Қазақстан Республикасында шетелдіктердің бала асырап алуының кейбір мәселелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері Университеті

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: ТРАСНШЕКАРАЛЫҚ БАЛАНЫ АСЫРАП АЛУ: ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

5В030200 - Халықаралық құқық мамандығы

Кегембаева А.Ж.
Кегембаева А.Ж.
Мырзашова М.Ш.
Мырзашова М.Ш.
Орындаған: 4-курс студентіҒылыми жетекшісі:

Алматы, 2022 жыл
МАЗМҰНЫ
БЕЛГІЛЕРІ МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БАЛА АСЫРАП АЛУ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
0.1 Халықаралық бала асырап алу түсінігі және шарттары
0.2 Қазақстан Республикасында халықаралық бала асырап алудың құқықтық тәртіптері мен тәжірибесі
0.3 Конвенцияларда халықаралық бала асырап алуды реттеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БАЛА АСЫРАП АЛУ КЕЗІНДЕ ТУЫНДАҒАН МӘСЕЛЕЛЕРДІ РЕТТЕУДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .
0.1 Халықаралық бала асырап алуды құқықтық реттеудің мәселелері
0.2 Қазақстан Республикасында халықаралық бала асырап алудың жағдайы мен дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
0.3 Қазақстан Республикасында шетелдіктердің бала асырап алуының кейбір мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

0.1 Қазақстан Республикасында халықаралық бала асырап алудың құқықтық тәртіптері мен тәжірибесі
Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған және Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұратын отбасыларына жіберілетін балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау қажеттілігі халықаралық асырап алу процесіне ерекше көзқарас қажет.Халықаралық асырап алуды құқықтық реттеудегі бар кемшіліктер жиi коммерциялық қызметке айналдырылған балалардың құқықтарын елеулі түрде бұзуға әкелді. Халықаралық асырап алу жылдан жылға жақсарып отырады.Мысалы, Алматыда 2018 жылы шетел азаматтарының балаларын асырап алуы Алматы облысында асырап алынған балалардың жалпы санының шамамен 40%-ын құрады, әрбір үшiншi бала асырап алынған мемлекет баласы мемлекеттен тыс шығарылады. 1989 жылы БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы конвенциясында, бекiтiлген халықаралық бала асырап алуға қатысты негiзгi ережелер бекітілген (20,21-баптар).
Отбасы ортасынан уақытша немесе біржола айырылған немесе өзiнің ең қажеттi мүддесi үшін мұндай ортада қала алмаған бала, мемлекет тарапынан көрсетілетін ерекше қорғау мен көмекті пайдалануға құқылы деп мойындайды. Бұл қағидалар 1993 жылғы 29 мамырдағы Гаагадағы халықаралық конвенцияға қатысты арнайы мақалада толық қабылданды және бекiтiлдi. Ол халықаралык асырап алу жалпы терминімен сәйкес шетелдік асырап алу термині қолданысқа енгiзiлдi[1].
Қазақстан Республикасының Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы Кодексінің 251 бабына сәйкес Қазақстан Республикасында асырап алуды мемлекеттік тіркеу, оның iшiнде Қазақстан Республикасында асырап алуды жою туралы Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатын шетелдік бала осы Кодекстiн талаптарына сәйкес Қазақстан Республикасынын заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының шетелдiк мекемелерi мен Қазакстан Республикасының балалардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкiлеттi орган жүзеге асыратын шетелдіктерге асырап алынған балаларды бақылау қажет.Осылайша, шетелдіктердің балаларды асырап алуына Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы кодексте белгiленген тәртіп бойынша асырап алу кажет. Сонымен қатар шетелдіктердің баланы асырап алуына байланысты оның ерекшелiктерi бар [2].
Шетелдiктi асырап алу процесі ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланың құрылғысы ретінде белгiлi бiр кезендерден тұрады: 1)болашақ асыраушы ата-аналарды iрiктеу, бекіту, дайындау; 2)сотталқылауы; 3)бала асырап алу процесін аяқтау (туу туралы куалікті рәсімдеу,асырап алынган отбасында асырап алынған баланы бейімдеудi бақылау).
Шетелдiктi асырап алудың бірінші кезеңі Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алғысы келетiн шетел азаматтарын тiркеуден басталады. Шетелдік асырап алушылардың бұл шоттары Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігінің бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатын балаларды асырап алғысы келетін шетел азаматтарын тіркеу туралы ереженiң негiзiнде жүзеге асырылады,.
Осы ережелерге сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтарын асырап алғысы келетiн шетел азаматтары Қазақстан Республикасының құзыретті органдарына - қорғаншылық органдарына Қазақстан Республикасының шетелдік мекемелерiне жүгінедi [3]. Шетел азаматтары: баланы асырап алуға ниет бiлдiргенi туралы жазбаша өтініш; Баланы асырап алуға және баланың қалыпты дамуына, тәрбиесiне және болашак отбасының жағдайын растайтын ықтимал ата-аналардың жеке және моральдық қасиеттері туралы қабылдаушы елдің жергілікті билік органдарының сертификаты; қаржылык төлем қабілеттілігі туралы анықтама; отбасылык жагдайы туралы анықтама; денсаулық сақтау туралы медициналық анықтама; Қылмыстық жазаның болуы немесе болмауы туралы қойылатын сұрақтар мен өтініштерді қарастыру кезiнде баска да кұжаттар талап етiлуi мүмкін.
Осылайша, болашақ ата-аналар әртүрлі азаматтығы болған кезде екi мемлекеттің құзыретті органдарының балаларды асырап алуына және қабылдауға рұқсаты мен асырауындағы жұбайларға резиденциясы туралы қосымша рұқсат алу қажет.Егер баланы асырап алуға рұқсат беру, сондай-ақ баланың ықтимал кірісі мен тұрғылықты жері Қазақстан Республикасының азаматы асырап алу жөніндегі мемлекеттік органнын кепілдігі туралы хат түрінде орындалатын болса, шетел азаматтарының ұсынған барлық құжаттары, егер кажет болса, белгіленген тәртіппен заңдастырылуы және мемлекеттік немесе орыс тіліне аударылған аудармасымен бірге ұсынылуы тиiс.
Шетелдіктердің бала асырап алуы елiмiзде өзекті мәселелердің біріне айналды. Бұл мәселеге келгенде қоғам екі топқа бөлініп отыр, олар шетелдіктердің бала асырап алуын жақтаушылар және оган карсылық білдірушілер.
Шетелдіктердің бала асырап алуын жақтаушылар қазақстандық жетім балалардың лайықты болашаққа қол жеткiзуiн, олардың шетелде сапалы білім алуын, денсаулығы нашар балалардың тиiстi медициналык көмек алуын алға тартады. Мысалы, Милосердие ерікті қоғамы кайырымдылық қорының директоры А. Саин шетелдіктердің қазақстандық жетім балаларды асырап алуына тыйым салуына қарсылық бiлдiредi: Шетелдік асырап алуға тыйым салуға мүлдем жол беруге болмайды, себебі егер ол занды түрде жүргiзiлсе, денсаулығында ақау бар балалар шетелде тиiстi ем алуға мүмкіндік ала алмайды [4].
Балаларға қамқорлық жасайтын адамдар қазір халықаралық асырап алуды сақтау және қолдау үшiн әрекет етуi керек. Ол балаларға негізгі адам құқықтарын қамтамасыз ететін жаһандық қогамдастықтың азаматы ретiнде карайтын әлемді алға жылжытады, бұл жерде біз оның барлық мүшелеріне жауапкершілік жүктейтін қауымның ересектерiн тани аламыз [5].
Әсіресе, халықаралык асырап алуды қарастыра отырып, мен бұл рәсiмдi қайта қарастыру керек деген тұжырымға келдім. Себебi қай елде ата-анасы болмасын, баланың толық отбасында өмір сүретiнi маңызды мәселе болып табылады. Бiрақ бiздiң елде патронат отбасында баланы ауыстыру тәртiбiнде қателіктер болғандықтан, бұл жүйені мiнсiз деп айту қиын. Оған нақты түзетулер енгiзу керек.SWOT талдау барысында шетелдіктердің мүмкіндіктері, күші, әлсіздігі, қазақ балаларын асырап алу қаупі арасындағы теңдік байқалды. Бұл халықаралық асырап алу процесі кандай да бір құқық бұзушылықсыз өтеді.
SWOT талдау Шетелдіктердің Қазақстандық балаларын асырап алуы:
Ішкі
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары

1. Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы Қазақстан Республикасының Кодексі халықаралық асырап алуға жол берді.
2. Балалар толык отбасында тұрады.
3. Дамыған елдер балаға жақсы білім мен медициналык көмек көрсетеді.
4. Көптеген жағдайларда шетелдiктер түрлi жастағы
науқастар мен балаларды кабылдайды.
5. Балалар сүйіспеншілікте, қамқорлықта өседi.
6. Баланы асырап алған отбасы туралы ақпарат жиналады және тексеріледі.
1.Балалар өз Отанында өмір сүрмейді.
2. Бала асырап алу үрдiсi жемқор және мiнсiз емес.
3.Консулдықтар патронаттык тәрбиемен асырап алынған балаларды одан әрi өмiр сүруiн қадағаламайды.
4. Балалар өз таңдауын өздері жасамайды.
Сыртқы
Мүмкіндіктері
Қауіп-қатері

1. Халықаралық бала асырап алу практикасы халықаралық аренада Казақстанның жағдайы жақсы мемлекет ретінде танылады.
2.Елдермен халықаралық келісімдер жасау мүмкіндігі бар.
3. Мемлекеттiк қазынаға қаржы жиналады.
4. Халықаралық асырап алуды жақсарту, параллельді түрде сыбайлас жемкорлықпен күресуге жол берiледi.
5. Қазақ диаспорасының өсу мүмкіндігі бар.

1. Балалар жәрдемақылар мен
трансплантация үшін асырап алынуы мүмкiн;
2.Мемлекеттер арасындағы дипломатиялық қатынастардың үзілуі;
3.Гомосексуалдардың балаларды асырап алу қаупі бар;
4. Қарулы қақтығыстар бала бар елде басталуы мүмкін;
5.Бала асырап алынган отбасыдан бас тартуы мүмкін.

0.1 Халықаралық бала асырап алуды құқықтық реттеудің мәселелері
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы халықаралык бала асырап алу өндірісімен екпінді айналысуда. 17.12.1998 жылы Неке және отбасы туралы ҚР-ның Заңымен ресми турде халықаралық бала асырап алуға рұқсат берілген сәттен бастап шетелдік азаматтардың казакстандық балаларды асырап алу мәселесі көкейтесті болып отыр. Ең алдымен ескере кететін жағдай көптеген бұқаралық ақпарат құралдары шетелдік азаматтардын қазақстандық балаларды асырап алуының даму қарқынына байланысты мәселелерді көтеруде. Аталған мәселенің көтерiлуiн жөнсіз деп те айтуға болмайды, себебі Қазақстанда халықаралық бала асырап алу жылдан жылға өсуде.Ресми мәліметтерге сүйенетін болсак 2001 жылдан бастап 11000 қазақстандық бала шетелдік азаматтарға асырап алуға берілген. Ресми емес кайнар көздер бұл санды екі есеге арттырып отыр.
Халықаралық бала асырап алу туралы қоғамдық пікір қарама-қайшы. Оған карсы шығушылардың пікірлері жалпы идеологиялық ұстанымға негізделеді: шетелге біздің генофондымызды шығару, қылмыстық ниеттерін іске асыру үшін қазақстандық балаларды сатып алушы шетелдік асырап алушылардың жасырын мотивтері. Халықаралық бала асырап алуды жақтаушылар ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балаға мемлекет көрсете алмаған көмекті шетелдіктер көрсетеді, бала отбасылық тәрбие алады деп тұжырымдауда.
Халықаралық бала асырап алуды құқықтық реттеу мәселелерінің Қазақстанда орын алғанына біраз уакыт болды. Ұзақ уақыт бойы қазақстандык балаларды шетелдік азаматтардың асырап алуы не ұлттық заңнамамен, не тиісті халықаралық актiлердi ратификациялау жолымен реттелмеген болатын.
Бала асырап алу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.