Қаржылық бақылау түрлері және қаржылық бақылаудың органдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Дәріс 1.Тақырып. Қаржылық бақылаудың мәні мен мағынасы
Дәрістің мақсаты - жалпы қаржылық бақылауға тоқтала отырып мемлекеттік қаржылық бақылау мән мағынасын ашу және мемлекеттік қаржылық бақылауда қолданылатын әдістерді үйрену.
Жоспар
1.Қаржылық бақылаудың ұғымы міндеттері мен функциялары.
2.Қаржылық бақылаудың типтері мен түрлері және қаржылық бақылаудың органдары.
3.Қаржылық бақылаудың әдістері мен тәсілдері

1.Қаржылық бақылау дегеніміз -қаржы жүйесінің барлық қаржылық ресурстарын жасау, бөлу және оларды пайдалану негіздерінде оларды тексеруге бағытталған қаржылық басқармасының элементтерінің бірі болып табылады.Қаржылық бақылаудың экономикалық мәні - мемлекеттің қаржы саясатын дұрыс ұйымдастыру, қаржы ресурстарын қалыптастыру және оларды тиімді пайдалану процестерін қамтамасыз ету болып табылады. Қаржылық бақылаудың обьектісі - қаржы ресурстарын, соның ішінде ұлттық шаруашылықтың барлық деңгейлеріндегі ақша қаражаттарын қалыптастыру мен оларды пайдалану кезіндегі ақшаның бөлгіштік процесі болып табылады.
Қаржылық бақылау мынадай тексерулерді қамтиды:
- экономикалық заңдар талабының сақталуын тексереді;
- жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық табыстың құнын бөлу және қайта бөлуді ұйымдастыру.
- бюджетті жасау және оның атқаруын тексеру;
- ЖШС-дің ,мемлекеттік мекемелердің,қоғамдық ұйымдар мен қорлардың және басқа да заңды тұлғалардың еңбек, материал және қаржы ресурстарының қаржылық жай-күйін және олардың тиімді пайдалануын тексеру;
- салықтық бақылау.
Қаржылық бақылаудың міндеттері:
- мемлекеттік бюджет алдында қаржылық міндеттердің уақытылы және толығымен қамтамасыз етілуі;
- кәсіпорындарда,ұйымдарда және мемлекеттік мекемелерде материалдық құндылықтар мен ақша ресурстарынұтымды жұмсауға,сонымен бірге бухғалтерлік есеппен есептемені дұрыс жүргізуге жәрдемдесу;
- қаржы ресурстарын өсірудің және өнім мен қызметтер пайдасын арттыру барысында ішкі өндірістік резервтерді анықтау;
- түрлі ұйымдық-құқықтық нысандағы кәсіпорынның қолданып жүрген заңдылықтары мен нормативтік актілерін,соның ішінде салық салу саласындағы актілерді сақтауды қамтамасыз ету.
Қаржылық бақылаудың фунциялары:
- қаржының жұмсалуын тексеру(смета бойынша)
- қаржы жүйесінің барлық буындары бойынша мемлекеттік ресурстарға қаражаттарды жұмылдырудың уақыты мен толықтығын тексеру.
- есеп және есептеме ережелерінің сақтауын тексеру.
Бақылауды жүзеге асырудың мынадай қағидалары бар:
- бақылаудың реттілігі қағидаты;
- бақылаудың алдын-алу қағидаты;
- бақылаудың нақтылығы қағидаты;
- бақылау қызметі органдарының тәуелсіздігі. Қаржылық бақылау түрлері және қаржылық бақылаудың органдары.Қаржылық бақылауды жіктеу субьектісіндегі айырмашылықтарға бақылау іс-қыймылдарын жүргізудің уақытына, бақылауды жүргізудің тәсілдеріне негізделген.
Осы белгілерге қарай қаржылық бақылау 2 бағытта жіктеледі:
- түрлері бойынша;
- субьектісі бойынша;
Түрлері бойынша қаржылық бақылау жүргізілу уақытына қарай алдын-ала бақылау,ағымдағы және кейінгі болып 3-ке бөлінеді:
- алдын-ала бақылау - Есеп комитеті республикалық бюджет алдын - ала бағалауды оның шығыстарының негізгі бағыттары бойынша жүзеге асырады;
- ағымдағы бақылау - ҚР Президенті, ҚР Парламенті, ҚР Үкіметі, маслихаттар мен әкімдер үшін тиісті бюджеттің атқарылуы туралы жедел ақпаратты қалыптастыру мақсатында жүзеге асырады;
- кейінгі бақылау - Есеп комитеті мен тексеру комиссиялары мемлекеттік бақылау барысында бюджеттердің атқарылуының толықтылығын, уақтылығын, дұрыстығын жүзеге асырады;
- камералық - бақылау объектісіне бармастан,ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді салыстыру арқылы жүргізеді.
Субьектілері бойынша мемлекеттік, қоғамдық бақылау болып бөлінеді.
- мемлекеттік бақылау:
- жалпы мемлекеттік;
- ведомствалық болып бөлінеді.
Жалпы мемлекеттік және ведомствалық бақылаулар қаржылай меншікті бақылауға өз есептемелерін тапсырады. Мемлекеттік қаржылық бақылау - бұл бақылау обьектісінің республикалық және жергілікті бюджеттің атқарылуы олардың атқарылуы бойынша есепке алу мен есеп жүргізу, олардың аттқарылуын бағалау, мемлекеттің гранттарын, мемлекеттік мекемелердің тауарларын сатқаннан түскен ақша қорларын пайдалану сәйкестігін тексеру болып табылады.
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың обьектілеріне: Қазақстан Республикасының Үкіметі, жергілікті атқарушы органдар,бюджетке түсетін түсімдерді алуға және бақылауға жауапты мемлекеттік органдар, республикалық және жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер, бюджет қаражаттарын алушылар, мемлекеттің гранттарын,активтерін пайдаланатын жеке және заңды тұлғалар. Мемлекеттік қаржылық бақылау органдары: республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті және ішкі бақылау жөніндегі орташа уәкілетті органдар.
- қоғамдық қаржылық бақылау дегеніміз - бұлар түрлі қоғамық ұйымның бақылауы болып табылады.Яғни,тексерушілер алдына қойылған нақты міндеттерге байланысты жүргізілетін бақылаудың түрі болып табылады.
Қоғамдық бақылаудың органдарына:ЖШС-дегі әкімшіліктің қызметіне жүргізілетін кәсіподақ, ұйымның бақылауы жатады. Яғни коғамдық ұйымның, кәсіпорынның, партияның, жастардың бұқаралық қозғалысының ғылыми-технологиялық, мәдени-ағартушылық, спорт шығармашылық түрлі қорлардың бақылауы болып табылады.
2. Мемлекеттік қаржылық бақылау типтері (үлгілері):
- сәйкестік бақылау, яғни ҚР заңнамасының нормаларын сақталуын бағалау;
- қаржылық есептілік бақылау, яғни, мемлекеттік қаржылық бақылау обьектісінің қаржылық есептілікті жасауын және ол есептілікті табыс ету анықтығын, негізділігін бағалау;
- тиімділік бақылау, яғни бақылау объектісінің қызметін тиімділік, үнемділік, өнімділік және нәтижелілік нысанына бағалау, бюджет қаражаттарының мақсатты жұмсалуын талдау.
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың түрлері:
- кешенді бақылау - бақылау сұрақтарының барлығын қамту;
- тақырыптық бақылау - бақылаумен нақты бір немесе бірнеше сұрақтарды қамту;
- үстеме бақылау, яғни бақылау барысында үшінші тұлғаларды тексеру;
- бірлескен бақылау, яғни мемлекеттік бақылау органдарының басқа да мемлекеттік органдармен бірлесіп бақылау жүргізуі.
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың жүзеге асырылуын органға қарай: сыртқы және ішкі болып бөлінеді.
Сыртқы бакылауға: республикалық деңгейде республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті жергілікті деңгейде тексеру комиссиясы нәтижесінде жүзеге асырылады.
Ішкі бақылауға: ішкі бақылау жӛніндегі орталық уәкілетті орган және ішкі бақылау қызметкерлері.
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың қағидаттары:
- тәуелсіздік - мемлекетік қаржылық бақылау органдарының, тексеру комиссиясының, ішкі бақылау қызметкерлерінің және олардың мүшелерінің тәуелсіздігіне бақылау кезінде жүргізілуін әр түрлі қызметкеріне нұқсан(кедергі)келтіретін шараларға жол бермеу;
- обьективтілік - бұл бақылауды Қазақстан Республикасының заңына сәйкес,бақылау стандарттарына сәйкес бақылау нәтижелері бойынша анықталатын және құжаттармен расталған актілер негізінде ғана шешім қабылдау;
- анықтық - мемлекеттік бақылау нәтижелерін дәлелдемелермен растау (бухгалтерлік және банктік құжаттармен растау);
- жариялылық - бұл қағидат қызметтік, коммерциялық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны қамтамасыз етуді ескере отырып бақылау нәтижелерін жариялау;
- кәсіби құзыреттілік - мемлекеттік тексерушілер мен аудиторлардың білікті және сапалы бақылау жүргізуді қамтамасыз етуі;
- құпиялық - ҚР заңнамасында көзделген құпияларды ескеріп, бақылаумен қамтылған мәліметтердің құпиялығын сақтау.
3. Қаржылық бақылаудың әдістері. Қаржылық бақылау әдістерін қолдану қаржылық бақылауды жүзеге асырушы органдардың қызметіне нысандарының ерекшелігімен бақылаудың обьектісі мен бақылау іс-қыймылына байланысты болып келеді. Қазіргі кезде қаржылық бақылаудың мынадай әдістері қолданылады:
- тексеріс (ревизия), яғни барлық құжаттар бойынша барлық бөлімшелердің қызметін тексеру.Олардың нақты обьектісі табыс,қосылған құнға салынатын салық, өзіндік құн, айналыс шығындары әр түрлі мақсаттармен қорғауға аударылатын аударымдар және әр түрлі қүнды көрсеткіштер.
- қадағалау, яғни кәсіпорындардың қаржы-қаражатының жай күйімен жалпы танысу.
- тексеру, яғни құжаттаманы есепке алуды және есептемені шоттық тексеру.Шоттық тексеру дегеніміз - бұл бухғалтерлік есептеменің, баланстың салық есеп-қисаптың ақиқаттылығын тексеру.
- инспекция-кәсіпорынның қаржылық жай күйін орнында тексеру.
Қаржылық бақылауда тексерудің мынадай тәсілдері бар:
- экономикалық талдау-бұл обьектінің шаруашылық қаржылық қызметіне баға беру,сонымен қатар қызметтерінің түрлі нәтижелерін анықтау.Және соның негізінде экономиканы жақсарту мен дамытужолдарын анықтау. Экономикалық талдауды шаруашылық органының ӛздері де, сонымен қатар банктер қаржы аудит фирмалары да жүргізе алады.
- құжаттық талдау - бұл тексерісті жүргізген кезде есептер,сметалар, бастапқы құжаттар, шоттар, төлемнің түрлері ,кіріс-шығыс ордерлер,чектер, басқада құжаттар тексеріледі.
- материалдық құндылықтарды түгендеу-кассадағы нақтылы ақшаларды тексеру және жоспарлы көріністер мен есептік көрсеткіштерді салыстыру.

2.Тақырып. Қаржылық бақылаудағы мемлекеттің рөлі және құқықтық реттелуі

Лекция сұрақтары:
1.Мемлекеттік басқару жүйесіндегі қаржылық бақылаудың рөлі.
2. Экономикалық қатынастар құрылымындағы қаржылық бақылау және қаржы жүйесі
3. Мемлекеттік қаржылық бақылау обьектісі басшысының құқығы мен міндеттері

1. ҚР мемлекеттік бақылау мен аудит саласындағы мемлекеттік реттеуді ҚР Президенті, ҚР
Үкіметі, Есеп комитеті және ішкі мемлекеттік аудит жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады. Үкімет қаржылық бақылауды жүргізу қағидаларын бекітеді. Үкімет өзіне ҚР конституциясында, Мемлекттік аудит және қаржылық бақылау заңында, басқа да ҚР заңдарында, ҚР Президентінің актілерінде жүктелген өзге де функцияларды орындайды.
Есеп комитеті ҚР Үкіметінің тиісті есебіне қорытынды жасайды, республикалық бюджеттің
жоспарлауына және атқарылуына бақылаулар жүргізеді. Есеп комитеті қаржылық бақылаудың жоғарғы органы болып табылады.
Қаржы бұл мемлекеттің саясатын жүргізудің негізгі құралы қаржы өз кезегінде ақшаның белгілері мен функцияларының негізінде құралады.
Қаржы дегеніміз ұлттық табыс пен жалпы ішкі өнімді бөлу және қайта бөлу, сондай-ақ ақша қорларын жасау мен оларды пайдалануға бақылау жасаудың құралын айтамыз. Қаржы өнімді өндіруге оларды бөлуге және тұтынуға ықпал жасайды. Қаржы ақшаның құрамдас бір бөлігі болғандықтан мемлекет кәсіпорындар мен ұйымдар салалар аймақтар мен жеке азаматтар пайда болатын экономикалық қатынастардың жиынтығы қаржы қатынастарын білдіреді. Қаржы өз кезегінде әр түрлі қаржылық операцияларды орындау арқылы белгілі бір ақша қорларын қалыптастырады. Жалпы қоғамдық өнімді және ұлттық табысты бөлу тек қана қаржы арқылы ғана емес сонымен қатар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.