Жинақталған зейнетақы қорының мәні ,мазмұны, атқаратын қызметі және оның шетелдік тәжірибесі

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ЖИНАҚТАЛҒАН ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫНЫҢ МӘНІ, МАЗМҰНЫ, АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ

1. 1 Зейнетақы қорының мәні, мазмұны және қызметі . . . 5

1. 2 Халықты әлеуметтік қорғау жүйесіндегі зейнетақы қорларының

алатын орны . . . 12

1. 3 Зейнетақы қорының шетелдік тәжірибесі . . . 20

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫНА

ТҮСКЕН ТҮСІМІНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ

2. 1 Қазақстанның зейнетақы қорына 2008-2010 жж. түскен түсіміне экономикалық талдау . . . 26

2. 2 «ЖЗҚ БТА Қазақстан» - зейнетақы қорының қызметіне сипаттама . . . 58

3 ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЗЕЙНЕТАҚЫ ЖҮЙЕСІНІҢ БҮГІНГІ

ЖАҒДАЙЫ, ПРОБЛЕМАЛАРЫ ЖӘНЕ ОНЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ,

ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАСЫ

3. 1 Қазақстанда жинақталған зейнетақы қорының даму жағдайы . . . 66

3. 2 Қазақстанның жинақталған зейнетақы қор жүйесін жетілдіру жолдары

және даму перспективасы . . . 70

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 74

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 76

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің 2011жылғы 28 қаңтардағы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты Қазақстан халқына Жолдауында:»Ұлттық әл-ауқат деңгейі жөнінен әлем мемлекеттерінің рейтингінде Қазақстан өткен жылы 26 сатыға ілгерілеп, 110 ел арасынан 50-ші орынға көтерілді.

. . . зейнетақының орташа көлемі 4 есеге көбейді.

Үстіміздегі жылы біз зейнетақылар мен стипендиялар көлемін, бюджеттік сала қызметкерлерінің еңбекақыларын 30 пайызға өсіреміз.

. . . 2012 жылға қарай зейнетақылардың, бюджеттік ұйымдар еңбекақыларының және стипендиялардың орташа көлемі 2008 жылмен салыстырғанда 2 есе өседі», - деп атап көрсетті[1] .

« . . . зейнетақының мөлшері ұлғайтылсын және таяудағы жылдары оның тұрмыстық ең төменгі қажеттіліктің 40 % деңгейінде сақталуы қамтасыз етілсін. Осылайша, біз алғаш рет Қазақстанның зейнетақымен қамтамасыз етумен халықаралық стандарттармен сәйкестендіреміз», - деп көрсетті Президент[2] .

2015жылға дейін Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесі толыққанды және «өтпелі» (даму үстінде) болып қалады.

Зейнетақы қорларында күн сайын зейнетақы активтерімен келесі шарттар орындалады:

зейнетақымен қамтамасыз ету құқығына зейнетақы туралы жеке тұлғамен келіссөз жүргізу;
салымшыларға жеке есеп шотын ашу;
зейнетақы салымдарын тіркеу;
басқа қорлардан жинақтардың ауысуы;
қате тіркелген жинақтарды қайтару;
қаржылық пайданы орнына қою;
салымшының өзгертулер енгізу туралы арызы: мекен- жайдың ауысуы, реквизиттер және т. с. с.
зейнетақы жинағы туралы мәліметтер беру;
арыз бойынша салымдарын басқа қорға ауыстыру.

Зейнетақы активтерінің қозғалысы өздеріне зейнетақы қорларының жинақтарын салымшыларға, мемлекеттік зейнетақы беру орталығын, ЖЗҚ, зейнетақы активтерін басқару инвестициясы кәсіпорындарын жүктейді. Осы жоғарыда айтылған мәселелерден біз бұл тақырыптың өзектілігін көреміз

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстандық зейнетақы жүйесін қарастыру болып табылады.

Дипломдық жұмыстың міндеті - қойылған мақсатқа жету, зейнетақы жүйесінің мәнін, мазмұнын, атқаратын қызметін, қалыптасу ерекшеліктерін ашу, оларға сипаттама беру, қойылған міндетті теориялық тұрғыдан қарастырып, оны практикамен ұштастыру болып табылады.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Бірінші бөлімде зейнетақы қорының мәні, мазмұны, атқаратын қызметі, қалыптасу ерекшеліктері, халықты әлеуметтік қорғау жүйесіндегі бұл қордың алатын орны, шетелдік тәжірибе қарастырылған.

Екінші бөлімде Қазақстан Республикасындағы зейнетақы қорына түскен түсімдерге экономикалық талдау жасалынған.

Үшінші бөлімде Қазақстанның зейнетақы жүйесінің бүгінгі жағдайы, проблемалары, оны шешу жолдары, даму перспективасы көрсетілген.

1 ЖИНАҚТАЛҒАН ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЫНЫҢ МӘНІ, МАЗМҰНЫ, АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ

1. 1 Зейнетақы қорының мәні, мазмұны және қызметі

Мемлекет - қарттармен балаларға деген қамқорлығы арқылы бағаланады. Американдық менеджмент маманы Питер Дракер АҚШ- ғы ірі корпорациялардың сапалы еңбектің сапалы мотивациясының нәтижесінде жұмысшылардың беймазасыздығын байқады, себебі олардың акциясы болмады. Питер Дракер жұмысшының жеке зейнетақы қорын қалыптастыру үшін оның еңбекақысының пайыздық мөлшерлемесін ұстап қалуды, осылайша зейнетақы қорын инвестициялық қолдану арқылы жөн көрді.

Қазақстан бұрын мемлекеттік зейнетақы еңбек және әлеуметтік марапаттау арқылы қамтуды жөн көрсе, нарықтық жүйеге өткеннен бері жаңа қорға жинаудың обьективті қажеттілігі туындады. Оған есепке алуға еңбек етіп жүргендер, демалыстағы адамдар, бұрын жұмыс істегендер, сондай- ақ әр жастағы адамдар категориялары кіреді. Осы формалар арқылы институционалдық білім қалыптасты - қаржылық және сервистік даму институты. Бірақ қаржылық алаңда ерекше орынды ең ірі ішкі инвестор зейнетақы қоры алып тұр.

Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының міндеттері:

Зейнетақы мен жәрдемақы төлеуге арналған қаражаттар жинау, сондай - ақ зейнетақысын ұйымдастыру;
Аймақтық әлеуметтік бағдарламаларды қаржыландыруға қатысу.

Зейнетақы қорының ерекшелігі ол өзінің салымшыларының зейнетақы белсенділігін жинақтай отырып, ол белгілі көп жылдық міндеттерге жоспарланған, оған барлық Қазақстанның экономикалық белсенді халқы ат салысуда. Ол қазіргі кезде қызмет ете отырып, олар болашақты екі бағытта қамтамасыз етеді.

Коммерциялық марапаттау арқылы зейнетақы көлемін өсіру;
Ұлттық экономикада жеке жобаларды инвестициялау.

Бұл позициялар бір - бірімен тығыз байланысты. Біреуінің нәтижелілігі екіншісінің тиімділігіне байланысты. Міне, осы арқылы зейнетақы сферасы күрделі сызықтық емес жүйемен ерекшеленеді.

Зейнетақы жүйесі- бұл анықталған бөліктер, табиғаты әрқилы реттелген компонентерден тұрады.

Зейнетақы жүйесінде иерархия көп дәрежелі қарым- қатынаспен сипатталады.

Әрбір элемент жүйеде белгілі анықталған орынға ие және әлеуметтік экономика барысында елеулі орынға ие. Ондағы бастапқы орын үй шаруашылығына зейнетақы негіздерін түрлендіретін активтеушілердің шотындағы зейнетақы қоры - зейнетақы жинағын құрайды. Яғни еңбек ресурстары- қаржылық құралдың бастамасы[3, 204 - 210бб. ] .

Зейнетақы қорларының қаражаттары мынандай көздерден құралады:

меншік нысанынан тәуелсіз барлық шаруашылық органдары төлейтін сақтандыру жарналары немесе арнайы салықтар;
жұмыскерлердің еңбекақысының бір бөлігі;
жеке еңбек әрекетімен айналысатын азаматтардың сақтандыру жарналары;
жоғары тұрған органдардың қаражаттары;
артық қаражаттар(олар бағалы қағаздар мен депозиттерден пайда табу үшін қолданылуы мүмкін) ;
ерікті жарналар.

Зейнетақы корының шығындалуының бағыттары:

заңнамаға сәйкес зейнетақы төлеу;
заңмен бекітілген жастан бастап баланы бағуға кеткен жәрдемақы төлемдері;
материалдық көмекке кеткен бір жолғы төлемдер;
зейнетақының индексациялауына байланысты оны жоғарлатуға жұмсалатын шығындар;
резервті ғылыми техникалық базаларды жетілдіруге, қысқа және ұзақ мерзімді қағазға орналастыру т. б[4, 155 - 156бб. ] .

Тұрғындарды зейнетақы жүйесімен қамтамасыз ету, білім берудің әр бөлімшесі сияқты, өз салушыларының қолдауында өзгерістерге ұшырады. 1991 жылдан бастап Қазақстанда экономиканың жаңа байланыстары зейнетақымен қамтамасыз етудегі құрылымы және іс- әрекет қағидалары реттелінді.

Зейнетақының Қазақстанда енгізілуіне негіз болған, «1994 жылдағы Республикалық бюджет» заңы. Ең алғаш осы заңда зейнетақы бөлу туралы бөлім, яғни жасының ұлғаюы, мүгедектердің қорғаушысынан айырылуы және әлеуметтік жағдайына байланысты зейнетақымен қамтамасыз ету.

Зейнетақымен қамтамасыз етуді реттеуші бюджеттегі кейбір қиыншылықтарды жеңуге, зейнетақыны жасы ұлғайғандарға бөлу түрі және жұмысқа қабылдаушылар мен жұмыскерлерге салынды. Дегенмен бұл шындыққа жанаспайды деген ой тудырады. Кейбір мамандарға зейнеткерлікке ерте шығу жасына қарамастан рұқсат етілген. Бұл дұрыс па, егер 40-45жастағы адамға зейнетақы жасы ұлғаюына байланысты бөлінуі, зейнетақыны өңдеу және алу уақытын алушылар, орташа жалақы- бұл табыс табушыны қамтамасыз ету әлеуметтік зейнетақымен қамтудан бөлінуі «еңбекақылық зейнетақының» болуы.

1997 жылы «Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамтамасыз ету » туралы заң қабылданды. Соңғы үш жылда мемлекеттік жекеменшік қалыптасу кезеңі және зейнетақыны жинау жүйесінің реттелуімен алғашқы зейнетақы активтерін реттеуші компаниялар және зейнетақы қорлары құрылды. Енгізілген зейнетақы қорларының мақсаты мынандай: зейнеткерлердің жағдайын жақсарту, қаржылық- бюджеттің бір жүйеге келуі. Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің мемлекеттік еместігі мынандай екі функциядан көрініс табады- әлеуметтік тұрақтылық және қаржылық жағдай.

Сурет 1. Қазіргі кездегі ҚР зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесі

Қайнар көзі: Баймуратов О. Қазақстан қаржы нарығы:Оқу құралы. -Алматы:Экономика, 2007. -Әлемдік экономикалық ғылым сер. 7-том. -209б.

Үлгіге сәйкес, зейнетақы жүйесі Қазақстандағы үш заңды тұлғаға байланысты болды. Бастауында- ҚР- ның мемлекеттік зейнетақы қабылдаушы мемлекеттік зейнетақы төлеу орталығы.

Зейнетақылық салымдар жұмыс берушілерге белгілі уақыттан бастап бақылауды орындап мәліметтер негізінде салық органдарына беріледі, осы жерде мәліметтер банкі құрылған. Іс жүзіндегі жүйенің орталық аймағы- зейнетақы жинақ қоры мемлекеттік емес, басқа заңды тұлғаға бекітілген қаржы міндеттемелер және белгіленген қаржы пайдасы зейнетақы салымшыларымен жеке есеп жүргізеді, зейнетақылық салымдар міндетті және еркін жинақтарды іске асырады, зейнетақылық келісімдерді қабылдайды, ЖЗҚ жұмысын атқарады. Заң жүзінде көрсетілген жағдайларда, зейнеткерлік жасы жеткенде немесе басқа жағдайда жиналған зейнетақыны алу құқығы зейнеткерлердің келісімінде қордың міндеттілігі салымшылардың алдында көрініс табады.

Зейнетақы активтерін басқару өз міндеттеріне кіреді, жинақтаушы зейнетақы қоры белгілі бір пайдаға кепілдік бермейді. Зейнетақы жинақтарының жағдайы туралы салымшыларды ақпараттандыру жыл сайынғы зейнетақы жинақ қорының міндеті болып табылады.

2015жылға дейін Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесі толыққанды және «өтпелі» (даму үстінде) болып қалады. Бұл мынандай уақытша субьектімен түсіндіріледі, ол мемлекеттік зейнетақы жинақ қоры. Дегенмен берілген институт МЖЗҚ- жаңа салымшыларды тарту жинақтаушы зейнетақы қорының толық құқығы болып табылады.

Зейнетақы қорларында күн сайын зейнетақы активтерімен келесі шарттар орындалады:

зейнетақымен қамтамасыз ету құқығына зейнетақы туралы жеке тұлғамен келіссөз жүргізу;
салымшыларға жеке есеп шотын ашу;
зейнетақы салымдарын тіркеу;
басқа қорлардан жинақтардың ауысуы;
қате тіркелген жинақтарды қайтару;
қаржылық пайданы орнына қою;
салымшының өзгертулер енгізу туралы арызы: мекен- жайдың ауысуы, реквизиттер және т. с. с.
зейнетақы жинағы туралы мәліметтер беру;
арыз бойынша салымдарын басқа қорға ауыстыру;

Әр тоқсан сайын зейнетақы төлеу мемлекеттік орталықпен аптааралық банктерді салыстыру арқылы жүзеге асады. Операцияларды орындау көбінесе банктік процедураларға ұқсас келеді, мысалы, төлеу шаралары және клиенттерден алынатын құжаттар.

Қазақстанда біркелкі мәлімет базасы бар, онда салымшылардың жасалған келісім шарттары қай кезде жасалғандығы, жарна сомасы және әртүрлі өзгерістер сақталған. Мұның бәрі салымшылардың жеке зейнетақы есеп шоты туралы мәліметтер.

Сурет 2. ЖЗҚ салымшыларының қаржылық қозғалысының құрылымы

Қайнар көзі: Баймуратов О. Қазақстан қаржы нарығы:Оқу құралы. -Алматы:Экономика, 2007. -Әлемдік экономикалық ғылым сер. 7-том. -215 б.

Барлық жүйе ҚР- ның мемлекеттік қаулысымен және заңды кодексімен бекітілген.

ЖЗҚ мен мекемелер арасындағы байланыс зейнетақы активтерімен инвестициялық басқару жүргізу, қор активтерімен инвестиция туралы келіссөзде көрсетіледі. Келісімді қабылдау реті қор шешімімен бекітілген. Зейнетақы активтерін инвестициялау активтерді басқаратын орындарға жүктелген, бұған зейнетақы қорының құқығы жоқ. Активтерді басқаратын орынның функциялары максималды пайда дәрежесінде ішкі жағдайларды бақылаумен ұлттық қаржы нарығын және салымшылардың салым мөлшері.

Зейнетақы қорының алдында зейнетақы активтерін сақтау жауапкершілігі банк капиталымен кепілді. Банк зейнетақы активтерін бақылайтындықтан заңға қайшы келетін инвестициялық зейнетақы активтерін орындамауға тиіс. Бұл жөнінде мекеме бағалы қағаздарды реттеушілер зейнетақы қорына жеткізіп отыруы керек. Осы жерде зейнетақы қоры тек бір банкпен ғана байланысты болуы керек.

Өтпелі кезеңде «ҚР зейнетақымен қамтамасыз ету» туралы заң үш зейнетақы қамту дәрежесімен реттелінеді:

Біріншісі- мемлекеттік немесе аудандық бюджеттен берілетін әлеуметтік зейнетақы. Ол мүгедектерге, жетімдерге, жасы ұлғайған адамдарға, белгілі бір себептерге мысалы, еңбек кітапшасының жоқтығында беріледі.

Екіншісі- табыс мөлшері және еңбек стажына байланысты бөліну. Бұл заңды және жеке тұлғалардың міндетті төленетін зейнетақы жарналарынан және мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылады[5, 198 б. ] .

Үшінші деңгей- міндетті және өз еркімен зейнетақы жарналарынан берілген мемлекеттік емес зейнетақы. Ол адамның барлық еңбек табысынан жиналады және ЖЗҚ- да жүйеленеді.

Қазақстанның зейнетақы жүйесі кейбір қағидаларға сүйенеді.

Бастаушы - жинақты қайтару қағидасы. Ол басқалардың ісін атқарады. Әлеуметтік экономикада мақсатты қарастырады және сонымен бірге дұрыс болып табылады.

Жеке адаммен қоса, қоғамның жағдайын жақсартады. Бұл қағида зейнетақы алуда көрініс табады. Ол қазір жасаған еңбегіне байланысты қағиданың кері жақтары да бар әйелдердің, еркектерге қарағанда табысы төмен, сол сияқты зейнетақы мөлшері де төмен болады.

Бірақ сонымен қоса әйелдер еркектерге қарағанда ұзағырақ өмір сүреді. Қазақстанда өмір сүруі 70, 4 жыл, ал еркектерде 60, 45. Халықтың өмір сүру мерзім тенденциясы дұрыс.

Еркектердің ұзақ өмір сүруі Жапонияда (76, 9) және Канада да (76, 2), ал әйелдер арасында Жапонияда ( 83), Францияда (82, 1) Канадада (81, 9) .

Зейнеткерлік шағында ұзақ ұзақ өмір сүретіндердің ішінде Францияда (14, 4) және Швейцарияда (19, 9) . Осыдан әйелдер мен еркектер арасындағы зейнетақы мөлшері айырмашылығын көруге болады.

Келесі қағида- зейнетақының міндетті бөлінуі. ЖЗҚ еркін зейнетақы жарналарын алады.

Салық органдары зейнетақы толықтығын, жарна мөлшерін, уақытын қадағалап отырады. Егер жарна сомалары мерзімінен кеш қалса, ҚР- ның Ұлттық Банкімен бекітілген әр кешіктірілген күн үшін төленеді.

Кесте 1

Кейбір елдердегі адамдардың өмір сүру деңгейі

Мемлекет: Мемлекет

Өмір сүру уақыты, жыл: Өмір сүру уақыты, жыл

Зейнеткерлікке шығу мерзімі: Зейнеткерлікке шығу мерзімі

Зейнетақы шағындағы өмір сүру мерзімі: Зейнетақы шағындағы өмір сүру мерзімі

Мемлекет: еркектер

Өмір сүру уақыты, жыл: әйелдер

Зейнеткерлікке шығу мерзімі: еркектер

Зейнетақы шағындағы өмір сүру мерзімі: әйелдер

еркектер

әйелдер

Мемлекет:

Австрия

Бельгия

Ұлыбритания

Германия

Греция

Италия

Канада

Өмір сүру уақыты, жыл:

74. 7

75. 0

74. 3

75. 5

75. 2

75. 9

Зейнеткерлікке шығу мерзімі:

80. 9

81. 3

80. 0

80. 6

80. 8

81. 6

81. 4

Зейнетақы шағындағы өмір сүру мерзімі:

8. 8

9. 7

9. 1

8. 7

14. 2

11. 2

20. 3

13. 8

25. 3

16. 9

Қайнар көзі: Қазақстанның жыл сайынғы статистикалық жинағы // Под ред. Абдиева К. С. - Алматы, 2010. - 109 б.

Зейнетақы жүйесінің маңызды қағидасы- қатысушыларға мемлекеттік кепілдік беруді ұстану. Бұл категорияға төмен табыс алушы тұлғалар және әйел адамдар жатады.

ЖЗҚ қатысушыларын жеке тізімге береді. Яғни салымдар мен алымдардың эквиваленті. Тізімде жеке орынның болуы, сонымен қатар жұмысшылардың салым салуға қызығушылықтарын туғызады. Осы арқылы жүйедегі барлық жағдайлар реттеліп отырады, оның толықтығы, мөлшері т. с. с. Ал зейнетақының қаржы мөлшері жұмысшының өзіне байланысты, зейнетақы қорына салым салу жұмыс берушінің міндеті. ЖЗҚ басқа да табыс көздерін тартуы тиіс, мұның қиыншылықтары да бар, мерзімнің аздығы, өйткені бұл уақытша салым болып табылады. Ал 10% жоғары салық инвестициядан айырмашылығы зейнетақының жинақтық өсуін қамтамасыз етеді.

Еңбектен түскен пайда табыстың ¾ бөлігін құрайды. Олардың бөлінісінде ақшалай шығындар- 86% құрайды. Соның 50% тауар алуға кетеді.

Зейнетақы қоры қаржы институттарына қатысты, бірақ: тұлғалар, ақша ресурстарын беруші тура сұрағандарға бере алмайды. Бұл жерде әлеуметтік жүйесі маңызды. Яғни ЖЗҚ- ның осыған қатысы зейнетақымен қамтамасыз ету. Олардың кепілдігі:

ЖЗҚ салынған салымның сақталуы, алу мерзімі келгенде зейнетақы төлеу;
Инвестициялы зейнетақы активтерін басқару, банкте сақтау, белгілі талаптарды орындау;
Салымшыға өзінің зейнетақы жинағы туралы ақпарат беру;
Зейнетақы жинақтарын өз еркімен сақтандыруға беру;
Зейнетақы активтерін сақтандыру.

Қазақстандағы зейнетақы жүйесінің эволюциясында әр кезеңінің өзіне қатысты сипаттамасы бар. Басында олар кәсіпкерлік сипатта болды. Қандай қорды таңдау керек, табысының жартысы қайда кетеді. Мемлекетке сенгендіктен салымшылар зейнетақы қорына салып отырады. Олардың саны өсіп отырады.

Қаржылық құралдардың ассортиментінің артуы және ерекшелену, жинақ жүйесіндегі инвестициялық зейнетақы активтерінің барлық саласының дамуы. 1998 жылы қаржылық құралдардың ассортименті белгісіз болса: мемлекеттік бағалы қағаздар - 30%, депозиттер- 40%, халықаралық қаржылық кәсіпорындардың бағалы қағаздары- 10%, Қазақстанның дамыған банк облигациялары- 15%.

ҚР- ның қаржылық секторы - ЖЗҚ-ның даму динамикасы қазіргі таңда жақсы. Ол дегеніміз ЖЗҚ елдегі қаржылық жағдайы мен әлеуметтік экономикалық климатына көп жағдайда әсер етті, яғни халықтың жұмысбастылығы мен табыстың көтерілуі мен кейінгі экономикалық өсуіне ықпал етуі, себебі бұл қорлар ішкі ұлттық инвесторлар болып табылды. Бұл даму сатысында оның қызметінің нәтижелігі мен тұрақтылығын құру, мемлекет пен қаржы нарығының қызмет механизмін қалыптастыру.

Мемлекет пен қаржы секторы арасындағы кез келген қатынас, соның ішінде ЖЗҚ мен жаһандану жағдайында елдің тұрақты экономикалық өсуіне бағытталуы керек.

Мемлекет үкіметтік емес ұйымдармен олардың әлеуметтік- экономикалық міндеттерді шешуге қатысты құрылымдық ұсыныстарын мойындайды. Қазақстанда мемлекет пен үкіметтік емес ұйымдар арасында көбінесе әріптестік қатынас дамыған. Соның ішінде, мемлекет пен ЖЗҚ арасында әлеуметтік әріптестік қалыптасты, олар халыққа тиісті қаржыны сақтау мен көбейтуді өзара жауапкершілікке алды. Мемлекеттік билік органдары мен үкіметтік емес ұйымдар арақатынасында кездесетін технологиялар ол- халықпен кездесулер, қоғамдық ойларды сұрау, кездесулер және т. б.

Қазақстанда 7 мыңнан астам үкіметтік емес ұйымдар тіркелген, соның ішінде 56% белсенді жұмыс істеуде. Үкіметтік емес ұйымдар арасында зейнетақы жүйесімен байланысты проблемаларды шешумен қаржыгерлер ассоциациясы, зейетақы қорлары, зейнетақы жүйесінің субьектілері, т. б. айналысады. Олар бірінші кезекте заңдарды қабылдауды, нормативтік актілерді лоббирлейді, және т. б., нормативтік процеске қатысатын қазақстандық зейнетақы жүйесін жетілдіру мен дамытуға бағытталған.

Қаржыгерлер ассоцияциясы бес ірі екінші деңгейлі банктермен және сақтандыру компаниясымен 1999 жылы мамыр айында Қазақстанның қаржыгерлерінің Бірінші конгресінің шешімі бойынша құрылды. Оның құрамына 150 ұйым кіреді: жинақташы зейнетақы қорлары, банктер, сақтандыру ұйымдары, зейнетақы активтері, инвестициялық басқарумен айналысатын ұйымдар, лизингтік компаниялар және т. б. Қаржыгерлер ассоциациясының ұйымдық құрылымы бірнеше департаменттерінен тұрады, сонымен қатар бағалы қағаздар нарығы мен зейнетақы секторы онда жинақтаушы зейнетақы жүйесі бойынша комитеті де кіреді. Бұл комитет те басқалары сияқты бірқатар жұмысшы тобынан тұрады:

Жинақтаушы зейнетақы жүйесі туралы заңды жетілдіру;
Зейнетақы активтерін басқару мәселесі;
Зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды іске асыратын жинақтаушы зейнетақы қорлары мен ұйымдардың тәуекелдерін басқару жүйесін енгізу.

Қазақстанның қаржыгерлер ассоциациясының атқарушы мемлекеттік органдармен байланысты әріптестік туралы келісімге негізделеді. Осылайша, 2002 жылы Қазақстанның қаржыгерлер ассоциациясы мен Қазақстанның Ұлттық Банкінің әріптестік туралы Хаттамасына қол қойылды, ал 2004 жылы ҚР- ның Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдрын басқару және бағалау Агенттігімен, ҚР-ның Қаржы министрлігімен әріптестік туралы Келісімге қол қойылды.

Қазақстанның зейнетақы қор ассоциациясын құру туралы шешім барлық зейнетақы қорларының бірыңғай позициясын үкіметке және басқа да мемлекеттік органдарда таныстыратын, бекітетін органды қажет етуіне байланысты пайда болды. Бұл кезеңде ЖЗҚ қосымша зейнетақылық қамсыздандыру туралы ұсынысын парламент басқарушы құрылымдардан қолдау таппады. Ассоциация алдында көпдеңгейлі міндеттер тұрды: мемлекеттік емес зейнетақы қорларын кординациялау, қолдау, қорғау; жинақтаушы зейнетақы жүйесін ақпаратпен қамтамасыз ету; жаңа қор құру кезінде техникалық, методикалық, ұйымдастырушылық көмек көрсету; мемлекеттік органдармен әріптестікті қалыптастыру, және т. б.

Зейнетақы қор ассоциациясы өз жұмысын халық арасында насихаттау жұмысымен бастады, яғни зейнетақы қоры қызметі туралы семинарлар ұйымдастыру, шетелдік ұйымдармен байланысты жақсарту және т. б. 1998 жылдан бастап зейнетақы қор ассоциациясы - тәуелсіз, коммерциялық емес ұйым болып табылады. Зейнетақы қорларынан басқа зейнетақылық активтерді инвестициялық басқарумен айналысатын ұйымдар және кастадион- банктер оның мүшесі бола алады[3, 215 - 220 бб. ]

1. 2 Халықты әлеуметтік қорғау жүйесіндегі зейнетақы қорларының алатын орны

Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесі мынадай екі жүйеден тұрады: ынтымақты (Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан зейнетақымен қамсыздандыру) жəне жинақтаушы зейнетақы жүйесі (жинақтаушы зейнетақы қорларынан зейнетақымен қамсыздандыру) . Қазақстан Республикасының қазіргі заманғы зейнетақы жүйесі өз есебін 1997 жылдан бастайды, сонда ҚР Үкіметі елде Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесін реформалау тұжырымдамасын мақұлдады жəне «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» ҚР Заңы қабылданды. Жаңашылдық ынтымақтық жүйеден біртіндеп бас тарта отырып, жинақтаушы зейнетақы жүйесінің негізін қалау болып табылды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.