ЖҰЛҚИ КӨТЕРУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ
СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
СПОРТ ЖӘНЕ ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ КОМИТЕТІ
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ СПОРТ КОЛЛЕДЖІ РМҚК

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Жоғары разрядты ауыр атлетшілердің классикалық жұлқи көтерудің тиімді әдістерін зерттеу

Орындаған:3-курс студенті Естайұлы Н.
Тексерген: Арнайы пәндер оқытушысы Азимшаров А.А.

Алматы 2022

ЖОСПАР
КІРІСПЕ
4
І ЖҰЛҚИ КӨТЕРУ
7
Жұлқи көтеру кезіндегі фазалық құрылым
7
Жұлқи көтерудегі оқу-үйрету реттері
9
Жұлқи көтеруге арналған жаттығулар
14
ІІ ЖОҒАРЫ ДӘРЕЖЕЛІ СПОРТШЫЛАРДЫҢ ЖҰЛҚИ КӨТЕРУІ
16
2.1 Жоғары дәрежелі спортшылар
16
2.2 Жоғары дәрежелі спортшылардың жұлқи көтеру әдістерінің тиімділігін зерттеу
18
ҚОРЫТЫНДЫ
21
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
23

Курстық зерттеудің өзектілігі: Ауыр атлетика - олимпиадалық спорт түрі. Ауыр атлетикада екі классикалық жаттығу қоссайысында жарысады. Бірі - жұлқи көтеру, екіншісі - серпе көтеру. Соның ішінде менің зерттейін деп отырған тақырыбым: жұлқи көтеру жайында болмақ. Жұлқи көтеру - зілтемірді бір тәсіл арқылы тіке ұсталған қолдармен жоғары жұлқи көтеретін классикалық жаттығу.
Зерттеу нысаны: Жоғары разрядты ауыр атлетшілердің классикалық жұлқи көтерудің тиімді әдістерін зерттеу
Зерттеу пәні: ТСТ
Зерттеудің мақсаты: Жоғары разрядты ауыр атлетшілердің классикалық жұлқи көтерудің тиімді әдістерін зерттеу
Зерттеу көздері: Ауыр атлетика С.К.Мұстафин, ютуб.
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

КІРІСПЕ
Жаттығу жұмыстары барысында ауыр атлеттер сипаттамасы мен бағыттылығы сан алуын жаттығуларды пайдаланады. Оқу-жаттығу жұмысында жаттығуларды дұрыс классификациялау мен олардың дәлме-дәл терминологиясы маңызды роль атқарады.Жаттығулар классификациясы дегенді оларды айтарлықтай өзгеше сипаттарына қарай белгілі бір топтар мен бөліктерге жіктеу жүйесі деп түсінуіміз керек. Ауыр атлетикада жаттығулардың классикалық және қосымша деп аталатын негізгі екі тобын ажырата білу керек.Жарыс бағдарламасына кіретін - зілтемірді жұлқи және серпе көтеру классикалық жаттығуларға жатады.
Классикалық жұлқи көтеру - жылдамдық пен көп күш жұмсауды талап ететін жаттығу. Жарыс ережелеріне сәйкес, оны орындау үстінде зілтемір үзіліссіз бір ғана қимыл арқылы созылған қодармен тұғырдан жоғары көтерілуі керек. Оның көтерілуін жеңілдету үшін отырып алу тәсілін қолданады. Қазіргі уақытта аяқтардың арасын алшақ қойып, отырып алу көп таралған. Бұл тәсіл жаттығуды аяқтау кезінде зілтемірдің тіреуіш үстінен мүмкін болғанынша төмен орналасуын қамтамасыз етеді. Жұлқи көтеру орта есеппен 2,5-3 секндқа созылады. Бұл жерде сөредегі статистикалық жағдайдың ұзақтығы мен көтерілген салмақты ұстап тұру уақыты есепке алынбайды. Жұлқи көтерудің кейбір фазаларында зілтемірдің жылдамдығы 2мс, тіпті, одан да көпке жетеді. Жаттығу бірізді орындалатын үш бөліктен: сөреден, отырып алуға дейінгі көтеруден және отырып көтерілуден тұрады. Әр бөліктің орындалуы белгілі бір қимылдық міндеттердің шешілуі арқылы жүзеге асырылады.Сөренің қозғалыстық міндеті - спортшының қимылдық бар әлеуетін келесі зілтемірді отырып алу процесіне жұмылдыруды қамтамасыз ету.Сөренің барлық элементтері осы міндетке бағынуы керек. Сөрені бірізді орындалатын екі фазаға бөлу қалыптасқан: статикалық сөре және динамикалық сөре. Олардың арасындағы айырмашылықтар кейінірек қаралатын болады. Сөрелік жағдайда мынадай элементтер бөлініп қаралады: табандардың ендікке және білікке байланысты қойылуы, спортшы денесінің басқа да барлық бауындарының орналасу жағдайы, біліктен ұстау және ауқымы. сөреде табандар, аяқтар ұшы еркін екі жаққа қаратылып, жамбас сүйектің еніне сәйкес біліктің ортасына қарай симметрия сақтай, бас бармақтардың бақай сүйектері грифтің дәл астына келетіндей етіліп қойылады. спортшы зілтемірге жақын келісімен аяқтарын мұқият жайғастырып, тізесін бүге, білікке алақандары тигенше еңкейіп тұрып, одан ұстайды. Ол ұстау ауқымы жалпылай айтқанда, иықтардан екі есе енді болатындай есеппен құлашын екі жаққа жазады. Кейбір спортшылар алдымен еңкейіп, қолдарымен білікті ұстап, содан кейін барып аяқтарын бүгеді. Өте сирек жағдайда ауыр атлетшілер бірден сөресін падаланады. Мұндай сөреклік жағдайда аяқтарды бүгу мен денені ию бір сәтте, бірақ өте жылдам жүргізіледі де, зілтемірді көтеру еш кідіріссіз басталып кетеді.Барлық спортшыларға маңызды жалпы принциптік қағидалар бар. Сөренің барлық түрінде де тізелер аяқ ұшының бұрылуына сәйкес екі жаққа ажыратылуы тиіс. Бұл жағдайда білік пен жамбас сүйек буындарының жақындауы қамтамасыз етіледі. Бұл сол сәтте зілтемірдің жалпы оське түсетін салмақ күшін азайтады да, соның нәтижесінде оны көтеру процесі жеңілдейді. Жұлқи көтеруде қолдардың арасын кең ұстаудың тиімділігі, бірыңғай тең жағдайда тағы да жоғары нәтижеге қол жеткізуге мүмкіншілік туғызады.Бірақ, кең ұстаудың да кейбір кемшіліктері де жоқ емес: 1. Жүктеме бармақтарға түспейтіндіктен, ұстаудың мықтылығы нашарлайды; 2. Зілтемірді көтеру процесінде қол және иық белдеулері бұлшықеттерінің күшін пайдалану қиындайды; 3. Зілтемірді көтерудің басқы сәті қиындайды, себебі иық буындары бастапқы қалыпты жағдайда төмен жайғасқандықтан, спортшы зілтемірді көтеруді тізе мен жамбас буындарының мейлінше сүйірлеу бұрыштарынан бастауға мәжбүр болады. Кеңдеу ұстаудың артықшылығы оның кемшілігнен көп. Сондықтан соңғы жылдары ауыр атлеттер бірте-бірте кең ұстауға көп мән беруде. Ұстаудың ауқымын әркім өзінің пайымдауымен белгілеуі тиіс. Сонымен, одан да енін кеңдеу ұстауға ұмтыла отырып, алайда, артқа бұрып алудан сақтану керек. Бұраудың қаупі отырып алу мен кейінгі көтерілу процесінде зілтемірді бастың үстіне фиксация жасауға қиындық туғызады. Жұлқи көтеруде тек қана құлыпта ұстауды қолдану керек. Ол қарапайым ұстаудан да мықтылау, ал ұстау мықты болған сайын, зілтемірді көтеру сәтіндегі, әсіресе жұлып тарту фазасы кезіндегі спортшылардың қимылдық әлеуеті де жақсы іске асырылады. Күшті айтарлықтай әлсірететін қолдың буыны әрқашан да осал нүкте болып саналады. Ал керекті күшсіз аяқтар мен дененің ірі бұлшықеттерінің бүгілуін жетілдіру мүмкін емес. Сенімді ұстауды құлыпта ұстаудың өзі толық қамтамасыз ете алмайтындықтан, бармақтардың бүгілу күшін үнемі нығайтып отыру керек. Ол үшін әртүрлі арнаулы құрылғыларды пайдалану қажет. Сөреде спортшының денесі тік болу керек, немесе сәл ғана белінен бүгілуі тиіс. Бұл жағдай арқаның созылған бұлшық еттерін керекті статикалық ширықтырумен қамтамасыз етеді. Спортшының басы шамалы көтеріледі, ал назары алға бағытталады. Бастың бұлай тұруы аяқ пен дененің босаңсу тонусын көтеруге мүмкіншілік жасайды. Нәтижесінде олардың антогонистеріндегі бұлшықеттердің тонусын төмендетеді. Қолдар тік ұсталып, иықтар төмен түсіріледі. Ауыр атлеттер сөрелік жағдайға тұрып алып, әртүрлі дайындық қимылдарын жасайды. Біреулері, сөрелік жағдайды қабылдағаннан кейін, аяқтарын түзулейді, сосын үдемелі жылдамдықпен оларды тағы да бүгеді де, бірден зілтемірді көтере бастайды. Мұндай қимылдар аяқтардың бұлшықеттерін алдын ала созып, әзірлеп алуға мүмкіншілік туғызады да, бұл нәтижесінде кейінгі жұмыстардың тиімділігін арттырады. Ал, басқа да спортшылар, сөрелік қалыпты қабылдағаннан кейін шамалы ғана артқа шалқаяды да, сосынқайтадан бастапқы қалыпқа келеді, бірақ бұл жағдайда кідірмей, зілтемірді көтеруге кіріседі. Бұл қимылмен де бұлшық еттерді алдын ала ширықтыру мен созуды қамтамасыз етуге болады.

1.1 Жұлқи көтеру кезіндегі фазалық құрылым
Жұлқи көтеру үш кезеңге және алты фазаға бөлінеді. Бірінші кезең - екі фазаны қамтыған тарту күші: І фаза - тұғырдан бөліп алу сәтіне дейінгі зілтемір мен атлеттің өзара атлеттің өзара қатынасы Бұл зілтемірге күш салу сәтінен басталып, зілтемірдің тұғырдан бөліну сәтімен (ЗБС) аяқталады. ЗБС жағдайында - қолдар тік, иықтар біліктен шамалы алда, атлет тамабандарында толық тұрады. І фазаның міндеті - зілтемірді әрі қарай көтеруге мүмкіншілік туғызатын атлеттің, тіреуіштің және зілтемірдің кинематикалық тізбегінің буындары арасында қатаң арақатынас орнату. Күш салудың бағыты кішкене ғана атлеттің аяқтарына қарай ауыстырылған тік сызыққа жақындау болуы тиіс. ІІ фаза - алдын ала екпіндеу. ЗБС-нен атлеттің тізе буындарының бірінші рет барынша жазылуына дейін. Осы фазаның аяқталған сәтінде снаряд атлетке ауысып, тізелердің деңгейіне жетеді. Фаза соңындағы қалып: тізелер тіктелген қалпына келеді; иық буындары білік сызығынан едәуір алға жылжиды; қолдар тік ұсталған; атлет табанында нық тұр. ІІ фазаның міндеті - снарядты оптималық траектория бойынша жылжыта отырып, оған керек жылдамдықты беру және үшінші фазаны орындау алдындағы ұтымды қалыпты қабылдау. Бұл фазада зілтемір өзінің бастапқы қалпына қарағанда спортшы жаққа 40-70 мм қашықтыққа жылжиды. Жұмыстың негізгі бөлігі аяқтың бұлшық еттері мен майысқақ буындары арқылы орындалады, ал дененің бұлшық еттері ұстап тұру қызметін атқарады. Екінші кезең - жұлып тарту - бұл да екі фазадан тұрады. ІІІ фаза - амортизациялық. Фаза атлеттің аяқтарын тізе буынынан бүгуінен басталып, аяқтарды сол буындардың барынша бүгілгенінше бүгумен аяқталадыФаза аяғындағы қалып мынадай: иық пен шынтақ буындары білікпен бір тік сызықта тұрады. Атлеттің табандары толық тіреліп тұрады.ІІІ фазаның мііндеті - тіреуіш пен снаряд арасындағы оптимальды қарым-қатынасты сақтай отырып, осы фазаны жылдаморындау арқылы, тарту күшінің есебінен жеткен жылдамдықты ұстап қалу. Иық белдеуін тік жазықтыққа жылжыту керек. Өйтпеген жағдайда зілтемірдің тік сызықты жылдамдығы төмендеп, оның көлбеулі жылдамдығының өсуі байқалады. Бұл фазаның маңызды сәті - табанның түгелдей сүйеніште тұруы. IV фаза - ақтық екпін. Тізе буындарынан аяқты мейлінше бүгу сәтінен орындалып, аяқтарды тізе, жамбассүйек және жіліншік-табан буындарынан мейлінше жазу сәтіне дейін жалғасады. Фаза соңындағы қалып мынандай: аяқтар толық жазылған; трапеция тәріздес бұлшық еттер белсенді жұмыс атқаруда ; қолдар шынтақ буынына бүгілген, атлет аяғының ұшында тұрып, отырып алуды орындауға дайын.IV фазаның міндеті - аяқ пен дене бұлшық еттерінің мейлінше үлкен күшпен өте зор жұмыс істеуінің есебінен зілтемір қимылының асқан жоғары жылдамдығына жету. IV - фазаны орындаудағы басты талап - амортизациялық фазадан лезде аяқ буындары қозғалысының келесі максималды амплитудасына жетуге ұйытқы болатын ақтық екпінге ауысу. Үшінші кезең - отырып алу - келесі екі фазадан тұрады; V фаза - тіреуішсіз отырып алу. Атлеттің аяқ буындарының барынша толық жазылуынан зілтемірді ең жоғарғы биіктікке көтеруіне дейін орындалады. V фазаның міндеті - снарядқа үнемі әсерін тигізіп және одан итеріліп, жұлып тартудан отырып алуға мейлінше жылдам ауысу, сонымен бірге лезде аяқтарды ауысытру. VI фаза - сүйенішті отырып алу. Зілтемірді көтерудің максималды биіктігінен отырып алудағы фиксация жасау сәтіне дейін орындалады. VI фазаның міндеті - сүйенішті отырып алуда снарядты фиксациялау, алғашқы сүйеніш ауданынан титтей де ауытқымастан буындардың қозғалғыштығын ұтымды пайдалану. Отырып алудан көтерілу кідіріссіз және жылдам орындалуы тиіс. Бұл жағдай зілтемірді көтерудің отырып алуға дейінгі нақтылығын қамтамасыз етеді.

1.2 Жұлқи көтерудегі оқу-үйрету реттері
Жұлқи көтеру - күрделі жаттығуларға жатады. Оның күрделілігі зілтемірдің астына кіруін тереңдеткен сайын өсе береді. Сондықтан, аяқтарды жайғастырмастан бұрын, жаттықтыруды жақсы игеріп алған жөн. Бұл мақстатты орындау үшін жартылай отыруда жұлқи көтеруді қолданған жақсы болады. Барлық қатысушылар үшін алғашқы сабақтан-ақ жұлқи көтерудің техникасын игеру жеңіл әрі оңай қабылданады. Жұлқи көтерудің жаттығуларын оқып-үйрену кезіндегі ұтымды реттеу мысалдарын келтірейік. Тағы да ескертеміз: кез келген жаттығудың орындалу техникасы классикалық жаттығудың техникасына сәйкес болуы керек. 1. Бастапқы қалыптағы вистан жартылай отырып, жұлқи көтеру; білік тізе деңгейінен жоғары орналасады. 2. Бастапқы қалыптағы вистан жартылай отырып, жұлқи көтеру; гриф тізелер деңгейінен төмендей орналасады. 3. Сөре - тұғырдан тізе деңгейіне дейін жұлқи көтерудегі тарту күші. 4. Сөре - тұғырдан жұлқи көтерудегі тарту күші.5. Тұғырдан жартылай отырып алып, жұлқи көтеру.6. Тұғырдан жартылай отырып алып, жұлқи көтеру, қолдар толық жазылғанша зілтемірді жоғары көтеріп отыру. 7. Тұғырдан классикалық жұлқи көтеру. Негіздеу жаттығуы: бастапқы қалыптан темір таяқпен жоғары қарғу, білікті тізеден жоғары ұстап жұлқи көтеру, итерліген жерге қайта қону. Жартылай отыру және классикалық жұлқи көтеруді дұрыс және нақты игеріп алғаннан кейін жаттығу үрдісіне бастапқы қалыптағы вистан классикалық жұлқи көтеру енгізіледі; біліктің орналасуы - тізе деңгейінен жоғары және тізе деңгейінен төмендеу.
Жұлқи көтерудегі және басқа жұлқи көтеру жаттығуларындағы көлем мен интенсивтілік орташа айлық көрсеткіштері
Спортшылардың классификациясы
Салмақтық категориялары
Жұлқи көтеруде
Басқа жұлқи кө-теру жаттығуларда
Барлығы
Ауыртпалықтарды зоналарға үлестіру

Көтерулердің саны
Орташа салмақ %
Көтерулердің саны
Орташа салмақ %

70% дан төмен
70-79,9%
80-89,9%
90%және одан көп
ДАЙЫНДЫҚ КЕЗЕҢІ
ІІІ-ІІ Р-Д (1250)
Жеңілдер, орташалар, жартылай салмақты және ауыр салмақтылар
125

125

250
149
159

169
51
50

49
37
31

25
13
10

7
ІР-Д, СШК (1650)
Жеңілдер, орташалар, жартылай салмақтылар, І-ші ауыр салмақ, ІІ-ші ауыр салмақ
150
72
71

70
67,5
180

64
61,5

60,5
57
330
148
167

182
211
101
96

93
88
55
46

37
21
26
21

18
10
СШ (1) (1900)
Жеңілдер, орташалар, жартылай салмақтылар, 1-ші ауыр салмақ, 2-ші ауыр салмақ
152
71,5
70,5

69,5
66,5
228
65
62,5

61,5
58
380
206
232

255
290
116
107

96
94
66
53

45
23
32
28

24
13
СШ (2) (2100)
Жеңілдер, орташалар, жартылай салмақтылар, 1-ші ауыр салмақ, 2-ші ауыр салмақ
168
72
71

70
67,5
252
65
62,5

61,5
58
420
206
232

255
290
116
107

96
94
66
53

45
23
32
28

24
13
ЖАРЫС КЕЗЕҢІ
ІІІ-ІІ р-д (900)
Жеңілдер, орташалар, жартылай ауыр және ауырлар
90

90

180
89
99

107
38
37

35
29
24

21
24
20

17
І р-д, СШК (1200)
Жеңілдер, орташалар, жартылай салмақтылар, 1-ші ауыр салмақ, 2-ші ауыр салмақ
108
73
72

71
69,5
144
67
65,5

64
61,5
252
89
107

122
146
80
75

70
71
52
43

37
23
31
27

23
12
СШ (1500)
Жеңілдер, орташалар, жартылай салмақтылар, 1-ші ауыр салмақ, 2-ші ауыр салмақ
120
72,5
71,5

70,5
69
195
66,5
65

63,5
61
315
139
160

172
195
86
81

78
80
56
46

40
25
34
28

25
15

Осы және бұдан кейінгі кестелерде жеңіл салмақ категорияларының жүктеме интенсивтігі мен ауыртпалық зоналарына бөлінетін зілтемірді көтеру саны 61 кг салмақ категориясы үшін берілген. 55 кг салмақты атлеттер зілтемірді көтеру санын жоғарғы интенсивтікпен шамалы көбейтуге болады. Ал 67 кг спортшылар - ондай көтеруді шамалы қысқарта алады, бірақ орта салмақты категориялық атлеттер үшінбелгіленгеннен төмен болмауы керек. Зілтемірді жоғары интенсивтікпен көтеру санын ауыр және жартылай ауыр салмақ категориялары ішінен салмағы 99 кг атлеттер шамалы көбейте, ал салмағы 110 кг атлеттер мұндай көтерулердің санын азайта алады, біріншілерде ол 85,5 кг салмақ категориясындағыдан көп, ал екіншілерде - 105 кг салмақ категориясындағыдан кем болмауы тиіс. Орта салмақ категориясындағылардағы көрсеткіштер 77 және 85,5 кг салмақтағы атлеттерге арналған. Белгілі бір квалификациясы бар спортшылардың жұлқи көтеруде және басқа жұлқи көтеру жаттығуларындағы көтерулер саны барлық салмақ категориялары үшін бірдей болуы керек. Салмақ категориялары әртүрлі атлеттердің жұлқи көтеру жаттығуларының интенсивтік жүктемесі бірдей болмайды. Салмақ категориясы көп болған сайын, зілтемірдің машықтандыру салмағы төмендеу болады. Сондықтан, атлеттің салмағы ауырлау болған сайын, зілтемірді 70-79,9%, 80-89,9%, 90% салмақпен және одан көп пайызбен көтеруді соншама аз орындайды.Бірақ зілтемірді көтерудің бұл 70% және одан жоғары жаттығу салмағы мен көтеру санының аздығы аса ауыр салмақты спортшылардың көрсеткіштерінің өсуіне жақсы мүмкіндік береді.Жаңа бастаған төменгі разрядты спортшылардың нәтижелері мен интенсивтік жүктемесі арасындағы байланыс шамалы болғандықтан, оларға салмағы 70% және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.