жәе ТС арналарында ұйымдасуыда жиілік аппарат құрылған болатын. Бұлардың үнемі ПЖДО жүйе тоғындағы осыдай физикалық сызықтық шынжырмен аппаратураның жиынтығы күрделі техниалық шешімдерді талап етті. СОБ мен байланыс магистральді кабельдік сызықтарында тұрақты тоқтың сызықтық шынжыр электрлік тарту күшімен ауыспалы тоқта қолданылуы көп мөлшерде трансляциялық күшейткіш пунктерін талап етті, осылайша ТБ сигналының жіберілуі сапасын төментетті. Бұл физикалық сандық ДО шынжырында ТБ және ТС сигналдарын тек тоналдық жиіліктерінің ауыспалы тоғында қолданылу қажеттілігін тудырды[17].
Жиілік диспечерлік орталықтандыру (ЧДЦ) 1961 жылы құрылған.
Бұл жүйедегі алғашқы кодтайтын ТС аппаратурасы бірнеше шексіз элементтерде орындалды,(германиелік, транзисторлар мен диодтарда).
ТБ сигналының хабарлану уақыты 1cағатқа дейін қысқартылды, ал ТС сигналы-0,3 сағатқа дейін, квитированиеде қолданылған, яғни ол тапсырушы пунктіге ТБ мен ТС сигналдары жайлы хабарлау[1].
Сигнал тапсырылуының жоғары кепілділігі мен анықтауына қарамастан ЖДО жүйесі барлық кездей соқ пайда болатын қимылдар жүйелеріне тән құбылыстармен толықпады, әр түрлі пункт линияларындағы.
ТС сигналдарының тапсырылу кезектігі реледе қамтамасыз етілді, яғни мұндағы контактілер сызықтық шынжылға қосылып отырды. Бұл ТС сигналының сызықтық пунктерде қорлануы кезіндегі кедергілер мен кідірістерді туындатты, жүйе тарамдалу орналасуда қолданыла алмады.
Жүйе құрылымы. Компьютерлік темір жол технологиясы (ЦКЖТ) ПГУ ПС орталығының қызметкерлерімен өңделіп, 1995жылы микро ЭВМ негізінде диспечерлік орталықтану жүйесіне тұрақты эксплуатациясы құрылды[3].
ДО-МПК метрополитендер жағдайына бейімделген болатын, және Петербург метрополитенінде тұрақты түрде эксплуатацияланатын болды. Орталық басқару пунктінің аппараттық құралы мен сызықтық бақыланушы пунктілері сериалық дайындаынатын өндірістік жабдықтар негізінде құрылған, яғни ол өзіндік құнның төмендігін қамтамасыз етеді бұл дегеніміз оның жоғары бәсекелестігі[5].
ДО-МПК жүйесі басқару функциясы мен бағытталған обьектілер бақылауының іске асуын қамтамасыз етеді, және бақылаудың диспечерленуі, автоматизациялануы, концентрациясында қолданылады. Қазіргі заман жүйесі ашық және өсуші, нақты бақылау полиноны жағдайына, жұмыстың барысында немесе олардыңэксплуатациясы кезіндегі өзгерістерге жеңіл бейімделіп кетуі.
1.3Сетунь диспетчерлік орталықтандыру жүйесініңжалпы ережелері
Сетунь ДО жүйесі мыналарлардың арқасында өнiмдiлiктi жоғарылатып және пойыз диспечерлерi мен электромеханиктердiң еңбек жағдайын жақсартуға мүмкiндiк бередi:
- пойыз жағдайларын бақылау негізінде ДНЦ шешімдерін уақытылы
қабылдауға мүмкіндік жасауды қамтамасыз етеді;
- пойыз номерін бақылау және атқарылатын қозғалыс графигін жүргізумен бірге пойыз қозғалысын басқаруға арналған операфияларды автоматтандыру;
- өткізу қабілеттілігі қосымшасын қолдану арқылы тез есептеу және
дұрыстау әдісімен жоспарлық графиктен ауытқу кезінде пойызды басқаруды қамтамасыз ету;
- пойыз қозғалысының графиктен ауытқуын болжау және оны болдырмау амалдары туралы ұсыныстар беру;
-техникалық құралдар жұмысының төзімділігін арттыру және құрылғылардың техникалық жағдайларының диагностикасын қабылдау.
Бір орталықтан пойыз қозғалысын шоғырланған басқару мүмкіндіктерін жасау және жолдағы немесе бөлімшедегі пайдалану және техникалық персоналдың автоматтандырылған жұмыс орнын ДНЦ жұмыс орнымен өзара байланысын қамтамасыз ету[16].
Сетунь ДО жүйесі қосымша мыналарды қамтамасыз етеді:
қозғалыс графигі нұсқаларын есептеу кезінде аймақ бойынша пойыз
қозғалысы жылдамдағы шектеулерін есепке алу және енгізу;
жауапты командаларды жүзеге асыру және жіберу кезінде қажеттіқауіпсіздік дәрежесін;
пойыз қозғалыстарының жоспарлық және есептік графиктерін
жүзеге асыру кезінде маршруттарды автоматты түрде беру;
жұмыстың және құрылыстық жұмыстарды атқару мерзімдері мен
көлемдерін қысқарту;
Құрылғылардың энерго және материалдық-сыйымдылықтарын
азайту;
аппаратура орын алатын өндірістік алаңдарды қысқарту [17].
Сетунь ДО жүйесі БП-ға басқару командаларын жіберу арқылы аймақтағы пойыз қозғалысын автоматты немесе автоматтандырылған басқаруға мүмкіндік береді, сонымен бірге пойыз орнын, оның номерін және басқа да объектілер жағдайлары туралы дәл уақыттағы ақпараттарды көрсетеді және өңдейді.Сетунь аппаратурасын енгізу арқылы қазіргі ДО жүйесін модернизациялау екі кезеңде жүргізіледі:
1) бірінші кезеңде бар байланыс арналары бойынша ДОжүйесінің бақылау пункті жұмыс жасау үшін ДОСетунь жүйесінің басқару пункті қондырғысы орнатылады;
2) екінші кезеңде ДО Сетунь жүйесінің бақылау пункті іске қосылады және телемеханикалық ақпараттарды жіберу құрылғылары іске қосылады. ДОжүйесінің Сетуньбасқару пункті аппаратурасын объектіге адаптациялау қазіргі ДО жүйесіне сай программалық қамтамасыз етуді жүзеге асыру арқылы іске асады және арнаулы адаптерлер қолдану арқылы жүзеге асады.
Қазіргі ДО жүйелерінің: ПЖДО, ЖДБ-66,(ЧДЦМ), НЕВА, ЛУЧ байланыс арналары мен бақылау пункті қолдану кезінде бұл жүйелердің пайдалану сипаттамалары сақталады, бірақ ДОСетунь жүйесінің функционалдық мүмкіндіктері жүзеге асырылады[17].
Пойыз қозғалысының жоспарлық немесе есептік графигіне сәйкес автоматты режим кезінде пойыз қозғалысын басқару пойыздық диспетчер(ДНЦ) қатысуынсыз жүзеге асырылады. Автоматтандырылған режим кезінде пойыз қозғылысын басқару ДНЦ келісімімен жүзеге асырылады, ал ол қажет болған жағдайда, пойыз қозғалысы графигін өзгерте алады. ДОСетунь жүйесінің барлық техникалық құрылғылар құрамына арнаулы аппараттық және программалық құралдар кіреді. ДО Сетунь жүйесі құралдарының техникалық жағдайы туралы ақпарат талдап тексерудің әр түрлі дәрежесінде АЖО-ға беріледі. Диагностикалау автоматты немесе қолмен өңдеу режимінде аппаратура жүйесінің, басқа да сымдардың, оның берілген талаптарға сәйкес жұмыс істеуін тексереді. ДО Сетунь жүйесінің аппаратурасы шекті жағдайына дейін қолданылатын, қайта қалыпқа келетін бұйымдар түріне жатады. Төзімділіктің берілген дәрежесін қамтамасыз ету үшін жүйенің негізгі сымдарын қосымшалау қарастырылады. Пайдалану орнында жүйе құрылғыларының жұмыс жасау қабілетін қайта қалыпқа келтіруге 20 минуттай кетеді. Қайта қалыпқа келтірілгеннен кейін жүйе құрылғылары 1 минуттан кейін іске жарамды болады. ДО Сетунь жүйесінің аппаратурасы және оның программалық қамтамасыз етілуі рұқсатсыз кіруден қорғалған. Электр қорегінен ажыраған жағдайда жүйе құрылғыларындағы мәліметтер бұзылудан және жойылудан сақталған. Электр қуатынан ұзақ уақыт бойына ажыратылған жағдайда мәліметтер сақталады және қосылғаннан кейін қалыпқа келеді. ДО Сетунь жүйесінің аппаратурасы қазіргі байланыссыз элементтері (микропроцессорлар, үлкен интегралдық сызбалар және т.б.) базасы негізінде жасалған. ДО Сетунь жүйесі функциясы жағынан көлемі, түрі, ақпаратты көрсету әдісі бойынша жоғарғы дәрежедегі ақпараттық жүйелерге сәйкес келеді[21].
1.4 Жүргізілетін жұмысқа арналған бастапқы деректер
Жұмысқа арналған бастапқы деректер болып мыналар табылады:
- жұмыс үшін бекітілген есептер;
- бекеттер мен өткелдердегі, бақылау пункті және басқару пункті ғимараттарындағы (хаттамалар және тексеру актілері) СОБ құрылғыларының зерттеу мәліметтері.
Сетунь жүйесінің бақару пункті программалық қамтамасыз етілуін дайындауға арналған негізгі технологиялық құжаттар болып табылады:
диспетчерлік аймақты басқару сызбаснұсқасы;
телебасқару командалары және телебасқарудың жауапты командалары, ТС белгілері, сонымен қатар, ТБ және ТЖБ күрделі және біріктірілген командаларының кестесі;
бекеттердің сызбалық жоспарлары;
өткелдердің жолдық жоспарлары.
ДО Сетунь жүйесін жасауға әдетте, бір бекетке бір жұмысты жасау арқылы жүргізіледі[16].
Жұмыстың барысында:
жұмыстың бекітілетін бөлімі;
жұмыс құжаттары болуы қажет;
жұмыстың бекітілетін бөлімі жалпы жағдайда;
жұыстың құрамынан;түсіндірме хатынан.
Жұмыс паспортынан:СНиП 11-01-95 және ГОСТ 21.101-97 сәйкес негізгі сызбаларынан;Сметалық құжаттан құралуы керек[17].
ДО Сетунь жүйесі жұмыс құжаты құрамына жалпы жағдайда мыналар жатқызылады. Жұмыстық сызба бойынша мәліметтері:
негізгі жинақтаманың жұмыс сызбалары ведомостьтері;
сілтемелік және қосымша құжаттардың ведомостьтері;
орнатылған нысандар бойынша сметалық құжаттар;
басқарупунктіжәне бақылау пункті жұмыстарында сұлбаның үлгілік;
жалпы мәліметтер;
электрлік сызбалар;
жалпы түрлердің эскиздік сызбалары, арналуы;
диспетчерлік шеңберлерді басқару сызбалары;
ТБ,ТЖБ күрделі командалары кестелері, диспетчерлік шеңберлер;
электрқоректену сызбасы;
жергілікті есептеу желісінің сызбасы;
қондырғыларды орналастыру жоспары;
бақылау пункті ЭО-мен үйлесуінің монтаждық сызбасы;
бұйымдар, материалдар және қондырғылар ерекшеліктері[2].
1.5 Техникалық сипаттамалар
Сетунь жүйесі келесідей функцияларды атқарады:
- аймақтардағы пойыз жағдайлары және бақылау объектілерінің жағдайлары, сонымен қатар басқада ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ) ЖП сызықтық пункттерінен ақпараттарды бақылау пунктінен басқару пунктіне қабылдайды және өңдейді;
oo берілген график пен орындалған графикті салыстырады;
oo пойыз қозғалысы бұзалуын болжау және оларды болдырмау туралы ұсыныстарды ДНЦ жіберу;
oo пойыз қозғалысының берілген және орындалған графигіне сәйкес аймақтағы объектілері жағдайы, пойыздық ахуал туралы ақпараттарды монитор экранында қабылдауға қолайлы етіп автоматты түрде көрсету;
oo пойыз ахуалы, бақылаудағы объектілер жағдайлары, ТБ командалары, сонымен қатар басқа да ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ, т.б.) және диспетчермен энерготәуелді тасымалдаушыларға қатысты енгізілетін дирекивтер туралы ақпаратты автоматты түрде тіркеу[20,21];
oo диспетчер командаларын қабылдау және орындау;
oo құжаттаманы автоматты түрде жүргізу;
oo ТБ командаларын құру және БП-ға, сонымен бірге басқа да ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ, т.б.) ЖП-на жіберу;
oo уақытша жылдамдықты шектеу туралы ақпараттарды енгізу және сақтау;
oo ТЖБ жауапты командаларын құру және оларды КП-на жіберу;
oo диспетчермен пойыздарға номер бекіту және автоматты түрде оларды көрсету, тіркеу;
oo басқару пункті менбаөылау пункті және басқа да ДО жүйелерінің (НЕВА, ЛУЧ, т.б.) ЖП арасындағы мәлімет алмасуды ұйымдастыру және алмасу хаттамаларын қолдау[16];
oo диспетчерлік персоналдың автоматтандырылған жұмыс орнында қажетті құжаттарды, соның ішінде орындал,ан қазғалыстың графигін басып шығару;
oo берілген автоматтық режимнен ауытқу кезіндегі пойыз қозғалысының қосымша графигін құру немесе жоспарлық графикті дұрыстау;
oo орындалған пойыз қозғалысының графигі, техникалық құралдар орындаған жұмыстар, ДНЦ әрекеттері, ТБ командалары, сонымен бірге ТЖБ туралы, міндеттер мен уақытты өзгерту және жылдамдықты шектеу аймақтарының зоналары туралы мұрағат журнал жүргізу;
oo кезектен тыс жағдайлар пайда болғанда ДНЦ-не ұсыныстар жіберу;
oo АЖО диспетчер қызметімен және СОБ дистанциясымен, сонымен бірге басқа да қызмет диспетчерлерімен ақпараттармен алмасу;
oo АСОУП тасымалдауын оперативті басқарудың автоматтандырылған жүйесімен немесе басқарудың жоғарғы дәрежелі автоматандырылған жүйелерімен ақпарат алмасу.
Сетунь жүйесінің келесідей техникалық көрсеткіштері бар:
-30-дейінгі әрбір бақылау пунктіна арналған басқару пункттер саны;
- типтік бақылау пункті сыйымдылығы ТБ-255, ТС-304 құрайды. Көрсетілген сыйымдылықтар бақылау пункті құрамына кіретін және жұмыс бойынша орындалатын ЭО-мен байланысқан сызбалармен іске асырылады;
- 30 бақылау пункті кезінде ТБ командаларын жіберудің максималды уақыты-1,3 сек көп емес;
- басқару пунктіне ТС ақпаратының түсу уақыты - 5,0 сек көп емес;
- байланыс ұзақтығы бақылау пункті ара қашықтағы санымен анықталады. Бақылау пункті арасындағы қашықтық байланыс сызыға түрімен анықталады және ТЖ үндестік жиілігінің белгіленген арнасы үшін шектеусіз.
Физикалық сызықтар үшін - 25 км дейін болады.
Жіберу жылдамдығы - байланыс арнасының сапсы мен түріне байланысты 2400-1200 битсек құрайды.
Техникалық сипаттамалар. Жүйе құрамына кіреді:
oo басқару пукнтінің (ПУ) құрылғысы;
oo бақылау пунктілерінің (КП) құрылғылары;
oo бақылау пункті мен басқару пунктінің арасындағы байланыс арналары;
oo ЖКЖЖ жауапты командаларын жіберу жүйесі[1].
Басқару пункті құрылғысы құрамы:
- пойыздық диспетчердің (АЖО-ДНЦ) автоматтандырылған жұмыс орнынан;
- жұмыс бекеті ЖБ Связь;
- сервер файлы және жергілікті есептеу желісінен (ЛЕЖ);
- жұмыс бекетіЖБ ШЛЮЗ;
- автоматтандырылған жұмыс орындары;
- ДО электромеханигінің посты (АЖО-ШНД);
- белгі беру және байланыс дистанциясы диспетчері (АЖО-ШЧД);
- администраторы (АЖО администраторы) [5].
Басқару пункттер құрылғысы (А стативі) құрамы:
oo БПББ (негізгі және қосымша) базалық блоктары;
oo ТС белгісін енгізу матрицасы және ТБ командаларын шығаратын релелік дешифраторы;
oo электрлік ортақдандырылумен ЭО-мен байланысқан сызбалар.
Басқару пункттер мен бақылау пункттер арасында байланыс арналары ретінде мыналар қолданылуы мүмкін:
oo ФЛЦ физикалық сызықтар тізбегі;
oo ТЖарналары;
oo ВОЛС талшықты-оптикалық сызықтар байланыстары;
Жауапты командалар жібері жүйесіне жатқызалады:
oo УЦ 36992-10-00 орталық құрылғысы;
oo УЛ 36992-20-00 сызықтық құрылғысы.
АЖО-ДНЦ элементі болып табылатын ПАРОЛЬ жүйесінің құрамына мыналар кіреді:
oo массасы 0.5 кг аспайтын және габаридтік көлемі 200·134·55 болатын салыстып оқу құрылғысы (Блок-С);
oo электрқорегінің желілік кабелі (220+-2) В, 5 Гц;
oo металл салпыншақ тәрізде жасалған электрондық кілт;
oo ЭЕМ (RS-232) жалғанатын кабель, ұзындығы 1,5 м.
Салыстырып оқу құрылғысы ДНЦ жұмыс орнында орнатылады және (0-8) мм қашықтықта электрондық кілт таба алады.
ПАРОЛЬ жүйесінің арналуы, техникалық сипаты, құрамы, құрылғысы және жұмысы паспортта көрсетілген [5].
1.6 Басқару пункті
Басқару пункті:
oo АСОУП мен төменгі дәреже арасындағы байлынысты жүзеге асыратын жоғарғы дәреже;
oo ДНЦ және сызықтық құрылғылар арасындағы байланысты жүзеге асыратын төменгі дәреже;
oo АЖО-ДНЦ пойыз диспертчерінің автоматтандырылған жұмыс орны, бұл жерде пойыз қозғалысы бақылауға және басқаруға болады.
Пойыз диспетчерінің автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО-ДНЦ) ДО Сетунь жүйесі пойыз диспетчерінің автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО-ДНЦ) келесідей функцияларды атқарады:
oo ЖБ Связь ТС сигналдарын қабылдайды;
oo ЖБ Связь ТБ командаларын жібереді;
oo пойыз жағдайы және басқару мен бақылау объектілері туралы мәліметтерді анықтап диспетчерлік шеңбер моделін жүргізеді;
oo пойыз қозғалысының орындалған графигін жүргізу және оны талдау;
oo болжанатын графиктерді есептеу;
oo диспетчерлік журнал жүргізу;
oo пойыз жағдайы және басқару мен бақылау объектілеріның жағдайын көрсету;
oo пойыз қозғалысының орындалған және болажанатын графиктерін көрсету;
oo диспетчерлік басқарма бекеттері үшін қолдан, автоматты, автоматтандырылған түрде маршруттар беру;
oo пойыз номерлерін енгізу, қадағалау және көрсету;
oo пойыз қазғалысының орындалған графигін құжаттау;
oo диспетчерлік журналды құжаттау;
oo жоғарғы дәреже жүйелерімен өзара әрекет ету.
АЖО-ДНЦ құрамына мыналар кіреді:
oo ДК дербес компьютер базасындағы ЖБСхема, Табло, ГИД-Сетунь жәнеҰсыныс жұмыс бекеті;
oo жауапты командалар жіберу жүйесінің (ОҚ-ЖКЖЖ) орталық құрылғысы;
oo Пароль рұқсатсыз кіру жүйесі;
oo үздіксіз қоректену көздері (ИБП);
oo телефон құралдары және пойыздық радио құралдар.
Қосылмалы кабельдер жинақтамасы; ЖБ Схема, Табло, "ГИД-Сетунь және Ұсыныс жұмыс бекеті үлгілік құрамына мыналарды кіргізуге болады:
oo Pentium III 800 MHz, RAM-256 Mb, HDD-20 Gb, Video PCI Vesa (1024·768·16)-4 Mb, NE2000, mouse, MS-DOS-6.xx (640+384) өндірістік жұмыс бекеті;
oo SVGA 210,22 LRNI SONY F500 немесе 18 мониторлары;
oo пернетақталар;
oo тышқан манипуляторы.
АЖО-ДНЦ жүйелік блоктарының барлығы, файл-серверлер, және барлық программалық қамтамасыз етілулер Ethernet желілік адаптерлері арқылы жергілікті есептеу желісіне бірігеді.
АЖО-ДНЦ құрылғыларының электр қоректенуі үздіксіз қоректену көздері арқылы кепілдендірілген көздерден жүзеге асырылады, тұтынылатын қуат, ВА.
АЖО-ДНЦ аппаратурасы арнаулы компьютерлік жиһазда орналасады.
Бірінші нұсқада функцияның әрбіреуі бойынша жүйелік блогы, электрондық сәулелік мониторы, үздіксіз қоректену көздері болады. Бұл нұсқа арзан болып келеді, бірақ көп қуат тұтынады, мониторлардың үлкен массасы компьютерлік жиһазға шектеу жасайды.
Екінші нұсқада біртұтас жүйелік блок, үздіксіз қоректену көздері, жеке жидкокристаллдық мониторлар болады. Бұл нұсқа қымбат, азғана қуат тұтынады және габариттері кішкене [16].
АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор автоматтандырылған жұмыс орындары. АЖО-ШНД және АЖО-ШЧД ДО құрылғыларының техникалық жағдайларына бақылау мен оларға және СОБ аймағының басқа да құралдарына техникалық қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор құрамына мыналар кіреді:
oo Pentium III 800 MHz, RAM-256 Mb, HDD-20 Gb, Video PCI Vesa (1024·768·16)-4 Mb, NE2000, mouse,Windows 98 рістік жұмыс бекеттері;
oo пернетақта;
oo тышқан манипуляторы;
oo SVGA 21'' 0,22 LRNI SONY F500 мониторлары;
oo принтерлер;
oo үздіксіз қоректену көздері.
Бұл АЖО іске қосу АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор аппаратурасы жинақиамасында болатын штаттық жалғағыш кабельдер арқылы жүзеге асады.
АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-Администратор орналасуына байланысты ПУ ЛЕЖ қосылады.
АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖО-администраторының электр қоректенуі үздіксіз қоректену көзі арқылы кепілдендірілген қорек көзінен жүзеге асырылады. Тұтынылатын қуат - 300 ВА аспайды.
Бұл АЖО аппаратурасы арнайы жабдықталған компьютерлік жиһазға орналыстырылады.
АЖО-Администратор жүзеге асырады:
oo пайдаланушыларға қызмет көрсету және ресурстар қол жетімділік;
oo ресурстарды басқару-желілік ресурстарды құрастыру және қолдау;
oo конфигурацияны басқару- желі конфигурациясын жоспарлау және оны кеңейту, сонымен қатар қажетті құжат жүргізу;
oo өнімділікті басқару-желілік операцияларды бақылау және оларға мониторинг жүргізу;
oo қолдау-алдын алу, желі ақауларын табу және оларды шешу.
АЖО - администратор плоттерге қозғалыстың орындалған графигін жазады және қажетті ақпаратты принтер арқылы басып шығаруды жүзеге асырады [16].
АЖО - администратор аппаратурасы, плоттерді қоспағанда, арнайы жабдықталған жиһазға орналыстырылады.
АЖОбасқару пункті ғимараттарына орналыстырылады. Басқару пункті аппаратурасы толығымен арнайы столдар мен шкафтарға орналастырылады. Олардың құрылысы аппаратураны тиімді орналастыруға және құрамдық бөліктерге қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
Жұмыс барысындаАЖО-ДНЦ жиһаздарының төзімді болуына ерекше мән берілу керек, себебі онда әрбіреуінің массасы 40 кг болатын 5 (CRT) 21'' мониторлары орналасуы мүмкін. Бұл жағдайда жиһаздың металлдан жасалуына кеңес беріледі [21].
Басқару пунктін жасалуы.
Жұмыс кезінде жүзеге асырылады:
oo барлық басқару пунктінің құрамдық бөліктерінің техникалық құралдарын таңдау (АЖО-ДНЦ, ЖБ Связь, АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД, АЖОадминистратор, файл-сервер және ЛЕЖ, ЖБ Шлюз);
oo компьютерлер мен техникалық құралдарды орналастыратын жиһаздар таңдау;
oo ғимараттар бойынша барлық бақылау пункті құрамдас бөліктерді орналастыру;
oo энерго қамту мәселесін шешу, үздіксіз қоректену көзін таңдау және орналастыру;
oo барлық құрамдас бөліктерді байланыстыру және қосу;
oo жұмыстық сметалық құжатты дайындау [17].
Бұл бөлімде келтірілген техникалық құралдарды таңдау бағдарлық және ұсыныстық сипатқа ие. Ал дәл жасау кезінде техникалық құралдарды таңдау талап етілетін техникалық сипаттамаларға (тез жұмыс істеу, құрамы, параметрлері, мониторлар түрі және т.б.) сәйкес жүргізілуі қажет. Сонымен қатар, тапсырыс берушінің талаптары мен қаржылық жағдайына мән беру қажет.
АЖО мен ЖБ ғимараттарға орналастыруды қажетті аудан бойынша жүргізу керек. СанПиН 2.2.2.542-96 құжатына сәйкес, бір жұмыс орнының ауданы 6,0 кв. м кем болмауы, ал көлемі - 20,0 куб. м кем болмауы керек. Бұл құжатта мониторлар мен дербес компьютерлерге, пайдалану бөлмелеріне, микроклиматқа, ғимараттар мен жұмыс орнын жарықтандыруға, жұмыс орнын ұйымдастыру мен жабдықтауға қатысты талаптар көрсетілген.
Техникалық құралдарды орналастыруға арналған қажетті ауданның бағдарлық көлемдері:
oo АЖО-ДНЦ(компьютерлік жиһазбенбірге)3000·2000·1300мм;
oo Связь жұмыс бекеті600·600(1200 ашық есікпен)·2000(биіктігі) мм (екі шеңберге 19" шкафы, негізгі және қосымша жинатама);
oo АЖО-ШНД, АЖО-ШЧД,АЖОадминистратор2000·2000·1 300 мм (плоттерсіз компьютерлік жиһазымен);
oo Файл-сервержәне ЖБ Шлюз (19 шкафы 600·600(1200)·2000(биіктік) мм.
Жұмыс барысында бір АЖО-ШНД төрт диспетчерлік шеңберге арналғандығын ескеру қажет, ал бір файл-сервер және ЖБ "Шлюз" 10 диспетчерлік шеңберге арналаған.
Барлық құрамдас бөліктерді байланыстыру ДК, мониторлар, ОҚ-ЖКЖЖ, ПАРОЛЬ жүйесі, ҮҚК жинақтамаларымен бірге келетін штаттық кабельдері арқылы жүзеге асады [21].
Барлық құрамдас бөліктердің жергілікті есептеу желісіне қосу RJ45 жалғағыштары арқылы жүргізіледі. Сонымен қатар, 220 В кепілдендірілген электрқоректенуін үздіксіз қоректену көзі мен қоректенеді.
Электрқоректену құрылғылары. Сетунь басқару пунктінің құрылғысы 1 дәрежелі ерекше топ тұтынушылар қатарына жатқызылады. Электрқоректену авиоқосылуы бар дазель-генераторлық құрылығыдан (ДГА) қосымшалауға болатын екі тәуелсіз фидер арқылы іске асады. Панелге қосылған тұрақты токтың үздіксіз қоректену көзі (ИБП) қос фидерден қоректену жоғалған жағдайда реле панель құрамына кіретіндерді элетрқоректенумен қамтасыз ету үшін арналған. DCDC конверторы панельдің мнемосызбалық жарықтық диодтық индикаторларына қоректелінетін кернеуді дайындау үшін керек.
ПВ1-ЭЦК енгізу панелі арқылы қамтасыз етілетін жүктеменің максималды фазалық тогы:
- ДО құрылғысы қоректенуі - 90 А;
-байланыс құрылғыларының қоректенуі - 32 А;
-кепілдендірілген жарықтану - 15 А.
Электрмен қамтамасыз ету фидерлерін қосу және қайта қосу ПВ1-ЭЦК енгізу панелінде немесе сол сияқты басқару пункті ДО панелінде жүргізіледі. Басқару пукнкті тұтынушыларының электрқоректенуі үздіксіз қоректену көзінен жүзеге асырылады. Үздіксіз қоректену көздері енгізу панелінің кепілдендірілген қоректену клеммаларына қосылады және фидерлерді қайта қосқанда, электрэнергиясын берудегі тоқтаулар кезінде үздіксіз қоректенуді қамтамасыз етеді.
Пайдалану технологиялық көрсеткіштер көзқарасы жағынан әрбір жұмыс орнының аппаратурасының қоректенуі бөлек үздіксіз қоректену көзінен жүзеге асырылуы тиімді. Бұл кезде үздіксіз қоректену көзінің қуаты қосылатын аппаратура қуаттарының 30-50% қоры болатын жиынтығын құрайды. Аппаратураны іске қосу жұмыс орнында орналасқан, жерге тұйықталуы бар үш полюстік розеткалар арқылы жүзеге асады.
Басқару пункті жұмыс орнындағы розеткалардың жерге тұйықталуы бөлек қорғаныс тұйықталу контурына қосылады.
Құрылғылардың ток тасыйтын бөліктері персоналдың абайсызда тиіп кету жағдайларынан қорғалу қажет. Жүйе құрамына кіретін құрылғылар корпусы мен электр тізбектері арасындағы оқшаулану кедергісі қалыпты климаттық жағдайларды 20 МОм-нан аспауы керек. Басқару пункті қондырғысын орналастыру және іске қосу [21].
ДО Сетунь жүйесінің басқару пункті аппаратурасы диспетчерлік персоналдың жұмысы қолайлы жағдайлары бар ғимараттарға орналыстырылады, мүмкін болса желдеткіштер орнатуға болады. Аппаратураны пайдалану климаттық жағдайлар бойынша К1 тобына, механикалық жүктемелері бойынша МСІ тобына (ОСТ32.146-200) жатқызылады.
АЖОбасқару пункті ғимараттарына орналыстырылады. Басқару пункті аппаратурасы толығымен арнайы столдар мен шкафтарға орналастырылады. Олардың құрылысы аппаратураны тиімді орналастыруға және құрамдық бөліктерге қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
Жұмыс барысында АЖО-ДНЦ жиһаздарының төзімді болуына ерекше мән берілу керек, себебі онда әрбіреуінің массасы 40 кг болатын 5 (CRT) 21'' мониторлары орналасуы мүмкін. Бұл жағдайда жиһаздың металлдан жасалуына кеңес беріледі. Жүйе құрылымы өзара байланысты екі деңгейге ие: ақпаратты тіркеу құрылғысын, ақпаратты бейнелеу және енгізу құрылғысын, және дербес ЭЕМ-ді өзіне қосатын орталық посттың аппаратурасы (ОП), және мамандандырылған басқару ЭЕМ-н, ақпарат енгізу құрылғысын және аралықтар мен бекеттердегі автоматика құрылғыларының атқарушы және бақылаушы элементтерімен түйіннің интерфейсті элементтерін өзіне қосатын желілік пункттің аппаратурасын (ЖП). Жаңа заманғы программалы-алгоритмдық шешімдерді қолдану автоблокировка және ЭО құрылғыларына тәуелді пайда болған логикалық сәйкессіздікке жедел әрекет етуге мүмкіндік бере отырып, диспетчерлік орталықтарда басқару қауіпсіздігін маңызды жоғарылатуға мүмкіндік береді [20].
Диспетчерлік телімнің құрылымымен ТБ және ТС сигналдарының кестелері 1-ші демонстрациялық бетте келтірілген.
2 БЕКЕТТЕРДЕГІ ӘРТҮРЛІ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ СИПАТТАМАЛАРЫН ЗЕРТТЕУ
2.1Сетунь ДО жүйесінің желілік пункт аппаратуралары сұлбаларын өңдеу
БПББ блогының базасы.БПББ конструктивті түрде он килограммнан аспайтын 490·431·263мм 10 кг өлшемдерімен герметизацияланған блокты білдіреді.3.1 сұлбасында БПББ-ның құрылымдық сұлбасы көрсетілген.
Сурет 3.1 - БПББқұрылымдық сұлбасы
БПББ-ның құрамына кіретін микробақылаушы OctagonSystems компаниясының micro P бұйымдарының базасында жүзеге асыкрылып, micro P номенклатурасынан өлшемі 114·124 мм болатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz