KAZZINC ЖШС КОМПАНИЯСЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫСТАРЫ

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Д. Серікбаев атындағы

ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Базалық инженерлік дайындық факультеті

Математикалық және компьютерлік модельдеу кафедрасы

ЕСЕП

1-ші өндірістік іс-тәжірибесін өту туралы

2 курс 20-МКК-1 тобының студенті

6B06103 «Математикалық және компьютерлік модельдеу» мамандығы

Жеңіс Есбол

Іс-тәжірибе өткен жері

Өскемен қаласы, « Kazzinc» ЖШС

Іс-тәжірибе мерзімі:

06. 06. 2022 ж. бастап 08. 07. 2022 ж. дейін

Кәсіпорынан іс-тәжірибе жетекшісі:

М. О кәсіпорынның

Д. Серікбаев атындағы ШҚТУ іс-тәжірибе жетекшісі:

Тураров А. К., Базалық инженерлік дайындық факультетінің аға оқытушысы

Өскемен 2022

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ3

1. ӨНЕРӘСІПТІҢ ІШКІ ТӘРТІБІ МЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН САЯСАТЫ5

1. 1 «Kazzinc» ЖШС (Қазмырыш) -тің жалпы сипаттамасы:5

1. 2 Өнеркәсіптің негізгі мақсаттары:9

1. 3 Өндірілетін негізгі өнімдердің сипаттамасы:10

2. «KAZZINC» ЖШС КОМПАНИЯСЫНЫҢ НЕГІЗГІ ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫСТАРЫ17

2. 1 «Kazzinc» ЖШС компаниясының өндірісінде қолданылатын инновациялық құрылғылар мен зерттеулер сипаттамасы17

2. 2 Өндірістік практика кезінде жасалынған жұмыстар19

3. Қауіпсіздік ережелері және қоршаған ортаны қорғау21

ҚОРЫТЫНДЫ24

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР25

КІРІСПЕ

Мен Жеңіс Есбол, өндірістік тәжірибемді «Kazzinc» ЖШС - те өттім. Тәжірибенің өту аралығы 06. 06. 2022 - 08. 07. 2022. Өндірістік тәжірибеден өту мақсатым, тәжірибеден өтетін мекемемнің құрылысымен, ол мекеменің бөлімдерімен, атқаратын қызметтерімен, қауіпсіздік ережелерімен, жұмысқа қатысты заңдармен, ақпараттық жүйелерімен танысу. Сонымен қатар, қазіргі таңдағы технологиялармен, ақпараттық жүйелермен, бағдарламалармен танысу және солармен жұмыс жасап көру. Мекеменің желілік байланыстарымен танысу және мүмкіндік болып жатса, теориялық алған білімімді іс-жүзінде жасап көру. Алдағы аталған мақсаттарға қоса осы өндірістік тәжірибе барысында ұйымның өзіне тән программаларымен танысып, солармен жұмыс істеу. Қазіргідей әлемдік ғаламдану процесі кезінде ақпараттар ағымынан адам баласы өзінің ұдайы дамып отыруына керекті ақпаратты саралап, пайдалана білу-бүгінгі уақыттағы басты мәселе. Ақпараттық технологияларды игеру қазіргі заманда әрбір жеке тұлға үшін оқу және жазу қабілеті сияқты сапаларымен бір қатарға және әрбір адам үшін қажетті шартқа айналады.

"Қазмырыш" - Қазақстанның түсті металлургиясы көшбасшыларының бірі. «Kazzinc» ЖШС - компаниясы 1997 жылы Шығыс Қазақстан облысында түсті металдар кенін өндірумен және өңдеумен айналысатын қазақстандық кәсіпорындардың қосылуымен құрылды: Зырянда (қазіргі уақытта - Алтай қаласы) - Зырян қорғасын комбинаты, Лениногорскіде (қазіргі уақытта-Риддер) - Лениногор полиметалл комбинаты, Өскеменде-Өскемен- Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты. Барлық үш комбинаттың меншік иесі Қазақстан Республикасының Үкіметі болды, бірақ кәсіпорын қосылған кезде жеке қолға берілді. Швейцарияның Glencore International компаниясы бақылау пакеттерін сатып алды.

Бүгінгі күнде «Kazzinc» ЖШС - компаниясың Қазақстанның түкпір түкпірінде бөлімдері бар.

Өскемен

Өскемен металлургия кешені
Мырыш зауыты
Қорғасын зауыты
Мыс зауыты
Қымбат металдарды өндіру зауыты

Риддер

Риддер тау-кен байыту кешені
Риддер металлургиялық кешені
"Казцинкмаш" өнеркәсіптік кешені
"Қазмырыш-Шахтақұрылыс" өнеркәсіптік кешені

Алтай

"Алтай" тау-кен байыту кешені

Серебрянск

Бұқтырма СЭС

Жәйрем

Жәйрем кен байыту комбинаты

Көкшетау

"Altyntau Kokshetau" ЖШС

ӨНЕРӘСІПТІҢ ІШКІ ТӘРТІБІ МЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН САЯСАТЫ«Kazzinc» ЖШС (Қазмырыш) -тің жалпы сипаттамасы:

Қазмырыш-мыс, бағалы металдар мен қорғасынды ілеспе өндірудің үлкен үлесі бар мырыштың біріктірілген ірі өндірушісі. Компанияның негізгі кәсіпорындары Қазақстан Республикасының аумағында, негізінен Шығыс Қазақстан облысында орналасқан. 22 мыңнан астам адам тау-кен, байыту, металлургия салаларында, сондай-ақ электр энергиясын өндіру мен машина жасау өндірісінде жұмыс істейді.

«Kazzinc» компанясының логотипі

Компания Шығыс Қазақстанның үш негізгі түсті металл өндірушілерінің: Өскемен қорғасын-мырыш комбинатының, Лениногор полиметалл комбинатының және Зырян қорғасын комбинатының активтерін біріктіру жолымен 1997 жылы құрылды. Барлық үш компанияның негізгі меншік иесі Қазақстан Республикасының Үкіметі болды, ол ұзақ мерзімді концессия шарттарында жаңа компанияның құрамына әлеуетті инвесторларды тарту үшін Бұқтырма су электр станциясын берді. Содан бері Казцинк акцияларыныңбақылау пакеті жеке секторға сатылды, ал Гленкор Интернешнл АГ компанияның бас инвесторы болды.

Құрылғаннан бергі жылдар ішінде Қазмырыш өндірістік қуаттылықты және барлық бағыттар бойынша өнім шығаруды едәуір арттырды. Компания дамуын жалғастыруда, ұмтыла отырып, тұрақты орын алуға бестігіне үздік кәсіпорындар әлемдік мырыш саласындағы ең төмен шығындармен өндіру.

ӨНДІРІС ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫ

Қауіпсіздік

Біз ешқашан қауіпсіздікке қатысты ымыраға бармаймыз. Біз бір-бірімізге қамқорлық жасаймыз және қауіпсіз болмаса, жұмысты тоқтатамыз.

Адалдық

Біз қиын болса да, дұрыс нәрсені жасаудан қорықпаймыз. Біз айтқанымызды жасаймыз және бір-бірімізге бейтарап және құрметпен қараймыз.

Жауапкершілік

Біз өз әрекеттеріміз үшін жауапкершілікті өз мойнымызға аламыз. Біз өзіміз сөйлейміз және бізден не қалайтынын түсіну үшін басқа адамдарды тыңдаймыз. Біз коммерциялық және әлеуметтік салада, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласында жұмыстың нәтижелілігін арттыруға ұмтыламыз.

Ашықтық

Біз бір-бірімізбен қарым-қатынаста адал және тура. Біз ақпаратпен бөлісу, диалог пен кері байланысты ынталандыру арқылы жетілуге ұмтыламыз.

Қарапайымдылық

Біз тиімді жұмыс істейміз және маңызды нәрсеге назар аударамыз. Біз қажетсіз қиындықтардан аулақ боламыз және қарапайым, прагматикалық шешімдерді іздейміз.

Кәсіпкерлік

Біз жаңа идеяларды қолдаймыз және өзгерістерге тез бейімделеміз. Біз әрқашан бизнестің тиімділігін арттырудың жаңа мүмкіндіктерін іздейміз,

сонымен қатар жұмыстың жетілдірілген және қауіпсіз әдістерін жасаймыз.

Біздің адамдар

Біздің ең үлкен құндылығымыз - адамдар. Біздің қызметкерлер-біздің табысымыздың кепілі. Біздің команда әртүрлі тәжірибесі, мәдениеті мен білімі бар талантты адамдардан тұрады. Қазмырыш-пікірлестердің үлкен командасы. Бізді сыйластық қарым-қатынас, сенім, адалдық пен ашықтық, бір-бірімізді тыңдай және тыңдай білу қабілеті ерекшелендіреді.

ӨНДІРІС СТРАТЕГИЯСЫ

Адамға және қоршаған ортаға әсерін азайту

Жаңа технологиялардың дамуына қарай адамға зиянды әсерді азайту және өндірістің қоршаған ортаға әсерін азайту, сондай-ақ жазатайым оқиғалардың туындау ықтималдығын болғызбау және кәсіптік аурулардың дамуы мақсатында үздік практикаларды енгізуді жалғастыру қажет.

Табысты арттыру

Кен орындары мен өндірістерде өнімділікті, энергия тиімділігін арттыру және өзіндік құнды төмендету үшін жаңа технологияларды, әдістерді енгізудің өндірістік және басқарушылық процестерін тұрақты жетілдіру.

Өндіру ұзақтығын арттыру

Қолданыстағы кен орындары шегінде және жаңа алаңдарда геологиялық барлау жұмыстары бойынша мақсатты іс-шаралар негізінде геологиялық ресурстар мен резервтердің өсуін қамтамасыз ету.

Меншікті капиталды көбейту

Компанияны біріктіру, жаңа активтерді сатып алу арқылы жергілікті және аймақтық ауқымда кеңейту. Жаңа активтерді сатып алу кезінде капиталдандыруды барынша арттыруға бағытталған негізгі көрсеткіштерге - сапаға, мөлшерге және әділ бағалауға негізделеді.

Әрқашан қабылданған міндеттемелерді орындау

Қоршаған ортаны қорғауға және еңбек қауіпсіздігіне назар аудара отырып, топтың барлық кәсіпорындары қатысуының барлық өңірлерінде корпоративтік және әлеуметтік жауапкершіліктің жоғары стандарттарын ұстану.

БАСШЫЛЫҚ

Хмелев Александр Леонидович

Бас директор

1964 жылы туған. Новосибирск мемлекеттік университетінде "Экономикалық кибернетика" мамандығы бойынша оқуды аяқтағаннан кейін Өскемен қорғасын-мырыш комбинатына электромеханик болып жұмысқа орналасты. Кейіннен инженер-бағдарламашы, бас бухгалтер, қаржы жөніндегі вице-президент және басқарушы директор болып жұмыс істеді

2014 жылдан бастап бас директор қызметін атқарады. "Құрмет" орденімен ("Құрмет" ордені), "өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қосқан зор үлесі үшін" төсбелгісімен және "Астанаға 20 жыл"мерейтойлық медалімен марапатталған. 2019 жылдан бастап "Өскемен қаласының Құрметті азаматы"атағына ие.

МАРАПАТТАР

ПАРЫЗ - Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі жөніндегі конкурс аясындағы Қазақстан Республикасының ең беделді марапаттарының бірі. Ол компанияларға меценаттық Қызметі, Әлеуметтік бастамаларды белсенді қолдауы, қоршаған орта мен қызметкерлерге қамқорлық көрсеткені үшін беріледі.

АЛТЫН ГЕФЕСТ - Қазақстанның тау-кен металлургия саласындағы ең беделді марапат.

ҚОРҒАН - "Қорған" еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі ұлттық салалық конкурсы Дүниежүзілік еңбекті қорғау күніне орайластырылған KIOSH халықаралық көрмесі шеңберінде өткізіледі.

ХРУСТАЛЬНАЯ ПИРАМИДА - Адами ресурстар менеджменті саласындағы "Хрустальная пирамида" халықаралық сыйлығын HR-Директорлар саммитінің Ұйымдастыру комитеті тағайындаған және жыл сайын HR саласында озық әдістер мен технологияларды енгізетін ұйымдарды көтермелеу үшін беріледі.

АЛТЫН САПА - Жыл сайын компанияларға өнім немесе қызмет көрсету сапасын арттыру саласындағы елеулі нәтижелері үшін, сондай-ақ басқарудың жоғары тиімді әдістерін енгізгені үшін беріледі.

Өнеркәсіптің негізгі мақсаттары:

Жұртшылыққа, қоршаған ортаға және адамдар денсаулығына тәуекелді барынша азайта отырып, ілгерілей даму және табиғи ресурстар мен қуат көздерін ыждағаттықпен пайдалану арқылы өзіміздің меншік иелеріне, қызметкерлерімізге, әріптестеріміз бен қоғамға орнықты құндылық жасау.

«Казцинктің» барлық өнеркәсіптік алаңшалары, қосалқы бөлімшелерді қоса алғанда, бірыңғай интеграцияланған өндірістік тізбекке енгізілген. Карьерлер мен кеніштерде өндірілетін шикізат жаңғыртылған байыту фабрикаларында өңделеді, содан кейін металлургия кешендеріне жөнелтіледі, онда жоғары сапалы дайын өнім шығарылады.

Компанияның әр өнеркәсіптік алаңшаларында заманауи технологиялар мен жабдықтар қолданылады, олар еңбек қауіпсіздігін арттыруға және өнімділікті ұлғайтуға мүмкіндік туғызады.

«Kazzinc» ЖШС (Қазмырыш) - өнеркәсіптік ауқымының арқасында өндіріс, жоғары сапаға бағдарлану жаңа өнімдерді белсенді енгізуге технология, ашық және адал қарым-қатынас серіктестер, біз құнын барынша арттырамыз, біз өз бизнесіміз үшін және әртүрлі мүдделі тараптардың. Бұл үшін біз жұмысқа келеміз. Бұл біздің мақсат. Оны орындай отырып, біз ұзақ мерзімді қамтамасыз еткіміз келеді. Біздің барлық мүдделі тараптардың өсуі мен , іскерлік әріптестерді қоса алғанда, Тараптардың, қызметкерлері, сондай-ақ мемлекеттік органдар мен жергілікті қоғамдастықтар.

1. 3 Өндірілетін негізгі өнімдердің сипаттамасы:

«Kazzinc» ЖШС (Қазмырыш) -тің барлық өнеркәсіптік алаңшалары, қосалқы бөлімшелерді қоса алғанда, бірыңғай интеграцияланған өндірістік тізбекке енгізілген. Карьерлер мен кеніштерде өндірілетін шикізат жаңғыртылған байыту фабрикаларында өңделеді, содан кейін металлургия кешендеріне жөнелтіледі, онда жоғары сапалы дайын өнім шығарылады.

Мырыш - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің екінші тобындағы химиялық элемент, асыл металдардың бірі. Реттік нөмірі 30, атом массасы 65, 39. Мырыш ерте заманда жез түрінде белгілі болған, таза түрі 16 ғасырда алынған. Жер қыртысындағы массасы бойынша мөлш. 8, 3×10 ^-3 %. Ол полиметалды сульфид кендерінің құрамында кездеседі.

Негізгі минералдары: сфалерит және вюрцит, смитсонит, каламин, цинкит. Мырыш гексагональды тығыз қапталған торы бар күміс түсті ақ металл, тығызд. 7, 133 г/см ³ , балқу t 419, 5°С, қайнау t 906°С. Тотығу дәрежесі +2. Ылғал ауада

және суда 200°С-қа дейін тұрақты, тотығуға гидроксикарбонатты беттік пленкасы кедергі жасайды; қышқылдар және сілтілермен, аммиак және аммоний тұздарымен, ылғал күйіндегі Cl ₂ , Br ₂ -мен, қыздырғанда О ₂ -мен әрекеттеседі.

«Казцинк» - Қазақстандағы аса ірі мырыш өндіруші. 2019 жылы біз бұл металдың 293'000 тоннасын өндірді. Құрамында мырыш бар кен Риддер және Алтай қалаларындағы кеніштерде, сондай-ақ Қарағанды облысының Жәйрем кенті карьерлерінде өндіріледі. Байытылғаннан кейін концентраттар Өскемен және Риддер металлургия кешендеріне келіп түседі. Бұл жерлерде дайын өнімдер: металл мырышы мен алюминий мырышы шығарылады.

Қорғасын - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің төртінші тобындағы химиялық элемент, асыл металдардың бірі. Реттік нөмірі 82, атом массасы 207, 2.

Қорғасын өте ерте заманнан белгілі, одан жасалған тиын ақша, медальондар ертедегі Египет қазбаларынан көп табылған. Жер қыртысындағы мөлшері 1. 6 07 %, ол жеке күйінде кездеседі. Ең маңызды кені- галенит- қорғасын жылтыры PbS; Қазақстандағы кендері Оңтүстік және Шығыс Қазақстанда және Қарағанды облысында.

«Казцинк» - Қазақстанда қорғасын шығару жөнінде көшбасшылық орын алады. 2019 жылы бұл металлдың 129'000 тонна шығарылды.

Компанияның Риддер және Алтай қалаларындағы кеніштерінде құрамында қорғасын бар кен өндіріледі. Қарағанды облысындағы Жәйрем полиметалл кенорны бұл металлдың үлкен қорына ие.

Алынған кен компанияның үш байыту фабрикасында қайта өңделеді, бұдан кейін құрамында қорғасын бар концентраттар түрінде Өскемен металлургия кешеніне келіп түседі. Бұл жерде технологиялық балқыту және гидрометаллургиялық үдерістер нәтижесінде сатуға дайын өнім - тазартылған қорғасын дайындалады.

Мыс - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің бірінші тобындағы химиялық элемент, атомдық нөмірі 29, атомдық массасы 63, 546. Табиғатта тұрақты екі изотопы бар: 63Cu және 65Cu. Жер қыртысындағы массасы бойынша мөлшері 4, 7. 10-3%. Негізгі минералдары: халькопирит, халькозин, ковеллин, малахит, азурит. Пластикалық қызыл түсті металл, кристалл торы қырлары центрленген кубтық, тығыздығы 8, 94 г/см ³ , балқу t 1084, 5°С, қайнау t 2540°С, тотығу дәрежесі +1, +2. Құрғақ ауадағы бөлме температурасында тотықпайды.

Катодты мыс «Казцинк» өнімдерінің желісінде жуықта пайда болды. Алғашқы топтама 2011 жылы компнаияның жаңа өнеркәсіптік объектісінде - Өскемен металлургия кешенінің мыс заводында алынды. Осы уақыттан бастап мыс «Казцинк» шығаратын негізгі металдар қатарына енді. 2019 жылы бұл металдың 65'100 тоннасы өндірілді.

Мыс заводына арналған шикізат Алтай және Риддер қалаларының кеніштерінде өндіріледі. Кен байыту фабрикаларында қайта өңделеді, алынған концентраттар металлургия өндірісіне келіп түседі.

Ол жерде бес кезең енетін бірегей технологиялық тәсім бойынша дайын өнім - М1К, МООК жоғары маркалы катодты мыс жаймалары дайындалады. Барлық технологиялық қайта өңдеулерде заманауи шетел жабдықтары мен қолдағы шикізаттан пайдалы компоненттерді кешенді алуға, сондай-ақ қауіпсіз өндіріс шарттарын қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін жұмыс әдістемелері қолданылады.

Алтын- Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің бірінші тобындағы химиялық элемент, асыл металдардың бірі. Реттік нөмірі 79, атом массасы 196, 967, балқу температурасы 1063ْ°С, қайнау температурасы 2947°С.

«Казцинк» сапасы бүкіл әлемде танылған жоғары маркалы алтын шығарады. 2019 жылы осы металлдың 634'000 унциясы өндірілді.

Ақмола облысында орналасқан «Altyntau Kokshetau» Қазақстанның ең ірі алтын өндіретін кәсіпорны «Казцинктің» өнеркәсіптік алаңшалары қатарына енеді. Мұнда өндірілген кен жаңғыртылған байыту фабрикасында көп сатылы қайта өңдеуден өтеді. Мұндай әдіспен алынған Доре балқымасы Өскемен металлургиялық кешенінің аффинаж заводына түседі.

Бұл жерге Алтай және Риддер қалаларының кеніштерінде өндірілген байытылған алтын құрамдас шикізат келіп түседі.

«Казцинктің» өзіндік технологиясы бойынша бағалы металдар шығару жөніндегі заводта соңғы өнім - тазартылған алтын құймакесектерін дайындайды.

Күміс - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің бірінші тобындағы химиялық элемент, атомдық нөмірі 47, атомдық массасы 107, 88. Табиғатта тұрақты екі изотопы бар: 107Ag және 109Ag. Элементтердің периодтық жүйесінің І тобындағы хим. элемент, ат. н. 47, ат. м. 107, 88. Табиғатта тұрақты екі изотопы бар: 107Ag және 109Ag. Негізгі минералдары: аргентит Ag2S, пираргирит Ag3SbS3, прустит Ag3AsS3, саф К., т. б. К. жұмсақ, созылғыш (1 г К-тен ұзындығы 1800 м сым тартуға болады), ақ түсті металл, тығызд. 10, 5 г/см3, балқу t 961, 9°С, қайнау t 2170°С, тотығу дәрежелері +1, +2, +3, сиректеу +4.

Күміс - «Казцинк» шығаратын екінші бағалы металл. 2019 жылы бұл металдың 4'546'000 унциясы шығарылды

Өскемен металлургия кешенінің аффинаж заводында күмісті Дорек балқымасын тазарту, күміс құрамды концентраттарды балқыту және әрі қарай қайта өңдеу нәтижесінде алады. Компания шағарған металл Лондон бағалы металдар биржасында (Deer маркасы) Good Delivery тізіліміне енгізілді.

Күкірт қышқылы - күкірттің маңызды қосылыстарының бірі. Ол екі негізді күшті қышқыл, орта және қышқыл тұздар түзеді. Концентрациялы күкірт қышқылы - түссіз, ұшпайтын, май тәріздес, суда жақсы еритін, сұйық зат. Тығыздығы 1, 84 г/см ³ , массалық үлесі 98%. Ол 280°С-та қайнайды, ал 10, 4°С-та кристалданады.

Мырыш, қорғасын және мыс өндірістерінің құрамында күкірт бар газдарын кәдеге жарату кезінде түзіледі, үш учаскеде үш түрлі технология бойынша жүзеге асырылады.

Кадмий - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің екінші тобындағы химиялық элемент, ат. н. 48; ат. м. 112, 41; балқу t 321, 1°С; қайнау t 766, 5°С; тығызд. 8, 65 г/см ³ . Кадмийді 1817 жылы неміс химигі Ф. Штромейер ашқан. Кадмий күмістей ақ, жұмсақ металл. Табиғатта тұрақты 8 изотопы бар.

Кадмийдің шағын мөлшерін Өскемен металлургия кешенінің мырыш заводында шыңарады. Бұл металл мырыш шикізатын қайта өңдеу кезіндегі жанама өнім болып табылады. Кадмийді шаймалау, екі кезеңді цементтеу, кадмий ұнтағын брикеттеу, мырыш шикізатын қайта өңдеу өнімі - кадмий кеуегін қайта балқыту және вакуумдық тазарту.

Селен - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің төртінші тобындағы хим. элемент, ат. н. 34, ат. м. 78, 96. Жер қыртысындағы салмақ мөлш. 5⋅10−6%. Атауы грек. selene - “Ай” деген сөзден шыққан. Табиғатта тұрақты 6 изотопы бар. Жасанды жолмен алынған изотоптарының маңыздысы 75Se (T1/2=121 тәулік) . С-ді 1817 ж. швед ғалымы Й. Берцелиус (1779 - 1848) ашқан. Минералдары: берцелианит, науманит, клаусталит, халькоменит, керстенит; шашыранды элемент.

Қорғасын заводында қорғасын және мыс тозаңдарын бірнеше кезеңде қайта өңдеу кезінде қаралтқым селен шығарылады. Селен күшәнді қойыртпақты сода және қышқылмен шаю, селен сүзіндісін ыдырату және тотықсыздау, қорғасын және мыс тозаңдарын қайта өңдеу кезінде селенді сульфидтік тазарту.

Сүрме - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің бесінші тобындағы химиялық элемент, атомдық нөмірі 51, атомдық массасы 121, 75. Шығыс елдерінде бұдан 3000 жыл бұрын ыдыс жасауда қолданылды.

Мысырда б. з. б. XIX ғасырда сүрме жылтырының ұнтағын әйелдер қасын бояуға пайдаланған. Сүрменің алу жолын және қасиеттерін алғаш сипаттап жазған алхимик В. Валентин (1604) Лавуазье болды. 1789 ж. Антуан сүрмені “antіmoіne” деген атпен химиялық элементтер тізіміне енгізді.

Сүрме компания өндіретін негізгі өнім қатарына енбейді. Бұл жартылай металдың аздаған көлемі Өскемен металлургия кенішінің қорғасын заводында құрамында қорғасын бар шикізатты қайта өңдеу нітижесінде алынады.

Таллий - химиялық элемент. 1861 жылдың наурыз айында ағылшын ғалымы Уильям Крукс күкірт қышқылы өндірістерінің бірінде ауланатын шаңды зерттейді. Крукстың ойынша, бұл шаңның құрамында күкірттің аналогтары болып келетін селен мен теллур болуы мүмкін еді.

Қорғасын және мыс шаңдарын қайта өңдеу нәтижесінде түзілетін тағы бір өнім болып табылады. Таллий экстракциясы және реэкстракциясы, таллий хроматтарын тұндыру және жіктеу, мыс және қорғасын заводтарының шаңдарын қайта өңдеу кезінде таллий брикеттерын цементтеу және балқыту.

Индий - Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің үшінші тобындағы хим. элемент, ат. н. 49, ат. м. 114, 82; тығызд. 7, 31 г/ см3, балқу t 156, 78°С, қайнау t 2024 °С. Күмістей ақ металл, оңай балқиды және өте жұмсақ. Ауада тұрақты. Табиғатта шашыраңқы, сульфид Үндістан атомының электрондық құрылымын ескере отырып, ол халькофильді элементтерге жатады (18 электрондар алдыңғы қабатта) .

Өскемен металлургия кешенінің қорғасын заводында қорғасын және мыс тозаңдарын қайта өңдеу нәтижесінде түзілген бұл металдың шағын мөлшері шығарылады.

Висмут- Д. И. Менделеевтің элементтердің периодты жүйесінің бесінші тобындағы хим. элемент, ат. н. 83, ат. м. 208, 980. Бір ғана тұрақты изотопы (208Ві) бар. Қосылыстарында 2, 3 және 5 валентті. Күміс түсті ақ металл, морт сынғыш, оңай ұнтақталады, тығызд. 9, 8 г/см.

Өскемен металлургия кешенінің қорғасын заводында висмутты қорғасын және мыс шикізаттың қайта өңделген өнімдерінен алады.

Сынап - элементтердің периодтық жүйесінің ҚҚ тобындағы химиялық элемент, ат. н. 80, ат. м. 200, 59. Табиғатта 7 тұрақты изотопы бар, олардың ең көп тарағандары Hg ₂₀₀ (23, 13%) және Hg ₂₀₂ (29, 8%) Радиоактивті изотоптары жасанды жолмен алынған.

Бұдан 2000 жылдай бұрын Үндістан, Қытай, т. б. елдерде бояу, дәрі және косметик. зат ретінде сынап минералы - киноварь (HgS) қолданылған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.