Баланы тамақтандыру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Балардың дұрыс дамып жетілуі үшін оларды туғанынан бастап дұрыс рационды тамақтандыру, олардың өмірін сақтауға және денсаулығын жақсартуға бағытталған маңызды әрі тиімді шаралардың бірі болып табылады. Балаларды тамақтандыру - өсіп келе жатқан жас ағзаны толық қамтамасыз ету, қалыпты жетілу, иммунитетін жақсарту, жағымсыз әсерлерге төтеп беру қабілетін арттырады.
Өсу кезеңінде және ағзаның даму барысында зат алмасу қарқындылықпен және кейбір анаболикалық процестерді игерумен сипатталады.
Бала алғашқы туған жылда азот алмасу 10 - 12 жастағы балаға қарағанда 2-3 есе, ересектерге қарағанда 4-10 есе жылдамырақ өтеді. Негізгі алмасудың қатынас мөлшері 1 кг дене массасына 1 ккал өрнектеледі және 2-3 жастағы балаларда 55; 7-6 жаста - 42; 10 - 11 жаста - 33; 12 - 13 жаста - 34; ал ересек адамдарда - 24 ккал.
Балалық шақта және жасөспірім кезде энергия шығыны көп болады. Энергия шығыны 1 кг дене массасына: 1 - 5 жасар балалар үшін - 80 - 100; 13 - 16 жастағы жасөспірімдер үшін - 50 - 65; ал ересектер үшін 45 ккал.
Балалар мен жасөспірімдерде энергия шығыны көп болатындықтан оларды тамақтандыру үрдісіне ерекше көңіл бөлуді қажет етеді. Балаларды рационалды тамақтандыру бала ағзасына тағамның жеткілікті мөлшерде түсуін қарастырып қана қоймай, сонымен қатар баланың асқазан- ішек жолдарының және зат алмасу процесінің дәрежесіне сәйкес келетін сапалық құрамын да қарастырады. Осыған байланысты әрбір жас мөлшеріне сәйкес тамақтанудың ерекше формуласы жасалады, ол зат алмаус ерекшеліктерін, физиолгиялық және биохимиялық пісіп-жетілу шегін игеру дәрежесін анықтайды.
Медико-биологиялық аспектілерге сәйкес емшектегі балаларды амақтандыруда негізгі қоректік заттарды пайдалану нормасы жасалған . Бала алғаш туғанда оның жасын үш кезеңге бөледі: 0 - 3 айлық, 4 - 6 және 7 - 8 ай. Әрбір жас топтарына сәйкес ақуыз, май, көмірсу және энергия мөлшерінің ұсынылатын нормалары № 7 кестеде көрсетілген.
Бала алғаш туғанда ақуыз бен май құрамы тамақтандыру түріне байланысты белгілі бір қатынаста болу керек . Баланы табиғи қоректендіруде 3 айға дейін, 4 айдан 6 айға дейін және 7 айдан 12 айға дейін бұл қатынастар сәйкесінше 1:3; 1:2; 1:1,7; 1:5 құрайды.
Көмірсулар энергияның басты көзі ретінде алғаш туған баланың тамақтану рационындағы калориясының 55 % - тін құрайды. Балалардың тағамына минералды заттарды енгізу аса маңызды болып табылады, олар сүйек, бұлшық ет ұлпасы мен қан айналым және жүйке жүйесінің дұрыс дамуына аса қажет. Жаңа туған нәрестелерге ұсынылатын минералды заттың қажетті нормасы № 8 кестеде көрсетілген.
Витаминдер мен көптеп қамтамасыз ету өсіп келе жатқан ағзаның реактивті және метоболиттік үрдістеріне жақсы әсер етеді . Емшектегі балалар үшін қажетті витаминдердің ұсынылған нормасы № 9 кестеде көрсетілген.
Бала 1 жастан асқан соң асқазан - ішек жолдарының ас қорыту қабілеті ұлғаяды. 1 - 3 жас аралығындағы балалардың тағамдық заттарға қажеттілігі бұл кезде жоғары болады, дене салмағының өсуі жалғасып, бала белсенді көп қозғалатындықтан энергия шығыны ұлғаяды. Бір күндегі орташа энергия қажеттілігі 6452,6 кДж құрайды. Ақуызға деген қажеттілік 1 кг дене салмағына 4 г. Жануар ақуызының үлесі рациондағы жалпы ақуыз мөлшерінің 60 - 70 % - тінен кем болмауы тиіс. Майдың есебінен ағзаның энергияға деген қажеттілігі 30 % қанағаттандырылады. Майды қолданудың тәуліктік мөлшері - 40-55 г, қанықпаған май қышқылы - 2-4 г кем емес, өсімдік майы - 5-10 г . Бір жастан үш жасқа дейінгі балалар үшін энергияның басты көзі көмірсулар болып табылады. Олардың үлесі энергетикалық құндылығына қарай 45 - 50% рационды сіңімді көмірсулар мен қатар (глюкоза, фруктоза, сахароза), сіңбейтін көмірсулар 5-10 г мөлшерде болу керек. Өсу процесі, бала ағзасының дамуы тез негізгі пластикалық заттар есебінен қамтамасыз етіліп қоймай, сонымен қатар көптеген минералды заттармен қамтылады. Олар: тәулігіне мг есебімен: кальций - 800; фосфор - 800; магний - 150; темір - 10. Көбінесе темір элементі жас ағзаға жеткіліксіз болып жатады. Ол тағам құрамында аз кездеседі. Сондай - ақ балалардың витаминге қажеттілігі олардың анатомиялық - физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты. Бала ағзасы белгілі бір витаминді тұрақты түрде қажет етпейді және ол тамақтану рационында белгілі бір дәрежеде анықталады. Ағзаның негізгі витаминдерге тәуліктік қажеттілігі келесідей: А - 450 мкг; Е - 7 мг; Д - 10 мкг; В1 - 1 мкг; В6 - 100 мкг; РР - 10 мг; С - 15 мг.
Бұл жаста рационда ақуыздың , майдың және көмірсудың арақатынасы 1:1:4 - ке жуықтауы керек. Егер бала салмағы өсіп кетсе, май мен көмірсудың үлесін азайту керек (1:0,8:3).
3 жасар балалар күніне 4 рет тамақтану керек. Таңғы ас пен кешкі ас тәуліктік рациондағы калориялықтың 25 %, түскі ас - 25-35 % екінді (полдник) ас - 15 % құрайды. Бесінші рет тамақтану кезінде 1 стакан сүт және айран ішуге болады. Жаңа туған бабалар сияқты, мектеп жасына дейінге балаларды да дұрыс тамақтандыру өте маңызды.
Кесте 10 - Балалар мен жасөспірімдердің ақуыз, көмірсу, май энергиясының тәуліктік қабылдау нормасы

Жасы
Энергетика-лық құндылығы, ккал
Ақуыздар, г
Майлар, г
Линоленді қышқыл
Көмір-сулар, г
Бар - лығы
Жануар-дікі
Бар- лығы
Жануар-дікі

1-3

4-6

7-10

11-13 ұлдар

11-13 (қыздар)

14-17 (ұлдар)

14-17 (қыздар)

Кесте 11 - Балалар мен жасөспірімдердің негізгі дәрумендерді қабылдаудың тәуліктік нормасы.
Кесте 11 - Балалар мен жасөспірімдердің негізгі дәрумендерді қабылдаудың тәуліктік нормасы.

Жасы
В1, мг
В2, мг
В6, мг
В12, мкг
Вс, мкг
РР, мг
С, мг
А, мкг
Е, ме
Д, ме
1-3
0,8
0,9
0,9
1,0

4-6
1,0
1,3
1,3
1,5

7-10
1,4
1,6
1,6
2,0

11-13 ұлдар
1,6
1,9
1,9

11-13қыздар
1,5
1,7
1,7

14-17 ұлдар
1,7
2,0
2,0

14-17 қыздар
1,6
1,8
1,8

Өмірінің бірінші жылында балаларды тамақтандырудың 3 нұсқасы болуы мүмкін:
* табиғи;
* жасанды;
* аралас.
Табиғи тамақтандыру сәбиді ана сүтімен тамақтандыруды білдіреді, бұл - тамақтандырудың ең жақсы нұсқасы.
Жасанды тамақтандыру - бұл баланың тек жасанды сүт қоспаларын ғана қабылдайтын және ана сүтімен тамақтанбайтын тамақтандыру түрі.
Аралас тамақтандыруда егер баланың жасына қарай оған қосымша тамақ беруге болмайтын кезде, балаларға ана сүтімен қатар сүт қоспалары да беріледі. Жасанды сүт қоспаларымен қосымша тамақтандыру үстеме тамақтандыру деп аталады. Тамақтандырудың осындай типіне анада сүт жеткіліксіз болса немесе омыраумен тамақтандыру санын қысқарту негіздері болған жағдайда жүгінеді.

Жасанды тамақтандыру
Жасанды қоспалармен тамақтандыруға бала қандай да бір себептерге байланысты ана сүтін қабылдай алмайтын жағдайда жүгінеді. Дұрыс жасанды тамақтандыру жағдайында балалардың өсуінде табиғи тамақтандырылатын балалармен салыстырғанда айырмашылықтар байқалынбайтындығы анықталынған.
Барлық жасанды қоспаларды бейімделмеген және бейімделген деп бөлуге болады.
Бейімделмеген қоспаларға сиыр сүті мен құрғақ сүттен дайындалған қоспалар жатады. Бұл қоспалар өзінің сапасы бойынша ана сүтінен айтарлықтай айрықшыланады, сондықтан баланың оны сіңіруін төмендетеді.
Бейімделген қоспаларда сиыр сүтінің ақуызы арнайы өңдеуден өтеді, оларға өсімдік майлары, дәрумендер, минералды тұздар қосылады, бұл оны құрамы бойынша ана сүтіне жақындатады (алайда биологиялық айырмашылықтар сақталынады).
Бейімделген қоспаларды бала жеңілірек сіңіреді, сүт қоспаларының осы типін қолданған дұрысырақ.
Өз кезегінде бейімделген және бейімделмеген қоспалар тәтті және қышқыл сүтті болуы мүмкін.
Қышқыл сүтті қоспалар бактериялық ферменттеу жолымен жасалынады, ондағы сүттің ақуызы ірімшіктелген күйде болады, бұл бала ағзасының осындай қоспаларды сіңіруін жеңілдетеді. Бірақ олардың көп мөлшерде қолданылуын орынсыз ететін бірқатар биологиялық ерекшеліктері де бар. Сондықтан, егер бейімделген тәтті қоспалармен балаларды олардың өмірінің бірінші күнінен бастап тамақтандыруға болатын болса, онда қышқыл сүтті қоспаларды 3 айлық жастан бастап және шектеулі мөлшерде беру ұсынылады. Дайын бейімделген тәтті сүт қоспалары сауда желілерінде үлкен ассортиментте кездеседі, ал қышқыл сүтті қоспалар Балалар сүт асханаларында дайындалады.
Жасанды тамақтандыруда балада бірқатар өнімдерге аллергиялық реакциялар дамуы мүмкін. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.