Алтын-Емел мемлекеттік ұлттық табиғи паркі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Алтын-Емел мемлекеттік ұлттық табиғи паркі

Алматы облысы - жердің ең керемет бұрыштарының бірі. Бұл қарама-қайшылықтар аумағы, онда урбанизацияланған қалалардың жанында дерлік табиғаттың қол тигізбейтін кеңістіктері орналасқан. Туристер айтқандай, бұл таңертең далада, түсте орманда, күннің батуы - тау асуында көрінетін жердің бірнеше бұрышының бірі.

Алтын-Емел - Қазақстанның Алматы облысы аумағындағы Іле өзені аңғарындағы мемлекеттік ұлттық табиғи парк. Саябақ 1996 жылы 10 сәуірде ұйымдастырылды. Саябақтың мақсаты бірегей табиғи кешенді, археологиялық, тарихи және мәдени ескерткіштерді, сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген өсімдіктер мен жануарлар түрлерін сақтау және экологиялық туризмді дамыту болып табылады. Саябақтың қорғалатын жалпы аумағы (буферлік аймақты қосқанда) 520, 2 мың га құрайды. Саябақтың аумағына таулы, құмды-шөлді, үйінді-сазды-шөлді ландшафтық кешендер кіреді. Саябақтың флорасы өсімдіктердің 1800-ге жуық түрін құрайды, оның ішінде 21 түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген, 60-қа жуығы - Жоңғар Алатауы мен Іле-Балқаш бассейнінің эндемикалық және сирек түрлері. Флора арасында ежелгі ақ және қара сексеуілді, темір ағаштың шағын тоғайларын (Кавказ жақтауы), Сиверс алма ағаштарын атап өткен жөн.

Саябақта тіршілік ететін жануарлардың 56 түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген, оның 25 түрі жәндіктер, 3 - балық, 2 - қосмекенділер, 1 - бауырымен жорғалаушылар, 12 - құстар, 10 - сүтқоректілер, соның ішінде арқар, құлан, қарақұйрық. Ұлттық саябақтың мақтанышы - пияздың көптігі. 1982 жылы Алтынсемелге Барсакелместен бірнеше ондаған түрікмен құландары әкелінді. Қазір олардың саны екі мыңнан асады. Қарақұйрықтарды ұлттық саябақтың тағы бір сәні деп атауға болады. Сонымен қатар, Пржевальскийдің жылқысы Алтынемелге 2000-шы жылдардың басында неміс зообақтарынан реинтродукциялау мақсатында әкелініп, табиғатқа жіберілді. Саябақтың ең әйгілі көрнекілігі - ұзындығы 1, 5 км және биіктігі 120 м-ге дейін болатын «Әнші құм» төбесі.

Саябақта табиғат шежіресі жүргізіліп, жан-жақты жабдықталған бірнеше туристік маршруттар жұмыс істейді.

Саябақ археологиялық ескерткіштер мен ежелгі таңбалар және суреттер салынған үңгірлермен тастарға бай. Сақ дәуірінде салынған «Бесшатыр» обаларының маңызы үлкен. Ш. Ш. Уәлихановтың тарихи-мемориалдық мұражайы осында орналасқан. Саябақта өсімдіктердің 1800 түрі: балқаш сексеуілі, баялыш, шырша, үйеңкі, тораңғы, қызыл тал, жиде, жыңғыл, сексеуіл, қылша, т. б. өседі. Саябақтың жануарлар әлемі де алуан түрлі: сүтқоректілерден құлан, қарақұйрық, арқар, түлкі, тас сусары, қоян; құстардың 15 түрі: бүркіт, тазқара, ителгі, кекілік, қырғауыл, бұлдырық; балықтардан сазан, көксерке, ақмарқа, табан балық, т. б. кездеседі. Омыртқасыз жануарлар дүниесі толық зерттелмеген. Саябақта 17 қорықша бекеті және бірнеше туристік маршрут жұмыс істейді.

Алтын-Емел ұлттық саябағы - бұл Қазақстанның ең ірі және әйгілі табиғи қорығы ғана емес, сонымен қатар қазақтар мәдениетінің құнды және маңызды мұрасы, сондықтан 2002 жылы Қазақстан Алтын-Емелді ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне кандидат етіп ұсынды.

Бақтың климаты қатаң континенттік, жазы ыстық, қысы суық болып келеді. Жылдық жауын-шашын мөлшері 330 мм-ге дейін жетеді, сәуір мнг мамырда жауын-шашын мол түседі. Ең құрғақ ай - қыркүйек. Жыл бойы солтүстік-шығыс, оңтүстік-батыс, шығыс және солтүстік бағыттағы желдер басым тұрады. Қаңтардың орташа температурасы - 8, 6°С, шілденің орташа температурасы 26°С. Қар аз түседі және жабайы жануарлардың қыстап шығуына қолайлы жағдай тудырады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Гурикова Д. Е. Іле Алатауы, - Алма-Ата: 1981. -154 б.

Ә. Нысанбаев. «Қазақстан». Ұлттық энциклопедия. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998. - 311-312 бет.

Ивашенко А. А. «Қазақстан қорықтары мен ұлттық бақтары». - Алматы: «Алматыкітап» ЖШС, 2006. - 180-189 бет.

Боломолова Г. И. Тау маржаны, - Алма-Ата: 1980. - 144с.

Ашық энциклопедия / https://kk. wikipedia. org/wiki

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.