Әннің аудармасының ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Рспубликасы Білім және Ғылым министірлігі
Еуразия гуманитарлық институты
Шетел тілдері кафедрасы

Укашова Лаура Бахитқизи

Ағылшын мультипликациялық фильміндегі әндерді қазақ тіліне аудару ерекшеліктері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В020700 - Аударма ісі білім беру бағдарламасы

Нұр-Сұлтан 2022
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі
Еуразия гуманитарлық институты
Шетел тілдері кафедрасы

Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі_____________ п.ғ.к., доцент Волкова Л.В.
__________ 2022ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Ағылшын мультипликациялық фильміндегі әндерді қазақ тіліне аудару ерекшеліктері

5В020700 - Аударма ісі білім беру бағдарламасы

Орындаған ПДК-18-01 тобының студенті Укашова Л.Б.
Ғылыми жетекші Алипбекова Л.У.

Нұр-Сұлтан 2022
Аңдатпа (аннотация)

Дипломдық жұмыстың мақсаты анимациялық фильмдердегі әндердің бейімделу ерекшеліктерін зерттеуге арналған. Фильм мәтініндегі әндердің анимациялық спецификалық ерекшеліктері және мультфильм құрылымындағы әндердің орны қарастырылады. Жұмыста ән мәтіндерінің сипаттамасы, оларды аударуда туындайтын негізгі мәселелер қарастырылады. Аударма әдістерін таңдауда мәтіндерді қазақ аудитория мәдениетіне бейімдеу жолдарына басты назар аударылады. Дисней кинокомпаниясы мультфильмдеріндегі әндерді аударуда аудармашылардың тәсілін талдауға баса назар аударылады. Өндірістегі жұмыс жан-жақты сипатталған, қорытынды: ән мәтіндерін аудару және бейімдеу кезінде осы мәтінде сипатталған форма, ырғақ, стиль, әуен, жол ұзындығы, лексикалық бірлік, сондай-ақ осы мәтіндерде сипатталған экстралингвискалық жағдайға назар аударып, соған сәйкес аударма мәселелерін шешудің жолдарын одан әрі таңдау керек деп тұжырымдалады.
Зерттеуді аударма тәжірибесінде және көркем аударма негіздерін оқытуда қолдануға болады.
Жұмыс ... беттен, 4 суреттен тұрады. Пайдаланылған дереккөздердің тізімі 30 тармақты құрады.

Abstract

The work studies the features of song adaptation in animated films. The paper considers specific features of animation as a type of movie text and the place of songs in the structure of the cartoon. The paper describes the characteristics of songs and examines the main problems that arise in the process of their translation. The main attention is paid to the ways of adapting texts to the Kazakh audience culture. The process of selecting the way of translation by translators is detailed. Attention is paid to the analysis of songs from Disney film company cartoons. The author concludes that while translating and adapting songs, it is necessary to focus on the form, rhythm, style, melody, line length, lexical units, as well as on the extralinguistic situation described in this text, and accordingly choose further ways to solve translation problems.
The research can be applied to translation practice and teaching the basics of literary translation.
The work is printed in ... pages and has 4 photos. The list of references contains 30 titles.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .?
1 Музыкалық мәтіндерді аударудың жалпы түсініктері мен мәселелері ... ... ... ... ...?
Мультипликациялық фильм және оның киномәтіндер жүйесіндегі орны ... ... ..?
Әннің аудармасының ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .??
2 Мультфильм әндерінің бейімдеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..??
2.1 Мазмұндық-мағыналық деңгейде бейімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...??
2.2 Мәтіннің құрылымы мен формасы деңгейінде бейімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... .??
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ??
Пайдаланылған дереккөздер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..??

Кіріспе
Шығармашылық салаларға, соның ішінде киноиндустрия сияқты табиғи тілді пайдаланатын тауарларға арналған Қазақстан нарығы тұрақты өсуде. Қазақстанда фильмдердің көп бөлігі сыртқы нарықтарда сатып алынады, олардың ең көп бөлігін ағылшын тіліндегі тауарлар құрайды. Анимация - әлемдік кинематографияның ең кең тараған және табысты түрлерінің бірі. Ойын фильмдерден айырмашылығы, мультипликациялық (немесе анимациялық) фильмдер көбінесе отбасылық және балалар аудиториясына арналған, бұл оларды шығаруға жоғары сұранысты тудырады. Бірақ мультфильмдер отбасылық фильмдер деп саналғанымен, басты көрермен бала деп айтуға болады. Сонымен қатар, адамдар өмірінің үнемі өсіп келе жатқан қарқынына байланысты мультипликация тек ойын-сауық функциясын ғана емес, сонымен қатар тәрбиелік мәні бар.
Бұдан шығатыны, аудиовизуалды коммуникация ережелер мен нормаларды белгілейтін, адамдардың талғамы мен ойлауын қалыптастыратын, мінез-құлық пен сөйлеу үлгілерінің дайын бейнелерін көрсететін күшті әсер ету құралы. Осы жағдайларға байланысты аударма тілінің реципиентінің тілдік және мәдени санасын қалыптастыру құралы түріндегі кинодиалогтың лингвистикалық аударма сапасының рөлі де арта түседі. Аудиовизуалды мәтінде бейне кескіннің басым рөлі туралы кең таралған пікірге қарамастан, дыбыстық мәтіннің сапасын арттыру визуалды жолдың басымдылығы жағдайында халықтың сөйлеу сауаттылығын арттырудың маңызды құралына айналу мүмкіндігіне ие ақпаратты ұсыну.
Кинематографиядағы музыкалық мәтінге, атап айтқанда оны аудару әдістеріне және оның қабылдаушыға көрінетін формаларына баса назар аудару келесі себептермен түсіндіріледі:
- музыкалық кірістірулердің болуы ойын-сауық, эстетикалық және басқа да функцияларды біріктіреді;
- аудиовизуалды өндірісте қолданылатын әсер ету құралдарының жан-жақтылығына байланысты фильмді тілдік қауымдастықтың ұлттық-тілдік және мәдени болмысына қатысты маңызды ақпарат көзі деуге болады.
Аудиовизуалды аударма алдында тұрған міндеттердің ауқымдылығына қарамастан, бұл саладағы бар зерттеулер аз және шашыраңқы, сонымен қатар нақты аударма тәжірибесінен алшақ.
Жоғарыда аталған факторлардың барлығы сіздің зерттеуіңіздің өзектілігін анықтайды.
Бұл жұмыстың мақсаты - анимациялық фильмдердегі әндердің бейімделу ерекшеліктерін анықтау.
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
1) фильм мәтіні түсінігіне анықтама беру және анимациялық фильмдердің киномәтіндер жүйесіндегі орнын анықтау;
2) анимациялық фильмдегі музыкалық элементтің орнын анықтау;
3) мәтіндерді бейімдеу жолдарын қарастыру;
4) аудармашылардың ән мәтінін бейімдеу әдістерін талдау.
Зерттеу объектісі - анимациялық фильмдердің ән мәтіндері.
Зерттеу пәні - аудиовизуалды аудармадағы әндерді бейімдеу әдістері.

Жұмыста алға қойылған міндеттер келесі зерттеу әдістерін қолдануды анықтадық: материалды іріктеу кезеңінде тілдік бақылау және сипаттау әдісі; үздіксіз іріктеу әдісі, салыстырмалы талдау әдісі; бастапқы және аударылған мәтіндерге аударма талдауы.
Талдау үшін материалдың көзі Disney студиясы шығарған мультфильмдердегі әндердің мәтіндері болып табылады.
Бұл жұмыстың теориялық маңызы поэтикалық және ән мәтіндерін аударуға қатысты кейбір маңызды теориялық мәселелерді нақтылауда, көркем аударма саласында жатқан бірқатар мәселелерді шешуде жатыр.
Ғылыми жаңалық зерттеуде анимациялық фильмдердегі әндерді бейімдеу кезінде туындайтын негізгі мәселелер, оларды шешу жолдары айқындалған.
Практикалық маңыздылығы зерттеу нәтижелерін оқу үрдісінде және аударма тәжірибесінде пайдалану мүмкіндігімен анықталады.
Жұмыстың құрылымы оның міндеттерімен анықталады және зерттеу логикасына сәйкес келеді, ол кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Музыкалық мәтіндердің аударудың жалпы түсініктері мен мәселелері
1.1 Мультипликациялық фильм және оның киномәтіндер жүйесіндегі орны

Мультипликация - шығармашылықтың салыстырмалы түрде жас саласы, бірақ бүгінде барлығына жақсы таныс. Бүгінде мультфильмдер баланың ғана емес, ересек адамның да өмірінің бір бөлшегі болып табылады. Олар ойын-сауық, білім беру және тіпті білім беру тәсілдерінің бірі болып табылады.
Мультфильм - киномәтіннің бір түрі және анимация құралдарының көмегімен түсірілген фильм ретінде анықталады, яғни суретшінің фильм мен бейнеде жасаған үш өлшемді және жалпақ кескіндерді немесе нақты әлем объектілерін кадр бойынша түсіру және бейнетаспада немесе сандық тасымалдағышта. Мультфильмдер көрермендерге кинотеатрда көрсету, теледидарда көрсету, компьютер экранында және басқа электрондық құрылғыларда көру үшін жасалады.
Бірақ мультфильмнің ерекшеліктері туралы айтпас бұрын, фильмдік мәтін түсінігін түсіну керек, өйткені мультфильмдер оның бір түрі болып табылады. Сондай-ақ мультфильмнің фильм мәтініндегі орнын анықтау керек.
Фильмдік мәтін терминін ғылыми әдебиеттерде жиі кездестіруге болады. Ю.М. Лотман, Ю.Г. Цивян, Ю.Н. Усов, А.В. Федоров, Е.Б. Иванова және басқалар.
Ю.Г. Цивян былай деп жазады: Кез-келген адам белгілі бір жақындауда фильмді дәйектілік ретінде анықтауға болады, мәтіннің үздіксіз бөлімдері. Осы киномәтіннің тізбегін атаймыз. ... Кинотекст - бұл ядролық кадрлар тізбегі. ... Осылайша, кинотаспаға тән хабарлама, кем дегенде қарастырылғаннан кейін ғана анықталуы мүмкін екі ядролық кадрлар және олардың қайсысы екенін анықтау олар қосылуды жүзеге асырады [24].
Е.Б. Иванованың пікірінше, кинофильм - бұл мәтін, яғни, үйлесімді семиотикалық кеңістік. Фильм пленкаға бекітілген ретінде анықталады немесе басқа материалдық орта, әдетте фотографиялық немесе сызылған кескінді білдіретін кадрлар тізбегі дыбыс диапазонының сүйемелдеуімен (сөйлеу, музыка, шулар) [6].
Фильм мәтіні көбінесе медиа мәтінмен теңестіріледі. Содан кейін ол телемәтіндерді (теледидар фильмі), бейне мәтіндерді (бейне фильм) және компьютерлік мәтіндерді (бейне ойын) қамтитын экрандық мәтіндермен тең болады. Бұл медиамәтіндер бір-бірінен тек оларды жасау, сақтау, қайталау және т.б. техникалық құралдарымен ғана емес, сонымен бірге олардың алдына қойылған мақсаттары мен міндеттерімен, сондай-ақ көру және есту арқылы берілетін ақпараттың сандық қатынасымен ерекшеленеді. БАҚ мәтіндері қабылдау тәсіліне (аудиовизуалды) және қабылдаушыға (экранға) берілу тәсіліне қарай біртұтас топ құрайтынын атап өткіміз келеді.
Кез келген көркем мәтін үшін міндетті болып саналатын осындай әмбебап мәтін категорияларына киномәтін толығымен тән. Дегенмен, белгісіз себептермен қазіргі бұқаралық кино нашар зерттелген және, негізінен, аз зерттелген, сондықтан ғылыми әдебиетте, соның ішінде тіл білімінде сирек кездеседі.
Киномәтіннің де, көркем мәтіннің де мынадай категориялары бар: артикуляциялық, жүйелілік, тұтастық (мәтін бір тақырыппен біріктірілген), логикалық баяндау, диалогтық, бейнелілік, ақпараттық мазмұн, прагматикалық бағыттылық, және т.б.
Фильм мәтіні жай мәтінге қарағанда күрделі құбылыс. Бұл бейненің қозғалыста болуымен байланысты, ал вербальды компонент тек жазбаша сөйлеу түрінде (плакаттар, хаттар, маңдайшалар, көшелер мен үйлердің атаулары) ғана емес, дыбыс (диалог түрінде, кейіпкерлердің көшірмелері, экраннан тыс сөйлеу (автордың кітаптағы оқиғасына сәйкес)), әдетте соңғысының мағыналық және сандық басымдығымен.
Батырлардың сыртқы түрі, киімдері, тұрмыстық заттары, сондай-ақ пейзаждар мен интерьер вербалды емес экспрессияға ие. Эмоцияны, кейіпкерлердің ішкі күйін білдірудің вербалды емес тәсілдері ретінде ым-ишара мен мимика ерекше топ ретінде ерекшеленеді. Бейвербалды, бірақ фильм мәтінінің дыбыстық элементтеріне музыка мен табиғи шулар жатады.
Вербальды компонент вербальды емеспен салыстырғанда басым болады, өйткені ол, әдетте, фильм мәтініндегі барлық ақпараттың негізгі бөлігін қамтиды.
Фильм мәтініндегі мәтінді қайта құрылымдау ерекшеліктеріне назар аударған жөн. Кинодиалогтар (дәлірек айтсақ, олар мәтіндегі оқиғаны көптеген аспектілерде білдіреді, өйткені фильмдерде авторды сипаттау немесе дауыс беру жоқ) мәтіндегі диалогтармен салыстырғанда сөйлеудің қысқалығы мен динамизмімен сипатталады. Прозалық мәтіндегі диалогтарда, әдетте, күрделі, ортақ сөйлемдер басым, сонымен қатар кейіпкердің күйін, оның ойын, сезімін ашатын бірнеше ескертулер. Фильм мәтініндегі диалогтар тек оларға қатысатын кейіпкерлердің көшірмелерінен тұрады және эмоциялар мен ойларды түсіндірудің қажеті жоқ, өйткені барлығын тікелей экранда бақылап, қажетті ақпаратты кейіпкерлердің мимикасынан, ым-ишарасынан, олар тұрған ортадан алуға болады. Сондай-ақ кинодиалогтар ерекше динамизммен сипатталады, ол кейіпкерлердің сөйлеуінен жандылықты талап етеді, ремарка алмасу жылдамдығымен көрінеді, бұл негізінен қысқа конструкцияларды қолдануды қажет етеді.
Анимациялық фильмдер киномәтіннің бір түрі ретінде бірдей қасиеттерге ие, бірақ айта кету керек, мультфильмді көрерменнің кез келген категориясына жатқызу қиын болғандықтан, бүгінгі күні анимация да қиын. Мультфильмдер балаларға арналған фильм болып саналғанымен, оны барлығы көреді. Осыдан оның фильм мәтінінің алуан түрлілігі шығады.
Анимациялық сценарийдің өзіндік айырмашылықтары бар. Мультфильмдер үшін лексикалық деңгейде ерекшелігі - түсінікті және қарапайым лексиканы қолдану, түсініксіз терминдердің болмауы, кәсіби шеберлік, көнерген сөздер, неологизмдерді орынды қолдану. Грамматикалық-синтаксистік деңгейдегі ерекшеліктерге мыналар жатады: қарапайымды грамматикалық формаларды қолдану, кішірейткіш жұрнақтар, қарапайым синтаксистік құрылымдар мен сөйлемдер. Фонетикалық деңгейде автордың юморлық әсер туғызу және басты кейіпкер бейнелілігін сақтау үшін қолданған айтылу ерекшеліктерін атап өту керек. Анимациялық фильмнің жанрлық және стилистикалық ерекшеліктерінің арасында байланысын атап өткен жөн, тіл мәдениеті мен оның халқының тұрмыс-тіршілігінің ерекшеліктері, бейнелі-көркем сөздің көптеген стильдік құралдарының жоқтығы, дегенмен, кең көлемде эпитеттер, салыстырулар, тұлғалаулар қолданылған. Қайталаулардың, фразеологиялық айналымдар мен мақал-мәтелдердің қолданылуы, әндердің болуы тән (соңғы кезде анимациялардағы әндер де сюжет құраушы элемент).
Мультфильмдерді аударумен жұмыс істегенде, фильмдермен салыстырғанда, бұл мәтінді қалай дұрыс түсіндіру және оның мазмұнын толық жеткізу туралы сұрақтар көбірек.
Өйткені, басты көрермен - 12 жасқа дейінгі бала, оның қабылдауы басқа жастағы көрермендердің қабылдауынан ерекшеленеді. Бұл жаста адамның назарын аудару өте қиын, бұл суреттің түрлі-түстілігі мен дыбыстың ашықтығы бірінші орынға шығуына әкеледі. Сөздік жағын түсінуге келетін болсақ, мұнда да лексикалық бірліктерді таңдауға ерекше назар аудару керек, өйткені күрделі немесе белгісіз сөздер шатастырып, контекстті дұрыс түсінбеуге, қабылдауды өзгертуге, тіпті көрерменді алшақтатуға әкелуі мүмкін.
Анимациялық фильмдердегі сөйлеу әр түрлі формада көрсетілуі мүмкін. Бұл кейіпкерлер диалогы, монолог, прозалық мәтін болуы мүмкін, егер фильмде, мысалы, баяндауыш, поэтикалық мәтіндер мен әндер болса. Біз фильм мәтінінің музыкалық бөлігіне - әнге назар аударамыз, өйткені көптеген фильмдерде музыкалық мәтіндер басым болды.
Қарапайым диалогтар мен монологтар түрінде ұсынылуы мүмкін дыбыстық сөйлеудің TL жүйесіне аударылғаны және бейімделгені белгілі болса, анимациялардағы музыкалық мәтіндер кейбір қиындықтарды тудырады, өйткені аударманың бұл саласы әлі қалыптаспаған. жеткілікті оқыды.
Бұрын айтылғандай, бүгінде анимациялық фильмдерді шығаруда музыкалық бөлікке баса назар аударылады, өйткені бұл көрерменнің назарын аударудың әмбебап және дәлелденген тәсілі.
Жалпы мультфильмнің құрылымында ән әр түрлі рөлдерді ойнай алады, оған бейімделу бойынша одан әрі жұмыс байланысты болады. Ол сюжетті құра алады, яғни оқиғаны дамытады, кейіпкердің ойы мен мотивін нақтылайтын, не болғанын немесе болатынын түсінуге көмектесетін ішкі монологы болуы мүмкін. Сондай-ақ, ән тек сыртқы ою-өрнек элементі болуы мүмкін, мысалы, кейіпкердің белгілі бір көңіл-күй тудыру үшін тынысының астында әуенді ызылдауы немесе ән әрекет бар, бірақ диалог жоқ уақытты толтырады. Әннің мультфильмдегі орнына байланысты оны аудару тәсілі таңдалады.
Мультфильмдерде әндер қазір бүкіл фильм мәтінінің шамамен 65-70% құрайды. Бұл эмоционалдық әсерді арттыру және сюжеттің ең маңызды сәттеріне назар аудару үшін қолданылады. Ән арқылы беріледі: қажетті көңіл-күй, кейіпкердің мінез-құлқы ашылып, оқиғаның егжей-тегжейлері түсіндіріледі.
Мультфильмдердегі музыканың басым болуы әуендер мен рифмалық мәтіндерді адам миының қарапайым мәтінге қарағанда әлдеқайда жақсы қабылдайтынымен, сондықтан есте сақтаудың жеңілдігімен де түсіндіріледі. Бұл көрерменнің естіген әуенді санасыз түрде басына айналдыруына әкеледі және бұл, өз кезегінде, мультфильмді қайта қарауға деген ұмтылысты тудырады. Ал дистрибьюторлар дәл осыны іздейді.
Сонымен, мультфильмдердегі музыка тек кадр, безендіру элементі емес, сонымен бірге сюжетті тұтастай құру құралы, көрермен мен кейіпкер арасындағы байланыстырушы, анимацияның драмалық жағын түсіну құралы деп тұжырымдауға болады.

1.2 Әннің аудармасының ерекшеліктері

Жұмыстың мақсаты: ән мәтіндерін ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару ерекшеліктерін анықтау және сипаттау.
Мақсат келесі міндеттерді шешу болып табылады:
- аударма жолдарын теориялық тұрғыдан зерттеу
- ән мәтіндерін ағылшын тіліне аударудағы қиындықтарды анықтау
- ағылшын тіліндегі түпнұсқа мәтінді және олардың аудармасын сәйкестендіру
- ағылшын тіліндегі сөздердің, грамматикалық конструкциялардың аббревиатураларының тізімін жасау, ағылшын тіліндегі әндерде кездесетін идиомаларға мысалдар келтіру.
Бұл зерттеудің нысаны ән мәтіндерін ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару ерекшеліктері болып табылады.
Зерттеу пәні ағылшын әндерінің мәтіндерін аудару болып табылады.
Зерттеу материалы теориялық дереккөздер, аудармалық нұсқаулықтар, ағылшын тіліндегі түпнұсқа мәтіндер болды.
Зерттеу әдістері:
- сұрақ қою
- аударма мәселелері мен ерекшеліктері бойынша ғылыми әдебиеттерге талдау жасау
Алынған деректер:
-мектеп оқушыларының 60 пайызы шетелдік орындаушылардың әндерін тыңдағанды жөн көреді.
-ағылшын тіліндегі лирикалардың шамамен 25%-ында идиоматикалық тіркестер, 40%-да - ағылшын сөздерінің қысқартылған түрлері, 35%-да - қысқартылған грамматикалық конструкциялар бар.
Әртүрлі музыкалық бағыттар мен жанрдағы заманауи орындаушылардың әндерін аудару аударманың жеке саласы болып табылады. Негізгі мәселе - аударманы алушының анықтамасы. Әдетте бұл орындаушының жанкүйері немесе жай тыңдаушы. Қазаз тілінде сөйлейтін тыңдаушыға арналған ағылшын тіліндегі ән - бұл ағылшын тіліндегі мәтінмен сүйемелденген музыкалық шығарма, яғни, сөздер әнді қабылдаудың кішігірім аспектісі болып табылады. Реципиент мәтіннің мәнін, мағынасын, түйінді тұстарын, идеясын жоғалтпай қажет етеді, сондықтан мәтіннің аудармасы реципиенттің мәтінді талдау қабілетін сақтаумен жұмыс істегенде автордың стильдік еркіндіктерінсіз түпнұсқаға барынша жақын болуы керек және шығарма бойынша өзіндік қорытынды жасайды.
Кәсіби аудармашы ән мәтінін аударғанда автордың көңіл-күйі мен ойын, түпнұсқа мәтіннің формалық-семантикалық құрамдас бөлігін барынша сақтай отырып жеткізуі керек. Аудармашы үшін бастапқы мәтіннің тілін білу ғана емес, сонымен қатар ең аз дегенде музыкалық білімнің болуы құптарлық. Әндерді аударуда түпнұсқа мәтін жазылған тілдің стильдік ерекшеліктері мен грамматикалық құрылымын ескеру қажет. Демек, аудармашы түпнұсқаның сынамасын алып, қайта ой елегінен өткізіп, жұмысқа кіріскенде мәтіннің көлемін, әннің музыкалық формасын белгілейтін жаргон сөздерді, сөз тіркесінің әртүрлі ауысуын және грамматикалық құрылымдарды жиі кездестіреді. Орташа есеппен ағылшын тіліндегі сөздер қазақ тіліндегі сөздерге қарағанда қысқа екені белгілі. Сондықтан түпнұсқа мәтін аудармаға қарағанда қысқа. Ең бастысы, ән мәтіні авторының төл мағынасы мен коммуникативтік ниетін сақтау.
Қазіргі заманғы ағылшын тіліндегі ән 1980-ші жылдары, оның контрмәдени тенденцияларымен танымал, мәтінде әлеуметтік тақырыптар пайда болған кезде қалыптасты: жалғыздық, соғысқа және технологияның үстемдігіне наразылық, жеке адамның өзін-өзі жетілдіруі, ұрпақтар арасындағы қақтығыс. Ағылшын тіліндегі әндер - ағылшын тілін, ағылшын және американ мәдениетін өздерінің төл құндылықтары мен идеалдарымен насихаттаудың қуатты құралы. Ағылшын тіліндегі әндердің мәтінінде мәдени тұрақтылық бар, өйткені олар мәдениет кеңістігінде бар. Бұл мәтіндердің тұрақтылығының маңызды себептерінің бірі - олардың белгілі бір қоғамдық-саяси жағдай аясындағы өзектілігі және белгілі бір әннің кең қоғамдық резонанс болуы.
Дәстүрлі ағылшын әні екі-үш тармақтан және хордан тұрады, яғни екі бөлімді деп аталатын құрылымға ие. Ән лирикасы әдетте эмоционалды және сенсорлық мазмұнды көрсетеді, оқиғаны баяндауды (әңгімелеу мәтінін), белгілі бір пейзажды сипаттауды (сипаттау мәтіні) немесе автордың пікірін, бағалауын немесе дәлелдеуін хабарлауды (дәлел мәтінін) көрсетеді.
Мәтіндер екпінді буындардың әртүрлі санымен жеткілікті еркін метрикамен сипатталады. Мұндай әркелкілік орындау барысында әуендік жолдың поэтикалық жолға қарағанда ұзағырақ болуына байланысты қысқа жолды созуға немесе ұзынды тезірек әндету арқылы сығуға болады. . Ағылшын ән мәтіндерінде вербальды компоненттің ырғағы бағынатын мелодиялық компоненттің ырғақты құрылымы басым болады. Көбінесе қос және крест сияқты стандартты рифма әдістері қолданылады. Синтаксистік тұрғыдан алғанда, ағылшын тіліндегі әндер біркелкі емес. Оларда жоғары да, ауызекі тілде де, қысқартылған стильдің ерекшеліктері бар және бір мәтінде екеуінің қатар өмір сүруі мүмкін. Ағылшын тіліндегі әндер мәтіндерінің ең көзге түсетін ерекшеліктері қайталаудың әртүрлі түрлерімен үйлесетін параллельді конструкцияларды, сондай-ақ диалогизм немесе диалогизм ерекшеліктерінің бар екенін көрсететін сұраулы сөйлемдердің көп болуын қарастырған жөн.
Қазіргі анимациялық фильмдердегі әндерді аудару - бұл аударманың жеке саласы. Негізгі мәселе - аударманы алушының анықтамасы. Әдетте негізгі тыңдаушы бала болып табылады.
Басқа тілде сөйлейтін балаға арналған мультфильмдегі ағылшын әні - бұл суретті сүйемелдейтін музыкалық композиция, яғни, тілін білмейтін көрерменге арналған ән - суретті тұтастай қабылдаудағы қосалқы элемент.
Бірақ қазіргі мультфильмдерде ән негізгі элементтердің бірі екенін атап өткен жөн. Демек, аударма мағынаны, түйінді ойларды, ойды жеткізу үшін қажет болады. Әннің аудармасы түпнұсқаға барынша жақын болуы керек.
Әнге тән белгілердің екі негізгі тобы бар:
а) метр, ырғақ, рифма және поэтикалық форма;
б) әдетте бейімделу процесін басқаратын әуен мен қарқын.
Музыкалық мәтіннің осы қасиеттері оны поэтикалық мәтінмен іргелес етеді.
Поэтикалық мәтінді аудару әртүрлі тәсілдермен, атап айтқанда, көркем-поэтикалық аударма ретінде жүзеге асырылуы мүмкін. Т.А. Казакова Көркем аударма - белгілі бір тарихи кезеңдегі қоғамның әдеби-коммуникативтік талаптары мен идеяларына жауап беретін түпнұсқа көркем мәтіннің шетелдік мәдени ұқсастығы деп атап көрсетеді [7].
Көркем аударма аудармашының сөйлеу шығармашылығына және оның әдеби талантына негізделген. Аудармашы мәтінді тәуелсіз рецензент ретінде қабылдауы және оны оқудағы мүмкін болатын қиындықтарды анықтауы керек. Кез келген мәтін дерлік бірнеше аударма нұсқаларының мүмкіндігін беретіндіктен, аудармашы аударма тіліндегі көркем мәтінді жасаушы ретінде таңдалған нұсқаның көркем болуы керек екенін есте ұстауы керек және ол міндетті түрде осылардың барлығының мүмкіндігін қамтуы керек. түпнұсқа мәтін мүмкіндік беретін интерпретациялар [18].
Өлең аудармасының мәтінмен жұмыс істеу кезіндегі ақпаратты берудің өзіндік ерекшеліктері мен тәсілдері бар. Поэтикалық мәтінмен жұмыс жасаудағы аударма мәселелерін екі топқа бөлуге болады:
1) пайымдау ерекшеліктерін сақтау, образдар композициясын жаңғырту және эстетикалық құрамды беру қажеттілігінен тұратын ұлттық және авторлық поэтикалық ойлау ерекшеліктері.
Поэзияда автордың даралығы мен оның ана тілі барынша көрінеді. Белгілі аудармашы М.Лозинский шет тіліндегі өлеңдерді өз тіліне аударғанда аудармашы олардың барлық күрделі және жанды байланысында олардың барлық элементтерін есепке алуы керек, ал оның міндеті - ана тілінде сол өлеңді табу деп есептеген. түпнұсқаны дәл көрсететін және сол эмоционалдық әсерге ие болатын күрделі және жанды байланыс. [12].
2) тіл құрылымын ескеретін, әр халықтың қалыптасқан дәстүріне байланысты өлең формасының ерекшеліктері.
Өлеңнің формалық ерекшелігі деп оның өлең өлшемін, ұйқасын, метрін, ырғағын қамтитын шумағын айтамыз.
Айта кету керек, ағылшын тіліндегі верификацияда, орыс тіліндегі сияқты, келесі бес негізгі өлшемдер ерекшеленеді:
1. ямб - ;
2. хорей -;
3. дактиль - -;
4. амфибрахий --;
5. анапест - - .
Бұл жүйе екпінді және екпінсіз буындардың орналасуын ғана ескеріп қоймайды, сонымен қатар қатардағы тоқтау санын да анықтайды. Аялдамалар саны бірден сегізге дейін өзгеруі мүмкін. Сегіз футтық сызық ырғақты анық өлеңді қабылдау мүмкіндігін біршама бұзады. Сондықтан ол әрқайсысы төрт футтан тұратын екі жолға бөлінеді. Мұндай бөлу көбінесе ішкі рифманың әсерінен болады. Ағылшын өлеңінің стандарты жолдың төрт және бес фут өлшемі болып табылады. Жолдағы буындар саны аялдамалардың сипатына байланысты (дислабикалық және үш буынды). Бірақ қазақ және ағылшын тілдеріндегі өлшемдер бірдей болғанына қарамастан, ақпараттық компонентті жеткізу үшін проблемалар туындауы мүмкін. Ағылшын сөздері қысқарақ болғандықтан, сәйкесінше көбірек тіл бірліктері көбірек мағынаға ие болады.
Үнтаспаны сақтау мәселесі туралы да осыны айтуға болады. Сөз ұзындығының айырмашылығына байланысты ағылшын өлеңі басқа рифма құрылымына ие.
Ағылшын тілінде келесі түрлерге бөлінеді:
1) толық рифма (might - night, boy - joy);
2) толық емес рифмалар:
а) дауысты дыбыстар (дауысты дыбыстар бірдей);
б) дауыссыз дыбыстар (бірдей дауыссыз дыбыстар немесе ұқсас емес дауыссыз дыбыстардың қайталануы);
3) broken rhymes (бір сөз тіркестері бар рифмалар: Upon her honour - won her; bottom-forgot'em - shot him);
4) eye rhymes (дыбыс емес, әріптер бірдей болғанда: love - prove, have - grave).
Классификациядан көрініп тұрғандай, ағылшын рифмасы дыбыстың ұқсастығына, ал қазақ тілі оның тұлғасына негізделген.
Осы ойды негізге ала отырып, кәсіби аудармашы поэтикалық мәтінмен жұмыс жасағанда түпнұсқа мәтінінің формальды мағыналық компонентін барынша сақтай отырып, шығармаға тән көңіл-күй мен ойды жеткізе білуі керек деген қорытындыға келуге болады. Аудармашы бастапқы мәтіннің тілін білумен қатар, шығармашылық әлеуеті де болуы керек.
Бірақ, поэтикалық және ән мәтіндері ұқсас болғанымен, екіншісінде әлі де қосымша мүмкіндіктер бар, оның негізгісі - мәтінді сүйемелдейтін музыка. Өйткені, бұл музыка аударма мәтініне сай өзгермейді. Түпнұсқа үшін бір рет жазылған және мәтіннің барлық басқа нұсқалары осы музыканың сипаттамаларына сәйкестендірілуі керек. Сондықтан аудармашыға мәтінді қайта жазу жеткіліксіз.
Сонымен қатар, біз тағы бір шектеуші факторды атап өтуге болады - бейне тізбегі. Мұны аудармашы үшін күрделілік те, құтқару да деп атауға болады. Күрделілігі аудармашының алдында тұрған барлық алдыңғы міндеттерден басқа тағы бір нәрсе бар - айтылғанның көргенмен сәйкестігі. Мұнда біз сюжеттің өзін де (кадрда не болып жатқанын) да, кейіпкерлердің артикуляциясын да (мимика, сөйлегенде ауызды жабу және ашу) қосамыз.
Құтқарылуды тіл бірлігін аударуды қиындататын кейбір нәрселерді алып тастауға және осының барлығы ойнатылатын суретке түсініктеме беруге болатындығынан табуға болады.
Аударма сонымен қатар ән мәтіндерінде бейнеленетін экстралингвистикалық ситуацияларды, кейіпкерлердің әрекеті мен ойлауын талдауды қамтиды. Сюжеттің қалай құрылғанына, кейіпкердің не сезетініне, қандай сезім тудыруы керек екеніне, т.б. байланысты ән сюжетті, яғни оқиғаларды суреттеу арқылы оқиғаны дамыту, кейіпкердің ішкі монологы болуы мүмкін, ол оның ойлары мен мотивтерін түсіндіреді, не болғанын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.