Орта мектепте физиканы оқытудың негізгі дидактикалық принциптері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Бибінур

Орта мектепте физиканы оқытудың негізгі дидактикалық принциптері
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В012600 - Математика - физика мамандығы

126-38а-тобы

Шымкент 2022ж.
ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЗИКА-МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЗИКА КАФЕДРАСЫ

Қорғауға жіберілді
Математика кафедрасының меңгерушісі
п.ғ.к_______Г.Жетпісбаева
___ ___________ 20___ж

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Орта мектепте физиканы оқытудың негізгі дидактикалық принциптері

Орындады: 126-38а тобының студенті
Ғылыми жетекшісі: ф-м.ғ.к. аға оқытушы Рахашев Б.К

Шымкент 2022
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4
1 ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ...
6
1.1. Дидактикалық принциптің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
1.2. Дидатикалық принциптердің өзара байланысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
8
2 ТАРАУ. ОРТА МЕКТЕПТЕ МОЛЕКУЛАЛЫҚ-КИНЕТИКАЛЫҚ ТЕОРИЯ НЕГІЗДЕРІ ТАРАУЫН ОҚЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ДИДАКТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

14
2.1.Орта мектептің жаратылыстану-метаматика бағытындағы
сыныптарда оқытылатын физика пәнінің мазмұндық ерекшеліктері ... .

14
2.2. Молекулалық-кинетикалық теория негіздері тарауын оқытуда
басшылыққа алынатын дидактикалық принциптер және олардың өзара байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

24
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
39
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
40

Кіріспе
Физиканы оқыту принципі-тарихи ұғым; әр уақытта физика пәнін оқыту әртүрлі принциптерге сәйкес құрылды. Оқыту принциптері тек тарихи категориялар ғана емес, сонымен бірге қоғам идеологиясымен тығыз байланысты әлеуметтік-тарихи категориялар. Сонымен қатар, оқыту принциптері оқыту тәжірибесін, танымдық іс-әрекеттің тәжірибесі мен үйлесімділігін көрсетеді. Жалпы, физиканы оқыту принциптері қоғамның әлеуметтік тапсырысын барынша орындау үшін оқу процесін ұйымдастыруға бағытталған.
Физиканы оқыту принциптері (олардың әрқайсысы) оқытудың мазмұнын, әдістерін, ұйымдастырушылық формаларын реттейді. Іс жүзінде кез-келген мазмұнмен, сабақтағы кез-келген іс-әрекетте оқыту принциптері жүзеге асырылуы керек. Принциптердің жалпыға бірдей сипаты оларды оқытудың мақсаттары мен міндеттерінен ажыратады. Принциптерді бөлектеу және тұжырымдау кезінде мыналарды ескеру қажет: қоғамның әлеуметтік тапсырысымен негізделген оқыту мақсаттары (қоғам өзін-өзі жаңғыртуы тиіс); қызмет түрі ретінде оқыту заңдылықтары; нақты үдерісте оқыту заңдылықтарын іске асыру тәсілдері (және басқалары). Физиканы оқыту принциптері тығыз байланысты және айтарлықтай дәрежеде дидактика, тәрбие теориясы және т. б. принциптерімен анықталады.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты (2006) білім беру нәтижелеріне қойылатын талаптарды алға тартады. Құзірет, құзіреттілік, құзіреттілікті тәсілге үлкен мән берген. Әрбір орындалатын тапсырмаға, алға қойылған мақсаттарға жету үшін ішкі және сыртқы ресурстарды тиімді іске асыруға дайындық, оқушылардың іс-әрекеттің әмбебап тәсілдерін меңгеруінен көрінетін білім нәтижесіне, оқу процесінің түпкілікті құзіреттерді қалыптастыруға бағдарлануы қажет.
Қазіргі уақытта қоғамда адам өмірінің барлық салаларында жаһандық өзгерістер орын алуда. Атап айтқанда, біздің елімізде постиндустриалды қоғамға көшу жүзеге асырылуда, ол үшін әр адамның белгілі бір қалыптасқан құзыреттері болуы қажет.
Сондықтан, жалпы білім беру ұйымдары өзін-өзі дамытудың жеке жолдарын құра алатын, мақсат қоя алатын, туындаған міндеттерді шеше алатын, шығармашылық және ізденушілік сипаттағы түлектерді дайындауы керек. Олар туындаған мәселелерді шешуге ғана емес, сонымен қатар өз мақсаттарына жету жолында жасалған іс-әрекеттері мен әрекеттеріне өзін-өзі талдау мен рефлексия жүргізуге қабілетті.
Осыған байланысты біздің елімізде барлық оқушылардың жеке ерекшеліктерін дамытуды көздейтін білім беру стандарттарында көрсетілген білім берудің жаңа тенденциялары анықталды
Қазіргі оқу үрдісінің басты міндеттерінің бірі-оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыту. Бұл міндет білім беруде тұлғалық-бағдарлық қатынасты қалыптастыру арқылы шешуге болады. Мектепте білім берудің негізгі нәтижесі тек оқу ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік және шығармашылық сипаттағы тиімді жеке және ұжымдық іс-әрекеттерді ұйымдастыру және бағдарламалау дағдыларын қалыптастыру, болашақ білім траекториясын саналы және пәндік білімге дайындық, олардың құқықтары мен міндеттерінің өлшемі туралы білім алу болып табылады.
Бүгінгі таңда ғылым мен техника қарқынды даму шағында мектеп бағдарламалары мен оқулықтарына ғылымның барлық жетістіктерін енгізу мүмкін емес. Осы себепті де мектеп ертеңгі білім алу негізін қалап, оқушылардың өз бетімен, білім алуларына дайындауы тиіс. Сапалы оқыту және өз бетінше оқып білім алуға баулу негізінде ғана оқушылардан бәсекеге қабілетті субъектіні қалыптастырады. Осыған орай, мектеп бітіруші әрбір оқушы ғылым негіздерінің жаңалықтарынан хабардар болып, кейін сол алған білімі мен іскерлігін одан әрі дамытуға тиіс.
Болашақтың іргетасы ретінде білімнің жаңа мазмұны қалыптасып келе жатқан Қазақстандағы қазіргі заманғы мектеп өзінің бүкіл еліміздің адам әлеуетінің сапасын арттыруға әсер ететін сапасының айтарлықтай өзгеруіне бағытталған. Бұл Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011- 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында: Білім берудің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, азаматтардың материалдық және рухани жағдайын жақсарту үшін адами капиталды дамыту, барлық адамдар үшін сапалы білімге қол жеткізуді қамтамасыз ету арқылы тұрақты экономикалық өсу көрініс тапқан.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауларында Қазақстан халқының әл - ауқатын арттыру - мемлекеттік саясаттың басты мақсаты , Жаңа әлемдегі - Жаңа Қазақстан , Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында , мектепке дейінгі, мектептегі білім беруге баса назар аударғаны баршамызға аян.
Зерттеу пәні Физиканы орта мектепте оқытуда оқушылардың дидактикалық принциптерін қалыптастыру
Зерттеу нысаны: Физиканы орта мектепте оқытуда оқушылардың дидактикалық принциптерін қалыптастыру процесі
Зерттеудің мақсаты: Орта мектепте физика пәнін оқытудың дидактикалық принциптерін ұйымдастыру.
Зерттеудің негізгі міндеттері:
1.Физиканы орта мектепте оқытуда оқушылардың оқу іс-әрекет біліктілігін қалыптастыру.
2. Физиканы орта мектепте оқытуда оқушылардың танымдық әмбебап оқу іс-әрекетін дамыту.
3.Физика сабағында педагогикалық эксперименттік тапсырмаларды орындау үшін тәжірибелік ұсыныстарды әзірлеу.

1 ТАРАУ. ОҚЫТУДЫҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕРІ

1.1. Дидактикалық принциптің түрлері
Дидактика - оқытудың педагогикалық теориясы болып табылады. Білім беру - адамның, қоғамның және мемлекеттің мүддесіне сай тәрбие мен білім беру мақсатына бағытталған үдеріс екенді белгілі. Дидактика деп оқытуды толығырақ деңгейде теория жағынан зерттейтін педагогикалық пәнді айтады [1, 32 б].
Дидактиканы білім беру мен оқыту теориясы ретінде қарастырады. Мұндай жағдайда білім оқытудың нәтижесі ретінде, ал оқыту - білім беру жолы ретінде аықталады.
Сонымен, дидактика - бұл оқытуды теориялық деңгейде зерттейтін педагогикалық пән. Сондықтан, практикалық әрекет теориясы, яғни оқыту әрекетінің теориясы қажет. Бұл - дидактиканың дәл өзі.
Дидактиканың пәні мен объектісі. Педагогикада дидактикалық талдаудың басты салаларының ұғымы - оқытудың мазмұны мен үдерісі (әдістері, ұйымдастыру тәртіптері). Қайткенмен де оқытуды түсіну де бір мағынада емес. Кейбір анықтамаларды келтірейік. Біреулер дидактиканың объектісі ретінде оқытуды білім беру мен тәрбиелеу құралы ретінде қарастырса; екіншілері - оқытудың заңдылықтары мен ұстанымдарын, олардың мақсатын, білім мазмұнының ғылыми негіздерін, әдістерін, формаларын, оқыту құралдарын; үшіншілері - оқытудың және білім берудің бірлескен өзара әрекетін; төртіншілері - жалпы дидактиканың пәні деп тек оқыту үдерісі ғана емес, оның дамуына қажет жағдайлар (мазмұны, ұйымы, құралы, т.б.) да, сонымен қатар бұл жағдайларды жүзеге асыратын әртүрлі тұрақты нәтижелер деп есептейді.
Қорыта келе, бүкіл осы анықтамаларды жинақтасақ, онда дидактиканың оқытудың мақсаттары, мазмұны, заңдылықтары, әдістері және оқыту ұстанымдары зерттейтіні мойындалады. Дидактика білім берудің жалпы мақсатын оқытудың жағдайына қолданылатын етіп педагогика тіліне аударады. Бірақ мұндай мақсаттардың анықталуы мен қалыптасуына тек дидактика ғана қатыспайды, басқа да: философия, социология, психология және т.б. сияқты ғылымдар қатысады. Әрі қарай, оқытуда тек дидактикалық заңдылықтар ғана емес, басқалары да, мысалы, психологиялық және физиологиялық заңдылықтар әрекеттенеді. Ақпараттың айналымының жалпы заңдылықтарын көбінесе информатика, кибернетика, синергетика зерттейді. Оқыту ұстанымдары көптеген ғылымдардың оқыту құбылыстарын зерттеуі нәтижесінде белгіленеді.
Дидактика ежелгі грецияда жас ұрпақты оқыту-үйрету тәжірибесінің негізінде пайда болды. Қайта өрлеу дәуірінде мәдениеттің, ғылым дамына, оқу жүйесі мен тәрбие ісін жаңаша құру міндетіне байланысты, педагогика саласы болып қалыптасты. Дидактика терминін неміс педагогы Вольфганг ең алғаш болып ғылыми айналымға енгізген. Чех педагогы Я. А. Коменский 1657 жылы өзінің Ұлы дидактика деген зерттеуінде алғаш рет пайдаланды. Оның ойынша дидактика нені оқыту және қалай оқыту керек деген сұрақтарға жауап береді. Ол білім берудің мазұнын, дидактикалық принциптер мен көрнекілікті, сабақ өткізу жүйесін ұйымдастыруды ғылыми тұрғыдан тұжырымдап берді. Және адам табиғаттың бір бөлшегі болғандықтан, оқытуда табиғат пен адам тәуелді болатын заңдарға байланысты екеін дәлелдеп берді. Сондықтан ол оқытудың ең басты принципі - табиғатқа сай болу принципі деп қорытады. Заманауи ғалымдардың зерттейтін сұрақтары: қашан,қайда, неге оқыту, қалай оқыту деген сияқты сұрақтарды қамтиды. Коменцкийдің дидактикалық идеялары кейіннен И. Г. Пецтолици, Ф. А. Дистервег, К. Д. Ушинскийдің еңбектерінде одан әрі дамытылды.
Оқыту - оқушыға білім беру, тәрбиелеу және дамыту мақсатында, шығармашылық қабілеттер мен дағдыларды меңгеруде оқушылардың белсенді оқу- танымдық қызметін ұйымдастыру мен ынталандыру мақсатында алдын- ала жасалған педагогикалық іс-әрекет.
Оқыту принциптері - оқу тәрбие процесінің мазмұнын, оның мақсаттары мен заңдылықтарына сәйкес ұйымдастыру формалары мен әдісін анықтайтын, біліктілік пен дағдыны меңгертетін, оқушылырдың дүниетанымын, қабілетін тәрбиелеп дамытатын іс-әрекет барысы. Оқыту барысында оқушылардың оқушы сана-сезімі, адамгершілік қасиеті, тұлғалық қасиеттері, білімі артады.
Дидактикалық принциптер- оқыту мазмұнын, оқытудың ұйымдастыру түрлерін, әдісітерін оқытудың мақсаты мен заңдылығына сәйкес анықтайтын қағидалар жүйесі. Дидактикалық принциптер белгілі бір нақтылы әлеуметтік тарихи жағдайларға байланысты болып келеді. Дидактикалық принцптер оқу-тәрбие жұмысының зағды жүйесін көрсетіп, оқыту ісінде табысқа жетудің қажетті шарты болып есептеледі. Олар бір бірімен тығыз байланыста болады.
Қоғамда оқытуға қойылатын талаптар өзгеріп отырғандықтан кейбір принциптер ескеріліп пайда болса кейбірі қолданыстан шығып жатыр. Кейбір авторлар оқыту принциптерінің санын қысқартуды ұсынса, кейбіреуі керісінше принциптердің санын кеңейтуін ұсынып жатыр.
Оқыту принципінде кез келген мұғалім дидактикалық принциптерді басшылыққа ала отырып оқушыларын жоғары нәтижелерге жеткізуі шарт. Ол үшін мұғалім дидактикалық приенциптердің түрлерін дұрыс пайдалана білуі қажет негізгі дидактикалық принциптер:
:: Саналылық пен белсенділік
:: Ғылымилылық
:: Сәйкестілік
:: Көрнекілік
:: Жүйелілік пен бірізділік принципі
:: Беріктілік
:: Тиімділік
:: Теория мен тәжірибенің байланыстылығы.
:: Саналылық пен белсенділік
Саналылық пен белсенділік - білімді саналылықпен белсене қабылдап, оның өмірмен және практикамен байланысын тереңдетіп, оқылатын фактілер мен құбылыстардың мәнін түсіну. Бұл принциптің негізгі заңдылықтарына: тек өз ақылымен қабылдаған сапалыда саналы түрде алынған білім адам білімінің шынайы өзегі болады. Оқушылардың білімді саналы түрде меңгеруі таным әрекетінің белсенділігін оқуға ынталануына, ғылыми білімдерді меңгеуруде саналылық пен белсенділік танытқан оқушылар ғана оны саналарына ойларына берік тоқулары сөзсіз.
Оқытудағы саналылық принципі дегеніміз - оқу процесінде оқушының саналы ақыл-ой әрекетін ұйымдастыра көркемдік сөз өрнегін көре білуі, оларды өздерінің ауызша, жазбаша сөйлеу тілінде қолдана білуі және әдебиеттен алған білім-дағдылардың оқушы бойынан табылуын айта аламыз. Саналылық оқушының белсенділігі мен өзіндік әрекетінен байқай аламыз. Белсенді ақыл-ой, еңбек әрекетінсіз бір затты саналы ұғыну әсте мүмкін емес. Саналылық пен белсенділік принциптері бір бірімен өзара тығыз байланысты. Бұл екі процес тәрбие процесін де қамтиды. Әдебиеттік оқу пәнін оқыту барысында тәрбиелік міндеттердің де алатын орны орасан зор Табиғат құбылыстарының, қоғамдық-әлеуметтік өмірдің мәнін, заңдылықтарын терең түсіну, өздігінен білім алуы, дағдылары мен іскерлігін жетілдіре түсуінде тәрбиенің мәні зор.
Саналылық пен белсенділік процестерін іске асыру барысында мұғалім оқыту процесінде мынадай ережелерді басшылыққа алу керек:
* Оқушы алдында тұрған мақсат пен міндеттерді анық түсінуі саналы оқытудың негізгі шарты екенін ескеру.
* Оқушылардың оқу материалын тек жаттап қана қоймай, олардың мағынасын терең түсінуін де қадағалау.
* Әр бір сөздің, сөйлемнің, физика сабағында формуланың мәнін түсіндіру үшін оқушылардың білімі мен тәжірибесін ескеру керек.
* Оқушылардың білім алуға деген ынтасын арттырып оларға өз бетімен оқуда тиімді әдістермен таныстыруы керек.
* Оқу материалында жаңа тақырып түсіндіру барысында бұрыннан белгілі тақырыппен ұштастыра алуы қажет.
* Оқушы білімін тәжірибе барысында қолдануына жәрдемдесу.

1.2. Дидактикалық принциптердің өзара байланысы.
Педагогика ғылымының дамуы негізінде дидактика білім беру мен оқытудың теориясын шоғырландыруға көңіл бөле отырып, ғылыми ілім саласында өзіндік мәртебеге ие бола бастады. Бүгін дидактика білім беру және оқыту туралы ғылым ретінде танылып отыр. Дидактика түсінігі мазмұнын толық түсіну үшін, қысқаша ғана бұл ғылыми пәннің дамуына тарихи шолу берген жөн. Тарихта былай болған, яғни, уақыттар бойы педагогика терминімен қатар дидактика термині бір мағынада қолдалынып жүрген. Ең алғаш рет оны ғылымға неміс педагогы В. Ратке (1571-1635) кіргізген және өзінің дәріс курсына Дидактикадан қысқаша ғана есеп нәтижесі немесе Ратихияның оқыту шеберлігі деп атаған. Осындай мағынаны ұлы чех педагогы Ян Амос Коменский де қолданған. Ол 1657 ж Амстердамда өзінің Ұлы дидактика атты белгілі еңбегін бастырып шығрды.
Дидактика термині грек тілінен шыққан, яғни didaktikos-үйренуші, ал didasko-зерттеуші. Я.А.Коменскийдің дидактиканы бәрін бәріне оқыту өнері ретінде қарастыруын осы сөздер оятқан болар. Оның құрамында ол жан-жақты моралға бағытталған ойлардың қалыптасуы туралы оқыту мен тәрбиелеу сұрақтарын қарастырады.
Педагогика ғылымының дамуы барысында дидактика білім беру мен оқытуға көңіл қоя бастайды. Әлемдік дидактиканың дамуына Иоганн Фридрих Гербарт (1776-1841), И.Г.Песталоцци (746-1827), А.Дистерверг (1790-1816), К.Д.Ушинский (1824-1870), Д.Дьюи (1859-1952), Г.Кершенштейнер (1854-1932), В.Лай (1862-1926) және т.б. үлкен еңбек сіңірді.
XIX-XX ғғ. аралығында отандық дидактиканың дамуына П.Ф.Каптерев, С.Т.Шацкий, П.П: Блонский, А.К. Гастев, А.П. Пинкевич, М.М. Пистрак және т.б. көңіл бөлді. Әсіресе КСРО кезінде отандық дидактикада П.Н.Груздев, М.А. Данилов, Ш.И. Ганелин, Е.Я. Голант, Л.В.Занков, Б.П. Есипов, М.Н. Скаткин және т.б. табысты жұмыс істеді. Оқытудың ғылыми негіздемесіне, объектісі мен дидактиканың пәнін анықтауға, педагогикалық ғылымдармен емес ғылымдармен байланысын табуға, дидактикалық зерттеудің әдіснамасын, оқыту әдістері мен дидактиканың басқа өзекті мәселелерінің дамуына В.С. Ильин, В.И.Загвязинский, В.В. Краевский, И.Я. Лернер, М.М. Махмутов, П.И. Пидкасистый және т.б. маңызды үлес енгізді. Олардың дидактикаға үлесі, басқа зерттеушілер үлесі сияқты, қазіргі уақыттағы педагогикада туындайтын өзекті мәселелерге жауап табуға мүмкінік жасайды.
Дидактиканың негізгі міндеті оқу үдерісіне әсер ететін заңдылықтарды анықтау және бұл заңдылықтарды білім беру мақсатында неғұрлым табысқа жету жолында пайдалану. Дидактика білім беру мазмұнын ғылыми негіздеумен, яғни нені оқыту керек, оқытуды ұйымдастырудың формалары, әдістері мен ұстанымдарын зерттеумен, яғни қалай оқыту керек, сол сияқты оқушының шығармашылықпен белсенді еңбектенуіне, жеке басының дамуына мүмкіндік жасаумен айналысады. Ұлы ойшыл ғұламалар Әбу-Насыр Әл - Фараби, Ибн-Сина, Қожа-Ахмет Иассауи, Әл-Хорезми, Махмут Қашқари, Жүсіп Баласағұни қазақ жерінде дидактиканың философиялық-әдіснамалық заңдылықтары, өзіндік ерекшеліктері туралы өз еңбектерінде жазып, кейінгі ұрпаққа өте бай мұра қалдырды.
Қазақстан топырағынан шыққан, әлемдік мәдениет пен ғылымның дамуына зор үлес қосқан, данышпан ғалым Әл-Фараби адамды тек оқу білім арқылы жаңартуға, жетілдіре түсуге болады, мұның өзі барша халыққа бірдей ортақ нәрсе деп түсінді. Оның сан-салалы трактаттары ғылымның барлық дерлік саласын қамтыды. Ұлы ойшыл еңбектерінде педагогика мен психологияның, математика мен оны оқыту әдістемесі мәселелері де үлкен орын алады. Әсіресе, Ғылымдардың классификациясы деген еңбегінде сол кезеңдегі белгілі ғылымдардың әрқайсысын жеке-жеке саралап, олардың мазмұнын толық баяндады. Ол математика ғылымын жеті тарауға бөлген: арифметика, геометрия, оптика, астрономия, музыка салмақ туралы ғылым, айла - әрекет туралы ғылым. Ол математика ғылымын осылай реттеп, жүйелей отырып, оның салаларының әрқайсысының зерттеу обьектісі мен пәнін тағайындайды. Арифметика мен геометрияны теориялық және практикалық деп екіге бөле отырып, олардың әрқайсысының мәні мен мазмұнын тығыз бірлікте, байланыста қарастырады.
Ж. Баласағұни Құтты білік атты еңбегінде ғылым мен білімнің адам өмірінде шешуші рөл атқаратындығын айқындай отырып, өмірмен байланысты білімнің өлшеусіз байлық, мол мұра екенін төмендегіше тұжырымдаған: Білімнің де білімі бар, жаттап алған құрғақ білімнен пайда аз. Адамды адам ететін, оның өмір сүруін жетілдіретін, іс-әрекетпен, тәжірибемен байланысқан білім ғана нағыз білім болып саналады.
Қазақтың ұлы ақын, ойшылдары А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, этнограф - ғалым Ш. Уәлиханов, ағартушылар Ы. Алтынсарин, С. Көбеев, С. Торайғыров өздерінің философиялық еңбектеріндегі қазақ халқының дүниетанымын қалыптастыру, ағарту, сауат ашу, білім беру, мәдениетке үйрету, өзге елдердің озық мәдениетінен үйрену туралы айтқан құнды пікірлері қазіргі кезде де өз мәнін жоймағанын, қайта осы заманғы білім беру ісімен үндесіп тұрған өзекті мәселе екенін аңғарамыз.
Одан бергі кезде ХХ ғасырдың басында қазақ зиялылары А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, М. Дулатов, Ж. Аймауытов, Х. Досмұхамедов, А. Байтұрсынұлы, М. Дулатұлы, К. Жәленұлы, С. Қожанұлы, Ә. Қасымұлы, Т. Шонанұлы, Е. Омарұлы т.б. білім беру мен оқыту үдерісін жетілдіру, оқулықтар даярлау, білім мазмұнын іріктеу, оқушылардың таным әрекетін арттыру мәселелерін тереңінен зерттеп, дидактиканы одан әрі дамытуға өз үлестерін қосты. М. Жұмабаев оқыту үдерісіне қатысты іс-әрекет, амал жүйесін құрып, бірқатар индукция, дедукция, талдау, жинақтау т.б. сияқты терминдерді өзінің Педагогика атты еңбегінде қолданған. Ж.Аймауытов көптеген ынта, мүдде, берне, бағам, перцептив, апперсепсе және т.б. атауларды дидактикаға алғаш енгізген. Ол таным теориясының тірегі пәлсапалық жадты үздіксіз дамыту деп есептеген. Адамның ойлау іс-әрекетін ойсандығы деп атаған.
Кеңес дәуірінде Қазақстан ғалымдары педагогиканың жалпы мәселелерімен қатар дидактикалық мәселелерді де зерттеді. Республика мектептерінің практикалық материалдарына сүйене отырып, жалпы педагогикалық, дидактикалық маңызы бар түрлі жастағы оқушылармен жұмыс істеудің ерекшеліктері, оқытудың дамуына байланысты мектептерді политехникаландыру, мектеп жағдайындағы оқыту, білім беру үдерісінің ерекшеліктері сияқты тақырыптар бойынша көптеген ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізді. Солардың бірі профессор Р.Г. Лемберг болды. Ол 1938 жылдан бастап Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтында оқытушы, кафедра меңгерушісі бола жүріп, оқулықтарды, әдістемелік құралдарды, нұсқауларды зерттеді, жас ғалымдарды тәрбиелеуге елеулі үлес қосты. Отызға таяу ғылым кандидаттарын, бірнеше ғылым докторларын дайындады. Педагогиканың теориялық және практикалық маңызы бар мәселелері туралы көптеген еңбектер жазды. Ол еңбектердің ішінде бастауыш білім беру мәселелері де қамтылған. Бастауыш мектептегі сабақ, Сабақ методикасының мәселелері, Дидактикалық очерктер, Мектеп оқушыларын жалпы дамыту жұмыстары, Сабақты құру мәселелері, Сабақта білім беру мен білімді пысықтау, Мектептегі оқыту әдістері атты еңбектерінде сабақтың тақырыбы мен мазмұнының ішкі бірлігі, жаңа материалдың сабақтағы рөлі мен маңызы, сабақта жаттығулар жүргізудің жолдары, білімді есепке алу мен материалды пысықтаудың жаңа түрлері ұсынылды. Оқыту әдістерінің жалпы теориясына тоқтала келе, ол оқыту әдістерінің тиімділігі оқушыларды біліммен қаруландырып қана қоймай, олардың дүниеге көзқарастарын қалыптастырып, сабаққа ынтасының, білуге құштарлығының артуына, жан-жақты дамуына тікелей әсер ететінін айтады.
Белгілі ғалым С. Қожахметовтың Совет мектебінің негізгі дидактикалық принциптері тақырыбындағы зерттеу жұмысында оқушылар білімінің саналы және жинақты болуының дидактикалық ұстанымдары, бастауыш мектепте оқушылар білімін тексеріп, бағалай білудің әдістемелік жолдары, сабақтан тыс мезгілдегі және сабақ үстіндегі оқушылардың кітаппен жұмыс істей білуі, сабақтан тыс уақытта оқушыларға эстетикалық тәрбие беру жолдары қарастырылған. Ғалым сабаққа қойылатын дидактикалық талаптарды нақтылап, мұғалімнің оқушылармен тығыз қарым - қатынасы арқылы сабақтың тиімділігін арттыру жолдарын көрсетіп берген болатын.
Н. Көшекбаевтың Оқыту теориясы деп аталатын еңбегі сол кездегі педагогтар, мектеп мұғалімдері мен әдіскерлер үшін аса құнды еңбектердің бірі болды. Бес тараудан тұратын оқу құралында оқыту теориясының басты - басты маңызды мәселелері баяндалған. Оқытудың ғылымилық, білімнің берік болуы, жүйелілік, көрнекілік, теория мен практиканың байланыстылық, саналылық, сияқты дидактикалық ұстанымдарын талдап түсіндірген. Дидактика тарихын зерттеуге Р.Б. Вендеровская, Ш.А. Ганелин, С.Ф. Егоров, З.И. Равкин, Л.А. Степашко, Қ.Б. Сейталиев, Е.Ү. Жұматаева, Б.К. Әбдіғұлова өз еңбектерін арнады.
Дидактика өзінің пәні шеңберіндегі заңдылықтарды зерттейді, оқыту үдерісі мен оның барысында туындаған нәтиженің бір-біріне тәуелділігін талдайды, жоспарланған мақсаттың орындалуын қамтамасыз ететін әдістерді, ұйымдастыру формалары мен құралдарын анықтай отырып, екі маңызды қызмет атқарады: теориялық және практикалық.
Дидактика мәселесі М.А. Данилов, М.Н. Скаткин, В.В. Краевский, А.В. Хуторской, И.К. Журавлев және т.б. ғалымдардың еңбектерінде зерттелді. Сонымен қатар, дидактика саласында белгілі ғалым педагогтар, М.А. Құдайқұлов, Н.Д. Хмель, А.Е. Әбілқасымова, А.А. Бейсенбаева, Б.Б. Баймұқанов, М.Ж. Жадрина, С.Е. Шәкілікова, Е.У. Медеуов, Т.С. Сабыров, Г.Т. Хайруллин және т.б. орта және жоғары мектеп дидактикасының ерекшеліктері, оқушылар мен студенттердің өзіндік танымдық әрекеті, кәсіби білімді дамыту, білім мазмұнын анықтау оқытудың жаңа технологияларын қолдану жолдары, түрлі пәндердің оқыту заңдылықтары мен ұстанымдары және басқа да дидактиканың біртұтас жүйесіне қажетті өзекті мәселелерді шығармашылықпен зерттеп, елімізде дидактиканың дамуына үлес қосты.
Дидактика - оқыту мен білім беру теориясы. Тұтас педагогикалық үрдістің құрауыштары оқыту мен тәрбиелеу болып табылады. Бұлар өзара тығыз байланыста болса да, өзіндік ерекшеліктері бар. Педагогикалық үрдісте оқыту үрдісі ерекше орынға ие. Оқыту барысында білім, білік, дағды және жеке қасиеттер қалыптасады. Оқыту үрдісінің теориялық негізін, оның заңдылықтарын, қағидаттарын, әдістерін педагогиканың өзекті саласы - дидактика қарастырады. Дидактика дегеніміз - оқытудың мазмұнына, әдістеріне және ұйымдастыру түрлеріне ғылыми негіздеме беретін оқытудың педагогикалық теориясы.
Дидактика ғылым ретінде мына мәселелерді қарастырады:
Не үшін оқытамыз (оқыту мен білім берудің мақсаты)?
Кімді оқытамыз (оқыту субьектілері)?
Оқытудың қандай стратегиялары тиімді (оқыту принциптері)?
Неге оқытамыз (білім беру, оқыту мазмұны)?
Оқытуды қалай ұйымдастырамыз (оқытуды ұйымдастыру формасы)?
Оқытуға қандай құралдар қажет (оқулықтар, оқу құралдары, компьютерлік бағдарламалар, т.б.)?
Оқыту нәтижесінде неге қол жеткіземіз (оқыту нәтижесін сипаттайтын көрсеткіштер мен нәтижелер)?
Оқыту нәтижелерін қалай бақылауға және бағалауға болады(оқыту нәтижелерін бақылау, бағалау әдістері)?
Педагогиканың дидактикалық негіздері. Ғылымдардың зерттеулеріне сүйенсек, Қазақстанда дидактика ғылыми-педагогикалық білімнің басты саласы ретінде басқа ТМД елдерімен салыстырғанда, әлдеқайда дамып келе жатыр. Ғалымдар қауымдастығы жүргізген зерттеуіне сүйене отырып, әлемдік бәсекеге қабілетті білім беру үшін дидактиканың инновациялық бағытын анықтадық.
Қазақстан Республикасы өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңындағы оның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы бойынша бүгінгі мектеп оқушыларына әлемдік бәсекеге қабілетті білім беру бойынша дидактикалық инновациялық бағыттары: инновациялық технология, инновациялық оқу-әдістемелік кешен, инновациялық әдіснама, дидактикалық инновациялық мазмұны және т.б.
ХХІ ғасыр - мұғалімнің зерттеушілік даярлығын қажет ететін, жаңа форматтағы мұғалімнің инновациялық іс-әрекетінің кезеңі. Мектеп өміріне буын оқулықтарының келуі мұғалімнен өз ісімен үлкен жауапкершілікпен, инновациялық көзқараспен қарауды талап етеді.
Соңғы он жылдықта көптеген жаңа буын оқулықтары мен оқу-әдістемелік кешендері жарық көрді: ана тілінен (Т.Әбдікәрімова, С.Рахметова), қазақ әдебиетінен (А.Дайырова, Т.Ақшолақов және т.б.), Қазақ мектептерінен орыс тілінен (Г.Бадамбаева, Қ.Қабдолова және т.б.), дүниетанудан (К.Ж.Жүнісова, Қ. Аймағамбетова жіне т.б.), географиядан (К.Мамырова, Ұ.Есназарова), химиядан (Н.Н.Нұрахметов, И.Н.Нұғыманов), математикадан (Т.Оспанов, Ж.Қайыңбаев және т.б.), тарихтан (Т.Т.Тұрлығұлов, Т.А.Анохина, М.А.Зарифова, т.б.) және басқалары. Ал Қазақстан Республикасы мектептері мен жоғары оқу орны оқулықтарын даярлаудың тұжырымдамалық негіздемесін ғалымдар Б.А. Қойшыбаев, Н.Н. Нұрахметов және т.б. жасады.
Педагогиканың дидактикалық бағдарларына жататын ағымдар: дидактикалық материализм, дидактикалық формализм және дидактикалық утилитаризм.
Дидактикалық материализм (энциклопедизм) (Я.А.Коменский, Г.Спенсер, Б.С.Блум) - олар білім берудің негізғі мақсаты - оқушыларға түрлі ғылым салаларынан кең көлемді неғұрлым көбірек жеткізу деп санады. Дидактикалық формализм И.Г.Песталоцци, И.Ф. Гербарт, Ф.А.В. Дистервег - формализм (франц.formalismе, лат. formalis - форма, пішінге қатысты) - шығарманың пішініне артық мән бергенсіп, мазмұнды мансұқ ететін ағым. Формалистер үшін стиль дегеніміз - мазмұннан тысқары жатқан бітім қалыптастырушы принцип. XIX ғасырдың басында білім беру мазмұнын таңдаудың дидактикалық материализммен бәсекелес дидактикалық формализм пайда болды. Ол ағым оқытуды оқушының ішкі әлемін, танымдық қызығушылығы мен қабілетін дамытудың негізгі құралы деп қарастырды. Дидактикалық утилитаризм (Дж. Дьюи, Г. Кершенштейпер, В.А. Лай, У.Х. Килпатрик). Дидактикалық утилитаризмнің көрнекті өкілі американдық философ әрі педагог Дж. Дьюи ұсынды. Оның ойынша философия мен білім беру парапар, білім беру арқылы білім мен құндылықтар бірігіп, адамның дүниеге өзіндік көзқарасын қалыптастырады деп түсіндірді. Қазіргі уақытта дидактикалық утилитаризм идеясы негізінде зерттеу негізінде оқыту тұжырымдамалары білім берудің инновациялық модельдерін жасауға қол жетіп отыр.
Педагогикалық білім саласы дидактикаға жаңалық ендіру қажеттілігі туындады: білім беру жүйесіндегі инновацияға қоғам мен мұғалімдердің оң көзқарасын қалыптастыру; білім беру жүйесінде жаңалықты іздейтін, табатын, пайдаланатын инновациялық орталықтар ашу; жоғары педагогикалық оқу орындарында болашақ мұғалімдерді инновациялық технологиялармен қаруландыру, олардың инновациялық құзіреттілігін, психологиялық даярлығын қалыптастыру.

2 ТАРАУ. ОРТА МЕКТЕПТЕ МОЛЕКУЛАЛЫҚ-КИНЕТИКАЛЫҚ ТЕОРИЯ НЕГІЗДЕРІ ТАРАУЫН ОҚЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ДИДАКТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕРІ.

2.1.Орта мектептің жаратылыстану-метаматика бағытындағы сыныптарда оқытылатын физика пәнінің мазмұндық ерекшеліктері.
Физика оқу пәні Қазақстан Республикасы орта жалпы білім берудің Базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың бірі болып табылады. Сонымен бірге Жаратылыстану білім саясының инвариантты бөлігінде мектептің негізгі және жоғарғы сатысында міндетті түрде оқытылатын пән ретінде көрсетілген.
Мектептің жоғарғы сатысында (10-11 сыныптарда) оқытудың бағдарына қарай физиканы жаратылыстану - математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттар бойынша оқыту көзделеді.
Жаратылыстану - математикалық бағытындағы Физика пәні бұл бағдардың нақты бағытталуын анықтайтын көтеріңкі деңгейде оқытылатын пәндердің қатарына жатады. Курстың негізгі ерекшелігі - қарастырылатын мәселелерді теориялық және эксперименттік тұрғыдан неғұрлым тереңірек қарастыру болып табылады. Оқушыларды тек қана нақты материалмен таныстырып қана қоймай, табиғатты танып - білу процесі қалай жүретіндігін, эксперименттің, болжамның, теорияның, математикалық әдістердің рөлін, физикалық теориялардың сабақтастығы қалай жүзеге асатындығын, сәйкестік толықтырушы, симметрия сияқты әдіснамалық принциптердің рөлін көсету қажет. Оқушылардың қандай да бір пәнді зерделеуге қатысты арнайы қабілеттіліктерінің құрылымына қатысты психологтардың зерттеулерін]талдай келе, қоғамдық-гуманитарлық бағдардағы сынып оқушыларына шығармашылық белсенділік және байқағыштық, әсерлілік сияқты жеке қабілеттіліктерді біріктіретін эстетикалық көзқарас, жадында көрнекі бейнелердің сақталуы, шығармашылық елестету, сезімталдық және тілдің мәнерлілігі тән екендігін атап өтеміз. Сондықтан қоғамдық-гуманитарлық бағдардағы сыныптарға арналған физика курсының оқу-әдістемелік кешенін дайындауда оқытудың жалпы және арнайы мақсаттары, оқушылардың қабілеттіліктері және оқу-танымдық іс-әрекеттерінің сипаты ескерілуі тиіс екендігін басшылыққа алдық.
Жаратылыстану білім саласы пәндерін оқытудың ерекшелігі:
- білім алушылардың жаратылыстану ғылымдарының қоршаған ортаға, экономикаға, технологияға, әлеуметтік және этикалық ортаға әсерін түсінуі;
- білім алушылардың оқу, жобалау-зерттеушілік, шығармашылық іс-әрекетін, өздігінен даму уәждерін қалыптастыруға жағдай жасау;
- білім алушылардың алған білімін күнделікті іс-әрекетінде қолдану және салауатты өмір салты дағдыларын қалыптастыру;
oo күнделікті іс-әрекетінде және шешім қабылдағанда жауапкершілік қарым-қатынаста болуға тәрбиелеу, қоршаған ортаға өз ықпалының нәтижелерін болжауға үйрету, табиғатқа қамқорлық көзқарасын қалыптастыру, өмір сүруді Жер бетіндегі ең жоғарғы құндылық ретінде қарау, сонымен қатар адамның өзінің өмірі мен денсаулығына жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу.
Мұғалімнің басты мақсаты білім алушылардың пәндік білімді тәжірибеде қолдану біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру, яғни тәжірибеге бағытталған білім беру.
Мектеп білім алушыларының ғылыми-жаратылыстану біліктілігі табысты қалыптасуы үшін, мұғалімге оны қалыптастырудың келесі дидактикалық шарттарын есепке алуы ұсынылады:
oo білім алушылардың білімдері мен біліктілігін кешенді қолдануы бойынша өздігінен іс-әрекет жасауға бағыттау;
oo пәнішілік байланыстың көмегімен, білімді кешенді қолдану және тасымалдау үшін білімді жүйелеу білігін қалыптастыру;
oo репродуктивті іс-әрекеттен, ғылыми-жаратылыстану пәндері бойынша білім және біліктілігін кешенді қолдануға негізделген іс-әрекетке ауысу;
oo кешенді мәселелерді шешу барысында түрлі білім салаларынан алынған білім және біліктілігін кеңінен қолдануға жағдай жасайтын және білім мен біліктілігін кешенді қолдану шеберлігін бекіту үшін, білім алушыларды неғұрлым күрделі іс-әрекет түрлеріне араластыру.
Ғылыми-жаратылыстану бағыты пәндері бойынша сабақтарда жүргізілетін практикалық және зертханалық жұмыстарды талдау, жинақтау, бағалау, болжау, есептеу, түсіндіру, құбылыстар мен процестердің сапалық және сандық сипаттарын анықтау, жобалық тапсырмалар орындау, тәжірибелер және эксперименттер жасау дағдыларын қалыптастыруға бағытталуы қажет.
Жаратылыстану білім саласы пәндерін оқытудағы пәнаралық байланыстар келесі әдістемелік тәсілдер мен жолдарды қолдану арқылы жүзеге асырылады:
- пәннің маңызды заңдылықтарын ашу үшін география, биология, физика, химия пәндерінен алған білімдеріне назар аудару;
- басқа оқу пәндерінен алынған білімді жүйелеу және қайта есіне түсіру үшін кешенді сипаттағы мәселелер қою;
- пәнаралық негіздегі арнайы тапсырмалар мен жаттығуларды орындау, есептер шығару;
- кестелер мен иллюстрациялармен жұмыс істеу;
- пәнаралық тақырыптарды зерделеу және пәнаралық жобалар орындау;
- мектеп курстарынан алынған білімді қамтуды талап ететін ғаламдық, аймақтық, жергілікті және табиғат нысандарының проблемаларына кешенді сипаттама құрастыру;
- мектеп білім алушыларын туған өлкенің табиғатын қорғау мен зерттеудің түрлі іс-әрекеттеріне қатыстыру.
Пәнаралық байланыстар зерттеудің (эксперименттік әдіс, жобалық және модельдеу әдісі және т.б.) жалпы әдістерінде қолданылуы мүмкін. Мұғалімге пәнаралық байланыстың: бұрынғы, жалғаспалы және келешекті түрлерін қолдану ұсынылады.
Бұрынғы пәнаралық байланыстар - басқа пәндерден бұрын алынған білімдеріне сүйенуді қарастырады.
Жалғаспалы пәнаралық байланыстар - бұл байланыстар, көптеген сұрақтар мен ұғымдар бір мезгілде бірнеше пәнде зерделенуі мүмкін екенін қарастырады (мысалы, дыбыс туралы түсінік физикада, ал есту органдары - биологияда оқылады және т.с.с).
Келешекте пәнаралық байланыстар материалды бір пәннен оқу, сол материалды басқа пәндерден оқудан бұрын жүзеге асырылады (мысалы, атомның құрылысы туралы ұғым физика пәнінде химияға қарағанда бұрын оқытылады). Бұл жағдайда химия мұғалімі физикадан алынған білімге сүйенеді.
Білім алушы тұлғасының функционалдық сауаттылығын қалыптастыру Жаратылыстану білім саласы пәндерін оқытудың маңызды компоненті болып табылады. Оның негізгі компоненттерінің бірі ғылыми-жаратылыстану сауаттылығы болып саналады. Оқу процесінде білім алушылардың:
oo жаратылыстану ғылымындағы процестер мен құбылыстарды суреттеу, түсіндіру және болжау біліктілігін;
oo дәлелдер мен шешімдерді түсіндіру біліктілігін;
-ғылыми әдістердің көмегімен зерттеу әдістерін түсінуге, шешілетін сұрақтар мен мәселелерді анықтауды дамытуға қажетті жағдайлар жасалуы тиіс.

Арман-ПВ (ЖМБ)
Мектеп (ЖМБ)
Авторы, жылы
Н.А. Закирова Р. Р. Аширов; 2019ж
Кронгарт Б., Казахбаева Д., Иманбеков О., Кыстаубаев Т; 2019ж
Тілі
қазақша
қазақша
Тарау саны
XIV
XIV
Тараулар тізімі
5- тарау . Сұйықтар мен газдардың механикасы .
6 - тарау. Молекулалық - кинетикалык теория негiздерi
7 тарау . Газ зандары
8 - тарау . Термодинамика негіздері
9- тарау . Сұйык және қатты денелер

5 - тарау. Сұйықтар мен газдар механикасы
6 - тарау. Газдардың молекулалық- кинетикалық теориясының негіздері
7- тарау. Газ заңдары
8- тарау.термодинамика негіздері
9- тарау. Сұйық және қатты денелер
Тарауларға берілген тақырыптар
5- тарау . Сұйықтар мен газдардың механикасы .
§ 14. Гидродинамика . Суйык пен газдардың ламинарлық және турбуленттік ағыстары
§ 15. Yзiлiссiздiк тендеуi. Бернулли тендеуi. Көтергіш күш
§ 16. Тұтқыр сұйык ағыны . Стокс формуласы. Денелердi қапталдай ағу
2 бөлiм . Жылу физикасы
6 - тарау. Молекулалық - кинетикалык теория негiздерi
§ 17. Газдардың молекулалық- кинематикалық теориясының негiзгi кағидалары және олардың тəжiрибелiк дәлелдемелер
§ 18. Термодинамикалык жүйелер мен термодинамикалық параметрлер. Термодинамикалык жүйелердің тепе - теңдiк және тепе - теңдiк емес күйлері.температура -зат бөлшектерiнiң жылулық қозғалысының орташа кинетикалык энергиясының өлшемi ретiнде
§ 19. Идеал газ . Газдардың молекулалық - кинетикалық теориясынын негізгі тендеуі
7 тарау . Газ зандары
§ 20. Идеал газ күйiнiң теңдеуі
§ 21. Изопроцестер . Изопроцестердiң графиктерi . Дальтон заны
8 - тарау . Термодинамика негіздері
§ 22. Идеал газдың iшкi энергиясы . Термодинамикалық жұмыс. Жылу мөлшерi, жылусыйымдылық .
§ 23. Термодинамиканың бiрiншi заңы. Термодинамиканың бiрiншi заңын изопроцестерге қолдану . Адиабаталық процесс , пуассон тендеуi
9- ТАРАУ . Сұйық және қатты денелер
§ 25. Қаныққан және қанықпаған булар, ауаның ылғалдылығы.Фазалық диаграммалар . Үштік нүкте . Заттың кризистік күйі
§ 26. Сұйыктың беткі қабатының қасиеттерi .Жұғу , капиллярлық құбылыстар
§ 27. Кристалл және аморфты денелер.Қатты денелердiң механикалық қасиеттерi

5 - тарау . Сұйықтар мен газдар механикасы
§ 21. Сұйықтағы қысым . Гидростатиканың элементтері
§ 22. Үзiлiссiздiк тендеуі § 23. Бернулли тендеуi § 24. Тұткырлық суйыктардың ламинар және турбулентті ағыны
§ 25. Денелердiң сұйықтар мен газдардағы қозғалысы . Маңдай кедергi және көтергіш куш. Стокс формуласы
6 - тарау . Газдардын молекулалык - кинетикалык теориясының негіздері
§ 26. Газдардың молекулалық - кинетикалық теориясының негізгі қағидалары оның тәжiрибелiк дәлелдемелері
§ 27 молекулалардың өзара әсерлесу күштері
§ 28. Термодинамикалық жүйелер және термодинамикалық параметрлер. Термодинамикалық жуйелердін тепе - тендік және тепе - тендік емес күйлері.
§ 29 . Температура зат бөлшектерінің жылулық козғалыстарының орташа кинетикалык энергиясынын өлшемі
§ 30 . Идеал газ . Газдардын молекулалық - кинетикалық теориясының негізгі теңдеуі
7 - тарау . Газ заңдары
§ 31. Идеал газ куйiнiң теңдеуі
§ 32. Изопроцестер . Изопроцестердің графиктері. Дальтон заңы 8 - тарау. Термодинамика негіздері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.